آیه 19 سوره یوسف: تفاوت بین نسخه‌ها
(←معانی کلمات آیه) |
(←معانی کلمات آیه) |
||
| سطر ۴۲: | سطر ۴۲: | ||
==معانی کلمات آیه== | ==معانی کلمات آیه== | ||
سياره: كاروان . چنان كه در آيه 10 گذشت. | سياره: كاروان . چنان كه در آيه 10 گذشت. | ||
| + | |||
واردهم: راغب گويد: ورود در اصل به معنى قصد آب است . | واردهم: راغب گويد: ورود در اصل به معنى قصد آب است . | ||
سپس در غير آن ( مانند : دخول و مشرف شدن به دخول) به كار مىرود؛ | سپس در غير آن ( مانند : دخول و مشرف شدن به دخول) به كار مىرود؛ | ||
على هذا «وارد» در آيه ، به معنى آبدار و قصد كننده آب است . | على هذا «وارد» در آيه ، به معنى آبدار و قصد كننده آب است . | ||
| + | |||
فَأَرْسَلُوا وارِدَهُمْ : يعنى آبدار خود را فرستادند. به قولى ، «وارد» كسى است كه براى آب آوردن به جلو افتاده است. | فَأَرْسَلُوا وارِدَهُمْ : يعنى آبدار خود را فرستادند. به قولى ، «وارد» كسى است كه براى آب آوردن به جلو افتاده است. | ||
| + | |||
ادلى: دلوهم مصدر آمده به معنى وارد كردن دلو به چاه و هم اسم آمده به معنى ظرف آب كشى . | ادلى: دلوهم مصدر آمده به معنى وارد كردن دلو به چاه و هم اسم آمده به معنى ظرف آب كشى . | ||
| + | |||
فَأَدْلى دَلْوَهُ به نظر طبرسى ، يعنى دلو را به چاه فرستاد و به نظر راغب ، آن را از چاه بيرون كشيد . | فَأَدْلى دَلْوَهُ به نظر طبرسى ، يعنى دلو را به چاه فرستاد و به نظر راغب ، آن را از چاه بيرون كشيد . | ||
| + | |||
فَأَدْلى دَلْوَهُ : يعنى دلو خود را بيرون كشيد. | فَأَدْلى دَلْوَهُ : يعنى دلو خود را بيرون كشيد. | ||
| + | |||
اسروه: سر: نهان، امر پوشيده. اسرار: پنهان كردن . «اسروه» : پنهان كردند او را. | اسروه: سر: نهان، امر پوشيده. اسرار: پنهان كردن . «اسروه» : پنهان كردند او را. | ||
| + | |||
بضاعة: بضاعت: سرمايه. | بضاعة: بضاعت: سرمايه. | ||
جوهرى گويد: بضاعت ، قسمتى از مال استكه براى تجارت اختصاص داده مىشود. | جوهرى گويد: بضاعت ، قسمتى از مال استكه براى تجارت اختصاص داده مىشود. | ||
نسخهٔ ۱۳ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۱۶
| <<18 | آیه 19 سوره یوسف | 20>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
باری کاروانی آنجا رسید و سقّای قافله را برای آب فرستادند، دلو را به چاه فرستاد (همین که از آن چاه برآورد) گفت: به به از این بشارت و خوشبختی که رخ داده، این پسری است (که نصیب ما شده است). و او را پنهان داشتند که سرمایه تجارت کنند و خدا به آنچه می‌کردند آگاه بود.
و کاروانی آمد، پس آب آورشان را فرستادند، او دلوش را به چاه انداخت، گفت: مژده! این پسری نورس است! و او را به عنوان کالا [ی تجارت] پنهان کردند؛ و خدا به آنچه می خواستند انجام دهند، دانا بود.
و كاروانى آمد. پس آب‌آور خود را فرستادند. و دلوش را انداخت. گفت: «مژده! اين يك پسر است!» و او را چون كالايى پنهان داشتند. و خدا به آنچه مى‌كردند دانا بود.
كاروانى آمد. آب‌آورشان را فرستادند. دلو فرو كرد. گفت: مژدگانى، اين پسرى است. او را چون متاعى پنهان ساختند و خدا به كارى كه مى‌كردند آگاه بود.
و (در همین حال) کاروانی فرا رسید؛ و مأمور آب را (به سراغ آب) فرستادند؛ او دلو خود را در چاه افکند؛ (ناگهان) صدا زد: «مژده باد! این کودکی است (زیبا و دوست داشتنی!)» و این امر را بعنوان یک سرمایه از دیگران مخفی داشتند. و خداوند به آنچه آنها انجام می‌دادند، آگاه بود.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
سياره: كاروان . چنان كه در آيه 10 گذشت.
واردهم: راغب گويد: ورود در اصل به معنى قصد آب است . سپس در غير آن ( مانند : دخول و مشرف شدن به دخول) به كار مىرود؛ على هذا «وارد» در آيه ، به معنى آبدار و قصد كننده آب است .
فَأَرْسَلُوا وارِدَهُمْ : يعنى آبدار خود را فرستادند. به قولى ، «وارد» كسى است كه براى آب آوردن به جلو افتاده است.
ادلى: دلوهم مصدر آمده به معنى وارد كردن دلو به چاه و هم اسم آمده به معنى ظرف آب كشى .
فَأَدْلى دَلْوَهُ به نظر طبرسى ، يعنى دلو را به چاه فرستاد و به نظر راغب ، آن را از چاه بيرون كشيد .
فَأَدْلى دَلْوَهُ : يعنى دلو خود را بيرون كشيد.
اسروه: سر: نهان، امر پوشيده. اسرار: پنهان كردن . «اسروه» : پنهان كردند او را.
بضاعة: بضاعت: سرمايه. جوهرى گويد: بضاعت ، قسمتى از مال استكه براى تجارت اختصاص داده مىشود. طبرسى نيز چنين گفته است . بضع در اصل ، به معنى قطع است، سرمايه ، مقدارى جدا شده از مال است..[۱]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ جاءَتْ سَيَّارَةٌ فَأَرْسَلُوا وارِدَهُمْ فَأَدْلى دَلْوَهُ قالَ يا بُشْرى هذا غُلامٌ وَ أَسَرُّوهُ بِضاعَةً وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِما يَعْمَلُونَ «19»
و (يوسف در چاه بود تا) كاروانى فرا رسيد و مأمور آب را فرستادند (تا آب بياورد)، پس او دلو خود را به چاه افكند، (يوسف به طنابِ دلو آويزان شد و به بالاى چاه رسيد) مأمور آب فرياد زد: مژده كه اين پسرى است. او را چون كالائى پنهان داشتند (تا كسى ادّعاى مالكيّت نكند)، در حالى كه خداوند بر آنچه انجام مى‌دادند آگاه بود.
نکته ها
خداوند، بندگان مخلص خود را تنها نمى‌گذارد و آنها را در شدايد و سختى‌ها نجات مى‌دهد.
نوح را روى آب، يونس را زير آب و يوسف را كنار آب، نجات داد. همچنان كه ابراهيم را از آتش، موسى را در وسط دريا و محمّد صلى الله عليه و آله را درونِ غار و على عليه السلام را در بستر كه به جاى پيامبر خوابيده بود، نجات داد.
با اراده الهى، ريسمان چاه وسيله شد تا يوسف از قعر چاه به تخت و كاخ برسد، پس بنگريد با حبل‌اللَّه چه مى‌توان انجام داد!؟ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ ... «1»
پیام ها
1- گاهى خودى‌ها انسان را در چاه مى‌اندازند، ولى خداوند از طريق بيگانگان، انسان را نجات مى‌دهد. «جاءَتْ سَيَّارَةٌ»
2- تقسيم كار، يكى از اصول مديريّت و زندگى جمعى است. ( «وارِدَهُمْ» به معناى مسئول آب است.)
3- گروهى، انسان را به ديد كالا مى‌نگرند. «بِضاعَةً»
4- كتمان حقيقت، در برابر مردم امكان دارد، با خدا چه مى‌كنيم كه به همه چيز
«1». آل‌عمران، 103.
جلد 4 - صفحه 176
آگاه است. أَسَرُّوهُ ... وَ اللَّهُ عَلِيمٌ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ جاءَتْ سَيَّارَةٌ فَأَرْسَلُوا وارِدَهُمْ فَأَدْلى دَلْوَهُ قالَ يا بُشْرى هذا غُلامٌ وَ أَسَرُّوهُ بِضاعَةً وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِما يَعْمَلُونَ «19»
«1» تفسير قمى ج 1 ص 341.
«2» بحار ج 12 ص 255، و تفسير نور الثقلين ج 2 ص 416 و مثل آن در بحار ج 12 ص 230 و 231، و تفسير عياشى ج 2 ص 178.
جلد 6 - صفحه 190
وَ جاءَتْ سَيَّارَةٌ: و آمدند كاروانى نزديك آن چاه، و ايشان جمعى بودند كه از مدين به مصر مى‌رفتند راه را خطا نموده به نزديك آن چاه رسيدند. وارد آنها مالك نام داشت. فَأَرْسَلُوا وارِدَهُمْ: پس فرستادند واردشان را (وارد كسى است كه آب كشيدن كاروان با او است) فَأَدْلى دَلْوَهُ: پس فروگذاشت دلو خود را در چاه. وحى شد به يوسف كه در دلو نشين كه اين دلو براى تو در چاه آمد.
يوسف در دلو نشست. در معالم گفته: «1» ديوارهاى چاه بر فراق يوسف بگريستند.
در انيس المريد: «2» مالك در كشيدن دلو حيران بماند، چه آن را بغايت سنگين ديد، به چاه نظر كرد ماه را در چاه ديد.
قالَ يا بُشْرى هذا غُلامٌ: بر وجه تعجب گفت اى مژده و شادمانى حاضر شو كه هنگام حضور است، اين پسرى باشد كه دلو را سنگين نموده. نزد بعضى «3» «بشرى» نام صاحب او بوده و او را براى كمك طلبيد، پس به مددكارى او، يوسف را از چاه بيرون آوردند. وَ أَسَرُّوهُ بِضاعَةً: و پنهان داشتند وارد و اصحاب او يوسف عليه السّلام را از ساير رفقا در حالتى كه متاع تجارت بود، يعنى براى فروختن مناسب نمود، يا پنهان ساختند او را از كاروانيان و گفتند: اهل آب او را به ما داده‌اند تا براى ايشان به مصريان فروشيم، يا برادران كه خبردار شدند حال او را پنهان داشتند و گفتند: غلام ما و متاع ما است. وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِما يَعْمَلُونَ: و خداى تعالى دانا است به آنچه مى‌كردند، يعنى مخفى نبود بر او اسرار و اخفاء كاروانيان يوسف را، و يا كيد و مكر اولاد يعقوب با برادر و پدر خود.
«1» در تفسير منهج الصادقين ج 5 ص 24 گفته.
«2» مصدر اخير.
«3» تفسير مجمع البيان ص 220.
جلد 6 - صفحه 191
فروختن يوسف: يهودا همه روز طعام براى يوسف مى‌آورد. اتفاقا در همين روز به سر چاه آمد، صدائى نشنيد. در كاروان، نظر، يوسف را ديد، برادران را اطلاع داده آمدند به مالك گفتند: اين غلام ما است، از ما گريخته باشد.
مالك گفت: اگر خواهيد به شما دهم، يا او را به من بفروشيد. گفتند: او را به تو مى‌فروشيم به شرط عيبى كه دارد، غلامى است گريزپا. مالك گفت: با اين عيب به چند مى‌فروشيد؟ گفتند: هرچه مى‌خواهى لكن او را غل و زنجير نموده از اين شهر ببر و او را گرسنه و تشنه بدار كه سركش باشد. يوسف در برادران نظر و سخنان غضب‌آميز ايشان مى‌شنيد، ياراى جواب نداشت، پس به زبان عبرى به يوسف گفتند: اگر در آنچه ما مى‌گوئيم و مى‌كنيم تمرد كنى با شمشير آبدار سر تو را جدا كنيم. يوسف خاموش، اقرار به عبوديت، و او را به معرض بيع آوردند. مالك گفت: من درم خود را بضاعت خريده‌ام، اكنون چند ناسره باقى مانده، گفتند: قيمت غلام بسيار اما با تو مى‌سازيم به هر چه دارى.
دست يوسف را به دست او دادند براى فروختن.
تبصره: اگر گويند چگونه يوسف صبر بر بندگى و انكار آن را نفرمود و حال آنكه نبى بود؟
جواب: سيد مرتضى علم الهدى قدس الله سره در تنزيه الانبياء فرمايد: «1» 1- نزد بعضى يوسف در اين حال بنابر قول اكثر، پيغمبر نبود، و چون خوف كشتن داشت جايز است صبر بر استرقاق و بنابراين فرمايش «و اوحينا اليه» منصرف است به حال مستقبل كه در آن نبوت يافت.
2- ممتنع نيست كه خداى تعالى امر فرمود به كتمان امرش و صبر بر مشقت بندگى به جهت امتحان و شدت تكليف، چنانچه امتحان فرمود دو پدرش ابراهيم عليه السّلام و اسمعيل عليه السّلام را يكى را به آتش نمرود و ديگرى را به ذبح شدن.
3- آنكه ممكن است يوسف خبر داده باشد آنها را به آنكه غلام نيست و
«1» تنزيه الانبياء ص 46 طبع مكتبه بصيرتى.
جلد 6 - صفحه 192
انكار هم نموده، لكن از او نشنيدند و قولش را قبول نكردند گرچه كسى اين را نقل ننموده و به ما نرسيده، لكن لزومى ندارد هرچه واقع شود به ما برسد چنانچه در ازمان ما هم خيلى از واقعات را مطلع نشويم.
تتمه: احقر گويد: پنهان داشتن حضرت يوسف عليه السّلام امر را و ظاهر نكردن حقيقت آن، ممكن است به پاس احترام شئونات مقام نبوت حضرت يعقوب عليه السلام؛ و ستر عمليات شنيعه برادران در حق او، به جهت حفظ آبروى دين و دفع فساد بوده، زيرا صدور اين گونه اخلاق از پيغمبرزادگان قبيح، و اظهار آن در انظار اقبح، و اطلاع ديگران موجب مدافعه باشد، لذا نسبت غلامى و فروختن را بر خود هموار نمود براى حفظ شريعت اسرائيل عليه السّلام.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ جاءَتْ سَيَّارَةٌ فَأَرْسَلُوا وارِدَهُمْ فَأَدْلى دَلْوَهُ قالَ يا بُشْرى هذا غُلامٌ وَ أَسَرُّوهُ بِضاعَةً وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِما يَعْمَلُونَ «19» وَ شَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَراهِمَ مَعْدُودَةٍ وَ كانُوا فِيهِ مِنَ الزَّاهِدِينَ «20»
ترجمه
و آمدند كاروانان پس فرستادند آب آورشانرا پس انداخت دلوش را گفت اى مژده اين پسرى است و پنهان داشتند او را براى سرمايه و خدا دانا است بآنچه ميكنند
و فروختند او را ببهاى ناچيز چند درهم شمرده شده و بودند در او از بى‌رغبتان.
تفسير
در علل و عياشى ره از امام سجاد عليه السّلام نقل نموده كه چون برادران شب را بروز آوردند با خود گفتند برويم به بينيم حال يوسف چگونه است مرده است يا زنده و چون بكنار چاه رسيدند ديدند كاروانيرا كه در آنجا نزول نموده و كسى را فرستاده‌اند براى آنها از آن چاه آب بياورد و او دلو خود را انداخت و چون بيرون كشيد ديد پسرى دستش را بدلو گرفته بالا آمد او برفقايش گفت اى مژده اين پسرى است و چون او را بيرون آوردند برادران يوسف نزديك آمدند و گفتند اين غلام ما است ديروز از ما در اين چاه افتاده و ما امروز آمده‌ايم او را بيرون بياوريم
جلد 3 صفحه 131
و يوسف را از دست آنها گرفتند و بكنارى بردند و باو گفتند اقرار ميكنى كه من غلام اينها هستم تا تو را بآنها بفروشيم يا بكشيم تو را يوسف در جواب گفت نكشيد هر كار ميخواهيد بكنيد و آنها يوسف را براى فروش نزد آن كاروان بردند و گفتند آيا كسى هست از شما كه اين غلام را از ما بخرد و مردى از آنها او را به بيست درهم خريد و بودند برادرانش در او از بى‌رغبتان و بنابراين مراد از كسانيكه پنهان نمودند يوسف را براى تحصيل پاره‌اى از مال برادران او بودند كه با او خلوت نمودند تا او را راضى نمايند كه اقرار بعبوديّت خود كند ولى خدا ميدانست چه كار بدى ميكنند و مراد از كسانيكه فروختند او را بثمن بخس هم آنها بودند كه فروختند برادر آزاد خودشان را بچند درهم ناقابل حرام بى‌بركت و اينكه راغب در او نبودند براى آن بود كه ميخواستند زودتر او را تبعيد نمايند مبادا اعمال ناشايسته آنها كشف شود و بعضى گفته‌اند مراد از كسانيكه پنهان نمودند او را براى سرمايه اشخاصى بودند كه بيرون آورده بودند او را از چاه و مخفى كردند او را از نظر ساير رفقاء خودشان از تجّار قافله براى آنكه طمع نكنند در شركت خودشان با بيرون آورندگان در يوسف و كسانيكه او را فروختند بثمن بخس هم اينها بودند كه در مصر او را بعزيز فروختند و اينكه در او بى‌رغبت بودند براى آن بود كه علائم حريّت و شرف را در او مشاهده نموده بودند ميخواستند تا امر واضح نشده او را بفروش برسانند مبادا از دست آنها گرفته شود و در مجمع از امام صادق عليه السّلام و عياشى از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه ثمن هجده درهم بوده و محتمل است مراد در معامله دوم باشد اگر چه عياشى از امام صادق عليه السّلام و او و قمّى ره از امام رضا عليه السّلام نيز نقل نموده‌اند كه بيست درهم بوده و در نفحات است كه او را سه روز در بازار مصر بمزايده و حراج گذاردند و قيمتش بقدرى بالا رفت كه كسى قادر بر اداء آن نشد جز عزيز مصر كه هم وزنش طلا و نقره و مرواريد و مشك و حرير هر يك را در يك نوبت كشيدن داد و معلوم است كه هر چه باشد در مقابل چنان گوهر گرانبهائى بهاء ناچيز است ولى دراهم معدوده نيست پس دو معامله بوده و گفته‌اند مالك بن ذعر خزاعى همان آبكش قافله مشترى اوّل است.
جلد 3 صفحه 132
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ جاءَت سَيّارَةٌ فَأَرسَلُوا وارِدَهُم فَأَدلي دَلوَه‌ُ قالَ يا بُشري هذا غُلامٌ وَ أَسَرُّوهُ بِضاعَةً وَ اللّه‌ُ عَلِيمٌ بِما يَعمَلُون‌َ «19»
و آمد قافله نزديك چاه پس فرستادند آن كس را که متحمل خدمات قافله بود که برود از چاه بتوسط طناب و دلو آب بياورد آمد دلو را در چاه كرد حضرت يوسف آن طناب را گرفت و از چاه خارج شد آن شخص قافله را ندا داد بشارت باد شما را اينکه جوان زيبا در چاه بود اهل قافله آمدند و او را پنهان كردند و گفتند خوب سرمايه است او را ميبريم مصر و بقيمت گزاف ميفروشيم و خداوند عالم است بآنچه عمل ميكنيد.
وَ جاءَت سَيّارَةٌ گفتند سه روز يوسف در چاه بود و برادران همه روزه ميآمدند و انتظار سيّاره داشتند و يك غذاي مختصري در چاه ميانداختند تا روزي که آمدند ديدند قافله آمده.
فَأَرسَلُوا وارِدَهُم وارد خدمت گذار است او را فرستادند آب بياورد چون که آمد بالاي چاه فَأَدلي دَلوَه‌ُ دلو را که انداخت در چاه يوسف طناب را گرفته از چاه بيرون آمد. وارد ديد غلامي زيبا و خوش صورت است او را برد نزد قافله و قالَ يا بُشري بشارت ميدهم شما را که اينکه غلام را براي شما آوردم قافله بسيار خوشنود شدند.
جلد 11 - صفحه 172
وَ أَسَرُّوهُ بِضاعَةً او را پنهان كردند که كسي پيدا نشود و بگويد از ماست و او را بگيرد و گفتند خوب سرمايه است ميبريم او را در مصر و بقيمت گزاف ميفروشيم.
وَ اللّه‌ُ عَلِيمٌ بِما يَعمَلُون‌َ که نتيجه اينکه عمل چيست و برادران در اطراف و كنار مشاهده ميكردند آمدند نزد قافله و براي اينكه نبادا يوسف معرفي خود كند و قافله او را رها كنند و برگردانند بكنعان گفتند اينکه غلام ما بوده و فرار كرده و ما او را ميفروشيم بشما و او را خوش نداريم.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 19)- به سوی سرزمین مصر: یوسف در تاریکی وحشتناک چاه که با تنهایی کشنده‌ای همراه بود، ساعات تلخی را گذراند اما ایمان به خدا و سکینه و آرامش حاصل از ایمان، نور امید بر دل او افکند و به او تاب و توان داد که این تنهایی وحشتناک را تحمل کند و از کوره این آزمایش، پیروز به در آید.
چند روز از این ماجرا گذشت خدا می‌داند، به هر حال «کاروانی سر رسید» (وَ جاءَتْ سَیَّارَةٌ).
و در آن نزدیکی منزل گزید، پیداست نخستین حاجت کاروان تأمین آب است، لذا «کسی را که مأمور آب آوردن بود به سراغ آب فرستادند» (فَأَرْسَلُوا وارِدَهُمْ).
«مأمور آب، دلو خود را در چاه افکند» (فَأَدْلی دَلْوَهُ).
یوسف از قعر چاه متوجه شد که سر و صدایی از فراز چاه می‌آید و به دنبال آن، دلو و طناب را دید که بسرعت پایین می‌آید، فرصت را غنیمت شمرد و از این
ج2، ص409
عطیه الهی بهره گرفت و بی‌درنگ به آن چسبید.
مأمور آب احساس کرد دلوش بیش از اندازه سنگین شده، هنگامی که آن را با قوت بالا کشید، ناگهان چشمش به کودک خردسال ماه پیکری افتاد «فریاد زد: مژده باد، این کودکی است» به جای آب (قالَ یا بُشْری هذا غُلامٌ).
کم کم گروهی از کاروانیان از این امر آگاه شدند ولی برای این که دیگران باخبر نشوند و خودشان بتوانند این کودک زیبا را به عنوان یک غلام در مصر بفروشند، «این امر را به عنوان یک سرمایه نفیس از دیگران مخفی داشتند» (وَ أَسَرُّوهُ بِضاعَةً).
و گفتند: این متاعی است که صاحبان این چاه در اختیار ما گذاشته‌اند تا برای او در مصر بفروشیم.
و در پایان آیه می‌خوانیم: «و خداوند به آنچه آنها انجام می‌دادند آگاه بود» (وَ اللَّهُ عَلِیمٌ بِما یَعْمَلُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
