قطب الدین شیرازی: تفاوت بین نسخهها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | '''قطبالدین محمود شیرازی''' (۷۱۰-۶۳۴ ق)، طبیب، ریاضیدان، منجم، | + | '''قطبالدین محمود شیرازی''' (۷۱۰-۶۳۴ ق)، طبیب، ریاضیدان، منجم، فیلسوف، مفسر و دانشمند بزرگ مسلمان [[ایران|ایرانی]] در قرن ۷ قمری و از شاگردان [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیرالدین طوسى]] بود. قطبالدین شیرازی نقش مهمی در گسترش علوم [[فلسفه]]، نجوم و پزشکی در عصر خود داشت و آثار مهمی در این علوم تألیف نمود. |
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
||نام کامل = '''قطبالدین محمود شیرازی''' | ||نام کامل = '''قطبالدین محمود شیرازی''' | ||
| سطر ۹: | سطر ۹: | ||
|اساتید = [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیرالدین طوسى]]، [[صدرالدین قونوی|صدرالدین قونوى]]، نجمالدین کاتبى قزوینى،... | |اساتید = [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیرالدین طوسى]]، [[صدرالدین قونوی|صدرالدین قونوى]]، نجمالدین کاتبى قزوینى،... | ||
|شاگردان = [[قطب الدین رازی|قطبالدین رازى]]، کمالالدین فارسى، نظامالدین اعرج،... | |شاگردان = [[قطب الدین رازی|قطبالدین رازى]]، کمالالدین فارسى، نظامالدین اعرج،... | ||
| − | |آثار = درة التاج لغرة الدیباج، التحفة السعدیة، نهایة الادراک فى درایة الافلاک، فتح المنان فى تفسیر القرآن، اختیارات مظفرى،... | + | |آثار = درة التاج لغرة الدیباج، التحفة السعدیة، نهایة الادراک فى درایة الافلاک، فتح المنان فى تفسیر القرآن، اختیارات مظفرى، تحفه شاهى،... |
}} | }} | ||
== زندگینامه == | == زندگینامه == | ||
| − | ابوالثناء قطبالدین محمود در | + | ابوالثناء قطبالدین محمود شیرازی در سال ۶۳۰ یا ۶۳۴ هجری در [[شیراز]] یا کازرون به دنیا آمد. او دایی [[سعدی|سعدی شیرازی]] است. پدرش ضیاءالدین مسعود، پزشک و مدرس [[طب]] در بیمارستان مظفرى شیراز و در همان حال از بزرگان فرقه سهروردیه بود. |
| − | قطبالدین که | + | قطبالدین در دورهای چشم به جهان گشود که [[ایران]] مورد تاخت و تاز مغولان بود. او دوره حکمرانی هشت تن از [[ایلخانان]] مغول را درک کرده و کمابیش با خود ایشان یا وزرا و رجال دربار آنها در ارتباط بود. |
| − | قطبالدین | + | قطبالدین از همان اوان نوجوانی به تأثیر از پدر، تحصیلات خود را در زمینه علم طب و معالجه بیماران آغاز نمود و در سن چهاردهسالگی با درگذشت پدر، منصب وی در بیمارستان را بهعهده گرفت و به طبابت بیماران پرداخت و در کنار آن با فراگرفتن مراتب عالیتر طب، بهخصوص در طب نظری به معلومات خود افزود. قطبالدین در ابتدای ورودش به بیمارستان مظفریه در سن ۱۴ سالگی از خود اینگونه یاد میکند که حدسی صائب و نظری ثاقب در تشخیص بیماری دارد. او تا ۲۴ سالگی در بیمارستان مشغول به کار بود. |
| − | قطبالدین همواره به تألیف و تفکر سرگرم بود و مردم برای شنیدن سخنانش گرد میآمدند. پیشنویس او همان نسخه پاکنویسشدهاش بود | + | قطبالدین همواره به تألیف و تفکر سرگرم بود و مردم برای شنیدن سخنانش گرد میآمدند. پیشنویس او همان نسخه پاکنویسشدهاش بود. هنگامی که به نوشتن کتاب سرگرم بود، روزها [[نماز]] میخواند و [[روزه]] میگرفت و شبها کتابت میکرد. ظاهرا مسائل دینی در اواخر عمرش برای او اهمیت بیشتری یافته بود. چنانکه وقت خود را صرف تعلیم [[قرآن]] میکرد و در [[نماز جمعه|نماز جمعهها]] شرکت میکرد. از او نقل شده که «ای کاش در دوران حیات [[پیامبر اسلام|مصطفی]] (صلی الله علیه وآله) میزیستم، حتی اگر کر و نابینا بودم، تا پرتو نور جمالش بر من افکنده میشد.» |
| − | قطبالدین شیرازی در اواخر عمر در [[تبریز]] سکنى گزید و در همانجا | + | آوازه او از دستگاه سلاطین و حوزه فضلا نیز گذشت و به مردم عامه رسید. او دستودلباز بود و همه درآمد خود را به نیازمندان میبخشید و سخن مردم را به گوش ایلخانان میرساند. او حقوق [[دیوان (تشکیلات اداری)|دیوانی]] خود را که در حدود ۳۰ هزار درهم بود، بین شاگردانش تقسیم میکرد. |
| + | |||
| + | قطبالدین در ۱۰ سالگی از دست پدرش به تبرک خرقه [[تصوف]] دریافت کرد و گفته شده که تا آخر عمر خرقه درویشی را ترک نکرد و حتی به حضور سلاطین مغول با خرقه میرفت. وی [[شافعی]] مذهب و [[اشاعره|اشعری]] مسلک و در آداب و [[احکام]] دینی فردی آسانگیر و اهل تسامح بود. | ||
| + | |||
| + | قطبالدین شیرازی در اواخر عمر در [[تبریز]] سکنى گزید و در همانجا در سال ۷۱۰ قمری وفات یافت و در مقبرهى چرنداب تبریز در کنار قاضى بیضاوى دفن شد. | ||
== استادان و شاگردان == | == استادان و شاگردان == | ||
| − | قطبالدین علم طب را نزد پدر و عموى خود فراگرفت. خرقهى [[تصوف]] را در ده سالگى از دست پدر خود پوشید و از نجیبالدین على بن بزغش شیرازى نیز خرقه گرفت | + | قطبالدین علم [[طب]] را نزد پدر و عموى خود فراگرفت. همچنین خرقهى [[تصوف]] را در ده سالگى از دست پدر خود پوشید و از نجیبالدین على بن بزغش شیرازى نیز خرقه گرفت. |
| − | وى قرائت و شروح «[[قانون (کتاب)|قانون]]» [[ابن سینا|ابنسینا]] را نزد استادان [[شیراز]] فراگرفت. چندى نیز شاگرد نجمالدین کاتبى قزوینى بود. سپس به مراغه رفت و در آنجا علم | + | وى قرائت و شروح «[[قانون (کتاب)|قانون]]» [[ابن سینا|ابنسینا]] را نزد استادان [[شیراز]] فراگرفت. چندى نیز شاگرد نجمالدین کاتبى قزوینى بود. سپس به مراغه رفت و در آنجا [[علم هیئت]] و کتاب «[[اشارات و تنبیهات (کتاب)|اشارات]]» ابنسینا را در خدمت [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیرالدین طوسى]] آموخت و نزد آن استاد و به یارى او به حل مشکلات «قانون» توفیق یافت. او از محضر خواجه نصیر استفاده فراوان برد و خواجه چنان مفتون استعداد و قریحه او شد که او را «قطب فلک وجود» نامید و موجب معرفی او به هلاکو شد. |
| − | + | قطبالدین همچنین سفرهایى به [[خراسان]]، [[عراق]] عجم، [[بغداد]] و روم داشت. در قونیه به خدمت [[صدرالدین قونوی|صدرالدین قونوى]] رسید و علم [[شریعت]] و طریقت را نزد او فراگرفت. | |
| − | قطبالدین شیرازى از دانشمندان جامع و بزرگ و در معقول یگانه زمان خود بود. او در [[طب]] و [[ریاضی|ریاضیات]] و | + | قطبالدین شیرازى از دانشمندان جامع و بزرگ و در معقول یگانه زمان خود بود. او در [[طب]] و [[ریاضی|ریاضیات]] و نجوم و [[حکمت]] و موسیقى تبحر داشت و در نظم و نثر پارسى و عربى داراى مهارت کامل بود. |
| − | عدهاى از رجال علم و دانش در محضر | + | عدهاى از رجال علم و دانش در محضر قطبالدین شاگردى کردهاند. از جمله شاگردان وى: [[قطب الدین رازی|قطبالدین رازى]]، کمالالدین فارسى و نظامالدین اعرج بودند. |
== آثار و تألیفات == | == آثار و تألیفات == | ||
| − | # درة التاج لغرة الدیباج، معروف به «انموذج العلوم» به فارسى که به خواهش امیر | + | # درة التاج لغرة الدیباج، معروف به «انموذج العلوم» در [[فلسفه]] به فارسى که به خواهش امیر دیباج، پادشاه اسحاقوند گیلان، تألیف کرد؛ |
| − | # التحفة السعدیة، در علم [[طب]]، به نظم عربی و در شرح «[[قانون (کتاب)|قانون]]» [[ابن سینا|ابنسینا]] است؛ | + | # نزهةالحکماء و روضةالاطبّاء یا التحفة السعدیة، در علم [[طب]]، به نظم عربی و در شرح «[[قانون (کتاب)|قانون]]» [[ابن سینا|ابنسینا]] است؛ |
| − | # تحفه شاهى، در علم | + | # تحفه شاهى، در [[علم هیئت]] به فارسى؛ |
# نهایة الادراک فى درایة الافلاک، در علم هئیت به فارسى؛ | # نهایة الادراک فى درایة الافلاک، در علم هئیت به فارسى؛ | ||
# اختیارات مظفرى، در هیئت و نجوم؛ | # اختیارات مظفرى، در هیئت و نجوم؛ | ||
| − | # شرح «حکمة | + | # شرح «حکمة الاشراق» [[شهاب الدین سهروردی]]؛ |
| − | # شرح | + | # شرح «[[مفتاح العلوم (کتاب)|مفتاح العلوم]]» [[سکاکی خوارزمی|سکاکى]]، قسمت سوم؛ |
# شرح «مختصر الاصول» حاجبى؛ | # شرح «مختصر الاصول» حاجبى؛ | ||
# فتح المنان فى تفسیر القرآن، در حدود ۴۰ مجلد؛ | # فتح المنان فى تفسیر القرآن، در حدود ۴۰ مجلد؛ | ||
| سطر ۴۸: | سطر ۵۲: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | *[[ | + | *[[اثرآفرینان]]، [[انجمن مفاخر فرهنگی]]، ج۴، ص۳۵۹. |
| + | *"قطبالدین شیرازی، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، دکتر مهدی محقق. | ||
*ماهنامه سرآمد. | *ماهنامه سرآمد. | ||
| − | + | [[رده:علمای قرن هفتم]] | |
[[رده:طبیبان]] | [[رده:طبیبان]] | ||
[[رده:ریاضیدانان]] | [[رده:ریاضیدانان]] | ||
[[رده:منجمان]] | [[رده:منجمان]] | ||
| − | |||
[[رده:فیلسوفان]] | [[رده:فیلسوفان]] | ||
| + | [[رده:مفسرین قرآن]] | ||
| + | [[رده:دانشمندان مسلمان ایرانی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۴
قطبالدین محمود شیرازی (۷۱۰-۶۳۴ ق)، طبیب، ریاضیدان، منجم، فیلسوف، مفسر و دانشمند بزرگ مسلمان ایرانی در قرن ۷ قمری و از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسى بود. قطبالدین شیرازی نقش مهمی در گسترش علوم فلسفه، نجوم و پزشکی در عصر خود داشت و آثار مهمی در این علوم تألیف نمود.
| نام کامل | قطبالدین محمود شیرازی |
| زادروز | ۶۳۴ قمری |
| زادگاه | شیراز |
| وفات | ۷۱۰ قمری |
| مدفن | تبریز |
|
| |
| اساتید |
خواجه نصیرالدین طوسى، صدرالدین قونوى، نجمالدین کاتبى قزوینى،... |
| شاگردان |
قطبالدین رازى، کمالالدین فارسى، نظامالدین اعرج،... |
| آثار |
درة التاج لغرة الدیباج، التحفة السعدیة، نهایة الادراک فى درایة الافلاک، فتح المنان فى تفسیر القرآن، اختیارات مظفرى، تحفه شاهى،... |
زندگینامه
ابوالثناء قطبالدین محمود شیرازی در سال ۶۳۰ یا ۶۳۴ هجری در شیراز یا کازرون به دنیا آمد. او دایی سعدی شیرازی است. پدرش ضیاءالدین مسعود، پزشک و مدرس طب در بیمارستان مظفرى شیراز و در همان حال از بزرگان فرقه سهروردیه بود.
قطبالدین در دورهای چشم به جهان گشود که ایران مورد تاخت و تاز مغولان بود. او دوره حکمرانی هشت تن از ایلخانان مغول را درک کرده و کمابیش با خود ایشان یا وزرا و رجال دربار آنها در ارتباط بود.
قطبالدین از همان اوان نوجوانی به تأثیر از پدر، تحصیلات خود را در زمینه علم طب و معالجه بیماران آغاز نمود و در سن چهاردهسالگی با درگذشت پدر، منصب وی در بیمارستان را بهعهده گرفت و به طبابت بیماران پرداخت و در کنار آن با فراگرفتن مراتب عالیتر طب، بهخصوص در طب نظری به معلومات خود افزود. قطبالدین در ابتدای ورودش به بیمارستان مظفریه در سن ۱۴ سالگی از خود اینگونه یاد میکند که حدسی صائب و نظری ثاقب در تشخیص بیماری دارد. او تا ۲۴ سالگی در بیمارستان مشغول به کار بود.
قطبالدین همواره به تألیف و تفکر سرگرم بود و مردم برای شنیدن سخنانش گرد میآمدند. پیشنویس او همان نسخه پاکنویسشدهاش بود. هنگامی که به نوشتن کتاب سرگرم بود، روزها نماز میخواند و روزه میگرفت و شبها کتابت میکرد. ظاهرا مسائل دینی در اواخر عمرش برای او اهمیت بیشتری یافته بود. چنانکه وقت خود را صرف تعلیم قرآن میکرد و در نماز جمعهها شرکت میکرد. از او نقل شده که «ای کاش در دوران حیات مصطفی (صلی الله علیه وآله) میزیستم، حتی اگر کر و نابینا بودم، تا پرتو نور جمالش بر من افکنده میشد.»
آوازه او از دستگاه سلاطین و حوزه فضلا نیز گذشت و به مردم عامه رسید. او دستودلباز بود و همه درآمد خود را به نیازمندان میبخشید و سخن مردم را به گوش ایلخانان میرساند. او حقوق دیوانی خود را که در حدود ۳۰ هزار درهم بود، بین شاگردانش تقسیم میکرد.
قطبالدین در ۱۰ سالگی از دست پدرش به تبرک خرقه تصوف دریافت کرد و گفته شده که تا آخر عمر خرقه درویشی را ترک نکرد و حتی به حضور سلاطین مغول با خرقه میرفت. وی شافعی مذهب و اشعری مسلک و در آداب و احکام دینی فردی آسانگیر و اهل تسامح بود.
قطبالدین شیرازی در اواخر عمر در تبریز سکنى گزید و در همانجا در سال ۷۱۰ قمری وفات یافت و در مقبرهى چرنداب تبریز در کنار قاضى بیضاوى دفن شد.
استادان و شاگردان
قطبالدین علم طب را نزد پدر و عموى خود فراگرفت. همچنین خرقهى تصوف را در ده سالگى از دست پدر خود پوشید و از نجیبالدین على بن بزغش شیرازى نیز خرقه گرفت.
وى قرائت و شروح «قانون» ابنسینا را نزد استادان شیراز فراگرفت. چندى نیز شاگرد نجمالدین کاتبى قزوینى بود. سپس به مراغه رفت و در آنجا علم هیئت و کتاب «اشارات» ابنسینا را در خدمت خواجه نصیرالدین طوسى آموخت و نزد آن استاد و به یارى او به حل مشکلات «قانون» توفیق یافت. او از محضر خواجه نصیر استفاده فراوان برد و خواجه چنان مفتون استعداد و قریحه او شد که او را «قطب فلک وجود» نامید و موجب معرفی او به هلاکو شد.
قطبالدین همچنین سفرهایى به خراسان، عراق عجم، بغداد و روم داشت. در قونیه به خدمت صدرالدین قونوى رسید و علم شریعت و طریقت را نزد او فراگرفت.
قطبالدین شیرازى از دانشمندان جامع و بزرگ و در معقول یگانه زمان خود بود. او در طب و ریاضیات و نجوم و حکمت و موسیقى تبحر داشت و در نظم و نثر پارسى و عربى داراى مهارت کامل بود.
عدهاى از رجال علم و دانش در محضر قطبالدین شاگردى کردهاند. از جمله شاگردان وى: قطبالدین رازى، کمالالدین فارسى و نظامالدین اعرج بودند.
آثار و تألیفات
- درة التاج لغرة الدیباج، معروف به «انموذج العلوم» در فلسفه به فارسى که به خواهش امیر دیباج، پادشاه اسحاقوند گیلان، تألیف کرد؛
- نزهةالحکماء و روضةالاطبّاء یا التحفة السعدیة، در علم طب، به نظم عربی و در شرح «قانون» ابنسینا است؛
- تحفه شاهى، در علم هیئت به فارسى؛
- نهایة الادراک فى درایة الافلاک، در علم هئیت به فارسى؛
- اختیارات مظفرى، در هیئت و نجوم؛
- شرح «حکمة الاشراق» شهاب الدین سهروردی؛
- شرح «مفتاح العلوم» سکاکى، قسمت سوم؛
- شرح «مختصر الاصول» حاجبى؛
- فتح المنان فى تفسیر القرآن، در حدود ۴۰ مجلد؛
- مشکلات التفاسیر.
منابع
- اثرآفرینان، انجمن مفاخر فرهنگی، ج۴، ص۳۵۹.
- "قطبالدین شیرازی، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، دکتر مهدی محقق.
- ماهنامه سرآمد.
