ازدواج حضرت علی و حضرت فاطمه علیهماالسلام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(حضرت علی (ع) به خواستگاری حضرت زهرا (س) می روند)
(رضایت حضرت زهرا(س) تنها شرط رسول خدا(ص) برای ازدواج)
سطر ۴۵: سطر ۴۵:
 
یا علی! قبل از تو چند نفر از مردان، این تقاضا را داشتند، ولی هر گاه من به فاطمه می گفتم اظهار بی میلی می کرد، شما چند لحظه ای صبر کن تا من نزد او بروم و برگردم.<ref>الأمالي للطوسي : ص ۳۹ ح ۴۴ ، بشارة المصطفى : ص ۲۶۱ </ref>
 
یا علی! قبل از تو چند نفر از مردان، این تقاضا را داشتند، ولی هر گاه من به فاطمه می گفتم اظهار بی میلی می کرد، شما چند لحظه ای صبر کن تا من نزد او بروم و برگردم.<ref>الأمالي للطوسي : ص ۳۹ ح ۴۴ ، بشارة المصطفى : ص ۲۶۱ </ref>
 
=== رضایت حضرت زهرا(س) تنها شرط رسول خدا(ص) برای ازدواج ===
 
=== رضایت حضرت زهرا(س) تنها شرط رسول خدا(ص) برای ازدواج ===
 +
پيامبرخدا،نزد فاطمه عليها السلام رفت.فاطمه عليها السلام از جا برخاست و رداى پدر را گرفت و كفش هايش را درآورد و آبْ دست برايش آورد و دست و پاى او را شُست و سپس نشست .
 +
پس پيامبر خدا به او فرمود: «اى فاطمه!» .
 +
پاسخ داد: بلى ، چه مى خواهى ، اى پيامبر خدا؟
 +
فرمود : «على بن ابى طالب ، كسى است كه خويشاوندى و فضيلت و اسلامش را مى شناسى و من از خدا خواسته ام كه تو را به ازدواج بهترينِ آفريدگانش و محبوب ترينِ آنان در نزدش درآورد و على از تو خواستگارى كرده است . چه نظرى دارى؟» .
 +
فاطمه عليها السلام ساكت ماند و صورتش را برنگردانْد و پيامبر خدا ، كراهتى در چهره اش نديد . پس برخاست ، در حالى كه مى گفت: «اللّه اكبر! سكوت او [نشانه]رضايت اوست».
 +
پس جبرئيل عليه السلام نزدش آمد و گفت: اى محمّد! او را به ازدواج على بن ابى طالب درآور كه خداوند ، اين دو را براى هم پسنديده است .
  
 
==هزينه عقد و عروسي==
 
==هزينه عقد و عروسي==

نسخهٔ ‏۱۰ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۵۸

بی شک یکی از مهم ترین اتفاقات تاریخ شیعه ازدواج بانوی دوعالم حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و امیرمؤمنان حضرت علی (علیه السلام) است که ثمره این پیوند میارک و سراسر مملو از عشق و محبت ، درخت گهربار امامت است.

تاریخ ازدواج امام علی (علیه السلام) و حضرت فاطمه (سلام الله علیها)

درباه تاريخ این ازدواج فرخنده اتفاق چنداني ميان مورخان و سيره‌نگاران نيست.تاریخ هایی که گاه بیان گر زمان صیغه خواندن می باشد و گاه بیانگر زمان عروسی و رفتن حضرت زهرا(سلام الله علیها) به خانه امیرالمؤمنین (علیه السلام) است. این تاریخ ها عبارت اند از:

  1. روز اول ذى حجه عقد فاطمه (ع) و روز سه شنبه ششم همان ماه، ازدواج حضرت بوده است.[۱]
  2. در ماه شوال پس از بازگشت حضرت علی (ع) از جنگ بدر بوده است.[۲]
  3. بنابر روایت امام صادق (ع): عقد على و فاطمه (ع) در ماه رمضان، و ازدواج آنها در ذى حجّه سال دوم هجرى بوده است.[۳]
  4. زفاف فاطمه در شب پنج شنبه، بیست و یکم ماه محرم سال سوم هجرت بوده است...[۴]
  5. برخی بر این عقیده اند که: عقد حضرت فاطمه (ع) در اواخر ماه صفر و ازدواج در ماه ذی حجه بوده است.[۵]
  6. عده ای نیز گفته اند که عقد در ماه ربیع الأول بوده و در همان ماه ازدواج صورت پذیرفته است.[۶]
  7. ابن سعد روایت کرده است که ازدواج فاطمه (ع) با على (ع) پنج ماه پس از ورود پیغمبر (ص) به مدینه در ماه رجب صورت پذیرفت و پس از بازگشت از بدر او را به خانه على (ع) فرستاد.[۷]

سن ازدواج هرکدام از بزرگواران

علماى شیعه در تعیین سن حضرت فاطمه به هنگام ازدواج از چهارده سال بیشتر نگفته ‌اند.[۸]اکثر عالمان شیعه معتقدند که، سن حضرت در زمان ازدواج، 9 یا 10 یا حداکثر 11 سال بوده است.[۹]همچنین سن امیر مؤمنان (ع) 21 سال و 5 ماه بوده است.[۱۰]

خواستگاران حضرت زهرا عليهاالسلام

آنچه مسلّم است،این است که حضرت زهرا(سلام الله علیها)خواهان بسیار داشته اند.زیرا از طرفی پدر ایشان چه قبل و چه بعد از بعثت از مردان شریف و بزرگ عرب و قریش بوده اند و از طرف دیگر شخصیت خود حضرت زهرا(سلام الله علیها) شخصیتی بسیار والا و بزرگ بود.

پيش از حضرت علي عليه السلام افرادي مانند ابوبکر و عمر آمادگي خود را براي ازدواج با دختر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم اعلام کرده بودند و هر دو از پيامبر يک پاسخ شنيده بودند و آن اين که درباره ازدواج زهرا منتظر وحي الهي است.[۱۱]

ابن شهر آشوب در از دیگر خواستگاران حضرت اسم می برد.او می نویسد: عبدالرحمان بن عوف و عثمان بن عفان كه هر دو از ثروتمندان بزرگ بودند برای خواستگاری، خدمت رسول خدا رسیدند. عبدالرحمان عرض كرد یا رسول الله! اگر فاطمه(علیهاالسلام) را به من تزویج كنى، حاضرم یكصد شتر سیاه آبى چشم كه بارهایشان پارچه‎هاى كتان اعلاى مصرى باشد و ده هزار دینار، مهریه‎اش كنم.عثمان نیز اظهار داشت: یا رسول الله من هم به همین مهر حاضرم و بر عبدالرحمان برترى دارم زیرا زودتر مسلمان شده‎ام. پیغمبر از سخن آنان سخت خشمناك شد و براى آن كه بفهماند به مال آنها علاقه ندارد و داستان ازدواج، داستان خرید و فروش و مبادله‎ى ثروت نیست، مشتى سنگ ریزه برگرفت و به جانب عبدالرحمان پاشید و فرمود: تو خیال مى‎كنى من بنده‎ى پول و ثروتم و بوسیله‎ى ثروت خودت بر من فخر و مباهات می‎ كنى و مى ‎خواهى بوسیله پول ازدواج را بر من تحمیل كنى؟[۱۲]

در جایی دیگر آمده است :دختر پیغمبر(ص) خواستگارانی داشت؛ امّا پدرش از میان همه پسر عموهای خود، علیّ بن ابی طالب(ع) را برای شوهری او برگزید و به دخترشان فرمودند:«تو را به کسی به زنی می دهم که از همه نیکو خوی تر و در مسلمانی پیش قدم تر است.»[۱۳]

خواستگاری حضرت علی (ع) از حضرت زهرا (س)

حضرت علی (ع) شایسته ترین خلق خدا برا حضرت زهرا(ع)

حضرت علی بن ابیطالب (علیه السلام) روایت می کنند: یغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم به من فرمود:یا علی! گروهی از مردان قریش راجع به فاطمه ی زهراء سلام الله علیها مرا مورد عتاب قرار دادند و گفتند:ما خواستگار فاطمه بودیم و تو نپذیرفتی، اکنون او را به علی بن ابیطالب دادی.

من گفتم:به خدا قسم، من فاطمه را از شما رد نکردم و او را تزویج ننمودم، بلکه خدا خواستگاری شما را نپذیرفت و فاطمه را برای علی تزویج کرد؛ زیرا جبرئیل بر من نازل شد و گفت،خدای تعالی می فرماید:اگر من علی را خلق نمی کردم از حضرت آدم به بعد شوهری که شایسته ی فاطمه باشد در روی زمین نبود.[۱۴]

تشویق امیرالمؤمنین(ع) توسط اصحاب رسول خدا(ص) برای رفتن به خواستگاری حضرت زهرا(س)

در روایات شیعه و سنی آمده است که عمر و ابوبکر که از ازدواج با حضرت زهرا نوميد شده بودند، امیرالمژمنین را گفتند: تو به خواستگاري او برو![۱۵]

در جایی دیگر روایت شده اصحاب و انصار رسول خدا(ص) با سعد معاذ رئيس قبيله اوس به گفتگو پرداختند و آگاهانه دريافتند که جز حضرت علي عليه السلام کسي شايستگي ازدواج با حضرت زهرا عليهاالسلام را ندارد و نظر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نيز به غير او نيست. از اين رو دسته جمعي در پي حضرت علي عليه السلام رفتند و سرانجام او را در باغ يکي از انصار يافتند که با شتر خود مشغول آبياري نخل ها بود. آنان روي به علي کردند و گفتند: اشراف قريش از دختر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم خواستگاري کرده اند و پيامبر در پاسخ آنان گفته است که کار زهرا منوط به اذن خداست و ما اميدواريم که اگر تو (با سوابق درخشان و فضايلي که داري) از فاطمه خواستگاري کني پاسخ موافق بشنوي و اگر دارايي تو اندک باشد ما حاضريم تو را ياري کنيم.[۱۶]

حضرت علی (ع) به خواستگاری حضرت زهرا (س) می رود

ضحاک بن مزاحم نقل می کند،از حضرت علی بن ابیطالب علیه السلام شنیدم که در مورد مراسم خواستگاری از حضرت زهرا(س) می فرمود:موقعی که من نزد پیامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم رفتم و آن بزرگوار مرا دید خندید و فرمود: یا اباالحسن! آیا برای حاجتی که داری نزد من آمدی؟ من قرابت و سبقت در اسلام و یاری کردن خود را از آن حضرت و جهادهایی که در راه خدا کرده بودم، برای آن حضرت شرح دادم. پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود: یا علی راست می گویی، مقام تو بالاتر از این است که تذکّر دادی، گفتم: یا رسول الله فاطمه ی زهراء را برایم تزویج نما. فرمود: یا علی! قبل از تو چند نفر از مردان، این تقاضا را داشتند، ولی هر گاه من به فاطمه می گفتم اظهار بی میلی می کرد، شما چند لحظه ای صبر کن تا من نزد او بروم و برگردم.[۱۷]

رضایت حضرت زهرا(س) تنها شرط رسول خدا(ص) برای ازدواج

پيامبرخدا،نزد فاطمه عليها السلام رفت.فاطمه عليها السلام از جا برخاست و رداى پدر را گرفت و كفش هايش را درآورد و آبْ دست برايش آورد و دست و پاى او را شُست و سپس نشست . پس پيامبر خدا به او فرمود: «اى فاطمه!» . پاسخ داد: بلى ، چه مى خواهى ، اى پيامبر خدا؟ فرمود : «على بن ابى طالب ، كسى است كه خويشاوندى و فضيلت و اسلامش را مى شناسى و من از خدا خواسته ام كه تو را به ازدواج بهترينِ آفريدگانش و محبوب ترينِ آنان در نزدش درآورد و على از تو خواستگارى كرده است . چه نظرى دارى؟» . فاطمه عليها السلام ساكت ماند و صورتش را برنگردانْد و پيامبر خدا ، كراهتى در چهره اش نديد . پس برخاست ، در حالى كه مى گفت: «اللّه اكبر! سكوت او [نشانه]رضايت اوست». پس جبرئيل عليه السلام نزدش آمد و گفت: اى محمّد! او را به ازدواج على بن ابى طالب درآور كه خداوند ، اين دو را براى هم پسنديده است .

هزينه عقد و عروسي

تمام دارايى حضرت على علیه السلام در آن زمان منحصر به شمشير و زرهى بود كه مى توانست به وسيله آن ها در راه خدا جهاد كند و شترى نيز داشت كه با آن در باغستان هاى مدينه كار مى كرد و خود را از ميهمانى انصار بى نياز مى ساخت.

پس از انجام خواستگارى و مراسم عقد وقت آن رسيد كه حضرت على علیه السلام براى همسر گرامى خود اثاثى تهيه كند و زندگى مشترك خود را با دختر پيامبر آغاز كند.

پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله پذيرفت كه حضرت على علیه السلام زره خود را بفروشد و به عنوان جزئى از مهريه فاطمه سلام الله علیها در اختيار پيامبر بگذارد.

زره به چهار صد درهم به فروش رفت. پيامبر قدرى از آن را در اختيار بلال گذاشت تا براى زهرا عطر بخرد و باقيمانده را به عمار یاسر و گروهى از ياران خود داد تا براى فاطمه و على لوازم منزل تهيه كنند.

از صورت جهيزيه حضرت زهرا سلام الله علیها مى توان به وضع زندگى بانوى بزرگوار اسلام به خوبى پى برد. فرستادگان پيامبر صلی الله علیه و آله از بازار بازگشت و آن چه بارى حضرت زهرا سلام الله علیها تهيه كرده بودند به قرار زير بود:

  1. پيراهنى به بهاى هفت درهم
  2. يك روسرى به بهاى يك درهم
  3. قطيفه مشكى كه تمام بدن را نمى پوشانيد.
  4. يك تخت عربى از چوب و ليف خرما
  5. دو تشك از كتان مصرى كه يكى پشمى و ديگرى از ليف خرما بود.
  6. چهار بالش، دو تا از پشم و دو تاى ديگر از ليف خرما
  7. پرده
  8. حصير هجرى
  9. دست آس
  10. طشت بزرگ
  11. مشكى از پوست
  12. كاسه ی چوب براى شير
  13. ظرفى از پوست براى آب
  14. آفتابه
  15. ظرف بزرگ مسى
  16. چند كوزه
  17. بازوبندى از نقره

ياران پيامبر وسايل خريدارى شده را بر آن حضرت عرضه كردند و پيامبر, در حالى كه اثاث خانه دختر خود را زير و رو مى كرد, فرمود: «اللهم بارك لقوم جل انيتهم الخزف». / يعنى: خداوندا، زندگى را بر گروهى كه بيشتر ظروف آن ها را سفال تشكيل مى دهد مبارك گردان.[۱۸]

مهريه حضرت زهرا عليهاالسلام

مهريه دختر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم پانصد درهم بود که هر درهم معادل يک مثقال نقره بود.(هر مثقال 18 نخود است).

مراسم عروسی

مراسم عروسي دختر گرانمايه پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم در کمال سادگي و بي آلايشي برگزار شد. يک ماه از عقد پيمان زناشويي مي گذشت که زنان رسول خدا به حضرت علي گفتند: چرا همسرت را به خانه خويش نمي بري؟ حضرت علي عليه السلام در پاسخ آنان آمادگي خود را اعلام کرد. ام ايمن شرفياب محضر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم شد و گفت: اگر خديجه زنده بود ديدگان او از مراسم عروسي دخترش فاطمه روشن مي شد.

پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم وقتي نام خديجه را شنيد چشمان مبارکش از اشک پر شد و گفت: او مرا هنگامي که همه تکذيبم کردند تصديق کرد و در پيش برد دين خدا ياريم داد و با اموال خود به گسترش اسلام مدد رساند.[۱۹] ام ايمن افزود: ديدگان همه را با اعزام فاطمه به خانه شوهر روشن کنيد.

رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم دستور داد که يکي از حجره ها را براي زفاف زهرا آماده سازند و او را براي اين شب آرايش کنند.[۲۰]

زمان اعزام عروس به خانه داماد که فرا رسيد، پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم حضرت زهرا را به حضور طلبيد. زهرا عليهاالسلام، در حالي که عرق شرم از چهره اش مي ريخت، به حضور پيامبر رسيد و از کثرت شرم پاي او لغزيد و نزديک بود به زمين بيفتد. در اين موقع پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در حق او دعا کرد و فرمود: «اقالک الله العثرة في الدنيا و الآخرة » / خدا تو را از لغزش در دو جهان حفظ کند.

سپس چهره زهرا را باز کرد و دست او را در دست علي نهاد و به او تبريک گفت و فرمود: «بارک لک في ابنة رسول الله يا علي نعمت الزوجة فاطمة » سپس رو کرد به فاطمه و گفت: «نعم البعل علي».

آن گاه به هر دو دستور داد که راه خانه خود را در پيش گيرند و به شخصيت برجسته اي مانند سلمان دستور داد که مهار شتر زهرا عليهاالسلام را بگيرد و از اين طريق جلالت مقام دختر گراميش را اعلام داشت.

هنگامي که داماد و عروس به حجله رفتند، هر دو از کثرت شرم به زمين مي نگريستند. پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم وارد اطاق شد و ظرف آبي به دست گرفت و به عنوان تبرک بر سر و بر اطراف بدن دخترش پاشيد و سپس در حق هر دو چنين دعا فرمود: «اللهم هذه ابنتي و احب الخلق الي اللهم و هذا اخي و احب الخلق الي اللهم اجعله وليا و...».[۲۱]

پروردگارا، اين دختر من و محبوب ترين مردم نزد من است. پروردگارا، علي نيز گرامي ترين مردم نزد من است. خداوندا، رشته محبت آن دو را استوارتر فرما و...

فرزندان

از ازدواج مبارك آثار آن دو عزيز، چهار فرزند والاگُهر ديده به جهان گشودند، كه به ترتيب سن عبارتند از: امام حسن مجتبي علیه‌السلام، امام حسين علیه‌السلام، زينب كبري سلام الله علیها، ام كلثوم سلام الله علیها و البته حضرت محسن علیه‌السلام نیز پيش از تولد بر اثر ضربات دشمنان اسلام در رحم مادرش به شهادت رسيد.[۲۲]

پانویس

  1. بن شهرآشوب‌، المناقب، ج 3، ص 357، قم‌، 1379 ق
  2. شیخ طوسی، الأمالی، ص 43، دار الثقافة، قم، 1414ق.
  3. إربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة، ج 1، ص 364، مکتبة بنی هاشم، تبریز، 1381ق
  4. سید بن طاوس، إقبال ص 584، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1367 ش
  5. مجلسی، بحار الأنوار، ج 19، ص 192-193، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ق
  6. مجلسی، بحار الأنوار، ج 19، ص 192-193، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ق
  7. ابن سعد، الطبقات الکبرى، ج 8، ص 18، دار الکتب العلمیة، ط الأولى، 1410/1990.
  8. امین، سید محسن ، أعیان الشیعة، ج 1، ص 313، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، 1406 ق
  9. انصاری، اسماعیل،الموسوعة الکبرى عن فاطمة الزهراء،ج‌4،ص21، دلیل ما، قم، 1428ق
  10. ابن عبد البر، الاستیعاب فى معرفة الأصحاب ، ج 4، ص 1893، بیروت، دار الجیل، ط الأولى، 1412/1992.
  11. ابن سعد، طبقات، ج ۸، ص ۱۱،در سنن نسائی آمده است:پیغمبر(ص) در پاسخ آنان گفت: «فاطمه خردسال است» و چون علی(ع) او را از وی خواستگاری کرد، پذیرفت.(نسائی، سنن، ج ۶، ص ۶۲؛ فاطمـه الزّهراء، ص ۲۵، ج ۲)،الصواعق المحرّقه، ص ۱۶۲ و رجوع به انساب الاشراف، ص ۴۰۲ شود،بحار، ص ۹۲ و نک: فصل «گزیده ای از شعرای عربی ».
  12. مناقب ابن شهر آشوب، ج3، ص 345/ تذكرة الخواص، ص 306.
  13. نسائی، سنن، ج ۲، ص ۳۱.
  14. علامه محمدباقر مجلسی،ترجمه جلد 43 بحارالنوار،ص 288
  15. الریاض النضر، ج ۲، ص ۱۸۲؛ الغدیر، ج ۳، ص ۲۰
  16. علامه محمد باقر مجلسی (ره) ،ترجمه جلد 43 بحارالنوار 43 ، 441
  17. الأمالي للطوسي : ص ۳۹ ح ۴۴ ، بشارة المصطفى : ص ۲۶۱
  18. بحارالانوار، ج 43، ص 94; کشف الغمة، ج 1، ص 359. بنا به نوشته کتاب اخير، همه اثاث منزل حضرت زهرا عليهاالسلام به 63 درهم خريداري شد.
  19. بحار، ج 43، ص 130.
  20. همان، ص 59.
  21. بحار، ج 43، ص 96.
  22. الارشاد (شيخ مفيد)، ص 342.

منابع