سید علی آقا کوه کمری: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (مهدی موسوی صفحهٔ سيد علي آقا كوه كمري را به سید علی آقا کوه کمری منتقل کرد)
(←‏آرشیو عکس و تصویر)
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
==نسب وخاندان کوه کمری==
+
'''آیت الله سید علی کوه‌کمری''' ( - ۱۳۶۰ ق)، از علمای بزرگ [[شیعه]] در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان [[میرزا حبیب الله رشتی|میرزا حبیب الله رشتی]] است. آیت الله [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه‌کمری]] فرزند اوست.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید علی حسینی کوه‌کمری
 +
|تصویر= [[پرونده:Ali-hojat.jpg]]
 +
||زادروز =
 +
|زادگاه =  [[تبریز]]
 +
|وفات =  ۱۳۶۰ قمری
 +
|مدفن =  [[قم]] - حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
 +
|اساتید = [[میرزا حبیب الله رشتی|میرزا حبیب الله رشتی]]، [[محمد فاضل ایروانی|ملا محمد فاضل ایروانی]]، [[محمد فاضل شربیانی|شیخ محمد فاضل شربیانی]]،...
 +
|شاگردان = [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه‌کمری]]،..
 +
|آثار= حاشیه بر کتاب صلاة، حاشیه بر فرائد الاصول و مکاسب [[شیخ انصاری]]
 +
}}
  
−
سيد علي آقا از سادات حسيني و از خانواده اصيل و نجيب، و به [[سادات]] روستاي زيبا و باصفاي «كوه‌كمر»<ref> دهي است از دهستان ديزمار غربي كه در بخش ورزقان شهرستان اهر واقع است (لغت نامه دهخدا، ج 1، ص 16548).</ref> منسوب است. نسب نامه اين خاندان كه با دست خط آيت الله سيد محمد حجت نوشته شده، به شرح زير است: سيد علي، فرزند سيد علي نقي، فرزند سيد محمد، فرزند سيد حسن، فرزند سيد حيدر، فرزند سيد شمس الدين، فرزند سيد امين، فرزند سيد نورالدين، فرزند سيد شمس الدين، فرزند سيد اسماعيل، فرزند سيد محمد، فرزند سيد علي، فرزند سيد عباس، فرزند سيد فخرالدين، فرزند سيد هاشم، فرزند سيد حسن،<ref> سيد حسن مشهور به «سيد حسن بابا» در گذشته قرن نهم، صاحب كرامات بوده و داراي بارگاه باشكوهي در روستاي كوه‌كمر است.</ref> فرزند سيد علي، فرزند سيد فخرالدين، فرزند سيد شرف الدين، فرزند سيد شمس الدين، فرزند سيد محمد مصري ملقب به حجازي، فرزند سيد شجاع الدين، فرزند سيد محمود، فرزند سيد سليمان، فرزند سيد عقيل، فرزند سيد احمد، فرزند سيد حسن، فرزند سيد علي، فرزند سيد حسين، فرزند سيد حسن افطس، فرزند سيد علي، فرزند، [[امام سجاد]] علیه‌السلام.<ref> فهرست كتب خطي كتابخانه آيت الله حجت، سيد جعفر حسيني اشكوري، ص 16.</ref>
+
==ولادت و خاندان==
  
−
آيت الله سيد علي آقا كوه‌كمري از خانداني قديمی ‌‌است و نياكانش در رديف عالمان و نخبگان جامعه بوده‌‌اند. از دانشوران فرزانه و وارسته اين خاندان می‌‌توان به شخصیت هايي اشاره كرد كه اسامی‌‌‌شان بدين شرح است: سيد حسن بابا، مدفون در روستاي كوه‌كمر، آيت الله آقا مير يعقوب كوه‌كمري، صاحب مقبره مشهور در خوي، آقا ميرفتاح، صاحب مقبره معروف در شهر خوي. آيت الله سيد حسين ترك كوه‌كمري، آيت الله سيد محمد حجت كوه‌كمري، علامه حاج ميرزا محمدحسن زنوزي خويي، صاحب كتاب گرانسنگ رياض الجنه، آيت الله سيد ابراهيم علوي، آيت الله سيد موسي مرجعي، آيت الله سيد علي‌اصغر خويي و آيت الله سيد ابوالقاسم خويي (جد مادري آيت الله سيد شهاب الدين مرعشي نجفي)، علامه حاج ميرزا حبيب الله هاشمی ‌‌خويي شارح [[نهج البلاغه]].<ref> سيماي خوي، علي صدرايي، ص 161؛ گنجينه دانشمندان، محمد شريف رازي، ج 1، ص 446-449، آرام يافتگان تربت خوي، محمد الوانساز خويي (دست‌نوشت)؛ تاريخ مرند، حسن جلالي عزيزيان، ص 396-382.</ref>
+
تاریخ و محل دقیق ولادت سید علی آقا کوه‌کمری معلوم نیست؛ ولی احتمال داده می‌‌شود که وی در اواخر قرن سیزدهم هجری قمری، در روستای «کوه‌کمر»<ref> دهی است از دهستان دیزمار غربی که در بخش ورزقان شهرستان اهر واقع است (لغت نامه دهخدا، ج ۱، ص ۱۶۵۴۸).</ref> متولد شده باشد. سید علی آقا فرزند علینقی از [[سادات]] حسینی و از خانواده اصیل و نجیب است و نسب این خاندان که با دست خط آیت الله [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت]] نوشته شده، به [[امام سجاد]] علیه‌السلام می رسد.<ref> فهرست کتب خطی کتابخانه آیت الله حجت، سید جعفر حسینی اشکوری، ص ۱۶.</ref>
  
−
==ولادت سید علی آقا==
+
نیاکان سید علی آقا کوه‌کمری در ردیف عالمان و نخبگان جامعه بوده‌‌اند. از دانشوران فرزانه و وارسته این خاندان می‌‌توان به شخصیت هایی اشاره کرد که اسامی‌‌‌شان بدین شرح است: سید حسن بابا، مدفون در روستای کوه‌کمر، آیت الله آقا میر یعقوب کوه‌کمری، صاحب مقبره مشهور در خوی، آقا میرفتاح، صاحب مقبره معروف در شهر خوی. آیت الله [[سید حسین کوه کمره ای|سید حسین ترک کوه‌کمری]] (عموی سید علی آقا)، آیت الله [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه‌کمری]] (فرزند سید علی آقا)، علامه حاج میرزا محمدحسن زنوزی خویی، صاحب کتاب گرانسنگ «[[ریاض الجنة (کتاب)|ریاض الجنه]]»، آیت الله سید ابراهیم علوی، آیت الله سید موسی مرجعی، آیت الله سید علی‌اصغر خویی و آیت الله سید ابوالقاسم خویی (جد مادری آیت الله [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|سید شهاب الدین مرعشی نجفی]])، علامه حاج [[میرزا حبیب الله هاشم خویی|میرزا حبیب الله هاشمی ‌‌خویی]] شارح [[نهج البلاغه]].<ref> سیمای خوی، علی صدرایی، ص ۱۶۱؛ گنجینه دانشمندان، محمد شریف رازی، ج ۱، ص ۴۴۶-۴۴۹، آرام یافتگان تربت خوی، محمد الوانساز خویی (دست‌نوشت)؛ تاریخ مرند، حسن جلالی عزیزیان، ص ۳۹۶-۳۸۲.</ref>
  
−
تاريخ و محل دقيق ولادت سيد علي آقا كوه‌كمري معلوم نيست؛ ولي احتمال داده می‌‌شود كه وي در اواخر قرن سيزدهم هجري قمري، در روستاي كوه‌كمر متولد شده باشد؛ چون پدرش ساكن كوه‌كمر بوده و در همين روستا زندگي می‌‌كرده است.<ref> به نقل از حجةالاسلام والمسلمين حاج ميرزا كامران امام جماعت مسجد سيد علي آقاي تبريز.</ref>
+
==تحصیلات و استادان ==
  
−
==تحصيلات سید==
+
با توجه به قرائن و سکونت پدر ایشان در آذربایجان، احتمال می‌‌رود که سید علی آقا تحصیلات مقدماتی حوزه را در آن جا فراگرفته باشد، اما نام کتاب‌ها و استادان وی در کتاب‌های شرح حال ذکر نشده است. گمان نزدیک به یقین این است که وی بعد از اتمام علوم مقدماتی، قبل از سال ۱۳۰۶ ق. رهسپار [[نجف]] شده و به تحصیل ادامه داده باشد.
  
−
با توجه به قرائن و سكونت پدر ايشان در آذربايجان، احتمال می‌‌رود كه سيد علي آقا تحصيلات مقدماتي حوزه را در آن جا فراگرفته باشد، اما نام كتاب‌ها و استادان وي در كتاب‌هاي شرح حال ذكر نشده است. گمان نزديك به يقين اين است كه وي بعد از اتمام علوم مقدماتي، قبل از سال 1306 ق. رهسپار [[نجف]] شده<ref> با توجه به سال وفات آيت الله ملا محمد فاضل ايرواني كه سال 1306 ق. و شركت سيد علي آقا در جلسه درسي ايشان، سفر وي به [[نجف]] اشرف بايد قبل از سال 1306 ق. رخ داده باشد.</ref> و به تحصيل ادامه داده باشد.
+
وی در حوزه کهن نجف اشرف، با عشق و علاقه فراوان در مکتب درسی نخبگان [[حوزه علمیه]] نجف حضور یافت که نام سه تن از استادان بزرگ وی بدین قرار است:
  
−
==استادان سید علی آقا کوه کمری==
+
*۱- آیت الله [[محمد فاضل ایروانی|ملا محمد فاضل ایروانی]] (۱۳۰۶-۱۲۳۲ ق)؛<ref> علمای معاصرین، ملا علی واعظ خیابانی، ص ۵۰ و ۵۱.</ref>
  
−
وي در حوزه كهن [[نجف]] اشرف، با عشق و علاقه فراوان در مكتب درسي نخبگان حوزه علميه نجف حضور يافت كه نام سه تن از استادان بزرگ وي بدين قرار است:
+
*۲- آیت الله [[میرزا حبیب الله رشتی|میرزا حبیب الله رشتی]] (۱۳۱۲-۱۲۳۴ ق)؛<ref> نقباءالبشر، شیخ آقا بزرگ تهرانی، ج ۱، ص ۳۵۷.</ref>
  
−
* 1- آيت الله ملا محمد فاضل ايرواني (1306-1322 ق)؛<ref> علماي معاصرين، ملا علي واعظ خياباني، ص 50 و 51.</ref>
+
*۳- آیت الله [[محمد فاضل شربیانی|شیخ محمد فاضل شربیانی]] (۱۲۴۸-۱۳۲۲ ق).
  
−
* 2- آيت الله ميرزا حبيب الله رشتي (1312-1234 ق)؛<ref> نقباءالبشر، شيخ [[آقا بزرگ تهرانی]]، ج 1، ص 357.</ref>
+
از مدت اقامت سید علی آقا در [[نجف]] اشرف، اطلاعی در دست نیست، اما زمان بازگشت ایشان به [[تبریز]] باید قبل از سال ۱۳۱۰ ق باشد. وی هنگام بازگشت، با تجلیل و احترام فراوان استادش، مرحوم آیت الله [[محمد فاضل شربیانی|فاضل شربیانی]] مواجه شد؛ به طوری که استادش با جمعی از طلاب علوم دینی و بزرگان علمای نجف تا [[کوفه]] مشایعت کرد و با جمعی کثیر به او اقتدا نمود و [[نماز]] خواند. این روشِ مشایعت جز با حاج میرزا رضا [[امام جمعه]] تبریز سابقه نداشت.<ref> المسلسلات فی الاجازات، سید محمود مرعشی نجفی، ج ۲، ص ۴۲۷.</ref>
  
−
* 3- آيت الله شيخ محمد فاضل (شربياني) شرابياني (1248-1322 ق)؛ ايشان فرزند فضلعلي، از مراجع تقليد [[شيعه]] و از مجتهدان طراز اول است. وي در سال 1248 ق. در روستاي شربيان از توابع بخش «مهربان» ديده به جهان گشود.
+
==فعالیت‌های علمی‌‌ و فرهنگی==
  
−
وي [[قرآن]] مجيد، نحو، صرف، منطق، معاني و بيان را در زادگاه خويش فراگرفت و بعد از آن راهي حوزه علميه تبريز شد و [[فقه]] و [[اصول]] را آموخت. او در سال 1373 ق. رهسپار [[نجف]] گرديد و از محضر بزرگان، به ويژه [[شیخ مرتضی انصاری]] بهره برد. آيت الله شرابياني داراي اخلاق نيكو و صفات حميده بود. وي به فقرا بسيار مهر می‌‌ورزيد. او به [[سادات]] و بزرگان اهل علم احترام می‌‌گذاشت و از آنان به بزرگي ياد می‌‌كرد. سرانجام آن عالم رباني پس از سال‌ها مجاهدت و جديت در امر تعليم و تعلم صبحِ روز هيجدهم [[رمضان]] 1322 ق. در 77 سالگي، ديده از جهان فروبست و در صحن مطهر علوي دفن شد.<ref> علماي معاصرين، ص 80-76؛ معارف الرجال، محمد حرزالدين، ح 2، ص 375-372.</ref>
+
آیت الله سید علی آقا با استقبال گرم مردم وارد [[تبریز|تبریز]] شد و فعالیت‌های خود را در عرصه‌های علمی‌‌، تبلیغی و فرهنگی آغاز نمود. خدمات ایشان را می‌‌توان در موارد زیر یاد کرد:
  
−
==عموي بزرگوار سید علی آقا کوه کمری==
+
'''<I>الف) تدریس:</I>'''
  
−
عموي ارجمند ايشان، مرحوم آيت الله سيد حسين ترك كوه‌كمري از بزرگترين و برجسته‌ترين مجتهدان قرن سيزدهم قمري است و در «كوه‌كمر» به دنيا آمده است. وي پس از اتمام مقدمات، به تبريز سفر كرد و در محضر ميرزا احمد تبريزي امام جمعه و پسرش ميرزا لطفعلي به فراگيري سطح پرداخت. او چندي بعد به عتبات عاليات هجرت كرد و در مجلس درس شريف العلما مازندراني، سيد ابراهيم قزويني و شيخ محمدحسين اصفهاني شركت كرد و در محفل علمی ‌‌شيخ علي كاشف الغطا، شيخ محمدحسن صاحب جواهرالكلام و شيخ مرتضي انصاري حضور يافت و پس از چندي فقط در درس شيخ انصاري شركت نمود.  
+
ورود سید علی آقا به تبریز مقارن با دوره شکوفایی و عزت و عظمت [[حوزه علمیه]] تبریز بود. او در حوزه تبریز به توفیقات بزرگی دست یافت و عده‌ای از تشنگان [[علوم اسلامی]]<nowiki/> را از دانش خود سیراب کرد. وی با تدریس کتاب‌های دوره مقدمات و سطوح عالی و کتاب «[[ریاض المسائل (کتاب)|ریاض المسائل]]» تألیف [[سید علی طباطبایی|سید علی طباطبایی]] موسوم به شرح کبیر، شاگردان فاضلی را تربیت نمود. از شاگردان او می‌‌توان به پسر بزرگوارش، آیت الله [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه‌کمری]] اشاره کرد.<ref> ریحانة الادب، میرزا محمدعلی مدرس خیابانی، ج ۲، ص ۲۵؛ آثارالحجة، محمد شریف رازی، ج ۱، ص ۹۴.</ref>
  
−
وي در زمان حيات استادش، مجلس تدريس بزرگي برپا كرد و در احاطه بر [[فقه]] و [[اصول]] و مهارت تدريس مشهور شد. در درس وي حدود هشتصد نفر از فضلا و دانشمندان شركت می‌‌كردند. او جهت احترام به شيخ، درسش را مقدمه درس استاد ناميده بود. آيت الله كوه‌كمري در سال 1291 ق. به مرض فلج مبتلا شد و از تدريس بازماند. سرانجام وي در غروب روز شنبه 23 [[رجب]] 1299 ق. دار فاني را وداع گفت و نزديك مقبره صاحب جواهر به خاك سپرده شد.
+
<I>'''ب) آثار:'''</I>
  
−
==اجازه روايي سید==
+
با این که آیت الله کوه‌کمری از عالمان بزرگ و دانشمندان نامی ‌‌حوزه علمیه تبریز بود، آثار زیادی تألیف نکرد. تنها اثری که در منابع [[رجال|رجالی]] از آن یاد شده، حاشیه بر کتاب صلاة است.<ref> فهرست کتب خطی کتابخانه آیت الله حجت، ص ۹؛ گنجینه دانشمندان، ج ۱، ص ۳۰۶.</ref> همچنین فرزندش، آیت الله سید محمد حجت با استفاده از درس‌های پدرش، مباحث وقت، [[قبله]]، لباس و مکان مصلی، [[اذان]]، [[اقامه]] و افعال صلاة را به رشته تحریر درآورد.<ref> همان، ص ۴۸ و ۴۹.</ref>
  
−
سيد علي آقا در زمان آيت الله شيخ محمد فاضل ايرواني وارد [[حوزه علميه]] [[نجف]] اشرف شد و در دروس آن بزرگوار شركت جست. وي در مدت اقامت خويش در نجف، موفق به دريافت اجازات نقل [[حديث]] از بزرگان حوزه شد و در رديف راويان نقل حديث قرار گرفت. برخي از دانشمندان اسلامی ‌‌چون: آيت الله حجت (فرزند گرامی‌‌اش)، از ايشان اجازه نقل حديث دارند.<ref> نقباءالبشر، شيخ آقا بزرگ تهراني، ج 1، ص 420 و معارف الرجال، حسن حزالدين، ج 1، ص 262.</ref>
+
'''<I>ج) اقامه جماعت:</I>'''
  
−
==بازگشت سید علی آقا به تبريز==
+
پس از ورود ایشان به تبریز، بسیاری از مردم و روحانیان شهر از او خواستند که در منزلی واقع در بازار کاه فروشان اقامت گزیند و اقامه [[نماز جماعت]] در [[مسجد]] آن بازار را بر عهده گیرد. ایشان سه نوبت در آن مسجد، که بعدها، به نام «مسجد سید علی آقا»<ref> همان.</ref> معروف شد، اقامه نماز جماعت می‌‌کرد و در ایام ماه مبارک [[رمضان]] و دهه ماه [[ماه محرم|محرم]] و مناسبت‌های مذهبی به منبر می‌‌رفت و با زبانی رسا و بیانی گویا به ارشاد و هدایت مردم می‌‌پرداخت.<ref> از مسجد سید علی آقا هم اکنون نیز در بازار کاه‌فروشان استفاده می‌‌شود؛ ولی منزل وی رو به ویرانی است.</ref>
  
−
از مدت اقامت وي در [[نجف]] اشرف، اطلاعي در دست نيست، اما زمان بازگشت ايشان به تبريز بايد قبل از سال 1310 ق باشد. وي هنگام بازگشت، با تجليل و احترام فراوان استادش، مرحوم آيت الله فاضل شربياني مواجه شد؛ به طوري كه استادش با جمعي از طلاب علوم ديني و بزرگان علماي نجف تا [[كوفه]] مشايعت كرد و با جمعي بي‌شمار به او اقتدا نمود و [[نماز]] خواند. اين روشِ مشايعت جز با حاج ميرزا رضا امام جمعه تبريز سابقه نداشت.<ref> المسلسلات في الاجازات، سيد محمود مرعشي نجفي، ج 2، ص 427.</ref>
+
==از دیدگاه دیگران==
  
−
==فعاليت‌هاي علمی‌‌-تبليغي سید==
+
شرح حال نویسان، در آثار خود از آیت الله سید علی یاد کرده و مقام شامخ او را ستوده‌اند:
  
−
آيت الله سيد علي آقا با استقبال گرم مردم وارد تبريز شد و فعاليت‌هاي خود را در عرصه‌هاي علمی‌‌-تبليغي و فرهنگي آغاز نمود. خدمات ايشان را می‌‌توان در موارد زير ياد كرد:
+
[[محمدعلی مدرس تبریزی|محمدعلی مدرس خیابانی]] (۱۲۹۶-۱۳۷۳ ق) که از همشهریان سید علی آقا و از فرزانگان مشهور شعر و ادب و فقاهت بشمار می‌‌آید، در ذیل شرح حال فرزند وی می‌‌نویسد: «پدر بزرگوار ایشان (آیت الله حجت) آقای سید علی از اکابر علمای تبریز است.<ref> به نقل از حجةالاسلام والمسلمین حاج میرزا کامران، امام جماعت مسجد یاد شده.</ref>
  
−
'''<I>الف) تدريس:</I>'''
+
نویسنده مشهور و پرتلاش حوزه، مرحوم شیخ محمد شریف رازی، نیز به شرح حال آیت الله کوه‌کمری پرداخته و از او با القاب «حجة الاسلام والمسلمین سید الفقهاء العاملین السید علی آقا کوه‌کمری از اجلای علما و دانشمندان بزرگ» یاد کرده است.<ref> علمای معاصرین، ملاعلی واعظ خیابانی، ص ۱۸۷.</ref>
  
−
ورود سيد علي آقا به تبريز مقارن با دوره شكوفايي و عزت و عظمت [[حوزه علميه]] تبريز بود. او در حوزه تبريز به توفيقات بزرگي دست يافت و عده‌اي از تشنگان علوم اسلامی‌‌ را از دانش خود سيراب كرد. وي با تدريس كتاب‌هاي دوره مقدمات و سطوح عالي و كتاب رياض المسائل في تحقيق الاحكام بالدلائل تأليف امير سيد علي طباطبايي موسوم به شرح كبير، شاگردان فاضلي را تربيت نمود. از شاگردان او می‌‌توان به پسر بزرگوارش اشاره كرد.<ref> ريحانة الادب، ميرزا محمدعلي مدرس خياباني، ج 2، ص 25؛ آثارالحجة، محمد شريف رازي، ج 1، ص 94.</ref>
+
فرزند برومند ایشان مرحوم آیت الله العظمی‌‌ حجت از پدرش با عنوان «العلامة الحجة» نام می‌‌برد و نویسنده دیگر، آقای حسین دوستی او را «عالم فاضل و پرهیزگار» معرفی می‌‌کند.<ref> آثار الحجة، ج ۱، ص ۹۴؛ دانشمندان آذربایجان، ج ۱، ص ۳۰۷.</ref> صاحب کتاب مفاخر آذربایجان هم او را «یکی از اجلای علماء و فقهای تبریز» می‌‌داند.<ref> فهرست کتب خطی کتابخانه آیت الله حجت، ص ۱۶.</ref>
  
−
<I>آثار:</I>
+
==وفات==
  
−
با اين كه آيت الله كوه‌كمري از عالمان بزرگ و دانشمندان نامی ‌‌حوزه علميه تبريز بود، آثار زيادي تأليف نكرد. تنها اثري كه در منابع رجالي از آن ياد شده حاشيه بر كتاب صلاة است.<ref> فهرست كتب خطي كتابخانه آيت الله حجت، ص 9؛ گنجينه دانشمندان، ج 1، ص 306.</ref> همچنين فرزندش، آيت الله سيد محمد حجت با استفاده از درس‌هاي پدرش، مباحث وقت، قبله، لباس و مكان مصلي، [[اذان]]، اقامه و افعال صلاة را به رشته تحرير درآورد.<ref> همان، ص 48 و 49.</ref>
+
[[فقیه|فقیه]] وارسته، آیت الله سید علی آقا کوه‌کمری بعد از سال‌ها عمر بابرکت و تلاش برای جلب رضای خداوند متعال، در سال ۱۳۱۹ شمسی (۱۳۶۰ ق) در [[تبریز]] رحلت کرد.<ref> ستارگان درخشان، حسین دوستی، ص ۱۸۱.</ref> پیکر مطهر وی به شهر مقدس [[قم]] انتقال یافت و در حرم مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها به خاک سپرده شد.  
  
−
'''<I>ب) اقامه جماعت:</I>'''
+
==پانویس==
−
 
+
<references />
−
پس از ورود ايشان به تبريز، بسياري از مردم و روحانيان شهر از او خواستند كه در منزلي واقع در بازار كاه فروشان اقامت گزيند و اقامه جماعت در مسجد آن بازار را بر عهده گيرد. ايشان سه نوبت در آن مسجد، كه بعدها، به نام «مسجد سيد علي آقا»<ref> همان.</ref> معروف شد، اقامه [[نماز جماعت]] می‌‌كرد و در ايام ماه مبارك [[رمضان]] و دهه ماه [[محرم]] الحرام و مناسبت‌هاي مذهبي به منبر می‌‌رفت و با زباني رسا و بياني گويا به ارشاد و هدايت مردم می‌‌پرداخت.<ref> از مسجد سيد علي آقا هم اكنون نيز در بازار كاه‌فروشان استفاده می‌‌شود؛ ولي منزل وي رو به ويراني است.</ref>
+
==منابع==
−
 
 
−
==سید علی آقا از دیدگاه ديگران==
 
  
−
شرح حال نويسان، در آثار خود از آيت الله سيد علي ياد كرده و مقام شامخ او را ستوده‌اند. براي پي‌بردن به مقام و جايگاه رفيع وي در بين دانشمندان شيعي، ديدگاه چند تن از آن ها را مرور می‌‌كنيم: محمدعلي مدرس خياباني (1296-1373 ق) كه از همشهريان سيد علي آقا و از فرزانگان مشهور شعر و ادب و فقاهت بشمار می‌‌آيد، در ذيل شرح حال فرزند وي می‌‌نويسد: «پدر بزرگوار ايشان (آيت الله حجت) آقاي سيد علي از اكابر علماي تبريز است.<ref> به نقل از حجةالاسلام والمسلمين حاج ميرزا كامران، امام جماعت مسجد ياد شده.</ref>
+
* محمد الوان‌ساز خویی، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۱۷، صفحه ۱۰۲-۱۱۱.
  
−
ملا علي واعظ خياباني (1282-1367 ق) يكي ديگر از همشهريان ايشان به نقل از صاحب ريحانة الادب، سيد علي آقا را از اجلاي علماي تبريز ذكر می‌‌كند.<ref> ريحانة الادب، محمدعلي مدرس خياباني، ج 2، ص 25.</ref> نويسنده مشهور و پرتلاش حوزه، مرحوم شيخ محمد شريف رازي، نيز به شرح حال آيت الله كوه‌كمري پرداخته و از او با القاب «حجة الاسلام والمسلمين سيد الفقهاء العاملين السيد علي آقا كوه‌كمري از اجلاي علما و دانشمندان بزرگ» ياد كرده است.<ref> علماي معاصرين، ملاعلي واعظ خياباني، ص 187.</ref>
 
  
−
فرزند برومند ايشان مرحوم آيت الله العظمی‌‌ حجت از پدرش با عنوان «العلامة الحجة» نام می‌‌برد و نويسنده ديگر، آقاي حسين دوستي او را «عالم فاضل و پرهيزگار» معرفي می‌‌كند.<ref> آثار الحجة، ج 1، ص 94؛ دانشمندان آذربايجان، ج 1، ص 307.</ref> صاحب كتاب مفاخر آذربايجان هم او را «يكي از اجلاي علماء و فقهاي تبريز» می‌‌داند.<ref> فهرست كتب خطي كتابخانه آيت الله حجت، ص 16.</ref>
+
==آرشیو عکس و تصویر==
−
 
+
<gallery mode="packed" heights="170">
−
==وفات ومحل دفن سید==
+
پرونده:سیدحجت (2).jpg|alt=آیت الله سید علی کوه کمری و پسرش|سید علی حسینی کوه کمری و [[سید محمد حجت کوه کمری|سید محمد حجت حسینی کوه کمری]]</gallery>
−
 
 
−
فقيه وارسته، آيت الله سيد علي آقا كوه‌كمري بعد از سال‌ها عمر بابركت و تلاش براي جلب رضاي خداوند متعال، در دوران زعامت و مرجعيت فرزند فرزانه‌اش، آيت الله العظمی ‌‌حجت، در بيست و نهم [[محرم]] الحرام 1319 ش (1360 ق) در تبريز رحلت كرد و به ملكوت اعلي پيوست و مؤمنان و دوستداران را در غم و فراق خود ماتم زده ساخت.<ref> ستارگان درخشان، حسين دوستي، ص 181.</ref>
 
−
 
 
−
پيكر مطهر وي به شهر مقدس [[قم]] انتقال يافت. مراسم باشكوه تشييع پيكر پاك آن عالم پرهيزگار در اين شهر از مقابل مسجد [[امام حسن]] مجتبي علیه‌السلام شروع شد و بر دوش صدها انسان شيفته علم و فضيلت به سوي حرم مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها تشييع گرديد.<ref> مفاخر آذربايجان، عبدالرحيم عقيقي بخشايشي، ج 1، ص 293.</ref> آن گاه با حضور آيات عظام و علماي اعلام، [[نماز]] بر پيكرش، باشكوه تمام برگزار شد.
 
−
 
 
−
پيكر پاك او در راهرو بين صحن بزرگ و صحن كوچك، به خاك سپرده شد. شيخ محمد شريف رازي درباره علت دفن آن بزرگوار در راهرو می‌‌نويسد: «با وجود اين كه چندين قبر در حجرات صحن بزرگ و كوچك و مسجد بالاي سر تقديم شد، حضرت آيت الله حجت نپذيرفته و فرمودند: براي پدرم قبر بكري می‌‌خواهم كه تاكنون دست نخورده باشد. يكي از خدام محترم آستانه اظهار كرد كه من قبر بكر و دست نخورده براي خود گذاشته‌ام تقديم می‌‌كنم؛ پس آن را اهدا كرد».<ref> گنجينه دانشمندان، محمدشريف رازي، ج 1، ص 307.</ref>
 
−
 
 
−
لوح مرقد مطهر آيت الله سيد علي آقا در ورودي صحن بزگ و كوچك بر ديوار شمالي نصب شده بود كه در سال 1379 ش. در اثر تعميرات و توسعه، راهرو ياد شده از بين رفته و اثري از آن برجاي نمانده است.
 
−
 
 
−
==فرزند فاضل سید علی آقا==
 
−
 
 
−
پس از رحلت، از سوي فرزند برومندش آيت الله حجت و ديگر مراجم، مراجع ترحيم و بزرگداشتي برگزار و از خدمات علمی‌‌ و فرهنگي ايشان تجليل شد.
 
−
 
 
−
شيخ محمد شريف رازي می‌‌نويسد: «...تا يك هفته مجالس ترحيم در [[مدرسه فيضيه]]، مسجد بالاسر، مسجد امام و مساجد ديگر با احترام و تقدير و تعظيم خود آن مرحوم و فرزند بزرگوارش آيت الله حجت دائر بود».<ref> آثار الحجة، محمد شريف رازي، ج 1، ص 94.</ref>
 
−
 
 
−
آيت الله سيد محمد حجت، فرزند گرامی ‌‌آيت الله سيد علي آقا، در 29 [[شعبان]] 1310 ق. در تبريز قدم به هستي نهاد. وي علوم مقدماتي، فقه، اصول، رياضيات، طب و علوم معقول را از محضر استادان بزرگوار، به ويژه از پدر بزرگوارش، فراگرفت و در بيست سالگي راهي [[حوزه علميه]] [[نجف]] شد. وي در نجف از محفل درس آيات: سيد محمدكاظم يزدي، سيد ابوتراب خوانساري، سيد شريعت اصفهاني، شيخ علي گنابادي، ميرزا حسين ناييني، سيد جليل فيروزآبادي و آقا ضياءالدين عراقي بهره‌ها برد و از بزرگان [[نجف]] اجازات اجتهادي و روايي دريافت كرد.
 
−
 
 
−
ايشان پس از بيست سال اقامت در نجف در سال 1349 ق به ايران بازگشت و در [[قم]] رحل اقامت افكند و تدريس در حوزه را آغاز نمود. آيت الله حجت در [[حوزه علميه]] قم، ده‌ها شاگرد فرزانه تربيت نمود و ده‌ها اثر ماندگار از خود به يادگار گذاشت. او به منظور رفاه طلاب علوم ديني مدرسه بزرگ حجتيه را احداث كرد كه هم‌اكنون نيز از آن استفاده می‌‌شود.
 
−
 
 
−
وي يكي از سه مراجع بزرگواري بود كه بعد از رحلت مؤسس حوزه، زعامت و رياست حوزه قم را بر عهده گرفت و آن را به نحو مطلوب اداره نمود. ايشان در روز دوشنبه سوم [[جمادی الاول]] 1372 ق. درگذشت و در مدرسه‌اي كه خود مؤسس آن بود به خاك سپرده شد.<ref> آثار الحجة، محمد شريف رازي، ج 1، ص 94.</ref>
 
−
 
 
−
==نوادگان وی==
 
−
 
 
−
1- آيت الله سيد محسن حجت (1335-1370 ق) ايشان فرزند ارشد آيت الله سيد محمد حجت بود و در سال 1335 ق. در [[نجف]] اشرف به دنيا آمد. او در سال 1349 ق. به همراه پدر به تبريز بازگشت و بعد از چند سال، روانه [[قم]] شد و از درس استادان مبرز، به ويژه پدرش، استفاده نمود. وي آن گاه به امر پدرش رهسپار نجف شد و در محفل درس بزرگاني چون: سيد محسن حكيم، سيد عبدالهادي شيرازي، شيخ كاظم شيرازي و سيد ابوالقاسم خويي حضور يافت و بهره‌هاي فراواني برد. وي در سال 1370 ق. به قم بازگشت و مشغول تدريس، تأليف و تحقيق گرديد. سيد محسن حجت در سال 1397 ق. در قم رحلت نمود و در جوار مقبره پدرش رخ در نقاب خاك كشيد.<ref> علماي معاصرين، ص 215؛ آينه دانشوران، عليرضا ريحان يزدي، ص 53؛ آثارالحجة، ج 1، ص 113؛ گنجينه دانشمندان، ج 1، ص 305.</ref>
 
−
 
 
−
2- آيت الله سيد حسن حجت (1341-1410 ق) وي كه پدر شهيد و فقيه فرزانه سيد حسن حجت، دومين فرزند آيت الله سيد محمد حجت است، در سال 1341 ق. در تبريز ديده به جهان گشود. او در سال 1349 ق. همراه پدر، وارد [[قم]] شد و تحصيلات خويش را آغاز نمود. وي مقدمات و سطوح را از استادان وقت فراگرفت و سطوح عالي را از جلسات درسي آيت الله بروجردي و پدر گرامی‌‌اش استفاده نمود. ايشان از مدرسان بزرگ فقه و اصول بود و اداره دفتر پدر بزرگوارش را بر عهده داشت. سيد حسن حجت در سيزدهم [[جمادی الاول]] 1410 ق. دارفاني را وداع گفت و در كنار مرقد پدرش به خاك سپرده شد.<ref> آثار الحجة، ج 1، ص 192 و 193؛ گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 132-130.</ref>
 
−
 
 
−
==پانویس ==
 
−
<references />
 
−
==منابع==
 
  
−
محمد الوان‌ساز خويي, ستارگان حرم، جلد 17، صفحه 102-111
+
[[رده:علمای قرن چهاردهم|کوه‌کمری،سید علی]]
−
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
+
[[رده:مجتهدین]]
 +
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۱ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۳۰

آیت الله سید علی کوه‌کمری ( - ۱۳۶۰ ق)، از علمای بزرگ شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان میرزا حبیب الله رشتی است. آیت الله سید محمد حجت کوه‌کمری فرزند اوست.

Ali-hojat.jpg
نام کامل سید علی حسینی کوه‌کمری
زادگاه تبریز
وفات ۱۳۶۰ قمری
مدفن قم - حرم حضرت معصومه سلام الله علیها

Line.png

اساتید

میرزا حبیب الله رشتی، ملا محمد فاضل ایروانی، شیخ محمد فاضل شربیانی،...

شاگردان

سید محمد حجت کوه‌کمری،..

آثار

حاشیه بر کتاب صلاة، حاشیه بر فرائد الاصول و مکاسب شیخ انصاری


ولادت و خاندان

تاریخ و محل دقیق ولادت سید علی آقا کوه‌کمری معلوم نیست؛ ولی احتمال داده می‌‌شود که وی در اواخر قرن سیزدهم هجری قمری، در روستای «کوه‌کمر»[۱] متولد شده باشد. سید علی آقا فرزند علینقی از سادات حسینی و از خانواده اصیل و نجیب است و نسب این خاندان که با دست خط آیت الله سید محمد حجت نوشته شده، به امام سجاد علیه‌السلام می رسد.[۲]

نیاکان سید علی آقا کوه‌کمری در ردیف عالمان و نخبگان جامعه بوده‌‌اند. از دانشوران فرزانه و وارسته این خاندان می‌‌توان به شخصیت هایی اشاره کرد که اسامی‌‌‌شان بدین شرح است: سید حسن بابا، مدفون در روستای کوه‌کمر، آیت الله آقا میر یعقوب کوه‌کمری، صاحب مقبره مشهور در خوی، آقا میرفتاح، صاحب مقبره معروف در شهر خوی. آیت الله سید حسین ترک کوه‌کمری (عموی سید علی آقا)، آیت الله سید محمد حجت کوه‌کمری (فرزند سید علی آقا)، علامه حاج میرزا محمدحسن زنوزی خویی، صاحب کتاب گرانسنگ «ریاض الجنه»، آیت الله سید ابراهیم علوی، آیت الله سید موسی مرجعی، آیت الله سید علی‌اصغر خویی و آیت الله سید ابوالقاسم خویی (جد مادری آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی)، علامه حاج میرزا حبیب الله هاشمی ‌‌خویی شارح نهج البلاغه.[۳]

تحصیلات و استادان

با توجه به قرائن و سکونت پدر ایشان در آذربایجان، احتمال می‌‌رود که سید علی آقا تحصیلات مقدماتی حوزه را در آن جا فراگرفته باشد، اما نام کتاب‌ها و استادان وی در کتاب‌های شرح حال ذکر نشده است. گمان نزدیک به یقین این است که وی بعد از اتمام علوم مقدماتی، قبل از سال ۱۳۰۶ ق. رهسپار نجف شده و به تحصیل ادامه داده باشد.

وی در حوزه کهن نجف اشرف، با عشق و علاقه فراوان در مکتب درسی نخبگان حوزه علمیه نجف حضور یافت که نام سه تن از استادان بزرگ وی بدین قرار است:

از مدت اقامت سید علی آقا در نجف اشرف، اطلاعی در دست نیست، اما زمان بازگشت ایشان به تبریز باید قبل از سال ۱۳۱۰ ق باشد. وی هنگام بازگشت، با تجلیل و احترام فراوان استادش، مرحوم آیت الله فاضل شربیانی مواجه شد؛ به طوری که استادش با جمعی از طلاب علوم دینی و بزرگان علمای نجف تا کوفه مشایعت کرد و با جمعی کثیر به او اقتدا نمود و نماز خواند. این روشِ مشایعت جز با حاج میرزا رضا امام جمعه تبریز سابقه نداشت.[۶]

فعالیت‌های علمی‌‌ و فرهنگی

آیت الله سید علی آقا با استقبال گرم مردم وارد تبریز شد و فعالیت‌های خود را در عرصه‌های علمی‌‌، تبلیغی و فرهنگی آغاز نمود. خدمات ایشان را می‌‌توان در موارد زیر یاد کرد:

الف) تدریس:

ورود سید علی آقا به تبریز مقارن با دوره شکوفایی و عزت و عظمت حوزه علمیه تبریز بود. او در حوزه تبریز به توفیقات بزرگی دست یافت و عده‌ای از تشنگان علوم اسلامی را از دانش خود سیراب کرد. وی با تدریس کتاب‌های دوره مقدمات و سطوح عالی و کتاب «ریاض المسائل» تألیف سید علی طباطبایی موسوم به شرح کبیر، شاگردان فاضلی را تربیت نمود. از شاگردان او می‌‌توان به پسر بزرگوارش، آیت الله سید محمد حجت کوه‌کمری اشاره کرد.[۷]

ب) آثار:

با این که آیت الله کوه‌کمری از عالمان بزرگ و دانشمندان نامی ‌‌حوزه علمیه تبریز بود، آثار زیادی تألیف نکرد. تنها اثری که در منابع رجالی از آن یاد شده، حاشیه بر کتاب صلاة است.[۸] همچنین فرزندش، آیت الله سید محمد حجت با استفاده از درس‌های پدرش، مباحث وقت، قبله، لباس و مکان مصلی، اذان، اقامه و افعال صلاة را به رشته تحریر درآورد.[۹]

ج) اقامه جماعت:

پس از ورود ایشان به تبریز، بسیاری از مردم و روحانیان شهر از او خواستند که در منزلی واقع در بازار کاه فروشان اقامت گزیند و اقامه نماز جماعت در مسجد آن بازار را بر عهده گیرد. ایشان سه نوبت در آن مسجد، که بعدها، به نام «مسجد سید علی آقا»[۱۰] معروف شد، اقامه نماز جماعت می‌‌کرد و در ایام ماه مبارک رمضان و دهه ماه محرم و مناسبت‌های مذهبی به منبر می‌‌رفت و با زبانی رسا و بیانی گویا به ارشاد و هدایت مردم می‌‌پرداخت.[۱۱]

از دیدگاه دیگران

شرح حال نویسان، در آثار خود از آیت الله سید علی یاد کرده و مقام شامخ او را ستوده‌اند:

محمدعلی مدرس خیابانی (۱۲۹۶-۱۳۷۳ ق) که از همشهریان سید علی آقا و از فرزانگان مشهور شعر و ادب و فقاهت بشمار می‌‌آید، در ذیل شرح حال فرزند وی می‌‌نویسد: «پدر بزرگوار ایشان (آیت الله حجت) آقای سید علی از اکابر علمای تبریز است.[۱۲]

نویسنده مشهور و پرتلاش حوزه، مرحوم شیخ محمد شریف رازی، نیز به شرح حال آیت الله کوه‌کمری پرداخته و از او با القاب «حجة الاسلام والمسلمین سید الفقهاء العاملین السید علی آقا کوه‌کمری از اجلای علما و دانشمندان بزرگ» یاد کرده است.[۱۳]

فرزند برومند ایشان مرحوم آیت الله العظمی‌‌ حجت از پدرش با عنوان «العلامة الحجة» نام می‌‌برد و نویسنده دیگر، آقای حسین دوستی او را «عالم فاضل و پرهیزگار» معرفی می‌‌کند.[۱۴] صاحب کتاب مفاخر آذربایجان هم او را «یکی از اجلای علماء و فقهای تبریز» می‌‌داند.[۱۵]

وفات

فقیه وارسته، آیت الله سید علی آقا کوه‌کمری بعد از سال‌ها عمر بابرکت و تلاش برای جلب رضای خداوند متعال، در سال ۱۳۱۹ شمسی (۱۳۶۰ ق) در تبریز رحلت کرد.[۱۶] پیکر مطهر وی به شهر مقدس قم انتقال یافت و در حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. ↑ دهی است از دهستان دیزمار غربی که در بخش ورزقان شهرستان اهر واقع است (لغت نامه دهخدا، ج ۱، ص ۱۶۵۴۸).
  2. ↑ فهرست کتب خطی کتابخانه آیت الله حجت، سید جعفر حسینی اشکوری، ص ۱۶.
  3. ↑ سیمای خوی، علی صدرایی، ص ۱۶۱؛ گنجینه دانشمندان، محمد شریف رازی، ج ۱، ص ۴۴۶-۴۴۹، آرام یافتگان تربت خوی، محمد الوانساز خویی (دست‌نوشت)؛ تاریخ مرند، حسن جلالی عزیزیان، ص ۳۹۶-۳۸۲.
  4. ↑ علمای معاصرین، ملا علی واعظ خیابانی، ص ۵۰ و ۵۱.
  5. ↑ نقباءالبشر، شیخ آقا بزرگ تهرانی، ج ۱، ص ۳۵۷.
  6. ↑ المسلسلات فی الاجازات، سید محمود مرعشی نجفی، ج ۲، ص ۴۲۷.
  7. ↑ ریحانة الادب، میرزا محمدعلی مدرس خیابانی، ج ۲، ص ۲۵؛ آثارالحجة، محمد شریف رازی، ج ۱، ص ۹۴.
  8. ↑ فهرست کتب خطی کتابخانه آیت الله حجت، ص ۹؛ گنجینه دانشمندان، ج ۱، ص ۳۰۶.
  9. ↑ همان، ص ۴۸ و ۴۹.
  10. ↑ همان.
  11. ↑ از مسجد سید علی آقا هم اکنون نیز در بازار کاه‌فروشان استفاده می‌‌شود؛ ولی منزل وی رو به ویرانی است.
  12. ↑ به نقل از حجةالاسلام والمسلمین حاج میرزا کامران، امام جماعت مسجد یاد شده.
  13. ↑ علمای معاصرین، ملاعلی واعظ خیابانی، ص ۱۸۷.
  14. ↑ آثار الحجة، ج ۱، ص ۹۴؛ دانشمندان آذربایجان، ج ۱، ص ۳۰۷.
  15. ↑ فهرست کتب خطی کتابخانه آیت الله حجت، ص ۱۶.
  16. ↑ ستارگان درخشان، حسین دوستی، ص ۱۸۱.

منابع


آرشیو عکس و تصویر

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=سید_علی_آقا_کوه_کمری&oldid=146027»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا