قاسم بن موسی بن جعفر: تفاوت بین نسخه‌ها
(پروژه1: سنجش کیفی) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ آرامگاه حضرت قاسم را به قاسم بن موسی بن جعفر منتقل کرد) |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | {{خوب}} | |
| + | «'''قاسم بن موسی الکاظم'''» فرزند بزرگوار [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام موسى بن جعفر]] علیه‌السلام است که نزد آن حضرت، جایگاه بالایی داشته است. او در زمان زندگی پدرش از [[عباسیان]] گریخته و در جنوب [[حله]] در [[عراق]] ساکن شده و در همانجا درگذشته است. | ||
| + | [[پرونده:قاسم بن موسی.jpg|بندانگشتی|مزار قاسم بن موسی علیه‌السلام در شهر حلّه]] | ||
| − | + | == ولادت و نسب == | |
| + | قاسم بن موسی الکاظم(ع)، فرزند [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام موسى بن جعفر]] علیه‌السلام (۱۲۷–۱۸۳ق) بوده و [[شیخ مفید]] و دیگران، مادرش را [[ام ولد]] دانسته‌اند. حرزالدین، بر این باور است که، مادرش اُم‌البنین بوده و او برادر تنی [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه‌السلام و [[حضرت فاطمه معصومه علیها السلام|حضرت معصومه]] علیهاالسلام است.<ref>مراقد المعارف، ج٢، ص١٨١.</ref> طبق برخی نقلها این امامزاده والامقام در سال ۱۵۰ قمری در [[مدینه]] متولد شده است. | ||
| − | + | عالمان انساب، قاسم را از فرزندان بدون نسل امام کاظم(ع) شمرده‌اند، زیرا وی همسر و فرزندی نداشته است؛<ref>عمدة الطالب، ص٢٢٧؛ الفخری فی انساب الطالبیّین، ص١٧.</ref> ولی نویسنده کتاب شجره طوبی (سده چهاردهم قمری)، دختری برای او معرفی کرده و برخی این گفته را در هیچ‌کدام از کتاب‌های تاریخی و انساب نیافته‌اند. | |
| − | + | == جایگاه و فضل قاسم == | |
| + | بر پایه روایتی در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]]، وقتی از [[امام کاظم]](ع) درباره [[امام]] پس از خود سؤال می‌شود، او فرزندش [[امام رضا علیه السلام|حضرت علی بن موسی]](ع) را معرفی می‌کند و به گفته ایشان، اگر تعیین امام به عهده او بود، فرزند دیگرش قاسم را معرفی می‌کرد؛ چون او شخص سزاوری است و امام(ع) نیز او را دوست دارد؛ ولی تعیین [[امامت]] بر عهده خدا است و این مقام را در وجود هرکسی که لایق باشد و خود صلاح بداند قرار می‌دهد.<ref>الکافی، ج١، ص٣١۴؛ عیون اخبار الرضا، ج٢، ص٧٠؛ تنقیح المقال، ج٢؛ ص٢۶.</ref> امام کاظم(ع) نام قاسم را در وصیت‌نامه خود آورده است و برخی کارهای معنوی را به او می‌سپرد.<ref>زیاتگاه‌های عراق، ص۱۲۰.</ref> | ||
| + | همچنین [[حدیث]] دیگری در این زمینه وجود دارد که حضرت رضا(ع) فرمودند: هرکس نتواند به [[زیارت]] من بیاید، برادرم قاسم را زیارت کند.<ref>ناسخ التواریخ، ج٣، ص١٨۶؛ اختران تابناک، ج١، ص٣٨٣.</ref> اگرچه این [[حدیث مشهور]] است اما [[سند حدیث|سند]] آن مشخص نیست. | ||
| + | |||
| + | [[سید بن طاووس]] هنگامی که می خواهد زیارت امامزادگان جلیل القدر و با شرافت را ذکر کند نام ایشان را در کنار [[حضرت عباس علیه السلام|حضرت ابالفضل]](ع) آورده و می نویسد: هنگامى که زیارت یکى از فرزندان [[ائمه اطهار|ائمه]] (ع) را قصد کردى همانند قاسم بن امام کاظم یا عباس بن امیرالمؤمنین یا [[حضرت علی اکبر علیه السلام|على بن الحسین]]، کنار قبر او ایستاده و می گویی... .<ref>سید بن طاووس، مصباح الزائر، ص ۵٠٣.</ref> | ||
| + | |||
| + | علی نمازی شاهرودی، نویسنده مستدرک سفینة البحار، قاسم بن موسی را «سیدی جلیل‌القدر» خوانده که پدرش، امام کاظم(ع) او را بسیار دوست داشته است.<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص٢۶٢.</ref> عبدالحسین شبستری، نویسنده احسن التراجم، او را «مردی عالم و دارای جایگاهی بلند» معرفی کرده است.<ref>احسن التراجم، ج٢، ص٢٨-٢٩.</ref> [[شیخ عباس قمی]] نیز از بزرگی قدر و شأن او خبر داده است.<ref>منتهی الآمال، ج٢، ص٣۵۴؛ تحفة الاحباب، ص٣٩٣؛ بدر فروزان، صص٣۶ و ٣٧.</ref> | ||
| + | |||
| + | == وفات و مدفن == | ||
| + | بیشتر تاریخ‌دانان بر این باورند که قاسم بن موسی(ع)، در زمان زندگی پدرش [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام کاظم]] علیه‌السلام (۱۲۷–۱۸۳ق) درگذشت. او مانند برخی دیگر از خویشان و فرزندان علوی(ع)، تحت پیگرد [[حکومت بنی عباس|عباسیان]] و مخالفان [[اهل البیت|اهل‌بیت]](ع) قرار گرفت و به ناچار، [[مدینه]] را ترک کرد و به‌صورت ناشناس، در منطقه سوری در اطراف [[حله|حلّه]]، با سختی زندگی کرد؛ تا این‌که به سبب غصه زندانی بودن پدرش، امام کاظم(ع) و سختی غربت و تنهایی، در جوانی درگذشته، به خاک سپرده شد و بارگاهی برایش ساختند.<ref>حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، ج٢، ص۴٣١.</ref> | ||
| + | |||
| + | برخی از نویسندگان تاریخ درگذشت او را ۲۲ [[ماه جمادی الاول|جمادى الاولى]] و برخی دیگر، ۱ [[ماه ذی الحجه|ذى‌الحجه]] دانسته‌اند، ولى تاریخ دقیق و قابل اعتمادى به دست نیامده است.<ref>زندگی و مزار حضرت قاسم(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۴۶.</ref> | ||
| + | |||
| + | [[یاقوت حموی]] و دیگران، مرقد او را در [[عراق]]، نزدیکی شهر [[حله]] دانسته‌اند.<ref>معجم البلدان، ج٣، ص٣٧٢؛ عمدة الطالب فى انساب آل ابى طالب، ص ۲۶۰؛ الاصیلى فى انساب الطالبیین، ص ۱۸۰.</ref> مزار وی مورد توجه برخی از بزرگان [[شیعه]] بوده است. [[حاج شیخ عباس قمی|شیخ عباس قمی]]، مزار قاسم بن موسی(ع) را زیارتگاه همه مردم دانسته و از [[زیارت]] عالمان و نیکان از این مزار خبر داده است.<ref>منتهى الامال، ج ۲، ص ۲۳۱.</ref> [[سید حسن صدر|سید حسن صدر کاظمى]]، سفر از [[نجف]] و [[کربلا]] برای زیارت این مزار را سیره عالمان بزرگ دانسته است. | ||
| + | |||
| + | امامزاده قاسم و [[حمزة بن قاسم علوی|امامزاده حمزه]]، مشهورترین امامزادگان این منطقه هستند و شهرت این دو به گونه‌اى است که نام شهر مدفن آنان، از نام اصلى به نام این دو تن تغییر یافت و در میان مردم به شهر «حمزه و قاسم» مشهور شده است. | ||
| + | ==پانویس== | ||
| + | {{پانویس}} | ||
| + | ==منابع== | ||
| + | * "زندگی و مزار حضرت قاسم(ع)"، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره نهم، زمستان ۱۳۹۰، ص۴۴. | ||
| + | * زیارتگاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، احمد خامه‌یار، مشعر، تهران، ۱۳۹۵ش. | ||
| + | * فرهنگ زیارت - دیماه سال ۱۳۸۹، شماره ۸. | ||
| + | * راهنماى اماکن زیارتى و سیاحتى در عراق، دکتر احسان مقدس، مشعر، تهران، ص۳۲۲. | ||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
|شناسه= خوب | |شناسه= خوب | ||
|عنوان بندی مناسب= خوب | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| − | |کفایت منابع و پی نوشت ها= | + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط |
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| سطر ۲۰: | سطر ۴۵: | ||
}} | }} | ||
| − | [[رده: | + | [[رده:خاندان اهل البیت علیهم السلام]] |
| + | [[رده: وابستگان امام کاظم علیه السلام]][[رده: امامزادگان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۵
«قاسم بن موسی الکاظم» فرزند بزرگوار امام موسى بن جعفر علیه‌السلام است که نزد آن حضرت، جایگاه بالایی داشته است. او در زمان زندگی پدرش از عباسیان گریخته و در جنوب حله در عراق ساکن شده و در همانجا درگذشته است.
ولادت و نسب
قاسم بن موسی الکاظم(ع)، فرزند امام موسى بن جعفر علیه‌السلام (۱۲۷–۱۸۳ق) بوده و شیخ مفید و دیگران، مادرش را ام ولد دانسته‌اند. حرزالدین، بر این باور است که، مادرش اُم‌البنین بوده و او برادر تنی امام رضا علیه‌السلام و حضرت معصومه علیهاالسلام است.[۱] طبق برخی نقلها این امامزاده والامقام در سال ۱۵۰ قمری در مدینه متولد شده است.
عالمان انساب، قاسم را از فرزندان بدون نسل امام کاظم(ع) شمرده‌اند، زیرا وی همسر و فرزندی نداشته است؛[۲] ولی نویسنده کتاب شجره طوبی (سده چهاردهم قمری)، دختری برای او معرفی کرده و برخی این گفته را در هیچ‌کدام از کتاب‌های تاریخی و انساب نیافته‌اند.
جایگاه و فضل قاسم
بر پایه روایتی در کتاب الکافی، وقتی از امام کاظم(ع) درباره امام پس از خود سؤال می‌شود، او فرزندش حضرت علی بن موسی(ع) را معرفی می‌کند و به گفته ایشان، اگر تعیین امام به عهده او بود، فرزند دیگرش قاسم را معرفی می‌کرد؛ چون او شخص سزاوری است و امام(ع) نیز او را دوست دارد؛ ولی تعیین امامت بر عهده خدا است و این مقام را در وجود هرکسی که لایق باشد و خود صلاح بداند قرار می‌دهد.[۳] امام کاظم(ع) نام قاسم را در وصیت‌نامه خود آورده است و برخی کارهای معنوی را به او می‌سپرد.[۴]
همچنین حدیث دیگری در این زمینه وجود دارد که حضرت رضا(ع) فرمودند: هرکس نتواند به زیارت من بیاید، برادرم قاسم را زیارت کند.[۵] اگرچه این حدیث مشهور است اما سند آن مشخص نیست.
سید بن طاووس هنگامی که می خواهد زیارت امامزادگان جلیل القدر و با شرافت را ذکر کند نام ایشان را در کنار حضرت ابالفضل(ع) آورده و می نویسد: هنگامى که زیارت یکى از فرزندان ائمه (ع) را قصد کردى همانند قاسم بن امام کاظم یا عباس بن امیرالمؤمنین یا على بن الحسین، کنار قبر او ایستاده و می گویی... .[۶]
علی نمازی شاهرودی، نویسنده مستدرک سفینة البحار، قاسم بن موسی را «سیدی جلیل‌القدر» خوانده که پدرش، امام کاظم(ع) او را بسیار دوست داشته است.[۷] عبدالحسین شبستری، نویسنده احسن التراجم، او را «مردی عالم و دارای جایگاهی بلند» معرفی کرده است.[۸] شیخ عباس قمی نیز از بزرگی قدر و شأن او خبر داده است.[۹]
وفات و مدفن
بیشتر تاریخ‌دانان بر این باورند که قاسم بن موسی(ع)، در زمان زندگی پدرش امام کاظم علیه‌السلام (۱۲۷–۱۸۳ق) درگذشت. او مانند برخی دیگر از خویشان و فرزندان علوی(ع)، تحت پیگرد عباسیان و مخالفان اهل‌بیت(ع) قرار گرفت و به ناچار، مدینه را ترک کرد و به‌صورت ناشناس، در منطقه سوری در اطراف حلّه، با سختی زندگی کرد؛ تا این‌که به سبب غصه زندانی بودن پدرش، امام کاظم(ع) و سختی غربت و تنهایی، در جوانی درگذشته، به خاک سپرده شد و بارگاهی برایش ساختند.[۱۰]
برخی از نویسندگان تاریخ درگذشت او را ۲۲ جمادى الاولى و برخی دیگر، ۱ ذى‌الحجه دانسته‌اند، ولى تاریخ دقیق و قابل اعتمادى به دست نیامده است.[۱۱]
یاقوت حموی و دیگران، مرقد او را در عراق، نزدیکی شهر حله دانسته‌اند.[۱۲] مزار وی مورد توجه برخی از بزرگان شیعه بوده است. شیخ عباس قمی، مزار قاسم بن موسی(ع) را زیارتگاه همه مردم دانسته و از زیارت عالمان و نیکان از این مزار خبر داده است.[۱۳] سید حسن صدر کاظمى، سفر از نجف و کربلا برای زیارت این مزار را سیره عالمان بزرگ دانسته است.
امامزاده قاسم و امامزاده حمزه، مشهورترین امامزادگان این منطقه هستند و شهرت این دو به گونه‌اى است که نام شهر مدفن آنان، از نام اصلى به نام این دو تن تغییر یافت و در میان مردم به شهر «حمزه و قاسم» مشهور شده است.
پانویس
- ↑ مراقد المعارف، ج٢، ص١٨١.
- ↑ عمدة الطالب، ص٢٢٧؛ الفخری فی انساب الطالبیّین، ص١٧.
- ↑ الکافی، ج١، ص٣١۴؛ عیون اخبار الرضا، ج٢، ص٧٠؛ تنقیح المقال، ج٢؛ ص٢۶.
- ↑ زیاتگاه‌های عراق، ص۱۲۰.
- ↑ ناسخ التواریخ، ج٣، ص١٨۶؛ اختران تابناک، ج١، ص٣٨٣.
- ↑ سید بن طاووس، مصباح الزائر، ص ۵٠٣.
- ↑ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص٢۶٢.
- ↑ احسن التراجم، ج٢، ص٢٨-٢٩.
- ↑ منتهی الآمال، ج٢، ص٣۵۴؛ تحفة الاحباب، ص٣٩٣؛ بدر فروزان، صص٣۶ و ٣٧.
- ↑ حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، ج٢، ص۴٣١.
- ↑ زندگی و مزار حضرت قاسم(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۴۶.
- ↑ معجم البلدان، ج٣، ص٣٧٢؛ عمدة الطالب فى انساب آل ابى طالب، ص ۲۶۰؛ الاصیلى فى انساب الطالبیین، ص ۱۸۰.
- ↑ منتهى الامال، ج ۲، ص ۲۳۱.
منابع
- "زندگی و مزار حضرت قاسم(ع)"، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره نهم، زمستان ۱۳۹۰، ص۴۴.
- زیارتگاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، احمد خامه‌یار، مشعر، تهران، ۱۳۹۵ش.
- فرهنگ زیارت - دیماه سال ۱۳۸۹، شماره ۸.
- راهنماى اماکن زیارتى و سیاحتى در عراق، دکتر احسان مقدس، مشعر، تهران، ص۳۲۲.
