ابن ماجه: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| + | '''«محمد بن یزید رَبَعى قزوینى»''' معروف به '''«ابن ماجه»،''' (۲۰۹-۲۷۳ ق)، فقیه و محدّث برجسته [[اهل سنت]] در قرن سوم قمری است. ابن ماجه به شهرهای مختلف جهان اسلام مسافرت کرد تا دانش [[حدیث|حدیثى]] خود را افزایش داده و احادیث صحیح را گردآورى کند. کتاب «[[سنن ابن ماجه|سنن]]» او، ششمین کتاب از «[[صحاح سته]]» اهل سنت است. | ||
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
| − | |نام کامل = ابن ماجه قزوینی | + | |نام کامل = محمد ابن ماجه قزوینی |
|تصویر= | |تصویر= | ||
| − | |زادروز = | + | |زادروز = ۲۰۹ قمری |
|زادگاه = قزوین | |زادگاه = قزوین | ||
| − | |وفات = | + | |وفات = ۲۷۳ قمری |
|مدفن =قزوین | |مدفن =قزوین | ||
| − | |اساتید = | + | |اساتید = على بن محمد طنافسى، ابوکریب محمد ابن علاء، ابوبکر بن ابى‌شیبه، محمد بن عبدالله بن نمیر، هناد بن سرى، نصر بن على جهضمى، محمد بن بشّار بندار،... |
| − | |شاگردان = | + | |شاگردان = على بن ابراهیم قطان، محمد بن عیسى صفار ابهرى، اسحاق بن محمد قزوینى، احمد بن محمد مدینى، احمد بن روح بغدادى،... |
| + | |آثار = [[سنن ابن ماجة]]، التفسیر، التاریخ،... | ||
| + | }} | ||
| − | + | ==ولادت و وفات== | |
| + | ابوعبدالله محمد بن یزید رَبَعى ابن ماجه قزوینى، به گفته شاگردش جعفر بن ادریس، در ماه [[رمضان]] سال ۲۰۹ قمری متولد شده است. ماجه لقب پدر وى بوده است. علت خوانده شدن او به ربعى، نسبت ولاء بین خاندان وى با قبیله عرب ربیعه است. تنها بخش زندگى ابن ماجه که بیشتر بدان پرداخته شده، مربوط به سفرهاى علمى و شیوخ وى در این سفرها بر اساس گزارش منابع شرح حال است که با اسانید کتاب «[[سنن ابن ماجه (کتاب)|سنن]]» او تأیید مى‌شود. | ||
| − | + | ابن ماجه در سال ۲۷۳ یا ۲۷۵ قمری در قزوین درگذشت. مزار او در قزوین تا مدت‌ها شناخته شده بود. به رغم شهرت ابن ماجه، منابع شرح حال وى بسیار اندک بوده و دانسته‌ها درباره زندگى او ناچیز است. | |
| − | |||
| − | == | + | ==استادان== |
| − | + | ابن ماجه پس از استماع از [[مشایخ]] زادگاه خود قزوین، چون على بن محمد طنافسى و ابومحمد عمرو بن رافع، راهى سفر شد. او مدتى در [[عراق]] به تحصیل پرداخت: در [[کوفه]] از بزرگانى چون ابوکریب محمد ابن علاء، ابوبکر بن ابى‌شیبه، محمد بن عبدالله بن نمیر و هناد بن سرى، و در [[بصره]] از استادانى نظیر نصر بن على جهضمى و محمد بن بشّار بندار، و در [[واسط]] از کسانى همچون احمد بن سنان قطان و تمیم ابن منتصر و در [[بغداد]] از شیوخى چون ابوخیثمه زهیر بن حرب و ابوثور ابراهیم بن خالد [[حدیث]] آموخت. | |
| − | + | او همچنین مدتى در [[شام]] اقامت گزید و در [[دمشق]] از عالمانى چون هشام بن عمار، عبدالرحمان بن ابراهیم دُحَیم و عبدالرحمان بن احمد بن بشیر بن ذکوان و در حمص از محمد بن مصفى و هشام بن عبدالملک یزنى استماع حدیث نمود. سفرى نیز به [[مصر]] داشت و از مشایخ آن دیار چون محمد بن رمح، ابوطاهر ابن سرح و یونس بن عبدالاعلى بهره برد. در مدت حضور در [[مکه]] و [[مدینه]] هم از شمارى از شیوخ دانش آموخت. | |
| − | |||
| − | با مطالعه‌اى درباره این | + | با مطالعه‌اى درباره این مشایخ، مى‌توان تاریخ سفر او را به غرب، در حدود ۲۳۰-۲۴۰ قمری برآورد کرد. در مورد سفر ابن ماجه به شرق، گرچه بر ما معلوم است که گذار او به رى و نیشابور افتاده و در رى از محمد بن حمید رازى و در نیشابور از محمد بن یحیى ذهلى استماع حدیث کرده است، اما تخمین جزئیات این سفر نیاز به اطلاعات بیشترى دارد. |
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
| − | + | گفتار مورخان قزوین چون خلیلى و رافعى در شرح حال ابن ماجه و نیز بررسى درباره شاگردان وى نشان مى‌دهد که او پس از مسافرت خود، به قزوین بازگشته و در آن‌جا به تدریس و تألیف پرداخته است. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | از جمله شاگردان وى، على بن ابراهیم قطان، محمد بن عیسى صفار ابهرى، اسحاق بن محمد قزوینى، ابوعمرو احمد بن محمد مدینى و ابوالطیب احمد بن روح بغدادى را مى‌توان نام برد. | |
| − | + | ==آثار و تألیفات== | |
| − | + | # [[سنن ابن ماجة]]؛ این کتاب در عقاید، [[فقه]]، [[اخلاق]]، [[تاریخ اسلام]] و سیره از مهم ترین منابع حدیثى به شمار مى رود. ابن ماجه در قزوین سنن را بر برخی شاگردان خود مانند على بن ابراهیم قطّان قزوینى، احمد بن ابراهیم خلیلى قزوینى، سلیمان بن یزید فامى قزوینى، حامد بن لیثویه ابهرى، محمد بن عیسى ابهرى و ابراهیم بن دینار همدانى عرضه داشت. در این میان، روایت قطان بر دیگران چیره شد و درباره سرگذشت روایات دیگر، این اندازه آگاهى وجود دارد که روایت قزوینیان و ابهریان چندى در منطقه قزوین باقى بوده و روایت ابراهیم همدانى احتمالاً از راه همدان به [[عراق]] رسیده و بدون این‌که نشانى از رواج آن در دست باشد، نسخه آن تا سده ۷ قمری دوام داشته است. | |
| + | # التفسیر؛ خلیلى از آن نام برده و تا مدت‌ها درباره آن سکوت شده بود. در رأس سده ۷ قمری [[ابن تیمیه|ابن تیمیه]] تنها از آن در شمار [[تفسیر روایی|تفاسیر روایى]] نام برده و در پى او مزّى متذکر شده که بر نسخه‌اى از تفسیر ابن ماجه که تنها دو جزءِ منتخب از کتاب را دربرداشته، دست یافته است. او خود در جاى جاى «تهذیب الکمال» به بررسى اسانید آن پرداخته است. اکنون نشانى از این کتاب در دست نیست. | ||
| + | # التاریخ؛ که خلیلى آن را ذکر کرده و ابن قیسرانى که نسخه آن را دیده، یادآور شده است که این کتاب بر اساس شخصیت‌ها و سرزمین‌ها مرتب شده بوده و از عهد [[صحابه]] تا زمان مؤلف را دربر مى‌گرفته است. رافعى نیز در مواردى از آن نقل کرده است. | ||
| − | + | ==منابع == | |
| − | |||
| − | |||
| − | ==منابع | ||
| − | |||
| − | + | *"ابن ماجه"، دایرةالمعارف بزرگ اسلامى، احمد پاکتچى، ج۴، ص۵۵۶. | |
[[رده:علمای قرن سوم]] | [[رده:علمای قرن سوم]] | ||
| + | [[رده:محدثان]][[رده:فقیهان]] | ||
نسخهٔ ۱۸ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۳۴
«محمد بن یزید رَبَعى قزوینى» معروف به «ابن ماجه»، (۲۰۹-۲۷۳ ق)، فقیه و محدّث برجسته اهل سنت در قرن سوم قمری است. ابن ماجه به شهرهای مختلف جهان اسلام مسافرت کرد تا دانش حدیثى خود را افزایش داده و احادیث صحیح را گردآورى کند. کتاب «سنن» او، ششمین کتاب از «صحاح سته» اهل سنت است.
| نام کامل | محمد ابن ماجه قزوینی |
| زادروز | ۲۰۹ قمری |
| زادگاه | قزوین |
| وفات | ۲۷۳ قمری |
| مدفن | قزوین |
|
| |
| اساتید |
على بن محمد طنافسى، ابوکریب محمد ابن علاء، ابوبکر بن ابى‌شیبه، محمد بن عبدالله بن نمیر، هناد بن سرى، نصر بن على جهضمى، محمد بن بشّار بندار،... |
| شاگردان |
على بن ابراهیم قطان، محمد بن عیسى صفار ابهرى، اسحاق بن محمد قزوینى، احمد بن محمد مدینى، احمد بن روح بغدادى،... |
| آثار |
سنن ابن ماجة، التفسیر، التاریخ،... |
ولادت و وفات
ابوعبدالله محمد بن یزید رَبَعى ابن ماجه قزوینى، به گفته شاگردش جعفر بن ادریس، در ماه رمضان سال ۲۰۹ قمری متولد شده است. ماجه لقب پدر وى بوده است. علت خوانده شدن او به ربعى، نسبت ولاء بین خاندان وى با قبیله عرب ربیعه است. تنها بخش زندگى ابن ماجه که بیشتر بدان پرداخته شده، مربوط به سفرهاى علمى و شیوخ وى در این سفرها بر اساس گزارش منابع شرح حال است که با اسانید کتاب «سنن» او تأیید مى‌شود.
ابن ماجه در سال ۲۷۳ یا ۲۷۵ قمری در قزوین درگذشت. مزار او در قزوین تا مدت‌ها شناخته شده بود. به رغم شهرت ابن ماجه، منابع شرح حال وى بسیار اندک بوده و دانسته‌ها درباره زندگى او ناچیز است.
استادان
ابن ماجه پس از استماع از مشایخ زادگاه خود قزوین، چون على بن محمد طنافسى و ابومحمد عمرو بن رافع، راهى سفر شد. او مدتى در عراق به تحصیل پرداخت: در کوفه از بزرگانى چون ابوکریب محمد ابن علاء، ابوبکر بن ابى‌شیبه، محمد بن عبدالله بن نمیر و هناد بن سرى، و در بصره از استادانى نظیر نصر بن على جهضمى و محمد بن بشّار بندار، و در واسط از کسانى همچون احمد بن سنان قطان و تمیم ابن منتصر و در بغداد از شیوخى چون ابوخیثمه زهیر بن حرب و ابوثور ابراهیم بن خالد حدیث آموخت.
او همچنین مدتى در شام اقامت گزید و در دمشق از عالمانى چون هشام بن عمار، عبدالرحمان بن ابراهیم دُحَیم و عبدالرحمان بن احمد بن بشیر بن ذکوان و در حمص از محمد بن مصفى و هشام بن عبدالملک یزنى استماع حدیث نمود. سفرى نیز به مصر داشت و از مشایخ آن دیار چون محمد بن رمح، ابوطاهر ابن سرح و یونس بن عبدالاعلى بهره برد. در مدت حضور در مکه و مدینه هم از شمارى از شیوخ دانش آموخت.
با مطالعه‌اى درباره این مشایخ، مى‌توان تاریخ سفر او را به غرب، در حدود ۲۳۰-۲۴۰ قمری برآورد کرد. در مورد سفر ابن ماجه به شرق، گرچه بر ما معلوم است که گذار او به رى و نیشابور افتاده و در رى از محمد بن حمید رازى و در نیشابور از محمد بن یحیى ذهلى استماع حدیث کرده است، اما تخمین جزئیات این سفر نیاز به اطلاعات بیشترى دارد.
شاگردان
گفتار مورخان قزوین چون خلیلى و رافعى در شرح حال ابن ماجه و نیز بررسى درباره شاگردان وى نشان مى‌دهد که او پس از مسافرت خود، به قزوین بازگشته و در آن‌جا به تدریس و تألیف پرداخته است.
از جمله شاگردان وى، على بن ابراهیم قطان، محمد بن عیسى صفار ابهرى، اسحاق بن محمد قزوینى، ابوعمرو احمد بن محمد مدینى و ابوالطیب احمد بن روح بغدادى را مى‌توان نام برد.
آثار و تألیفات
- سنن ابن ماجة؛ این کتاب در عقاید، فقه، اخلاق، تاریخ اسلام و سیره از مهم ترین منابع حدیثى به شمار مى رود. ابن ماجه در قزوین سنن را بر برخی شاگردان خود مانند على بن ابراهیم قطّان قزوینى، احمد بن ابراهیم خلیلى قزوینى، سلیمان بن یزید فامى قزوینى، حامد بن لیثویه ابهرى، محمد بن عیسى ابهرى و ابراهیم بن دینار همدانى عرضه داشت. در این میان، روایت قطان بر دیگران چیره شد و درباره سرگذشت روایات دیگر، این اندازه آگاهى وجود دارد که روایت قزوینیان و ابهریان چندى در منطقه قزوین باقى بوده و روایت ابراهیم همدانى احتمالاً از راه همدان به عراق رسیده و بدون این‌که نشانى از رواج آن در دست باشد، نسخه آن تا سده ۷ قمری دوام داشته است.
- التفسیر؛ خلیلى از آن نام برده و تا مدت‌ها درباره آن سکوت شده بود. در رأس سده ۷ قمری ابن تیمیه تنها از آن در شمار تفاسیر روایى نام برده و در پى او مزّى متذکر شده که بر نسخه‌اى از تفسیر ابن ماجه که تنها دو جزءِ منتخب از کتاب را دربرداشته، دست یافته است. او خود در جاى جاى «تهذیب الکمال» به بررسى اسانید آن پرداخته است. اکنون نشانى از این کتاب در دست نیست.
- التاریخ؛ که خلیلى آن را ذکر کرده و ابن قیسرانى که نسخه آن را دیده، یادآور شده است که این کتاب بر اساس شخصیت‌ها و سرزمین‌ها مرتب شده بوده و از عهد صحابه تا زمان مؤلف را دربر مى‌گرفته است. رافعى نیز در مواردى از آن نقل کرده است.
منابع
- "ابن ماجه"، دایرةالمعارف بزرگ اسلامى، احمد پاکتچى، ج۴، ص۵۵۶.
