آیه 5 سوره فیل: تفاوت بین نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{قرآن در قاب|فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ|سوره=105|آیه =5}} {{مشخصات آیه |شما...» ایجاد کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (←تفسیر آیه) |
||
| سطر ۹۸: | سطر ۹۸: | ||
جلد 10 - صفحه 598 | جلد 10 - صفحه 598 | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
}} | }} | ||
نسخهٔ ۲۷ مهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۰۷:۲۸
| <<4 | آیه 5 سوره فیل | 5>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و تنشان را چون علفی زیر دندان حیوان خرد گردانید.
سرانجام همه آنان را چون کاه جویده شده قرار داد.
و [سرانجام، خدا] آنان را مانند كاه جويده‌شده گردانيد.
و آنان را چون كاه پس‌مانده در آخور ساخت.
سرانجام آنها را همچون کاه خورده‌شده (و متلاشی) قرار داد!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«عَصْفٍ»: برگ گندم و جو و غیره. کاه (نگا: رحمن / ). «مَأْکُولٍ»: آفت‌زده و کرم خورده. خورده شده. «عَصْفٍ مَّأْکُولٍ»: برگ آفت‌زده و کرم خورده. برگ جویده شده و از دهان حیوانات افتاده. برگی که دانه آن خورده شده و به صورت کاه درآمده باشد (نگا: روح‌البیان).
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحابِ الْفِيلِ «1» أَ لَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ «2» وَ أَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْراً أَبابِيلَ «3» تَرْمِيهِمْ بِحِجارَةٍ مِنْ سِجِّيلٍ «4» فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ «5»
آيا نديدى كه پرودگارت با ياران فيل (كسانى كه سوار فيل شده و براى انهدام مكه آمده بودند) چه كرد؟ آيا نيرنگشان را بى‌اثر نساخت؟ خداوند بر سر آنان پرندگانى را فوج فوج فرستاد. كه بر آنان سنگريزه‌هايى از گل سفت پرتاب كردند. پس آنان را مثل كاه خورد شده قرار داد.
نکته ها
بر خلاف آنچه در ميان مردم مشهور شده است، «أَبابِيلَ» نام پرنده‌اى خاص نيست، بلكه به معناى دسته دسته و گروه گروه است. «طَيْراً أَبابِيلَ» يعنى پرندگانى فوج فوج در دسته‌هاى پراكنده بر سر آنها فرود آمدند. كلمه «طَيْراً» به معناى جنس پرندگان است، نه به معناى مفرد پرنده.
در شأن نزول اين آيه مى‌خوانيم: پادشاهى به نام ابرهه در يمن معبدى از سنگ مرمر ساخت و دستور داد مردم آن را زيارت و طواف كنند. مرد عربى به اين معبد جسارت كرد. او لشكرى فيل سوار را تا نزديك مكه آورد تا به انتقام آن جسارت، كعبه را خراب كند.
جلد 10 - صفحه 595
خداوند نيز پرندگانى را كه در منقارشان سنگريزه‌اى داشتند به سوى آنان فرستاد. با بارش سنگريزه‌ها، لشكر ابرهه مانند كاه خورد شده به زمين ريختند و نابود شدند. آن سال را عام الفيل ناميدند و پيامبر اسلام نيز در همان سال به دنيا آمد. «1»
اصحاب فيل هم خورد شدند، هم تحقير. «كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ» تشبيه به كاهى كه خوراك حيوان شده يعنى سرگين، بدترين تحقير است.
پیام ها
1- براى هشدار به مجرمان، از نمونه‌هاى پيش رو و نزديك استفاده كنيد.
(شهرت اصحاب فيل به قدرى بوده كه گويا جلو چشم است و نيازى به دليل ندارد.) «أَ لَمْ تَرَ»
2- تاريخ را فراموش نكنيد. «أَ لَمْ تَرَ»
3- كعبه قبل از اسلام نيز مقدس بوده و شكستن حرمت مقدسات كيفر دارد.
«كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحابِ الْفِيلِ»
4- قهر الهى نسبت به مجرمان، جلوه‌اى از ربوبيّت الهى است. «فَعَلَ رَبُّكَ»
5- پرندگان مأموران خداوند هستند و شعور دارند. «أَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْراً أَبابِيلَ»
6- اطلاع از طرح و نقشه دشمن و نقش بر آب كردن آن، مهم است. «يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ»
7- دشمن از بزرگ‌ترين تجهيزات جنگى (همچون فيل) براى هجوم استفاده مى‌كند، امّا خداوند با استفاده از كوچك‌ترين حيوانات يعنى پرندگان آسمان، آنها را نابود مى‌كند. بِأَصْحابِ الْفِيلِ ... طَيْراً أَبابِيلَ
«1». در سال 1358 شمسى، به دنبال پيروزى انقلاب اسلامى در ايران و اشغال سفارت آمريكا توسط دانشجويان مسلمان، آمريكا براى آزادى گروگان‌هاى خود و ساقط كردن رژيم اسلامى، تعدادى هواپيما و هلى‌كوپتر را به سوى ايران فرستاد امّا به اراده خداوند شنهاى كوير طبس چنان طوفانى ايجاد كردند كه بخشى از هواپيماها زمين‌گير شدند و خلبانان آنها سوختند و بخشى هم پا به فرار گذارده و منطقه را ترك كردندآنها را نابود كرد.
جلد 10 - صفحه 596
8- دشمنان خدا هر چند مجهز باشند ناتوانند. بِأَصْحابِ الْفِيلِ ... كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ
9- سخت‌ترين كيفر براى اهانت به مقدسات است. (اقوام ديگر كه هلاك شدند هيچ كدام مثل كاه جويده نشدند، بلكه يا روى خاك افتادند يا در آب غرق شدند.) «فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ»
«والحمدللّه ربّ العالمين»
جلد 10 - صفحه 598
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ «5»
فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ: پس گردانيد ايشان را خدا بدان سنگ‌ها مانند برگ كاه، مَأْكُولٍ: خورده شده. يعنى خوره در آن افتاده و نابود ساخته، يا مانند كاهى كه چهار پا آنرا خورده و سرگين گردانيده، يعنى اعضاى ايشان از هم پاچيده و متفرق شده.
تبصره اين سوره مباركه را دلالاتى است:
1- ظهور اين آيات عجيبه غريبه دال است بر وجود خالق متعال كه آيات و بينات او در عالم هويدا است.
2- اثبات قدرت تامه سبحانه كه تمامى موجودات در حيطه تصرف اوست.
3- رد بر فلاسفه و دهريه كه قضاياى واقعه امم سابقه را از صيحه و باد و زلزله و غيره را نسبت به دهر و طبيعت دهند و منكر خالق هستند. زيرا
جلد 14 - صفحه 350
فرستادن طيور به هيئت خاصه در زمان معين و مكان معين و اهلاك جماعتى دون بعضى خود شاهد بزرگى است بر قاهر قادرى، زيرا هر كه اندك عقلى داشته باشد واقعه متواتره اصحاب فيل را مطالعه و تأمل در آن نمايد، هر آينه خارق عادت و آثار عظمت و قهاريت ذات قهار را دريابد.
4- دلالت واضحه و معجزه باهره است بر ظهور حضرت خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم زيرا حضرت در آن سال متولّد و آن را عام الفيل گويند و به تواتر ثابت شده چون حضرت اين سوره را بر اهل مكه خواند، همه تصديق نمودند با وجود شدت حرص آنها بر تكذيب آن حضرت و ايشان قريب العهد بودند به اصحاب فيل. پس اگر اين واقعه را نزد آنها حقيقت و اصلى نمى‌داشت، البته انكار مى‌كردند و حال آنكه اقرار داشتند و شعرا آن را در سلك نظم آوردند.
و كان من اياته فى حمله
عصيان فيل و هلاك اهله
ابرهة بخيله و رجله
طيرا ابابيل اتت لقتله
جلد 14 - صفحه 351
سوره يكصد و ششم « (قريش)»
سوره قريش- اين سوره مباركه مكى است.
عدد آيات- چهار.
عدد كلمات- هفده.
عدد حروف- هفتاد و شش.
ثواب تلاوت- ابن بابويه (رحمه اللّه) از حضرت صادق عليه السّلام: من اكثر قرائة لايلاف قريش بعثه اللّه يوم القيمة على مركب من مراكب الجنّة حتّى يقعد على موايد النّور يوم القيمة. هر كه زياد قرائت كند «لِإِيلافِ قُرَيْشٍ» را، مبعوث فرمايد خدا او را روز قيامت بر مركبى از مراكب بهشت تا بنشيند بر موائد نور روز قيامت «1».
تنبيه- بنا به احاديث ائمه هدى عليهم السّلام و فتواى علماى اماميه سوره (الم تر) و (لايلاف) يك سوره و بسم اللّه وسط جزء سوره وارد شده، اگر چه رسم الخط قرآن مجزا نوشته شده است «2».
«1». ثواب الاعمال و عقاب الاعمال چ حيدرى 1391 هج- ص 154- روايت 2.
«2» به روايات عياشى و .... در تفسير مجمع البيان (چ 1403) ج 5 ص 544 543 رجوع كنيد.
جلد 14 - صفحه 352
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحابِ الْفِيلِ «1» أَ لَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ «2» وَ أَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْراً أَبابِيلَ «3» تَرْمِيهِمْ بِحِجارَةٍ مِنْ سِجِّيلٍ «4»
فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ «5»
ترجمه
آيا نديدى چگونه رفتار كرد پروردگار تو با صاحبان فيل
آيا قرار نداد مكر آنها را در تباهى و بطلان
و فرستاد بر آنها پرنده‌اى دسته دسته
كه ميزدند آنها را بسنگريزه‌اى از گل سنگ شده
پس قرار داد آنها را مانند كاه خورده شده و سرگين گشته.
تفسير
خداوند منّان در اين سوره مباركه ياد آورى فرموده اهالى مكه معظمه و مخصوصا كفّار قريش را از واقعه مشهوره اصحاب فيل كه مستفاد از روايات ائمه اطهار و نقل ناقلان اخبار در اين باب بنحو اختصار آنست كه ابرهه نامى از طرف پادشاه حبشه حاكم يمن شد و ديد مردم آن نواحى عموما بزيارت كعبه مشرّف ميشوند و اهل حجاز باين جهت شرفى پيدا ميكنند كه او از حسد نميتواند آنرا ببيند و لذا در يمن بناى كليسياى مجلّل مزيّنى نمود و مردم را بوسائل عديده بعث بر قيام بوظائف احترامات آن معبد كرد براى آنكه از زيارت كعبه منصرف شوند و چون اين خبر بمكه رسيد مردى از بنى كنانه براى هتك آن كليسيا از مكه بيمن رفت و بمقصود خود نائل شد و فرار كرد و اين واقعه موجب خشم ابرهه شد و قسم ياد نمود كه كعبه را خراب نمايد پس با قشون بسيار و فيل سفيد بسيار بزرگى كه نام آن محمود بود يا با آن فيل و فيلهاى ديگرى بقصد تخريب بيت اللّه الحرام حركت كرد و چون در آن زمان حضرت عبد المطلب سيّد حرم بود وقتى بحوالى مكّه رسيد يكى از كسان خود را نزد آن حضرت فرستاد و اعلام نمود
جلد 5 صفحه 436
كه مقصود من فقط تخريب بيت است اگر اهالى مكّه متعرّض من نشوند من با آنها كارى ندارم و چون شترهاى عبد المطلب را قشون ابرهه برده بودند حضرت بتوسط آن فرستاده وقت ملاقات از ابرهه خواست و بمجلس او حاضر گرديد و مورد بسى احترام او گشت ولى بعد از آنكه او از حاجت حضرت سؤال نمود جواب فرمود بفرمائيد شتران مرا كه عساكر شما برده‌اند مسترد دارند و ابرهه تعجّب نمود كه چرا چنين شخصى با اين عظمت و جلال خواهش نكرد كه من از تخريب بيت كه وسيله شرافت و بزرگى آنها است صرف نظر نمايم و راجع بشخص خود درخواست كوچكى نمود با آنكه بقدرى شيفته شده بود كه اگر حضرت چنين خواهشى مينمود خيال كرده بود اجابت كند و اين معنى را بزبان آورد و عرضه داشت من از شما كه سيّد حرميد انتظار درخواست بزرگترى راجع بكعبه داشتم و شما خواهش كوچكى نموديد حضرت فرمود كعبه صاحبى دارد كه آنرا تاكنون حفظ نموده و خواهد نمود و من صاحب شترم پس ابرهه دستور داد كه شترهاى او را مسترد دارند و تصميم خود را نسبت به تخريب بيت تأكيد نمود و حضرت با شترهاى خود بمكه مراجعت فرمود و دستور داد كه اهالى اموال خود را از مكّه بيرون برند تا از تعرّض لشگر ابرهه مأمون باشند و خود حلقه در كعبه را گرفت و دعا نمود كه خدا شرّ آن ظالم را از سر اهالى دفع فرمايد و خانه خود را از تعرّض او محفوظ دارد و ابرهه با لشگر حركت كرد ولى فيلها از توجه بمكّه منصرف و روى بيمن و ساير نقاط مينمودند و اطاعت فيلبانان را نميكردند و حضرت مشغول بدعا بود كه ديد پرنده‌هائى كه تاكنون شبيه بآنها در حجاز ديده نشده بود در هوا نمايان شدند و خدا راجع باين واقعه خطاب به پيغمبر خود فرموده ميفرمايد آيا بديده بصيرت نديدى و ندانستى كه چگونه معامله فرمود پروردگار تو با لشگريان داراى فيل آيا قرار نداد خدا تدبير و حيله آنها را براى رواج معبد خودشان و تخريب كعبه در وادى گم گشتگى و بطلان و بى‌ثمرى و فرستاد بر سر آنها پرندگانى دسته دسته چون ابابيل بمعناى دستجات متفرّقه از يك نوع است و گفته شده جمعى است كه واحد ندارد كه آن پرندگان از بالاى سر آنها مى
جلد 5 صفحه 437
انداختند بفرقشان سنگريزه‌اى كه گفته شده از عدس بزرگتر و از نخود كوچكتر بوده و خدا ميفرمايد از جنس سنگ گلى محجّر بود پس گرداند آنها را مانند زراعت كرم خورده پوك و فاسد يا مانند كاهى كه حيوان خورده و سرگين شده و بزمين افتاده و در روايت قمّى ره بعد از نقل اجمالى از اين واقعه ذكر شده كه هر پرنده‌اى حامل سه سنگ بود يكى در منقار و دو در چنگال و نشان مينمودند مغز سر آنها را و از بالا مى‌انداختند و بفرقشان اصابت مينمود و از دبرشان خارج ميشد و بدنهاشان متلاشى ميگرديد و مانند كاهى كه سرگين شده باشد بزمين مى‌افتادند و در روايت كافى از امام صادق عليه السّلام كه با اين روايت قريب المضمون است ذكر شده كه از آنها يك نفر بيشتر باقى نماند آن هم فرار كرده بود و داشت براى مردم واقعه را نقل مينمود كه ببالاى سر خود نگاه كرد و يكى از آن پرندگان را ديد و بمردم نشان داد كه اين از آن پرندگان است ناگاه همان پرنده كه مأمور تعقيب او بود سنگى بر سر او انداخت و از دبرش خارج و برفقايش ملحق گرديد و بعضى اين شخص را خود ابرهه دانسته‌اند كه در موقع نقل واقعه براى پادشاه حبشه بآن عذاب هلاك شد و اين واقعه در سال ولادت حضرت ختمى مرتبت روى داد و مبدء تاريخ عرب بود تا پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از مكّه بمدينه هجرت فرمود كه آن مبدء تاريخ مسلمانان گرديد و مسلّميت تاريخى آن بقدرى بوده كه احدى از كفّار كه با پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم معارضه مينمودند بعد از نزول اين سوره تشكيك و ترديدى در آن ننمودند و در مجمع از عيّاشى ره نقل نموده از يكى از صادقين عليهما السلام كه سوره الم تر كيف فعل ربّك و لايلاف قريش يك سوره است و قبلا كه بيان شد اتّحاد سوره و الضحى و الم نشرح در ذيل آن حكم اين دو سوره ذكر گرديد و الحمد للّه رب العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين.
جلد 5 صفحه 438
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَجَعَلَهُم كَعَصف‌ٍ مَأكُول‌ٍ «5»
عصف كاه است که گندم و جو و برنج بعد از آنكه حصاد شد پرهاي كاه آنها را ميگيرند و خوراك حمار و بغل و استر ميشود و زير دندان آنها ريز ريز ميشود پس از آن از آنها دفع ميشود تشبيه فرموده که اينها در اثر رمي حجاره از اينکه نحوه شدند ريز ريز از هم پاشيده شدند مثل عصف مأكول.
تم بحمد اللّه تفسير سورة الفيل و يتلوه تفسير سورة ايلاف و الحمد للّه السيد عبد الحسين طيب.
سورة الايلاف
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 5)- چنانکه در این آیه می‌فرماید: «سر انجام آنها را همچون کاه خورد شده (و متلاشی) قرار داد»! (فجعلهم کعصف مأکول).
این سوره هشداری است به همه گردنکشان و مستکبران جهان، تا در برابر قدرت خداوند تا چه حد ناتوانند؟! «پایان سوره فیل»
ج5، ص589
سوره قریش [106]
اشاره
این سوره در «مکّه» نازل شده و 4 آیه دارد
محتوای سوره:]
این سوره در حقیقت مکمل سوره «فیل» محسوب می‌شود و آیات آن دلیل روشنی بر این مطلب است.
محتوای این سوره بیان نعمت خداوند بر قریش و الطاف و محبتهای او نسبت به آنهاست، تا حسّ شکرگزاری آنها تحریک شود و به عبادت پروردگار این بیت عظیم که تمام شرف و افتخارشان از آن است قیام کنند.
همان گونه که در آغاز سوره «و الضّحی» گفتیم آن سوره و سوره «الم نشرح» در حقیقت یک سوره محسوب می‌شود، همچنین سوره «فیل» و سوره «قریش» چرا که پیوند مطالب آنها بقدری است که می‌تواند دلیل بر وحدت آن دو بوده باشد.
به همین دلیل برای خواندن یک سوره کامل در هر رکعت از نماز اگر کسی سوره‌های فوق را انتخاب کند باید هر دو را با هم بخواند.
فضیلت تلاوت سوره:]
در حدیثی از پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله نقل شده که فرمود:
«کسی که آن را بخواند به تعداد هر یک از کسانی که در گرد خانه کعبه طواف کرده، یا در آنجا معتکف شده، ده حسنه به او می‌دهند».
مسلما چنین فضیلتی از آن کسانی است که در پیشگاه خداوندی که پروردگار کعبه است سر تعظیم فرود آورده، او را عبادت کنند، و احترام این خانه را پاسداری کرده و پیامش را با گوش جان بشنوند و به کار بندند.
ج5، ص590
بسم الله الرحمن الرحیم به نام خداوند بخشنده بخشایشگر
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
