مقتل

این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

هم به معناى محل قتل است، هم كتابى كه درباره شرح قتل حسين بن على‌ علیه السلام و واقعه‌ كربلا نوشته شده باشد. به نقل دهخدا: جايى و زمينى كه كسى در آنجا كشته شده باشد. البته به معناى جايى و عضوى از بدن نيز گفته كه اگر تير يا تيغى بر آنجا وارد آيد، سبب قتل شخص مى‌شود.

(لغت‌نامه دهخدا) به انگيزه زنده نگهداشتن ياد حادثه عاشورا و شهداى كربلا، از صدر اسلام تاكنون، همواره كتاب هايى به عنوان ‌«مقتل‌» نوشته شده و مى‌شود. شيخ آقا بزرگ‌ تهرانى بيش از هفتاد كتاب را با همين عنوان نام مى‌برد كه به حادثه كربلا مربوط مى‌شود و «مقتل‌» اصبغ بن نباته (از ياران على عليه السلام) را اولين مقتلى مى‌داند كه نگاشته شده‌ است.

نام برخى از مقتلهاى معروف از اين قرار است (البته آنها كه عنوان‌ «مقتل‌» دارد): «مقاتل الطالبيين‌»: نوشته ابوالفرج اصفهانى (م 356) كه در شرح حال و ذكر اسامى‌ شهداى فرزندان ابوطالب است. اين كتاب به فارسى نيز ترجمه شده است: «سرگذشت‌ كشته‌شدگان از فرزندان ابوطالب‌» سيد هاشم رسولى محلاتى‌ «مقتل ابى مخنف‌»: نوشته لوط بن يحيى بن سعيد بن مخنف، معروف به ابومخنف كه ‌درباره حوادث عاشوراست. اين كتاب نيز به فارسى ترجمه شده است. اخيرا با نام‌ «مقتل‌الحسين و مصرع اهل بيته و اصحابه فى كربلا» در 230 صفحه توسط مؤسسة الوفاء چاپ‌ شده است.

«مقتل خوارزمى‌»: متن تاريخى مربوط به حوادث كربلاست، در دو جزء كه توسط موفق بن احمد مكى خوارزمى (م 568) تاليف شده و اغلب مطالبش را از تاريخ‌ ابن اعثم (م 314) نقل كرده است.

«مقتل الحسين‌»: عبدالرزاق المقرم (م 1391 ق در نجف) كه درباره نهضت‌ حسينى‌ است و وقايع كربلا از خروج امام حسين‌ علیه السلام از مدينه تا حوادث پس از عاشورا را دربردارد. كتاب هاى مقتل ديگرى هم معروف است، همچون: نفس المهموم، لهوف، منهاج الدموع، العيون العبرى، مثير الاحزان، روضة الشهدا، اسرار الشهادة، منتهى الآمال، بحارالانوار، ج 45 و...

منابع

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.