محمدعلی اراکی: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۰۷

آیت‌الله محمدعلی اراکی (1273-1373 ش)، از فقها و مراجع تقلید شیعه معاصر و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری بود. آیت الله اراكی علاوه بر تدریس خارج فقه و اصول، پیش از انقلاب نماز جمعه را نیز در قم اقامه می‎‌كرد.


نام کامل	محمدعلی مصلحی اراکی
زادروز	۱۲۷۳ شمسی
زادگاه	اراک
وفات	۱۳۷۳ شمسی
مدفن	قم، حرم حضرت معصومه

اساتید	شیخ عبدالکریم حائری، آقا نورالدین عراقی، سید محمدتقی خوانساری،...
شاگردان	جعفر سبحانی، محی‌الدین حائری شیرازی، رضا استادی مقدم، محسن حرم پناهی،...
آثار	حاشیه بر دررالفوائد، حاشیه بر عروةالوثقی، رساله استفتائات، کتاب النکاح و الطلاق، کتاب الصلاة،...

ولادت و خاندان

محمدعلی اراکی در 24 جمادی الثانی 1312 ق، (اول دی 1273 ش)، در اراك دیده به جهان گشود.^[۱]

پدرش شیخ احمد فراهانی اراکی، مشهور به میرزا آقا، با دختری از خاندان قائم مقام فراهانی ازدواج کرد که فرزند سید عقیل باشد. آیت الله اراکی شجره نامه ای که به خط ایشان در تاریخ 1333 ه.ق به یادگار مانده، نسب خویش را از طریق این علویه خانم به امام سجاد علیه السلام رسانیده است.^[۲]

تحصیل و استادان

محمدعلی اراکی در پنج سالگی به مکتب رفت و تحت تربیت برادرش آیت الله آقا صابر اراکی که در عبادت و تقوا مقامی والا داشت، مقدمات خواندن و نوشتن و تلاوت قرآن را آموخت.^[۳]

آیت الله اراکی در گفت وگویی گفته است: شوهر همشیره ای داشتم به نام آقای عمادی. ایشان مرا در یازده یا دوازده سالگی به درس و تحصیل علوم الهی واداشت. ایشان مرا دلالت فرمود به مرحوم حاج شیخ جعفر شیثی که از اوتاد خاص بود و دروس صمدیه، سیوطی، معالم، رسائل و مکاسب را تدریس می فرمودند و ادیب کاملی از هر جهت بود.^[۴]

آیت الله اراكی همزمان با تحصیل دوره سطح، در درس شرح منظومه آیت الله شیخ محمدباقر اراكی معروف به سلطان آبادی شركت كرد و از دانش آن حكیم فرزانه بهره برد.^[۵]

ایشان سالها در درس آیت الله آقا نورالدین اراكی و آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی شركت كرد و از دانش و تقوای آن دو مرجع بزرگ تقلید شیعیان، بهره ‎ها برد. آیت الله حائری علاقه زیادی به او داشت. نبوغ فكری آیت الله اراكی مورد توجه استاد قرار گرفت. آیت الله اراكی به سفارش استاد معمم شد و با یكی از بستگان ازدواج نمود.^[۶]

هجرت به قم:

اواخر زمستان سال 1300 خورشیدی برابر با 22 رجب 1340 ه.ق بود که آیت الله اراکی به همراه حاج شیخ عبدالکریم حائری و فرزند ایشان، مرحوم شیخ مرتضی حائری یزدی و تنی چند از علمای دیگر که در حوزه اراک درس می خواندند، به جانب قم حرکت کرد.^[۷]

در ذی قعده سال 1355 ه.ق که آیت الله حائری درگذشت، آیت الله اراکی با نوعی فروتنی در درس آيت الله سید محمدتقی خوانساری شرکت می کرد که مدت 16 سال طول کشید. (تا سال 1371 ق)^[۸]

آیت الله اراکی هم زمان با دانش اندوزی در محضر آیت الله حائری، از انفاس قدسی میرزا جواد ملکی تبریزی بهره ها برد.^[۹]

تدریس و شاگردان

آیت الله اراكی در طول بیش از 35 سال تدریس در حوزه علمیه قم، پیچیده‎ ترین مباحث علمی را با گفتاری شیوا و بیانی رسا مطرح می ‎كرد. از ویژگی‎های درس ایشان، پرهیز از تكرار و زیاده‌گویی بود. كلام را گزیده و پرمعنی ادا می ‎كرد. اعتقادش بر این بود كه طالب علم باید قبل از حضور در درس، مطالعه نماید.

آیت الله اراكی پس از وفات آیت الله سید محمدتقی خوانساری (متوفای 1371) به درخواست شماری از شاگردان او، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.

آنچه آیت الله اراکی در درس خارج تدریس می کرد، عبارت بود از مبحث خارج نکاح، مکاسب محرمه، دو دوره بیع، خیارات، طهارت، اجاره و در آخر حج. دوباره نیز کتاب النکاح را در مدرسه فیضیه درس می داد. افزون بر این سه دوره، اصول را عصرها در همین مکان تدریس می کرد.^[۱۰]

آیت الله اراکی فقه و اصول را لازم و ملزوم یکدیگر می دانست و به قواعد اصولی کاملاً مسلط بود. در هر مسئله ای که وارد می شد، در آغاز، مقتضای اصل و قاعده را در آن مسئله به طور مشروح بیان می کرد و به مبانی افکار، اندیشه ها و نوآوری های شیخ انصاری معتقد بود و از آنها و همچنین از مبانی استدلالی استادش شیخ عبدالکریم حائری دفاع می کرد.

برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:

آیت الله سید مهدی کشفی
آیت الله عبدالجواد عاملی سدهی
آیت الله سید عبدالوهاب بتولی رشتی
آیت الله حمد زیارتی
آیت الله سید محی الدین طالقانی
آیت الله سید محسن خرازی
آیت الله محمد شاه‌آبادی
آیت الله محمدتقی ستوده
آیت الله محسن حرم پناهی
آیت الله علی پناه اشتهاردی
آیت الله رضا استادی
آیت الله سید محمدباقر سلطانی طباطبایی
آیت الله جعفر سبحانی

آثار و تألیفات

مرجع بزرگ تقلید شیعیان در طول عمر پربركت خویش، كتاب هایی نیز در علم فقه و اصول فقه نوشت. آثارش عبارتند از:

کتاب الصلاة - یکی از آثار آیت الله العظمی اراکی

تقریرات درس آیت الله شیخ محمد سلطان العلما
تقریرات درس فقه آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
تقریرات درس اصول آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
حاشیه بر «درر الاصول» نوشته آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
تقریرات درس فقه آیت الله سید محمدتقی خوانساری
حاشیه بر «عروة الوثقی»
شرح «عروة الوثقی»
توضیح المسائل
مناسك حج
رساله استفتائات
مقدمه بر كتاب «القرآن والعقل» نوشته آیت الله سید نورالدین اراكی
النكاح والطلاق
کتاب الصلاة

برپایی نماز جمعه

آیت الله اراكی پیش از انقلاب، نماز جمعه را در قم اقامه می‎ كرد. «ایشان همانند یك جلسه درس، برای نماز جمعه و خطبه ‎های آن مطالعه می ‎كردند... رفته رفته نماز جمعه رونق بیشتری گرفت و با جمعیت بیشتری برگزار گردید و امامت ایشان بر نماز جمعه تا بعد از انقلاب كه امام خمینی به قم آمدند، ادامه داشت. حضرت امام در مدتی كه در قم بود روزی به منزل ایشان آمد. آیت الله اراكی به امام خمینی فرمود شما الآن دستتان باز است و مقتدر هستید، چون در زمان حكومت اسلامی قرار دارید، شما باید اقامه نماز جمعه كنید. ولی امام به ایشان فرمود شما نماز جمعه را باید اقامه كنید. لذا مدتی نماز جمعه را باشكوه تمام اقامه كردند».^[۱۱]

وفات

مرحوم آیت الله محمدعلی اراکی، سرانجام در روز سه شنبه هشتم آذر 1373 شمسی (برابر با 25 جمادی الثانی 1415 ه.ق) دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر آن فقیه بزرگوار تا حرم حضرت معصومه علیهاالسلام تشییع شد و پس از اقامه نماز به امامت عارف سالک آیت الله بهجت، در جوار قبر استادش شیخ عبدالکریم حائری به خاک سپرده شد.

پانویس

↑ مجله پیام انقلاب، شماره 125، ص 19.
↑ یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، صص 108-109.
↑ ناصرالدین انصاری قمی، اختران فقاهت، با تعلیقات آیت الله العظمی شبیری زنجانی، ج 2، ص1169.
↑ مصاحبه با حضرت آیت الله العظمی اراکی، مجله پیام انقلاب، ش125، صص 19-20.
↑ مجله حضور، شماره 5 و 6، تابستان 1371، ص 37-38؛ روزنامه كیهان هوایی، شماره 835، 14/4/1368؛ الاجازه الكبیره، سید شهاب الدین نجفی مرعشی، ص 149.
↑ مجله حوزه، شماره 9، ص 150؛ روزنامه رسالت، شماره 2577، 10/9/1376.
↑ شیخ عبدالکریم حائری، نگهبان بیدار، ص50.
↑ همان، ص 357.
↑ ناصرالدین انصاری، «در سوگ حضرت آیت الله العظمی اراکی»، مجله آینه پژوهش، سال پنجم، پیاپی 28، آذر و دی 1378، ص113.
↑ «فقیه پارسا و ذخیره گرانبها»، روزنامه جمهوری اسلامی، 7/9/1381، ش6790، ص11؛ اختران فضیلت، ص74؛ دیدار با ابرار، ج82، صص 67-68.
↑ روزنامه رسالت، 10/9/1373.

منابع

گلشن ابرار، جلد 2، زندگینامه "آیت‌الله محمدعلی اراکی" از علی صدرايی خويی.
زندگینامه آیت‌الله اراکی، در دسترس در سایت تبیان، تاریخ بازیابی: 27 آذر 1392.
آیت‌الله محمدعلی اراکی (شیخ فقها و اسوه علم و تقوا)، غلامرضا گلی زواره، ناشر: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.

آرشیو عکس و تصویر

از راست: ناشناسان، احمد مصلحی اراکی و محمدعلی اراکی
محمدعلی مصلحی اراکی و سید محمدتقی موسوی خوانساری
محمدعلی مصلحی اراکی
محمدعلی مصلحی اراکی در لباس احرام و در سرزمین وحی
محمدعلی مصلحی اراکی
اقامه نماز جمعه توسط محمدعلی اراکی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی و محمدعلی مصلحی اراکی
از راست: محمدتقی بهجت، محمدعلی مصلحی اراکی و سید محمدباقر خوانساری
سید علی حسینی خامنه ای و محمدعلی مصلحی اراکی
از راست: سید مهدی یثربی، محمدعلی مصلحی اراکی، علیرضا الهی و ناشناس
از راست: محمدعلی مصلحی اراکی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید محمدباقر موسوی گلپایگانی
محمدعلی مصلحی اراکی
تشییع محمدعلی مصلحی اراکی
اقامه نماز میت محمدعلی مصلحی اراکی توسط محمدتقی بهجت در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
سنگ قبر محمدعلی مصلحی اراکی

[1] مجله پیام انقلاب، شماره 125، ص 19.

[2] یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، صص 108-109.

[3] ناصرالدین انصاری قمی، اختران فقاهت، با تعلیقات آیت الله العظمی شبیری زنجانی، ج 2، ص1169.

[4] مصاحبه با حضرت آیت الله العظمی اراکی، مجله پیام انقلاب، ش125، صص 19-20.

[5] مجله حضور، شماره 5 و 6، تابستان 1371، ص 37-38؛ روزنامه كیهان هوایی، شماره 835، 14/4/1368؛ الاجازه الكبیره، سید شهاب الدین نجفی مرعشی، ص 149.

[6] مجله حوزه، شماره 9، ص 150؛ روزنامه رسالت، شماره 2577، 10/9/1376.

[7] شیخ عبدالکریم حائری، نگهبان بیدار، ص50.

[8] همان، ص 357.

[9] ناصرالدین انصاری، «در سوگ حضرت آیت الله العظمی اراکی»، مجله آینه پژوهش، سال پنجم، پیاپی 28، آذر و دی 1378، ص113.

[10] «فقیه پارسا و ذخیره گرانبها»، روزنامه جمهوری اسلامی، 7/9/1381، ش6790، ص11؛ اختران فضیلت، ص74؛ دیدار با ابرار، ج82، صص 67-68.

[11] روزنامه رسالت، 10/9/1373.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ سطر ۱: / سطر ۱: @@
-{{بخشی از یک کتاب}}
+{{خوب}}
-'''منبع:''' تلخيص از كتاب گلشن ابرار، جلد 2، صفحه 962
+'''آیت‌الله محمدعلی اراکی''' (1273-1373 ش)، از فقها و مراجع تقلید [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] بود. آیت الله اراكی علاوه بر تدریس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]]، پیش از انقلاب [[نماز جمعه]] را نیز در [[قم]] اقامه می‎‌كرد.
+{{شناسنامه عالم
+|نام کامل = محمدعلی مصلحی اراکی
+|تصویر=[[پرونده:Araki.jpg|۲۲۰px|center]]
+|زادروز =  ۱۲۷۳ شمسی
+|زادگاه =  اراک
+|وفات =   ۱۳۷۳ شمسی
+|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]
+|اساتید =  [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]]، [[آقا نورالدین عراقی]]، [[سید محمدتقی خوانساری]]،...
+|شاگردان = [[جعفر سبحانی]]، محی‌الدین حائری شیرازی، [[رضا استادی مقدم]]، [[محسن حرم پناهی]]،...
+|آثار = حاشیه بر دررالفوائد، حاشیه بر عروةالوثقی، رساله استفتائات، کتاب النکاح و الطلاق، کتاب الصلاة،...
+}}
-'''نویسنده:''' علي صدرايي خويي
+==ولادت و خاندان==
+محمدعلی اراکی در 24 [[جمادی الثانی]] 1312 ق، (اول دی 1273 ش)، در اراك دیده به جهان گشود.<ref> مجله پیام انقلاب، شماره 125، ص 19.</ref>
-==آیت الله محمدعلی اراكی==
+پدرش شیخ احمد فراهانی اراکی، مشهور به میرزا آقا، با دختری از خاندان قائم مقام فراهانی [[ازدواج]] کرد که فرزند سید عقیل باشد. آیت الله اراکی شجره نامه ای که به خط ایشان در تاریخ 1333 ه.ق به یادگار مانده، نسب خویش را از طریق این علویه خانم به [[امام سجاد]] علیه السلام رسانیده است.<ref>یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، صص 108-109.</ref>
-'''تولد'''
+==تحصیل و استادان==
-او در 24 [[جمادی الثانی]] 1312 ق. در اراك دیده به جهان گشود. پدرش، حجت الاسلام حاج احمد آقا، مشهور به میرزا آقا فراهانی از علمای مشهور آن سامان بود. مادرش نیز از نوادگان امامزاده سید حسن واقف<ref> این امامزاده در روستای افوشته شهرستان نطنز واقع شده است.</ref> است.<ref> مجله پیام انقلاب، شماره 125، ص 19.</ref>
+محمدعلی اراکی در پنج سالگی به مکتب رفت و تحت تربیت برادرش آیت الله آقا صابر اراکی که در عبادت و [[تقوا]] مقامی والا داشت، مقدمات خواندن و نوشتن و [[تلاوت قرآن]] را آموخت.<ref>ناصرالدین انصاری قمی، اختران  فقاهت، با تعلیقات آیت الله العظمی شبیری زنجانی، ج 2، ص1169.</ref>
-'''تحصیل'''
+آیت الله اراکی در گفت وگویی گفته است: شوهر همشیره ای داشتم به نام آقای عمادی. ایشان مرا در یازده یا دوازده سالگی به درس و تحصیل علوم الهی واداشت. ایشان مرا دلالت فرمود به مرحوم حاج شیخ جعفر شیثی که از اوتاد خاص بود و دروس [[صمدیه]]، سیوطی، معالم، رسائل و [[مکاسب]] را تدریس می فرمودند و ادیب کاملی از هر جهت بود.<ref>مصاحبه با حضرت آیت الله العظمی اراکی، مجله پیام انقلاب، ش125، صص 19-20.</ref>
-وی پس از یادگیری خواندن و نوشتن، در نوجوانی وارد [[حوزه علمیه]] [[اراك]] شد و در درس استاد سید جعفر شیثی حضور یافت و مقدمات [[علوم اسلامی]] را از او فراگرفت. دروس سطح حوزه را نزد آیت الله العظمی سید محمدتقی خوانساری به خوبی پشت سر گذراند. آیت الله اراكی همزمان با تحصیل دوره سطح، در درس شرح منظومه آیت الله شیخ محمدباقر اراكی معروف به سلطان آبادی شركت كرد و از دانش آن حكیم فرزانه خوشه‎ها چید.<ref> مجله حضور، شماره 5 و 6، تابستان 1371، ص 37 و 38؛ روزنامه كیهان هوایی، شماره 835، 14/4/1368؛ الاجازه الكبیره، سید شهاب الدین نجفی مرعشی، ص 149.</ref>
+آیت الله اراكی همزمان با تحصیل دوره سطح، در درس [[شرح منظومه سبزواری (کتاب)|شرح منظومه]] آیت الله شیخ محمدباقر اراكی معروف به سلطان آبادی شركت كرد و از دانش آن حكیم فرزانه بهره برد.<ref> مجله حضور، شماره 5 و 6، تابستان 1371، ص 37-38؛ روزنامه كیهان هوایی، شماره 835، 14/4/1368؛ الاجازه الكبیره، سید شهاب الدین نجفی مرعشی، ص 149.</ref>
-ایشان سال ها در درس آیت الله العظمی آقا نورالدین اراكی و آیت الله العظمی شیخ عبدالكریم حائری یزدی شركت كرد و از دانش و تقوای آن دو مرجع بزرگ تقلید شیعیان، بهره‎ها برد. آیت الله حائری علاقه زیادی به او داشت. نبوغ فكری آیت الله اراكی مورد توجه استاد قرار گرفت. آیت الله اراكی به سفارش استاد معمم شد. با یكی از بستگان [[ازدواج]] نمود.<ref> مجله حوزه، شماره 9، ص 150؛ روزنامه رسالت، شماره 2577، 10/9/1376.</ref>
+ایشان سالها در درس آیت الله [[آقا نورالدین عراقی|آقا نورالدین اراكی]] و آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی |شیخ عبدالكریم حائری یزدی]] شركت كرد و از دانش و تقوای آن دو مرجع بزرگ تقلید شیعیان، بهره ‎ها برد. آیت الله حائری علاقه زیادی به او داشت. نبوغ فكری آیت الله اراكی مورد توجه استاد قرار گرفت. آیت الله اراكی به سفارش استاد معمم شد و با یكی از بستگان [[ازدواج]] نمود.<ref> مجله حوزه، شماره 9، ص 150؛ روزنامه رسالت، شماره 2577، 10/9/1376.</ref>
-'''آشنایی با امام'''
+'''هجرت به قم:'''
-آیت الله اراكی پس از سال ها تحصیل در حوزه علمیه اراك، به دنبال هجرت آیت الله العظمی حائری یزدی به [[قم]]، وارد [[حوزه علمیه]] قم شد و در درس ایشان شركت كرد.<ref> روزنامه رسالت، شماره 2577، 10/9/1376.</ref> آیت الله اراكی در این سال ها با [[امام خمینی]] آشنا شد. وی علاقه خاصی به امام خمینی داشت و هماره از فعالیت های سیاسی ایشان علیه رژیم پهلوی پشتیبانی می‎نمود.
+اواخر زمستان سال 1300 خورشیدی برابر با 22 [[رجب]] 1340 ه.ق بود که آیت الله اراکی به همراه حاج شیخ عبدالکریم حائری و فرزند ایشان، مرحوم شیخ [[مرتضی حائری یزدی]] و تنی چند از علمای دیگر که در حوزه اراک درس می خواندند، به جانب [[قم]] حرکت کرد.<ref>شیخ عبدالکریم حائری، نگهبان بیدار، ص50.</ref>
-به دنبال اعلامیه كوبنده امام خمینی در سال 1341، علیه لایحه كاپیتولاسیون و قوانین غیراسلامی مصوب مجلس شورای ملی، آیت الله اراكی نیز به پشتیبانی ایشان اعلامیه‎ای صادر كردند و خواستار لغو مصوبات مخالف [[اسلام]] شدند. پس از دستگیری و تبعید امام خمینی، در سال 1342، آیت الله اراكی هماره از ایشان حمایت می‎كرد. عكاسی هما، عكسی از امام در خیابان ارم زده بود. حضرت آقا (آیت الله اراكی) كه از فیضیه برمی‎گشتند، وقتی نگاهشان به آن عكس افتاده بود، فرموده بودند: قسم می‎خورم كه صاحب این عكس اگر در [[كربلا]] می‎بود، در ركاب [[امام حسین]] علیه السلام به [[شهادت]] می‎رسید.
+در [[ذی القعده|ذی قعده]] سال 1355 ه.ق که آیت الله حائری درگذشت، آیت الله اراکی با نوعی فروتنی در درس آيت الله  [[سید محمدتقی خوانساری]] شرکت می کرد که مدت 16 سال طول کشید. (تا سال 1371 ق)<ref>همان، ص 357.</ref>
-وقتی به منزل می‎آمدند و ما اطلاعیه‎ها را برایشان می‎خواندیم، بسیار گریه می‎كردند و اشك شوق و نشاط از شنیدن این اطلاعیه‎ها، می‎ریختند... آیت الله اراكی در پی دستگیری و تبعید امام به [[نجف]]، همان سال به [[عراق]] و نجف رفت و در مدت اقامت تماماً میهمان حضرت امام بود این در حالی بود كه آقا از سوی رژیم تحت فشار قرار گرفته بود و از سوی دیگر جواب میهمانی افراد دیگر را رد كرده بود. ایشان با افتخار میهمانی امام را پذیرفت و بدون ترس و اضطراب چند روزی را در آن جا اقامت كرد.
+آیت الله اراکی هم زمان با دانش اندوزی در محضر آیت الله حائری، از انفاس قدسی [[میرزا جواد ملکی تبریزی]] بهره ها برد.<ref>ناصرالدین انصاری، «در سوگ حضرت آیت الله العظمی اراکی»، مجله آینه پژوهش، سال پنجم، پیاپی 28، آذر و دی 1378، ص113.</ref>
-اولین ملاقات امام با ایشان در كربلا بود، در ابتدا كه وارد حرم [[حضرت ابوالفضل]] علیه السلام شد حضرت امام در حال خروج از حرم بود حدود پانزده سال بود كه همدیگر را ندیده بودند. آن دو یكدیگر را در آغوش گرفتند و آقای اراكی شروع به گریه كرد و سپس این جمله را فرمود: با آل علی هر كه درافتاد ورافتاد. بعد دوباره شروع به گریه كرد... حجت الاسلام شهاب الدین اشراقی، داماد امام می‎گوید: امام به من گفتند: بغض گلویم را گرفته بود و نتوانستم پیش آقای اراكی بایستم...
+==تدریس و شاگردان==
-آیت الله اراكی درباره آشنایی خود با [[امام خمینی]] می‎فرماید: «حضرت آقای خمینی یك مدتی را در اراك بوده‎اند و در حوزه آن جا تحصیل می‎كردند و حتی منبر می‎رفته‎اند، من در آن مدت با ایشان آشنا شدیم و یكی از هم صحبت های بنده بودند. گاهی اتفاق می‎افتاد از منزل تا میدان كهنه قم نزدیك شاهزاده حمزه این راه را به همراه هم طی می‎كردیم و ضمن صحبت ها و مباحثه‎ها برمی‎گشتیم و این مسأله بسیار اتفاق افتاد، با هم خیلی مأنوس بودیم.
+آیت الله اراكی در طول بیش از 35 سال تدریس در [[حوزه علمیه قم]]، پیچیده‎ ترین مباحث علمی را با گفتاری شیوا و بیانی رسا مطرح می ‎كرد. از ویژگی‎های درس ایشان، پرهیز از تكرار و زیاده‌گویی بود. كلام را گزیده و پرمعنی ادا می ‎كرد. اعتقادش بر این بود كه طالب علم باید قبل از حضور در درس، مطالعه نماید.
-آن اوایل كه وارد [[قم]] شدم ایشان به من اظهار كرد شما یك درس تفسیر صافی برای من بگویید تفسیر صافی با [[اصول]] و [[فقه]] و اصطلاحات آن مناسبتی ندارد ولذا چون من با آن اصطلاحات مأنوس نبودم چند شب تدریس كردم اما دیگر نرفتم، ایشان هم اصراری نكردند... ایشان مرد بسیار جلیلی است و شناختم او را به جلالت؛ بسیار مرد پاكی است، پاك، پاكی نفس دارد، پاكی ذاتی و درونی دارد و این بر همه خلق معلوم شده است.
+آیت الله اراكی پس از وفات آیت الله [[سید محمدتقی خوانساری]] (متوفای 1371) به درخواست شماری از شاگردان او، به تدریس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] پرداخت.
-ما در مدت پنجاه سال كه با این شخص بزرگ آشنایی پیدا كرده‎ایم، جز [[تقوا]] و دیانت و سخاوت و شجاعت و شهامت و بزرگی نفس و بزرگی قلب و كثرت دیانت و جدیت در علوم نقلی و عقلی و مقامات عالی و... در او نیافتیم. این مرد ـ قد مردانگی علم كرد و در مقابل كفر ایستادگی كرد و دست غیبی هم با او همراهی كرد، به طوری كه محیرالعقول بود و هیچ خانه‎ای و هیچ زاویه‎ای از زوایای این مملكت باقی نماند مگر كه گفته شد. [[مرگ]] بر شاه او جان در كف دست گذاشته است و در مقابل تبلیغ [[قرآن]] و دین حنیف [[اسلام]] جانبازی می‎كند. جان در كف گذاشته و حاضر به [[شهادت]] شده است. خداوند یك قوه غریبی در این مرد خلق فرموده كه به هیچ احدی نداده. همچنین جرأتی، چنین شجاعتی و دیدی به او داده است كه به احدی نداده، او مانند جدش علی بن ابی طالب است. یك چنین كسی كمیاب است كم نظیر است و نظیر ندارد».<ref> مجله پیام انقلاب، شماره 125.</ref>
+آنچه آیت الله اراکی در درس خارج تدریس می کرد، عبارت بود از مبحث خارج نکاح، مکاسب محرمه، دو دوره بیع، خیارات، طهارت، اجاره و در آخر حج. دوباره نیز کتاب النکاح را در [[مدرسه فیضیه]] درس می داد. افزون بر این سه دوره، اصول را عصرها در همین مکان تدریس می کرد.<ref>«فقیه پارسا و ذخیره گرانبها»، روزنامه جمهوری اسلامی، 7/9/1381، ش6790، ص11؛ اختران فضیلت، ص74؛ دیدار با ابرار، ج82، صص 67-68.</ref>
-'''تدریس و تألیف'''
+آیت الله اراکی فقه و اصول را لازم و ملزوم یکدیگر می دانست و به قواعد اصولی کاملاً مسلط بود. در هر مسئله ای که وارد می شد، در آغاز، مقتضای اصل و قاعده را در آن مسئله به طور مشروح بیان می کرد و به مبانی افکار، اندیشه ها و نوآوری های [[شیخ انصاری]] معتقد بود و از آنها و همچنین از مبانی استدلالی استادش [[شیخ عبدالکریم حائری]] دفاع می کرد.
-آیت الله اراكی در طول بیش از 35 سال تدریس در حوزه علمیه قم، پیچیده‎ترین مباحث علمی را با گفتاری شیوا و بیانی رسا مطرح می‎كرد. از ویژگی‎های درس ایشان پرهیز از تكرار و زیاده‌گویی بود. كلام را گزیده و پرمعنی ادا می‎كرد. اعتقادش بر این بود كه طالب علم باید قبل از حضور در درس، مطالعه نماید.
+برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:
+*آیت الله سید مهدی کشفی
+*آیت الله عبدالجواد عاملی سدهی
+*آیت الله سید عبدالوهاب بتولی رشتی
+*آیت الله حمد زیارتی
+*آیت الله سید محی الدین طالقانی
+*آیت الله سید محسن خرازی
+*آیت الله محمد شاه‌آبادی
+*آیت الله محمدتقی ستوده
+*آیت الله [[محسن حرم پناهی]]
+*آیت الله علی پناه اشتهاردی
+*آیت الله [[رضا استادی مقدم|رضا استادی]]
+*آیت الله سید محمدباقر سلطانی طباطبایی
+*آیت الله [[جعفر سبحانی]]
-آیت الله اراكی پس از وفات آیت الله سید محمدتقی خوانساری (متوفای 1371) به درخواست شماری از شاگردان او، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت. بسیار از استادان برجسته حوزه علمیه قم و مسئولان نظام جمهوری اسلامی سال ها از محضر ایشان كسب فیض نمودند. مرجع بزرگ تقلید شیعیان در طول عمر پربركت خویش، كتاب هایی نیز در علم فقه و اصول نوشت. آثارش عبارتند از:
+==آثار و تألیفات==
+مرجع بزرگ تقلید شیعیان در طول عمر پربركت خویش، كتاب هایی نیز در علم [[فقه]] و [[اصول فقه]] نوشت. آثارش عبارتند از:
+[[پرونده:Salat.jpg|thumb|left|کتاب الصلاة - یکی از آثار آیت الله العظمی اراکی]]
-* 1. تقریرات درس آیت الله شیخ محمد سلطان العلما؛
+#تقریرات درس آیت الله شیخ محمد سلطان العلما
+#تقریرات درس فقه آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی |شیخ عبدالكریم حائری یزدی]]
+#تقریرات درس اصول آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
+#حاشیه بر «درر الاصول» نوشته آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
+#تقریرات درس [[فقه]] آیت الله [[سید محمدتقی خوانساری]]
+#حاشیه بر «[[عروة الوثقی]]»
+#شرح «عروة الوثقی»
+#توضیح المسائل
+#مناسك [[حج]]
+#رساله استفتائات
+#مقدمه بر كتاب «القرآن والعقل» نوشته آیت الله سید نورالدین اراكی
+#النكاح والطلاق
+#کتاب الصلاة
-* 2. تقریرات درس فقه آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی؛
+==برپایی نماز جمعه==
-* 3. تقریرات درس [[اصول فقه]] آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی؛
+آیت الله اراكی پیش از انقلاب، [[نماز جمعه]] را در [[قم]] اقامه می‎ كرد. «ایشان همانند یك جلسه درس، برای نماز جمعه و خطبه ‎های آن مطالعه می ‎كردند... رفته رفته نماز جمعه رونق بیشتری گرفت و با جمعیت بیشتری برگزار گردید و امامت ایشان بر نماز جمعه تا بعد از انقلاب كه [[امام خمینی]] به قم آمدند، ادامه داشت. حضرت امام در مدتی كه در قم بود روزی به منزل ایشان آمد. آیت الله اراكی به امام خمینی فرمود شما الآن دستتان باز است و مقتدر هستید، چون در زمان حكومت اسلامی قرار دارید، شما باید اقامه نماز جمعه كنید. ولی امام به ایشان فرمود شما نماز جمعه را باید اقامه كنید. لذا مدتی نماز جمعه را باشكوه تمام اقامه كردند».<ref> روزنامه رسالت، 10/9/1373.</ref>
-* 4. حاشیه بر «دررالاصول» نوشته آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی؛
+==وفات==
+مرحوم آیت الله محمدعلی اراکی، سرانجام در روز سه شنبه هشتم آذر 1373 شمسی (برابر با 25 جمادی الثانی 1415 ه.ق) دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر آن فقیه بزرگوار تا [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] علیهاالسلام [[تشییع جنازه|تشییع]] شد و پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] به امامت عارف سالک [[آیت الله بهجت]]، در جوار قبر استادش [[شیخ عبدالکریم حائری]] به خاک سپرده شد.
-* 5. تقریرات درس [[فقه]] آیت الله سید محمدتقی خوانساری؛
+==پانویس==
-* 6. حاشیه بر «عروه الوثقی»؛
-* 7. شرح «عروه الوثقی»؛
-* 8. توضیح المسائل؛
-* 9. مناسك [[حج]]؛
-* 10. رساله استفتائات؛
-* 11. مقدمه بر كتاب «القرآن والعقل» نوشته آیت الله سید نورالدین اراكی؛
-* 12. النكاح و الطلاق.
-'''برپایی نماز جمعه'''
-آیت الله اراكی پیش از انقلاب، [[نماز جمعه]] را در [[قم]] اقامه می‎كرد. «ایشان همانند یك جلسه درس، برای نماز جمعه و خطبه‎های آن مطالعه می‎كردند... رفته رفته [[نماز]] جمعه رونق بیشتری گرفت و با جمعیت بیشتری برگزار گردید و امامت ایشان بر نماز جمعه تا بعد از انقلاب كه حضرت امام به [[قم]] آمدند، ادامه داشت. حضرت امام در مدتی كه در قم بود روزی به منزل ایشان آمد. آیت الله اراكی به [[امام خمینی]] فرمود شما الآن دستتان باز است و مقتدر هستید، چون در زمان حكومت اسلامی قرار دارید شما باید اقامه نماز جمعه كنید. ولی امام به ایشان فرمود شما نماز جمعه را باید اقامه كنید. لذا مدتی نماز را باشكوه تمام اقامه كردند».<ref> روزنامه رسالت، 10/9/1373.</ref>
-'''تجلیل از پیشگامان نهضت'''
-آیت الله اراكی به عالمان مجاهد عشق می‎ورزید و احترام فوق العاده برای آنان قائل بود و تجلیلشان از حضرت آیت الله سید نورالدین اراكی و آیت الله سید محمدتقی خوانساری بر همین اساس بود. ایشان بارها به همراهی آیت الله خوانساری، پیشنهاد قیام و مبارزه علیه طاغوت را با آیت الله العظمی بروجردی در میان گذاشته بودند و نیز در ماجرای [[فدائیان اسلام]] به رهبری [[شهید نواب صفوی]]، چون مرحوم آیت الله خوانساری از آنان حمایت می‎كرد، ایشان هم نظر مساعد داشت.
-آیت الله اراكی از آغاز نهضت [[امام خمینی]] در سال 1341، هماره به پشتیبانی از ایشان برآمدند، با این كه بیش از ده سال از امام خمینی بزرگتر بودند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از دولت و نظام جمهوری اسلامی حمایت كردند و ایشان در تأیید انقلاب اسلامی فرمودند: جماعت دنیا كه رئیس آن ها آمریكا و شوروی است و سایرین كه دست بسته آنان هستند، همگی در یك طرف هستند و آقای خمینی تنها... آقای خمینی شخص نیك نفسی است. جای شك ندارد و هیچ غرضی در او جز ترویج [[دین]] نیست... این دو نفر، پدر و پسر (رضاشاه و محمدرضا شاه) چه كارها كه كردند، می‎خواستند اصل دین [[اسلام]] را به كلی از ریشه بكنند، مثل یزید كه می‎خواست به كلی ریشه دین را از بین ببرد. اگر نهضت حضرت [[سیدالشهداء]] علیه السلام نبود، الآن من و شما كافر بودیم. اشهد ان لا اله الّا الله بین ما نبود...».<ref> مجله حوزه، شماره 12.</ref>
-آیت الله اراكی در طول هشت سال دفاع مقدس، از رزمندگان اسلام پشتیبانی نمود. ایشان درباره جنگ تحمیلی فرمودند: «نظریه من هم مثل آقای خمینی است. آقای خمینی و همه علماء نظرشان این است كه هرگاه اسلام در خطر باشد، باید تمام مسلمانان در مقام دفاع، برآیند، هر كس كه می‎تواند... جنگ همان دفاع است و پاسداران هم همان جنگ جویان هستند كه از حقیقت اسلام حمایت می‎كنند و... «إِنْ تَنْصُرُوااللَّهَ یَنْصُرْكُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَكُمْ» و پاسدارها جزو همین آیه هستند».<ref> مجله پیام انقلاب، شماره 126.</ref>
-آیت الله اراكی پس از رحلت [[امام خمینی]] و انتخاب حضرت آیت الله خامنه‎ای به رهبری انقلاب با ارسال پیامی، از انتخاب ایشان به رهبری انقلاب اظهار خوشحالی نمودند. پس از رحلت امام خمینی استكبار جهانی به امید مخالفت و یا بی اعتنایی مراجع تقلید [[شیعه]] نسبت به انتخاب آیت الله خامنه‎ای به رهبر انقلاب، به وسیله رادیو، تلویزیون و مطبوعات به تضعیف رهبری نظام برخاستند. اما حمایت مراجع تقلید شیعه، به ویژه آیت الله العظمی اراكی كه حدود چهل سال از آیت الله خامنه‎ای بزرگتر بودند، امید دشمنان انقلاب اسلامی را به یأس مبدل ساخت. ایشان در بخشی از پیام خود چنین مرقوم داشت.
-«انتخاب شایسته جنابعالی به مقام رهبری جمهوری اسلامی ایران مایه دلگرمی و امیدواری ملت قهرمان ایران است، شكی نیست كه در موقعیت حساس كنونی حفظ نظام جمهوری اسلامی كه از اهم واجبات شرعی است، متوقف به این امر مهم می‎باشد. اینك این جانب با ابتهال و تضرح به درگاه ربوبی و با استغاثه به ناحیه مقدسه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه شریف دوام تأییدات و توفیقات آن جناب را در انجام این مسئولیت بسیار سنگین خواستارم».
-'''سیاست الهی'''
-آیت الله اراكی به [[عبادت]] خیلی اهمیت می‎داد. قبل از [[اذان صبح]] بیدار می‎شد، هر روز یك جزء [[قرآن]] می‎خواند در ماه [[رمضان]] روزانه سه جزء قرآن می‎خواند. در نافله‎های شب های جمعه، در [[قنوت]]، [[دعای كمیل]] می‎خواند. وقتی به ایشان پیشنهاد كردند كه [[نماز جماعت]] را به خاطر افراد كهنسال و مریض، زیاد طول ندهید. فرمودند: از من پیرتر و ضعیف‎تر، در نماز كسی هست؟!
-استاد محمود شاهرخی، از شاعران شهیر انقلاب درباره دیدارش با آیت الله اراكی می‎گوید: «در خلال شب های شعر فیضیه به محضر حضرت آیت الله العظمی اراكی دامت بركاته مشرف شدیم چه دیداری! سخت بهجت خیز و عبرت انگیز! دیدار مردی بزرگ كه آثار گذشت زمان بر سیمای مباركش پدیدار بود و انوار [[معرفت]] از پیشانی روشنش ساطع. او مظهر و جلای روحانیت سخت كوش [[شیعه]] می‎باشد. در اتاقی محقر و ساده‎تر از ساده، آن بزرگ را دیدار كردیم كه با ضعف مفرط مزاج، لباس رسمی پوشیده و بر روی چهار پایه‎ای استقرار یافته بود.
-پس از به جای آوردن معارفه، آن بزرگ سخنانی مبسوط و ممتّع و مواعظی رسا و بلیغ ایراد كرد كه همگان را سخت متأثر ساخت، كه از غایت شور و تأثیر بیانات ایشان اكثر حاضران اشك از دیدگان جاری ساختند. مكرر به ابیاتی از عارفان صاحبدل، از جمله شیخ شیراز و شیخ شبستری و [[شیخ بهایی]] استشهاد و استناد می‎فرمود و خود می‎گریست...».<ref> روزنامه جمهوری اسلامی، 20/7/1368.</ref>
-'''وفات'''
-سرانجام روح ملكوتی آیت الله العظمی اراكی در 23/7/1373 به ملكوت پیوست. مرجع تقلید شیعیان پس از یك قرن (تولد 1273 فوت 1373) تلاش برای هدایت مردم، دارفانی را وداع گفت و به جمع مراجع تقلید در [[بهشت]] پیوست. دولت جمهوری اسلامی یك روز تعطیل و یك هفته را عزای عمومی اعلام نمود.
-پیكر پاك آن مرجع والا مقام در تهران، از بیمارستان شهید رجایی تا میدان راه آهن بر دوش انبوه مردم تشییع شد. آیت الله خامنه‎ای، رهبر معظم انقلاب و مسئولان نظام در این تشییع باشكوه حضور داشتند. سرانجام پیكرش با تشییع باشكوه مردم [[قم]] در حرم [[حضرت معصومه]] علیهاالسلام به خاك سپرده شد. رضوان و رحمت خدا بر او باد.
-==پانویس ==
 <references />
-----
+==منابع==
+*[[گلشن ابرار]]، جلد 2، زندگینامه "آیت‌الله محمدعلی اراکی" از علی صدرايی خويی.
-'''پيوندها'''
+*زندگینامه آیت‌الله اراکی، در دسترس در [http://tebyan.net/newindex.aspx?pid=3225&Keyword=%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C سایت تبیان]، تاریخ بازیابی: 27 آذر 1392.
+*آیت‌الله محمدعلی اراکی (شیخ فقها و اسوه علم و تقوا)، غلامرضا گلی زواره، ناشر: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.
+==آرشیو عکس و تصویر==
+<gallery mode="packed" heights="170">
+پرونده:اراکی (10).jpg|alt=آیت الله العظمی اراکی در جوانی در کنار پدر|از راست: ناشناسان،  احمد مصلحی اراکی و محمدعلی اراکی
+پرونده:اراکی (12).jpg|محمدعلی مصلحی اراکی و  [[سید محمدتقی خوانساری|سید محمدتقی موسوی خوانساری]]
+پرونده:اراکی (3).jpg|محمدعلی مصلحی اراکی
+پرونده:اراکی0 (2).jpg|محمدعلی مصلحی اراکی در لباس احرام و در سرزمین وحی
+پرونده:اراکی (2).jpg|محمدعلی مصلحی اراکی
+پرونده:اراکی0 (1).jpg|اقامه [[نماز جمعه]] توسط محمدعلی اراکی در [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه سلام الله علیها]]
+پرونده:ادیب (2).jpg|[[امام خمینی|سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی]] و محمدعلی مصلحی اراکی
+پرونده:اراکی (11).jpg|از راست: [[محمدتقی بهجت فومنی|محمدتقی بهجت]]، محمدعلی مصلحی اراکی و سید محمدباقر خوانساری
+پرونده:اراکی (8).jpg|[[سید علی حسینی خامنه ای]] و محمدعلی مصلحی اراکی
+پرونده:اراکی0.jpg|از راست: سید مهدی یثربی، محمدعلی مصلحی اراکی، علیرضا الهی و ناشناس
+پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (23).jpg|از راست: محمدعلی مصلحی اراکی، [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی]] و سید محمدباقر موسوی گلپایگانی
+پرونده:اراکی (5).jpg|محمدعلی مصلحی اراکی
+پرونده:اراکی (1).jpg|تشییع محمدعلی مصلحی اراکی
+پرونده:اراکی.jpg|اقامه نماز میت محمدعلی مصلحی اراکی توسط محمدتقی بهجت در [[حرم حضرت معصومه عليها السلام|حرم حضرت معصومه سلام الله علیها]]
+پرونده:اراکی (6).jpg|سنگ قبر محمدعلی مصلحی اراکی
+</gallery>
-* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=38381&scope=nBIWgj8XfboC_p9JkouC1-G9cw3GZ7Wt&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true توضيح المسائل (محمدعلي الأراكي)]'''
+{{سنجش کیفی
+|سنجش=شده
+|شناسه= متوسط
+|عنوان بندی مناسب= خوب
+|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
+|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
+|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
+|جامعیت= خوب
+|رعایت اختصار= خوب
+|سیر منطقی= خوب
+|کیفیت پژوهش= خوب
+|رده= دارد
+}}
-----
+[[رده:علمای معاصر|اراکی،محمدعلی]]
+[[رده:علماء شیعه]]
+[[رده:مراجع تقلید]]
+[[رده:فقیهان]]
+[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]
+[[رده: مقاله های مهم]]

محمدعلی اراکی: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۰۷

محتویات

ولادت و خاندان

تحصیل و استادان

تدریس و شاگردان

آثار و تألیفات

برپایی نماز جمعه

وفات

پانویس

منابع

آرشیو عکس و تصویر

منوی ناوبری

ابزارهای شخصی

فضاهای نام

گویش‌ها

بازدیدها

بیشتر

جستجو

ناوبری

ابزارها

در دانشنامه‌های همسو

پیمایش‌گر قرآن

سایر سایت‌ها