آیه 173 سوره بقره: تفاوت بین نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «{{قرآن در قاب|إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ ال...» ایجاد کرد) |
Heidariyan47 (بحث | مشارکتها) |
||
سطر ۲۷۴: | سطر ۲۷۴: | ||
==روایات مرتبط با تفسیر آیه== | ==روایات مرتبط با تفسیر آیه== | ||
− | + | 1 - «عن ابى عبداللّه (ع) فى قول اللّه عز و جل: « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد» قال: الباغى الذى یخرج على الأمام و العادى: الذى یقطع الطریق لایحل لهما المیتة ...;<ref>معانى الأخبار ص ۲۱۳، ح ۱; نورالثقلین، ج ۱- ، ص ۱۵۵، ح ۵۰۳.</ref> از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند که فرموده: « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد» روایت شده است: مراد از باغى کسى است که علیه امام [حق] خروج کرده و مراد از عادى کسى است که راهزنى مى کند که در [حال اضطرار هم] خوردن مردار بر آنان حلال نیست ... ». | |
− | + | 2 - «عبدالعظیم بن عبداللّه الحسنى، عن ابى جعفر(ع) محمّد بن على الرضا(ع) قال: سألته ... یابن رسول اللّه! ما معنى قوله عز و جل « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد فلا إثم علیه» قال: العادى السارق و الباغى یبغى الصید بطراً أو لهواً لالیعود به على عیاله;<ref>من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۲۱۷، ح ۹; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۵۴، ح ۵۰۱.</ref> عبدالعظیم حسنى گوید: از امام جواد(ع) از معناى «باغى» و «عادى» در آیه فوق پرسیدم، امام فرمودند: عادى; یعنى، دزد و باغى کسى است که به خاطر خوش گذرانى یا سرگرمى به شکار مى رود نه براى انتفاع خانواده خود». | |
− | + | 3 - «محمّد بن اسماعیل رفع الى ابى عبداللّه(ع) فى قوله: « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد» قال: الباغى الظالم، و العادى الغاصب;<ref>تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۷۴، ح ۱۵۱; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۱۷۴، ح ۳.</ref> از امام صادق(ع) درباره «فمن اضطر غیر باغ و لاعاد» روایت شده است: مراد از «باغى» ظالم و از «عادى» غاصب است». | |
− | + | 4 - محمّد بن مسلم گوید: «سألت أباعبداللّه(ع) عن الرجل و المرأة یذهب بصره فیأتیه الأطباء فیقولون: نداویک شهراً أو اربعین لیلة مستلقیاً کذلک یصلى؟ فرخص فى ذلک، و قال: فمن اضطر غیر باغ و لاعاد فلا اثم علیه;<ref>کافى، ج ۳، ص ۴۱۰، ح ۴; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۵۴- ، ح ۵۰۰.</ref> از امام صادق(ع) درباره زن یا مردى که دید چشم آنان از دست رفته سؤال کردم که پزشکان به او گفته اند: تو را درمان مى کنیم به شرطى که یک ماه یا چهل روز به پشت بخوابى، آیا او همان طور که خوابیده است نماز بخواند؟ امام اجازه داد همان طور نماز بخواند و فرمود: « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد فلا إثم علیه». | |
− | + | 5 - «محمّد بن عذافر عن بعض رجاله عن ابى جعفر(ع) قال قلت له لم حرم اللّه عزو جل الخمر و المیتة و الدم و لحم الخنزیر؟ فقال: ان اللّه تبارک و تعالى ... خلق الخلق ... و علم ما یضرهم فنهاهم عنه و حرمه علیهم ثم احله للمضطر فى الوقت الذى لایقوم بدنه إلا به فأمره أن ینال منه بقدر البلغة لاغیر ذلک ...;<ref>علل الشرایع، ص ۴۸۳، ح ۲; نورالثقلین، ج ۱- ، ص ۱۵۳، ح ۴۹۷.</ref> امام باقر(ع) در پاسخ از علت حرمت خمر، مردار، خون و گوشت خوک فرمودند: خداوند انسانها را آفرید ... و مى دانست چه چیزى موجب ضرر و زیان آنان است و آنان را از آن نهى نموده و برایشان حرام کرده است، سپس براى مضطر در وقتى که بدن او به آن نیاز پیدا کرده، حلال شمرده است که به اندازه کفاف بخورد نه بیشتر از آن ... ». | |
− | + | 6 - از امام صادق(ع) روایت شده است: «عشرة اشیاء من المیتة ذکیة: العظم و الشعر، و الصوف و الریش و القرن و الحافر و البیض و الانفخة و اللبن و السن;<ref>خصال شیخ صدوق، ج ۲، ص ۴۳۴، ح ۱۹; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۵۴، ح ۴۹۸.</ref> ده چیز از مردار که عبارتند از: استخوان، مو، پشم، پر، شاخ، سم، تخم پرنده، مایه پنیر، شیر و دندانها پاک و قابل استفاده است». | |
− | + | 7 - امام رضا(ع) در جواب مسائل محمّد بن سنان (در بیان فلسفه احکام) نوشته است: «... و حرم ما اهل لغیر اللّه به ... و لئلا یسوى بین ما تقرب به الیه و بین ما جعل عبادة للشیاطین و الأوثان، لأن فى تسمیة اللّه عز و جل الأقرار بربوبیته و توحیده و ما فى الاهلال لغیر اللّه من الشرک به و التقرب به إلى غیره ...;<ref>عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۹۳، ح ۱، باب ۳۳; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۵۳، ح ۴۹۶.</ref> ... خداوند، ذبیحه اى را که هنگام ذبح، نام غیر خدا بر آن برده شده، حرام کرده است تا اینکه یکسان نباشد آنچه براى خدا قربانى مى کنند و آنچه عبادت شیاطین و بتها قرار مى گیرد; چون در نام بردن خداوند عز و جل در موقع ذبح، اعتراف به ربوبیت خدا و توحید اوست و در نام بردن غیر خدا شرک به خدا و نزدیک شدن به غیر اوست ... ». | |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<div style="font-size:smaller"><references/></div> | <div style="font-size:smaller"><references/></div> |
نسخهٔ ۱۳ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۳:۲۳
<<172 | آیه 173 سوره بقره | 174>> | |||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
به تحقیق، خدا حرام گردانید بر شما مردار و خون و گوشت خوک را و آنچه را که به اسم غیر خدا کشته باشند، پس هر کس که به خوردن آنها محتاج و مضطر شود در صورتی که به آن تمایل نداشته و (از اندازه رمق) تجاوز نکند گناهی بر او نخواهد بود (که به قدر احتیاج صرف کند که) محققا خدا آمرزنده و مهربان است.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«الْمَیْتَةَ»: مردار. «الدَّمَ»: خون. «لَحْمَ»: گوشت. «الْخِنزِیرِ»: خوک. «مَآ أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللهِ»: آنچه به نام چیزی جز خدا ذبح شود. از قبیل: به نام لات، به نام عزّی، به نام فلان. یعنی مقصود از ذبح آن حیوان تقرّب به غیر خدا باشد. «أُهِلَّ»: از مصدر (إهلال) به معنی صدا بلندکردن. «اُضْطُرَّ»: وادار گردید. مجبور شد. «بَاغٍ»: خواستار و علاقهمند. «عَادٍ»: متجاوز از اندازه ضرورت. «غَیْرَ بَاغٍ وَ لا عَادٍ»: نه طالب و راغب آن باشد و نه از حد ضرورت تجاوز کند. واژه (غَیْرَ) حال ضمیر مستتر در فعل (أُضْطُرَّ) است. «إِثْمَ»: گناه.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«173» إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
همانا خداوند مردار و خون و گوشت خوك و آنچه را كه (هنگام ذبح) نام غير خدا بر آن برده شده، حرام كرده است، (ولى) آن كس كه ناچار شد (به خوردن اينها) در صورتى كه زياده طلبى نكند و از حدّ احتياج نگذراند، گناهى بر او نيست، همانا خداوند بخشنده و مهربان است.
نکته ها
به دنبال آيهى قبل كه فرمود: از پيش خود، حلالهاى خدا را بر خود حرام نكنيد، خداوند تنها مردار و خون و گوشت خوك و هر حيوانى كه مانند زمان جاهليّت نام غير خدا هنگام ذبح بر او برده شود، حرام كرده است.
امام صادق عليه السلام فرمود: گوشت مردار، سبب ضعف بدن و قطع نسل و مرگ ناگهانى مىشود و خوردن خون، سبب سنگدلى و قساوت قلب مىگردد. «1»
كسى كه براى حفظ جان خود هيچ غذايى نداشته باشد، مىتواند به خاطر اضطرار از غذاى حرام استفاده كند، مشروط بر اينكه از روى سركشى و نافرمانى و ستمگرى نباشد. يعنى فقط به همان مقدارى مصرف كند كه خود را از مرگ برهاند، نه اينكه خواهان لذّت باشد.
اين اجازه به خاطر لطف و مهربانى خداوند است.
«1». وسائل، ج 16، ص 310.
جلد 1 - صفحه 263
امام صادق عليه السلام فرمود: اگر انسان عمداً در حال اضطرار از خوردنىهاى ممنوع نخورد و بميرد، كافر مرده است. «1»
با توجّه به اينكه خوردنىهاى حرام، بيش از چهار موردى است كه در آيه مطرح شده، پس كلمه «انّما» به معناى حصر عقلى نيست، بلكه در مقابل تحريمهاى جاهليّت است.
قاعدهى اضطرار، اختصاص به خوردنىها ندارد و در هر مسئلهاى پيش آيد، قانون را تخفيف مىدهد.
از امام صادق عليه السلام سؤال كردند كه پزشك به مريضى دستور استراحت و خوابيدن داده است، نماز را چه كند؟ امام اين آيه را تلاوت نموده و فرمود: نماز را خوابيده بخواند. «2»
احكام اسلام، براساس مصالح است. در آيه قبل، خوردن بخاطر طيّب بودن آنها مباح بود و در اين آيه چيزهايى كه از طيّبات نيستند، حرام مىشود.
تحريمهاى الهى، تنها به جهت مسائل طبى وبهداشتى نيست، مثل تحريم گوشت مردار وخون، بلكه گاهى دليل حرمت، مسائل اعتقادى، فكرى وتربيتى است. نظير تحريم گوشت حيوانى كه نام غير خدا بر آن برده شده كه به خاطر شركزدايى است. چنانكه گاهى ما از غذاى شخصى دورى مىكنيم، به خاطر عدم رعايت بهداشت توسط او، ولى گاهى دورى ما از روى اعراض يا اعتراض و برائت از اوست.
پیام ها
1- اسلام به مسئله غذا و تغذيه، توجّه كامل داشته و بارها در مورد غذاهاى مضرّ و حرام هشدار داده است. «3» «إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ ...»
2- تحريمها، تنها به دست خداست نه ديگران. «إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ»
3- توجّه به خداوند و بردن نام او، در ذبح حيوانات لازم است. تا هيچ كار ما
«1». تفسير نورالثقلين، ج 1، ص 130.
«2». تفسير نورالثقلين، ج 1، ص 145.
«3». تحريم گوشت خوك و مردار و خون، چهار بار در قرآن تكرار شده است: آيه مورد بحث و سورههاى مائده، 3 و انعام، 145 و نحل، 115.
جلد 1 - صفحه 264
خارج از مدار توحيد نباشد و با مظاهر شرك و بتپرستى مبارزه كنيم. «وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ»
4- اضطرارى حكم را تغيير مىدهد كه به انسان تحميل شده باشد، نه آنكه انسان خود را مضطرّ كند. كلمه «اضطُرّ» مجهول آمده است، نه معلوم. «فَمَنِ اضْطُرَّ»
5- اسلام، دين جامعى است كه در هيچ مرحله بنبست ندارد. هر تكليفى به هنگام اضطرار، قابل رفع است. «فَمَنِ اضْطُرَّ ... فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ»
6- قانونگزاران بايد شرايط ويژه را به هنگام وضع قانون در نظر بگيرند. «فَمَنِ اضْطُرَّ ... فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ»
7- از شرايط اضطرارى، سوء استفاده نكنيد. «فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ»
روایات مرتبط با تفسیر آیه
1 - «عن ابى عبداللّه (ع) فى قول اللّه عز و جل: « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد» قال: الباغى الذى یخرج على الأمام و العادى: الذى یقطع الطریق لایحل لهما المیتة ...;[۱] از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند که فرموده: « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد» روایت شده است: مراد از باغى کسى است که علیه امام [حق] خروج کرده و مراد از عادى کسى است که راهزنى مى کند که در [حال اضطرار هم] خوردن مردار بر آنان حلال نیست ... ».
2 - «عبدالعظیم بن عبداللّه الحسنى، عن ابى جعفر(ع) محمّد بن على الرضا(ع) قال: سألته ... یابن رسول اللّه! ما معنى قوله عز و جل « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد فلا إثم علیه» قال: العادى السارق و الباغى یبغى الصید بطراً أو لهواً لالیعود به على عیاله;[۲] عبدالعظیم حسنى گوید: از امام جواد(ع) از معناى «باغى» و «عادى» در آیه فوق پرسیدم، امام فرمودند: عادى; یعنى، دزد و باغى کسى است که به خاطر خوش گذرانى یا سرگرمى به شکار مى رود نه براى انتفاع خانواده خود».
3 - «محمّد بن اسماعیل رفع الى ابى عبداللّه(ع) فى قوله: « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد» قال: الباغى الظالم، و العادى الغاصب;[۳] از امام صادق(ع) درباره «فمن اضطر غیر باغ و لاعاد» روایت شده است: مراد از «باغى» ظالم و از «عادى» غاصب است».
4 - محمّد بن مسلم گوید: «سألت أباعبداللّه(ع) عن الرجل و المرأة یذهب بصره فیأتیه الأطباء فیقولون: نداویک شهراً أو اربعین لیلة مستلقیاً کذلک یصلى؟ فرخص فى ذلک، و قال: فمن اضطر غیر باغ و لاعاد فلا اثم علیه;[۴] از امام صادق(ع) درباره زن یا مردى که دید چشم آنان از دست رفته سؤال کردم که پزشکان به او گفته اند: تو را درمان مى کنیم به شرطى که یک ماه یا چهل روز به پشت بخوابى، آیا او همان طور که خوابیده است نماز بخواند؟ امام اجازه داد همان طور نماز بخواند و فرمود: « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد فلا إثم علیه».
5 - «محمّد بن عذافر عن بعض رجاله عن ابى جعفر(ع) قال قلت له لم حرم اللّه عزو جل الخمر و المیتة و الدم و لحم الخنزیر؟ فقال: ان اللّه تبارک و تعالى ... خلق الخلق ... و علم ما یضرهم فنهاهم عنه و حرمه علیهم ثم احله للمضطر فى الوقت الذى لایقوم بدنه إلا به فأمره أن ینال منه بقدر البلغة لاغیر ذلک ...;[۵] امام باقر(ع) در پاسخ از علت حرمت خمر، مردار، خون و گوشت خوک فرمودند: خداوند انسانها را آفرید ... و مى دانست چه چیزى موجب ضرر و زیان آنان است و آنان را از آن نهى نموده و برایشان حرام کرده است، سپس براى مضطر در وقتى که بدن او به آن نیاز پیدا کرده، حلال شمرده است که به اندازه کفاف بخورد نه بیشتر از آن ... ».
6 - از امام صادق(ع) روایت شده است: «عشرة اشیاء من المیتة ذکیة: العظم و الشعر، و الصوف و الریش و القرن و الحافر و البیض و الانفخة و اللبن و السن;[۶] ده چیز از مردار که عبارتند از: استخوان، مو، پشم، پر، شاخ، سم، تخم پرنده، مایه پنیر، شیر و دندانها پاک و قابل استفاده است».
7 - امام رضا(ع) در جواب مسائل محمّد بن سنان (در بیان فلسفه احکام) نوشته است: «... و حرم ما اهل لغیر اللّه به ... و لئلا یسوى بین ما تقرب به الیه و بین ما جعل عبادة للشیاطین و الأوثان، لأن فى تسمیة اللّه عز و جل الأقرار بربوبیته و توحیده و ما فى الاهلال لغیر اللّه من الشرک به و التقرب به إلى غیره ...;[۷] ... خداوند، ذبیحه اى را که هنگام ذبح، نام غیر خدا بر آن برده شده، حرام کرده است تا اینکه یکسان نباشد آنچه براى خدا قربانى مى کنند و آنچه عبادت شیاطین و بتها قرار مى گیرد; چون در نام بردن خداوند عز و جل در موقع ذبح، اعتراف به ربوبیت خدا و توحید اوست و در نام بردن غیر خدا شرک به خدا و نزدیک شدن به غیر اوست ... ».
پانویس
- پرش به بالا ↑ معانى الأخبار ص ۲۱۳، ح ۱; نورالثقلین، ج ۱- ، ص ۱۵۵، ح ۵۰۳.
- پرش به بالا ↑ من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۲۱۷، ح ۹; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۵۴، ح ۵۰۱.
- پرش به بالا ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۷۴، ح ۱۵۱; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۱۷۴، ح ۳.
- پرش به بالا ↑ کافى، ج ۳، ص ۴۱۰، ح ۴; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۵۴- ، ح ۵۰۰.
- پرش به بالا ↑ علل الشرایع، ص ۴۸۳، ح ۲; نورالثقلین، ج ۱- ، ص ۱۵۳، ح ۴۹۷.
- پرش به بالا ↑ خصال شیخ صدوق، ج ۲، ص ۴۳۴، ح ۱۹; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۵۴، ح ۴۹۸.
- پرش به بالا ↑ عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۹۳، ح ۱، باب ۳۳; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۵۳، ح ۴۹۶.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم