ابن صوریا: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{متوسط}} |
| − | + | «عبدالله بن صوریا» معروف به «ابن صور اسرائیلى»، از قبیله بنی ثعلبه و از دانشمندان بزرگ [[یهود]] در عصر [[پیامبر اسلام]] صلى الله علیه و آله است.<ref> الاصابه، ج۴، ص۱۱۵؛ البدایة‌و‌النهایة، ج۳، ص۱۸۶.</ref> در منابع موجود، روایات متفاوت و گاه متناقضى آمده که شناخت ابن صوریا و اظهارنظر قاطع درباره وى را مشکل مى‌سازد. براساس برخى گزارش‌ها، وى هنگام ورود پیامبر به [[مدینه]]، با عدّه‌اى از یهودیان فدک نزد ایشان آمده و ضمن محاجّه با حضرت، مطالبى را پرسیدند و به‌رغم یقین کردن به [[رسالت]] پیامبر، از پذیرش [[اسلام]] سرباز زدند؛<ref>مجمع‌البیان، ج ۱، ص ۳۲۵.</ref> البتّه درباره ابن صوریا گفته شده که پس از این واقعه مسلمان شد، ولى مدّتى بعد، از اسلام برگشت.<ref>الاصابه، ج ۴، ص ۱۱۵.</ref> | |
| − | + | ==ابن صوریا در شأن نزول== | |
| − | + | اختلاف روایات [[شأن نزول]] درباره عبدالله بن صوریا فراوان است و شاید بتوان [[آیات]] مربوط را به طور کلّى به دو دسته تقسیم کرد که در یک دسته، از او چهره‌اى منفى و در دسته دیگر، چهره‌اى مثبت ارائه مى‌شود: | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | *۱. [[ابن حجر عسقلانی|ابن حجر]] به نقل از مکّى درباره عبدالله‌بن صوریا خبر مى‌دهد که وى پس از پذیرش اسلام، [[ارتداد|مرتد]] مى‌شود.<ref>الاصابه، ج ۴، ص ۱۱۵.</ref> [[محمد بن جریر طبری|طبرى]] در نقلى، شأن نزول آیه {{متن قرآن|«یاأیُّها الرَّسولُ لا یَحزُنکَ الّذینَ یُسارِعونَ فِى‌الکُفرِ ...»}} ([[سوره مائده|مائده]]، ۴۱) را عبدالله‌بن‌صوریا مى‌داند که بعد از پذیرش اسلام، مرتد شد.<ref>جامع‌البیان، مج ۴، ج ۶ ، ص ۳۱۵.</ref> | |
| + | *۲. مفسّران، شأن نزول آیات ۹۷ـ۹۹ [[سوره بقره|بقره]] را درباره محاجّه او با [[پیامبر]] صلى‌الله‌علیه‌و‌آله دانسته‌اند. ابن‌صوریا و یهودیان با آگاهى از نزول [[وحى]] بر پیامبر به وسیله [[جبرئیل]] گفتند: جبرئیل دشمن ما است؛ زیرا همواره جنگ و سختى بر ما نازل مى‌کند. در این هنگام، آیه {{متن قرآن|«قُل مَن کان عَدوًّا لِجبریل ...»}} (بقره، ۹۷) و دو آیه بعدى آن نازل شد و خداوند او و یهودیان هم‌طرازش را دشمن جبرئیل، خدا و پیامبرش خواند.<ref>مجمع‌البیان، ج ۱، ص ۳۲۵.</ref> | ||
| + | *۳. برخى از مفسّران، در تفسیر آیه {{متن قرآن|«وَ قالوا کُونوا هُودًا أو نَصارى تَهتَدوا ...»}} (بقره، ۱۳۵) مى‌نویسند: روزى عبداللّه‌بن‌صوریا به پیامبر گفت: هدایت، همان چیزى است که ما برآنیم؛ پس از ما پیروى کن و هدایت شو و [[مسیحیت|نصارا]] نیز مانند همین سخن را به پیامبر گفتند.<ref>جامع‌البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۷۸۴.</ref> | ||
| + | *۴. در شأن نزول آیه {{متن قرآن|«و أنِ احکُم بَینَهُم بِما أَنزلَ اللّهُ و لا تَتَّبِع أَهواءَهُم وَ احذَرهُم أَن یَفتِنُوکَ عَن بَعضِ ما أَنزلَ اللّهُ إلیکَ ...»}} (مائده، ۴۹) که خطاب به پیامبر مى‌گوید: درباره یهودیان به آن‌چه خدا فرود آورده، داورى کن و از هواهایشان پیروى مکن، گفته‌اند: از جمله آنان، ابن‌صوریا بود.<ref>اسباب‌النزول، واحدى، ص ۱۶۲.</ref> | ||
| + | *۵. [[شیخ طبرسی|طبرسى]] در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] آیه {{متن قرآن|«لَن یَضُرّوکُم إلاّ أذىً ...»}} ([[سوره آل عمران|آل‌عمران]]، ۱۱۱) و آیه پس از آن که درباره یهودیان و اذیّت و آزار آنان برضدّ مسلمانان است، از قول مقاتل مى‌نویسد: بزرگان یهود، از جمله عبدالله‌بن‌صوریا، دیگر یهودیان تازه مسلمان، مانند عبدالله بن سلام را به جهت اسلامشان سرزنش مى‌کردند که این آیات نازل شد.<ref>مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۱۳ .</ref> | ||
| + | *۶. قرطبى در شأن نزول آیه {{متن قرآن|«یاأیّها الّذین أُوتوا الکِتابَ ءَامِنوا بِما نَزَّلنا مُصدِّقًا لِما مَعَکم ...»}} ([[سوره نساء|نساء]]، ۴۷) مى‌نویسد: رسول خدا صلى‌الله‌علیه‌و‌آله به رؤسا و بزرگان احبار یهود، مانند عبدالله بن‌صوریا و کعب‌بن‌اسید فرمود: اى یهود! از خدا بترسید و اسلام آورید. به خدا سوگند! مى‌دانید که آن‌چه شما را بدان مى‌خوانم، حقّ است. آن‌ها سخن حضرت را انکار و آن‌چه را مى‌دانستند، مخفى کرده و بر کفر خود افزودند<ref>قرطبى، ج ۵ ، ص ۱۵۸.</ref> که این آیه درباره‌شان نازل شد. | ||
| + | *۷. طبرسى در شأن نزول آیه {{متن قرآن|«إنَّ الّذین یَکتُمونَ ما أنزَلنا مِنَ البَیِّناتِ ...»}} (بقره، ۱۵۹) مى‌نویسد: این آیه در حقّ یهود، از جمله ابن‌صوریا و نصارا است که امر پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله و نبوّتش را انکار کردند؛ در حالى‌که نشانه‌هایش را در [[تورات]] و [[انجیل]] به طور قطع مى‌دیدند.<ref>مجمع‌البیان، ج ۱، ص ۴۴۱.</ref> | ||
| + | اما در [[شأن نزول]] برخی آیات دیگر، نام عبدالله بن‌صوریا به نیکی یاد شده است: | ||
| + | |||
| + | *۱. [[ابوالفتوح رازی|ابوالفتوح رازى]] از قول ضحّاک نقل مى‌کند که: مقصود خداوند از آیه {{متن قرآن|«الّذین ءاتَیناهم الکِتابَ یَتلونَه حَقَّ تِلاوَتِه أُولائک یُؤمِنونَ بِه»}} (بقره، ۱۲۱) که در باره مؤمنان به کتاب آسمانى است، جهودانى هستند که به پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله ایمان آوردند و از جمله آن‌ها عبداللّه‌بن‌صوریا است.<ref>روض الجنان، ج ۲، ص ۱۳۵.</ref> | ||
| + | *۲. در آیه {{متن قرآن|«لَیسوا سَواءً مِن أهلِ‌الکِتبِ أُمَّةٌ قائِمةٌ یَتلونَ ءایاتِ اللّهِ ءاناءَ الَّیلِ وَ هُم یَسجُدونَ»}} از برخى [[اهل کتاب|اهل‌کتاب]] یاد مى‌شود که به طاعت خدا ایستاده‌اند و آیات خدا را در دل شب تلاوت مى‌کنند و سجده به جا مى‌آورند. (آل‌عمران، ۱۱۳) برخى از مفسّران در زمره امّة قائمة از ابن‌صوریا، عبداللّه بن سلام، اَسد و اُسید پسران شعبه و یارانشان نام برده‌اند.<ref>غرر التبیان، ص ۲۲۸.</ref> | ||
| + | *۳. ابوالفتوح نقل مى‌کند: مقصود از [[اَحبار|احبار]] در آیه ذیل، ابن صوریا است: {{متن قرآن|«إنّا أَنزلنا التَّوراةَ فیها هُدىً و نُورٌ یَحکُمُ بِها النّبیّون الّذین أَسلَموا لِلّذین هادُوا و الرّبّانیّونَ و الأحبارُ بِما استُحفِظوا مِن کِتابِ اللّهِ و کانوا عَلیهِ شُهَداء ...»}} (مائده، ۴۴) = ما به راستى تورات را که در آن هدایت و روشنایى است، نازل کردیم. پیامبرانى که تسلیم [ فرمان خدا ] بودند به موجب آن [ براى یهود ] داورى مى‌کردند و [ نیز ] خداشناسان و دانشمندان که به حفظ کتاب خدا مأمور بودند و بر آن گواه بودند ... .<ref>روض‌الجنان، ج ۶ ، ص ۳۹۰؛ التعریف، ص ۹۷.</ref> | ||
| + | *۴. هنگامى که یهودیان از حکم سنگسار دو یهودى خیبر ناخشنود بودند، پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله ابن‌صوریا را سوگند داد تا حکم زناکاران محصنه را در تورات بازگوید و او تأیید کرد که حکم آنان سنگسار است.<ref>جامع‌البیان، مج ۴، ج ۶ ، ص ۳۱۸.</ref> پیامبر دستور داد دو زناکار را حاضر و در مقابل مسجد سنگسار کنند.<ref>مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۲۹۹.</ref> در این هنگام، خداوند آیات ۴۱ـ۵۱ مائده را نازل فرمود. طبق نظر مفسّران، ابن صوریا پس از این ماجرا مورد سرزنش یهودیان قرار گرفت که آیه ۲۳ آل‌عمران در حمایت از او نازل شد: {{متن قرآن|«أَلَم تَرَ إلى الّذینَ أُوتوا نَصیبًا مِنَ الکِتابِ یُدعَونَ إلى کِتابِ اللّهِ لِیَحکُمَ بَینَهم ثُمّ یَتولّى فَریقٌ مِنهُم وَ هُم مُعرِضونَ»}}.<ref>همان، ج ۲، ص ۷۲۲.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | فرهنگ | + | *[https://quran.isca.ac.ir/fa/Cyclopedia/240/61548 "ابن صوریا"، پرتال جامع علوم و معارف قرآن.] |
| − | + | *[[فرهنگ قرآن (کتاب)|فرهنگ قرآن]]، ج۲. | |
| + | {{سنجش کیفی | ||
| + | |سنجش=شده | ||
| + | |شناسه= خوب | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= متوسط | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= متوسط | ||
| + | |رده=دارد | ||
| + | }} | ||
[[رده:شخصیت‌های شان نزول آیات قرآن]] | [[رده:شخصیت‌های شان نزول آیات قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۳۰
«عبدالله بن صوریا» معروف به «ابن صور اسرائیلى»، از قبیله بنی ثعلبه و از دانشمندان بزرگ یهود در عصر پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله است.[۱] در منابع موجود، روایات متفاوت و گاه متناقضى آمده که شناخت ابن صوریا و اظهارنظر قاطع درباره وى را مشکل مى‌سازد. براساس برخى گزارش‌ها، وى هنگام ورود پیامبر به مدینه، با عدّه‌اى از یهودیان فدک نزد ایشان آمده و ضمن محاجّه با حضرت، مطالبى را پرسیدند و به‌رغم یقین کردن به رسالت پیامبر، از پذیرش اسلام سرباز زدند؛[۲] البتّه درباره ابن صوریا گفته شده که پس از این واقعه مسلمان شد، ولى مدّتى بعد، از اسلام برگشت.[۳]
ابن صوریا در شأن نزول
اختلاف روایات شأن نزول درباره عبدالله بن صوریا فراوان است و شاید بتوان آیات مربوط را به طور کلّى به دو دسته تقسیم کرد که در یک دسته، از او چهره‌اى منفى و در دسته دیگر، چهره‌اى مثبت ارائه مى‌شود:
- ۱. ابن حجر به نقل از مکّى درباره عبدالله‌بن صوریا خبر مى‌دهد که وى پس از پذیرش اسلام، مرتد مى‌شود.[۴] طبرى در نقلى، شأن نزول آیه «یاأیُّها الرَّسولُ لا یَحزُنکَ الّذینَ یُسارِعونَ فِى‌الکُفرِ ...» (مائده، ۴۱) را عبدالله‌بن‌صوریا مى‌داند که بعد از پذیرش اسلام، مرتد شد.[۵]
- ۲. مفسّران، شأن نزول آیات ۹۷ـ۹۹ بقره را درباره محاجّه او با پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله دانسته‌اند. ابن‌صوریا و یهودیان با آگاهى از نزول وحى بر پیامبر به وسیله جبرئیل گفتند: جبرئیل دشمن ما است؛ زیرا همواره جنگ و سختى بر ما نازل مى‌کند. در این هنگام، آیه «قُل مَن کان عَدوًّا لِجبریل ...» (بقره، ۹۷) و دو آیه بعدى آن نازل شد و خداوند او و یهودیان هم‌طرازش را دشمن جبرئیل، خدا و پیامبرش خواند.[۶]
- ۳. برخى از مفسّران، در تفسیر آیه «وَ قالوا کُونوا هُودًا أو نَصارى تَهتَدوا ...» (بقره، ۱۳۵) مى‌نویسند: روزى عبداللّه‌بن‌صوریا به پیامبر گفت: هدایت، همان چیزى است که ما برآنیم؛ پس از ما پیروى کن و هدایت شو و نصارا نیز مانند همین سخن را به پیامبر گفتند.[۷]
- ۴. در شأن نزول آیه «و أنِ احکُم بَینَهُم بِما أَنزلَ اللّهُ و لا تَتَّبِع أَهواءَهُم وَ احذَرهُم أَن یَفتِنُوکَ عَن بَعضِ ما أَنزلَ اللّهُ إلیکَ ...» (مائده، ۴۹) که خطاب به پیامبر مى‌گوید: درباره یهودیان به آن‌چه خدا فرود آورده، داورى کن و از هواهایشان پیروى مکن، گفته‌اند: از جمله آنان، ابن‌صوریا بود.[۸]
- ۵. طبرسى در تفسیر آیه «لَن یَضُرّوکُم إلاّ أذىً ...» (آل‌عمران، ۱۱۱) و آیه پس از آن که درباره یهودیان و اذیّت و آزار آنان برضدّ مسلمانان است، از قول مقاتل مى‌نویسد: بزرگان یهود، از جمله عبدالله‌بن‌صوریا، دیگر یهودیان تازه مسلمان، مانند عبدالله بن سلام را به جهت اسلامشان سرزنش مى‌کردند که این آیات نازل شد.[۹]
- ۶. قرطبى در شأن نزول آیه «یاأیّها الّذین أُوتوا الکِتابَ ءَامِنوا بِما نَزَّلنا مُصدِّقًا لِما مَعَکم ...» (نساء، ۴۷) مى‌نویسد: رسول خدا صلى‌الله‌علیه‌و‌آله به رؤسا و بزرگان احبار یهود، مانند عبدالله بن‌صوریا و کعب‌بن‌اسید فرمود: اى یهود! از خدا بترسید و اسلام آورید. به خدا سوگند! مى‌دانید که آن‌چه شما را بدان مى‌خوانم، حقّ است. آن‌ها سخن حضرت را انکار و آن‌چه را مى‌دانستند، مخفى کرده و بر کفر خود افزودند[۱۰] که این آیه درباره‌شان نازل شد.
- ۷. طبرسى در شأن نزول آیه «إنَّ الّذین یَکتُمونَ ما أنزَلنا مِنَ البَیِّناتِ ...» (بقره، ۱۵۹) مى‌نویسد: این آیه در حقّ یهود، از جمله ابن‌صوریا و نصارا است که امر پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله و نبوّتش را انکار کردند؛ در حالى‌که نشانه‌هایش را در تورات و انجیل به طور قطع مى‌دیدند.[۱۱]
اما در شأن نزول برخی آیات دیگر، نام عبدالله بن‌صوریا به نیکی یاد شده است:
- ۱. ابوالفتوح رازى از قول ضحّاک نقل مى‌کند که: مقصود خداوند از آیه «الّذین ءاتَیناهم الکِتابَ یَتلونَه حَقَّ تِلاوَتِه أُولائک یُؤمِنونَ بِه» (بقره، ۱۲۱) که در باره مؤمنان به کتاب آسمانى است، جهودانى هستند که به پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله ایمان آوردند و از جمله آن‌ها عبداللّه‌بن‌صوریا است.[۱۲]
- ۲. در آیه «لَیسوا سَواءً مِن أهلِ‌الکِتبِ أُمَّةٌ قائِمةٌ یَتلونَ ءایاتِ اللّهِ ءاناءَ الَّیلِ وَ هُم یَسجُدونَ» از برخى اهل‌کتاب یاد مى‌شود که به طاعت خدا ایستاده‌اند و آیات خدا را در دل شب تلاوت مى‌کنند و سجده به جا مى‌آورند. (آل‌عمران، ۱۱۳) برخى از مفسّران در زمره امّة قائمة از ابن‌صوریا، عبداللّه بن سلام، اَسد و اُسید پسران شعبه و یارانشان نام برده‌اند.[۱۳]
- ۳. ابوالفتوح نقل مى‌کند: مقصود از احبار در آیه ذیل، ابن صوریا است: «إنّا أَنزلنا التَّوراةَ فیها هُدىً و نُورٌ یَحکُمُ بِها النّبیّون الّذین أَسلَموا لِلّذین هادُوا و الرّبّانیّونَ و الأحبارُ بِما استُحفِظوا مِن کِتابِ اللّهِ و کانوا عَلیهِ شُهَداء ...» (مائده، ۴۴) = ما به راستى تورات را که در آن هدایت و روشنایى است، نازل کردیم. پیامبرانى که تسلیم [ فرمان خدا ] بودند به موجب آن [ براى یهود ] داورى مى‌کردند و [ نیز ] خداشناسان و دانشمندان که به حفظ کتاب خدا مأمور بودند و بر آن گواه بودند ... .[۱۴]
- ۴. هنگامى که یهودیان از حکم سنگسار دو یهودى خیبر ناخشنود بودند، پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله ابن‌صوریا را سوگند داد تا حکم زناکاران محصنه را در تورات بازگوید و او تأیید کرد که حکم آنان سنگسار است.[۱۵] پیامبر دستور داد دو زناکار را حاضر و در مقابل مسجد سنگسار کنند.[۱۶] در این هنگام، خداوند آیات ۴۱ـ۵۱ مائده را نازل فرمود. طبق نظر مفسّران، ابن صوریا پس از این ماجرا مورد سرزنش یهودیان قرار گرفت که آیه ۲۳ آل‌عمران در حمایت از او نازل شد: «أَلَم تَرَ إلى الّذینَ أُوتوا نَصیبًا مِنَ الکِتابِ یُدعَونَ إلى کِتابِ اللّهِ لِیَحکُمَ بَینَهم ثُمّ یَتولّى فَریقٌ مِنهُم وَ هُم مُعرِضونَ».[۱۷]
پانویس
- ↑ الاصابه، ج۴، ص۱۱۵؛ البدایة‌و‌النهایة، ج۳، ص۱۸۶.
- ↑ مجمع‌البیان، ج ۱، ص ۳۲۵.
- ↑ الاصابه، ج ۴، ص ۱۱۵.
- ↑ الاصابه، ج ۴، ص ۱۱۵.
- ↑ جامع‌البیان، مج ۴، ج ۶ ، ص ۳۱۵.
- ↑ مجمع‌البیان، ج ۱، ص ۳۲۵.
- ↑ جامع‌البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۷۸۴.
- ↑ اسباب‌النزول، واحدى، ص ۱۶۲.
- ↑ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۱۳ .
- ↑ قرطبى، ج ۵ ، ص ۱۵۸.
- ↑ مجمع‌البیان، ج ۱، ص ۴۴۱.
- ↑ روض الجنان، ج ۲، ص ۱۳۵.
- ↑ غرر التبیان، ص ۲۲۸.
- ↑ روض‌الجنان، ج ۶ ، ص ۳۹۰؛ التعریف، ص ۹۷.
- ↑ جامع‌البیان، مج ۴، ج ۶ ، ص ۳۱۸.
- ↑ مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۲۹۹.
- ↑ همان، ج ۲، ص ۷۲۲.
منابع
