مسند الامام الباقر علیه السلام (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « پرونده:Ketab401.jpg|بندانگشتی|مسند الإمام الباقر أبي جعفر محمد بن علي عليهما‌ال...» ایجاد کرد)
 
 
(۴ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab401.jpg|بندانگشتی|مسند الإمام الباقر أبي جعفر محمد بن علي عليهما‌السلام]]
+
'''«مسند الإمام الباقر أبی‌جعفر محمد بن علی علیهما‌السلام»'''، تألیف شیخ [[عزیزالله عطاردی|عزیزالله عطاردى]]، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ «مسانید [[اهل البیت|اهل‌بیت]]» است. [[مسند]] حاضر، مشتمل بر [[احادیث]] مربوط به زندگى و شخصیت [[امام باقر]] علیه‌السلام، و نیز روایات آن حضرت در موضوعات مختلف و راویانى که از ایشان نقل حدیث کرده‌اند، می‌باشد.
 +
{{مشخصات کتاب
  
 +
|عنوان=
  
 +
|تصویر= [[پرونده:Ketab401.jpg|۲۴۰px|وسط]]
  
'''مسند الإمام الباقر أبي‌جعفر محمد بن علي عليهما‌السلام'''، تأليف شيخ [[عزيزالله عطاردى]]، ششمين كتاب از مجموعه بزرگ مسانيد اهل‌بيت(ع)، دائرةالمعارفى حديثى است كه به زبان عربى در شش جلد منتشر شده است. اين مجموعه، اثرى مرجع محسوب مى‌شود و براى همگان، به‌ويژه پژوهشگران كاربرد دارد. مجموعه مسانيد ائمه(ع) و فاطمه زهرا(س) در 71 جلد منتشر شده است.
+
|نویسنده= عزیزالله عطاردی
  
== ساختار ==
+
|موضوع= احادیث امام باقر(ع)
مسند حاضر، مشتمل بر سه بخش است:
 
# احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت آن معصوم است كه در 14 باب آمده است؛
 
# احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌اند كه همچون ساير مجموعه‌هاى حديثى در قالب «كتاب» و مشتمل بر ابواب، ذكر شده است؛
 
# راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌اند به ترتيب حروف الفبا، به‌همراه ذكر مختصرى از حالات ايشان و مدح و جرح‌هايى كه در باره آنها ذكر شده است.
 
  
نويسنده در نگارش اين اثر، تمام منابع و مصادر دست اول شيعه، اهل سنت، زيديه و اسماعيليه را كه اخبار مدون دارند، مورد بررسى قرار داده است.
+
|زبان= عربی
  
== گزارش محتوا ==
+
|تعداد جلد= ۶
  
 +
|عنوان افزوده1=
  
نويسنده در نگارش مسند امام باقر(ع) كوشيده است تا تمام روايات اين امام بزرگوار را از كتابخانه‌هاى خطى ايران و دنيا جمع‌آورى كند.
+
|افزوده1=
  
در جلد نخست اين مسند، حدود 160 صفحه به شرح حال امام محمد باقر(ع) برگرفته از تواريخ متقن اختصاص دارد كه اطلاعات فراوانى در حوزه‌هاى شناخت آن امام، عصر ايشان، زندگى ايشان در كربلا، دوره اسارات [[امام سجاد(ع)]] به‌همراه امام محمد باقر(ع) در كوفه و شام و نقل حوادث سفر ايشان از كربلا تا كوفه و شام، به مخاطبان عرضه شده است. همچنين در اين بخش سخن از مبارزات قدرت‌طلبانه بنى عباس و ستم‌هاى امويان نسبت به اين امام بزرگوار به ميان آمده است.<ref>متن كتاب، ص 9 - 160</ref>
+
|عنوان افزوده2=
  
از صفحه 161 جلد نخست تا پنجمين جلد اين مسند، روايات امام باقر(ع) مانند دسته‌بندى مرحوم [[كلينى]] در [[الکافی|اصول كافى]] آورده شده‌اند. نويسنده كوشيده در اين مجموعه مباحثى نظير امام‌شناسى تا عصر غيبت، فضايل اهل‌البيت(ع) و شيوه فقهاى قديم را با شيوه‌اى متفاوت و نوين بياورد.
+
|افزوده2=
  
نويسنده در جلد سوم رواياتى را كه از امام باقر(ع) در تفسير آيات قرآن كريم نقل شده است به ترتيب سور قرآن ذكر كرده است.<ref>همان، جلد 3، ص 3 - 362</ref>كتاب الدعاء، نام بخش ديگر اين مجموعه شش جلدى است كه دربرگيرنده ادعيه آن امام همام است. در اين كتاب حدود يك‌صد صفحه به دعاهاى امام باقر(ع) كه به مناسبت‌هاى مختلف چون روز جمعه، استغفار، توبه و اعياد گفته‌اند، تعلق دارد.<ref>همان، ص 362 - 465</ref>
+
|لینک=
  
روايات فقهى موجود از زبان امام باقر(ع) بسيار زياد است، به‌طورى‌كه از ثلث پايانى جلد سوم اين مسند شش جلدى آغاز شده و تا دو ثلث جلد پنجم آن ادامه دارد. در اين روايات، مطالب متنوعى در باره مسائلى مانند حج، مكاسب، نكاح، امر به معروف و نهى از منكر، احرام، حرمت ربا و جهاد بيان شده و روش نگارش آن‌ها مانند ساير كتاب‌هاى فقهى است.
+
}}
 +
==مؤلف==
 +
[[عزیزالله عطاردی]] قوچانی (۱۳۰۷-۱۳۹۳ ش)، محدث، محقق، مورخ، و لغت‌شناس برجسته [[شیعه]] معاصر بود. او از شاگردان [[سید محسن حکیم]]، [[سید ابوالقاسم خویی]]، [[شیخ آقا بزرگ تهرانی]] و [[سید محمدهادی میلانی]] بوده و موفق به اخذ [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] روایت از برخی اساتید خود و برخی علمای [[اهل سنت]] شده است.  
  
بخش ديگر مجموعه شش جلدى مسند امام باقر(ع) به روايات اخلاقى و اعتقادى اختصاص دارد. در اين بخش حرف‌هاى تازه‌اى وجود دارند و مخاطبان بسيارى احاديث دست اول ايشان را مى‌توانند در يك‌صد صفحه آخر جلد پنجم آن مطالعه كنند.<ref>همان، جلد پنجم، ص 439 - 538</ref>
+
عزیزالله عطاردی صاحب آثار متعددی در زمینه‌های [[حدیث]]، تاریخ و جغرافیا، لغت‌شناسی و فهرست‌نگاری است و به تنهایی، [[مسند]] ۱۲ نفر از [[اهل بیت]](علیهم‌السلام) را نوشته‌ است. برخی آثار او عبارتند از: [[مسند فاطمة الزهراء(عليهاالسلام) (کتاب)|مسند فاطمة الزهراء]]، [[مسند الامام الشهید ابی‌عبد‌الله الحسین بن علی علیهما‌السلام (کتاب)|مسند الامام الشهید ابی‌عبد‌الله الحسین]]، [[مسند الامام الباقر علیه السلام (کتاب)|مسند الامام الباقر]]، [[مسند الامام الصادق علیه السلام (کتاب)|مسند الامام الصادق]]، مسند الامام امیرالمؤمنین، امیرالمؤمنین و نهج‌البلاغة.
  
پيروان مذهب زيديه، زيد فرزند ديگر [[امام سجاد(ع)]] را امام خود مى‌دانند و حضرت محمد باقر(ع) را به‌عنوان پسر پيامبر(ص) قبول دارند. در جلد ششم اين مجموعه، 14 حديث نقل‌شده از طريق زيديه، از كتاب «[[تيسير المطالب]]» آورده شده است. همچنين اخبار منسوب به امام باقر(ع) كه از طريق اسماعيليه ذكر شده در 28 عنوان در ادامه اين جلد آمده است. بسيارى از عالمان اهل سنت، روايات [[امام جعفر صادق(ع)]] و امام باقر(ع) را در آثار خود آورده‌اند كه نويسنده آنها را در ادامه اين جلد در 32 عنوان دسته‌بندى و ارائه كرده است. در حقيقت در اين بخش به تراث زيديه، اسماعيليه و اهل سنت توجه شده است.
+
==معرفی کتاب==
 +
«مسند الإمام الباقر أبی‌جعفر محمد بن علی علیهما‌السلام»، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ «مسانید [[اهل البیت|اهل‌بیت]](ع)»، دائرةالمعارفى [[حدیث|حدیثى]] است که به زبان عربى در شش جلد منتشر شده است. این مجموعه، اثرى مرجع محسوب مى‌شود و براى همگان، به‌ویژه پژوهشگران کاربرد دارد. مجموعه مسانید [[ائمه اطهار|ائمه]](ع) و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا]](س) در ۷۱ جلد منتشر شده است.
  
بخش پايانى اين اثر مانند همه مسندها، با نگاهى انتقادى به راويان احاديث پرداخته است. در اين مبحث حدود 654 شخصيت معرفى شده‌اند.<ref>همان، جلد 6، ص 291 - 560</ref>
+
عزیزالله عطاردی قوچانی در نگارش مسند [[امام باقر علیه السلام|امام باقر]](علیه السلام) کوشیده است تا تمام روایات این امام بزرگوار را از کتابخانه‌هاى خطى [[ایران|ایران]] و دنیا جمع‌آورى کند. نویسنده تمام منابع و مصادر دست اول [[شیعه|شیعه]]، [[اهل سنت]]، [[زیدیه|زیدیه]] و [[اسماعیلیه|اسماعیلیه]] را که اخبار مدون دارند، مورد بررسى قرار داده است.
  
در پايان، فوائد و كاربردهاى مسندنويسى را مى‌توان اين‌گونه خلاصه نمود: اولين نكته اينكه شرايط و خصوصيات دوران زندگى هر امام كه بر اساس آن، احياناً گفته‌ها و كردارها و تأييدهاى خاصى داشته‌اند، با مطالعه مجموعه روايات و آنچه منقولات مربوط به يك امام است به دست مى‌آيد. قطعاً شرايط زندگى هريك از امامان با يكديگر متفاوت است. شناخت مراد احاديث وابسته است به اينكه كلمات اين ائمه را در فضا و شرايط خودش درك كنيم. جريان‌شناسى انديشه‌هاى معاصر ائمه(ع) در هر عصر، تاريخ‌گذارى احاديث و شناخت نقد يا تبيين يك حديث نسبت به حديث ديگر و امكان تدوين تاريخ اهل‌بيت(ع) بر اساس احاديث و نه بر اساس گفته‌هاى مورخين كه احياناً با تساهل نيز همراه بوده است از ديگر فوايد مسندنويسى است.
+
==محتوای کتاب==
  
== وضعيت كتاب ==
+
در جلد نخست این مسند، حدود ۱۶۰ صفحه به شرح حال [[امام محمد باقر]] (علیه السلام) برگرفته از تواریخ متقن اختصاص دارد که اطلاعات فراوانى در حوزه‌هاى شناخت آن امام، عصر ایشان، حضور ایشان در [[کربلا|کربلا]]، دوره اسارات [[امام سجاد]] (علیه السلام) به‌همراه امام محمد باقر(ع) در [[کوفه|کوفه]] و [[شام]] و نقل حوادث سفر ایشان از کربلا تا کوفه و شام، عرضه شده است. همچنین در این بخش سخن از مبارزات قدرت‌طلبانه [[بنى عباس]] و ستم‌هاى [[بنی امیه|امویان]] نسبت به این امام بزرگوار به میان آمده است.
  
 +
از صفحه ۱۶۱ جلد نخست تا پنجمین جلد این مسند، روایات امام باقر(ع) مانند دسته‌بندى مرحوم [[شیخ کلینی|کلینى]] در [[الکافی|اصول کافى]] آورده شده‌اند. نویسنده کوشیده در این مجموعه مباحثى نظیر امام‌شناسى تا عصر [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]]، فضایل [[اهل البیت|اهل‌البیت]](ع) و شیوه فقهاى قدیم را با شیوه‌اى متفاوت و نوین بیاورد.
  
فهرست مطالب هر جلد در انتهاى آن و مصادر تحقيق كتاب در انتهاى جلد ششم آمده است. در پاورقى‌هاى صفحات آدرس منابع روايات ذكر شده است.
+
نویسنده در جلد سوم روایاتى را که از امام باقر(ع) در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] آیات [[قرآن|قرآن کریم]] نقل شده است به ترتیب سور قرآن ذکر کرده است. کتاب الدعاء، نام بخش دیگر این مجموعه شش جلدى است که دربرگیرنده [[دعا|ادعیه]] آن امام همام است. در این کتاب حدود یک‌صد صفحه به دعاهاى امام باقر(ع) که به مناسبت‌هاى مختلف چون روز جمعه، [[استغفار]]، [[توبه]] و اعیاد گفته‌اند، تعلق دارد.
  
 +
روایات [[فقه|فقهى]] موجود از زبان امام باقر(ع) بسیار زیاد است، به‌طورى‌که از ثلث پایانى جلد سوم این مسند شش جلدى آغاز شده و تا دو ثلث جلد پنجم آن ادامه دارد. در این روایات، مطالب متنوعى در باره مسائلى مانند [[حج]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]، [[ازدواج|نکاح]]، [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف و نهى از منکر]]، [[احرام]]، حرمت [[ربا]] و [[جهاد]] بیان شده و روش نگارش آن‌ها مانند سایر کتاب‌هاى فقهى است.
  
 +
بخش دیگر مجموعه شش جلدى مسند امام باقر(ع) به روایات اخلاقى و اعتقادى اختصاص دارد. در این بخش حرف‌هاى تازه‌اى وجود دارند و مخاطبان بسیارى احادیث دست اول ایشان را مى‌توانند در یک‌صد صفحه آخر جلد پنجم آن مطالعه کنند.
  
==پانويس ==
+
در جلد ششم این مجموعه، ۱۴ حدیث نقل‌شده از طریق [[زیدیه]]، از کتاب «تیسیر المطالب» آورده شده است. همچنین اخبار منسوب به امام باقر(ع) که از طریق [[اسماعیلیه]] ذکر شده در ۲۸ عنوان در ادامه این جلد آمده است. بسیارى از عالمان [[اهل سنت]]، روایات [[امام صادق]](ع) و امام باقر(ع) را در آثار خود آورده‌اند که نویسنده آنها را در ادامه این جلد در ۳۲ عنوان دسته‌بندى و ارائه کرده است. در حقیقت در این بخش به تراث زیدیه، اسماعیلیه و اهل سنت توجه شده است.
<references />
 
  
== منابع مقاله ==
+
بخش پایانى این اثر مانند همه مسندها، نگاه انتقادى به راویانى که از آن معصوم نقل حدیث کرده‌اند به ترتیب حروف الفبا، به‌همراه ذکر مختصرى از حالات ایشان و مدح و [[جرح و تعدیل|جرح‌]] درباره آنها ذکر شده است. در این مبحث حدود ۶۵۴ شخصیت معرفى شده‌اند.
 
+
==منابع==
مقدمه و متن كتاب.
+
*[[نرم افزار سیره معصومان (علیهم السلام)|نرم افزار سیره معصومان]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 
+
[[رده:منابع حدیثی]][[رده:امام باقر علیه السلام]]
 
 
==منبع==
 
ویکی نور
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۰

«مسند الإمام الباقر أبی‌جعفر محمد بن علی علیهما‌السلام»، تألیف شیخ عزیزالله عطاردى، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ «مسانید اهل‌بیت» است. مسند حاضر، مشتمل بر احادیث مربوط به زندگى و شخصیت امام باقر علیه‌السلام، و نیز روایات آن حضرت در موضوعات مختلف و راویانى که از ایشان نقل حدیث کرده‌اند، می‌باشد.

۲۴۰px
نویسنده عزیزالله عطاردی
موضوع احادیث امام باقر(ع)
زبان عربی
تعداد جلد ۶

مؤلف

عزیزالله عطاردی قوچانی (۱۳۰۷-۱۳۹۳ ش)، محدث، محقق، مورخ، و لغت‌شناس برجسته شیعه معاصر بود. او از شاگردان سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، شیخ آقا بزرگ تهرانی و سید محمدهادی میلانی بوده و موفق به اخذ اجازه روایت از برخی اساتید خود و برخی علمای اهل سنت شده است.

عزیزالله عطاردی صاحب آثار متعددی در زمینه‌های حدیث، تاریخ و جغرافیا، لغت‌شناسی و فهرست‌نگاری است و به تنهایی، مسند ۱۲ نفر از اهل بیت(علیهم‌السلام) را نوشته‌ است. برخی آثار او عبارتند از: مسند فاطمة الزهراء، مسند الامام الشهید ابی‌عبد‌الله الحسین، مسند الامام الباقر، مسند الامام الصادق، مسند الامام امیرالمؤمنین، امیرالمؤمنین و نهج‌البلاغة.

معرفی کتاب

«مسند الإمام الباقر أبی‌جعفر محمد بن علی علیهما‌السلام»، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ «مسانید اهل‌بیت(ع)»، دائرةالمعارفى حدیثى است که به زبان عربى در شش جلد منتشر شده است. این مجموعه، اثرى مرجع محسوب مى‌شود و براى همگان، به‌ویژه پژوهشگران کاربرد دارد. مجموعه مسانید ائمه(ع) و فاطمه زهرا(س) در ۷۱ جلد منتشر شده است.

عزیزالله عطاردی قوچانی در نگارش مسند امام باقر(علیه السلام) کوشیده است تا تمام روایات این امام بزرگوار را از کتابخانه‌هاى خطى ایران و دنیا جمع‌آورى کند. نویسنده تمام منابع و مصادر دست اول شیعه، اهل سنت، زیدیه و اسماعیلیه را که اخبار مدون دارند، مورد بررسى قرار داده است.

محتوای کتاب

در جلد نخست این مسند، حدود ۱۶۰ صفحه به شرح حال امام محمد باقر (علیه السلام) برگرفته از تواریخ متقن اختصاص دارد که اطلاعات فراوانى در حوزه‌هاى شناخت آن امام، عصر ایشان، حضور ایشان در کربلا، دوره اسارات امام سجاد (علیه السلام) به‌همراه امام محمد باقر(ع) در کوفه و شام و نقل حوادث سفر ایشان از کربلا تا کوفه و شام، عرضه شده است. همچنین در این بخش سخن از مبارزات قدرت‌طلبانه بنى عباس و ستم‌هاى امویان نسبت به این امام بزرگوار به میان آمده است.

از صفحه ۱۶۱ جلد نخست تا پنجمین جلد این مسند، روایات امام باقر(ع) مانند دسته‌بندى مرحوم کلینى در اصول کافى آورده شده‌اند. نویسنده کوشیده در این مجموعه مباحثى نظیر امام‌شناسى تا عصر غیبت، فضایل اهل‌البیت(ع) و شیوه فقهاى قدیم را با شیوه‌اى متفاوت و نوین بیاورد.

نویسنده در جلد سوم روایاتى را که از امام باقر(ع) در تفسیر آیات قرآن کریم نقل شده است به ترتیب سور قرآن ذکر کرده است. کتاب الدعاء، نام بخش دیگر این مجموعه شش جلدى است که دربرگیرنده ادعیه آن امام همام است. در این کتاب حدود یک‌صد صفحه به دعاهاى امام باقر(ع) که به مناسبت‌هاى مختلف چون روز جمعه، استغفار، توبه و اعیاد گفته‌اند، تعلق دارد.

روایات فقهى موجود از زبان امام باقر(ع) بسیار زیاد است، به‌طورى‌که از ثلث پایانى جلد سوم این مسند شش جلدى آغاز شده و تا دو ثلث جلد پنجم آن ادامه دارد. در این روایات، مطالب متنوعى در باره مسائلى مانند حج، مکاسب، نکاح، امر به معروف و نهى از منکر، احرام، حرمت ربا و جهاد بیان شده و روش نگارش آن‌ها مانند سایر کتاب‌هاى فقهى است.

بخش دیگر مجموعه شش جلدى مسند امام باقر(ع) به روایات اخلاقى و اعتقادى اختصاص دارد. در این بخش حرف‌هاى تازه‌اى وجود دارند و مخاطبان بسیارى احادیث دست اول ایشان را مى‌توانند در یک‌صد صفحه آخر جلد پنجم آن مطالعه کنند.

در جلد ششم این مجموعه، ۱۴ حدیث نقل‌شده از طریق زیدیه، از کتاب «تیسیر المطالب» آورده شده است. همچنین اخبار منسوب به امام باقر(ع) که از طریق اسماعیلیه ذکر شده در ۲۸ عنوان در ادامه این جلد آمده است. بسیارى از عالمان اهل سنت، روایات امام صادق(ع) و امام باقر(ع) را در آثار خود آورده‌اند که نویسنده آنها را در ادامه این جلد در ۳۲ عنوان دسته‌بندى و ارائه کرده است. در حقیقت در این بخش به تراث زیدیه، اسماعیلیه و اهل سنت توجه شده است.

بخش پایانى این اثر مانند همه مسندها، نگاه انتقادى به راویانى که از آن معصوم نقل حدیث کرده‌اند به ترتیب حروف الفبا، به‌همراه ذکر مختصرى از حالات ایشان و مدح و جرح‌ درباره آنها ذکر شده است. در این مبحث حدود ۶۵۴ شخصیت معرفى شده‌اند.

منابع

مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه