مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

بیت الاحزان: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای جدید حاوی ' == بیت الاحزان در کتابهای تاریخ انبیاء == بیت الاحزان (بیت الحزن ) ، به معنای ماتم...' ایجاد کرد)
 
 
(۱۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
== بیت الاحزان در کتابهای تاریخ انبیاء ==
+
{{خوب}}
 +
«بیت الاحزان» یا «بیت الحزن» (به معنای خانه حزن و اندوه)، مکانی در کنار قبر [[عباس بن عبدالمطلب]] در [[قبرستان بقیع]] است که [[امام علی]] علیه السلام بعد از [[رحلت پیامبر اسلام|رحلت پیامبر]] صلّی اللّه علیه وآله برای [[حضرت فاطمه]] علیها السلام ساخت تا در آن به عبادت و عزاداری در ماتم و فراق پدر خود بنشیند. در ادبیات و اشعار فارسی نیز به خانه [[حضرت یعقوب علیه السلام|یعقوب پیامبر]] علیه السلام که در هنگام دوری از فرزندش [[حضرت یوسف علیه السلام|یوسف]] علیه السلام به ماتم‌سرا تبدیل شده بود<ref>قصص الانبیاء ص ۸۲</ref> «بیت الاحزان» می گویند.
  
−
بیت الاحزان (بیت الحزن ) ، به معنای ماتمسرا، خانة یعقوب پیامبر به هنگام دوری از فرزندش یوسف ، در کتابهای تاریخ انبیا. در ادب غنایی فارسی ، بویژه در اشعار حافظ ، این واژه و تعابیر مترادف آن (مانند کلبة احزان ، کلبة غم ) تکرار شده و نزد صوفیه نیز کنایه از دل محزون از دوری معشوق است (شاد، ذیل «بیت احزان »؛ نفیسی ، ذیل «کلبة احزان »؛ خرمشاهی ، بخش 2، ص 828ـ829؛ قصص الانبیاء ، ص 104؛ عفیفی ، ذیل «بیت الحزن »؛ اَهور، ج 1، ص 490ـ491، تَهانوی ، ج 2، ص 1561).
+
==بیت‌الاحزان در تاریخ اسلام==
 +
مهمترین و معروفترین مصداق «بیت الاحزان»، مکان یا [[مسجد|مسجدی]] است در قبرستان [[بقیع]] در [[مدینه]]، در جانب جنوبی قبر [[عباس بن عبدالمطلب]] که «بیت الحزن» نیز نامیده شده است. مطابق برخی گزارشها، پس از رحلت [[پیامبر اکرم]] صلّی اللّه علیه وآله (سال ۱۱) و به دنبال تألّمات شدید روحی [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه]] سلام اللّه علیها و نارضایتی از وضع موجود، [[امام علی]] علیه السلام مکانی را در قبرستان بقیع، برای وی ساخت تا در آن به عزاداری در ماتم و فراق پدر خود بنشیند. از این رو، این مکان بیت الاحزان نامیده شد. وی روزها با دو فرزند خود [[امام حسن علیه السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه السلام|حسین]] علیهماالسلام به بیت الاحزان می رفت و هنگام غروب، امیرالمؤمنین ایشان را به خانه برمی گرداند؛ پس از گذشت بیست و هفت روز از رحلت پدرش، بر اثر شدت بیماری دیگر نتوانست بدانجا برود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۷.</ref>
  
−
== بیت الاحزان در تاریخ اسلام ==
+
منابع [[عامه]] نیز به این مکان در بقیع اشاره کرده اند. سمهودی (متوفی ۹۱۱)<ref>سمهودی، وفاء الوفا، ج۳، ص۹۰۷.</ref> به نقل از [[ابوحامد محمد غزالی|غزالی]] (متوفی ۵۰۵)، ضمن بیان آداب [[زیارت|زیارت]] بقیع، [[نماز]] گزاردن در مسجد بیت الحزن را [[مستحب]] دانسته و آن را محل اقامت حضرت فاطمه در ایام حزن او بر پدرش یاد کرده است. طبق این بیان، بعدها مسجدی نیز در مکان مزبور ساخته شده است. همچنین به اقامت حضرت فاطمه پس از وفات پدرش در بیت الاحزان واقع در بقیع تصریح شده است.<ref>رفعت باشا، مرآة الحرمین، ج ۱، ص۴۲۶.</ref> گذشته از این، احتمال دارد که قبر حضرت فاطمه در بیت الاحزان باشد و پس از [[مسجدالنبی]] و قبرستان بقیع، بیت الاحزان را سومین مکان محتمل دفن ایشان ذکر کرده اند.<ref> خلیلی، موسوعة العتبات المقدسه، قسم المدینة المنورة، ص۲۸۵-۲۸۴؛ سخاوی، التحفة اللطیفة، ج۱، ص۴۱.</ref>
−
مهمترین و معروفترین مصداق «بیت الاحزان »، مکان یا مسجدی است در قبرستان بقیع مدینه ، در جانب جنوبی قبر عباس بن عبدالمطلب که «بیت الحزن » نیز نامیده شده است . مطابق برخی گزارشها،پس از رحلت پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم (سال 11) و به دنبال تألّمات شدید روحی حضرت فاطمه سلام اللّه علیها و نارضایتی از وضع موجود، امام علی علیه السّلام مکانی را در قبرستان بقیع ، بیرون مدینه ، برای وی ساخت تا در آن به عزاداری در ماتم و فراق پدر خود بنشیند. این مکان بیت الاحزان نامیده شد. وی روزها با دو فرزند خود حسنین علیهماالسلام به بیت الاحزان می رفت و هنگام غروب امیرالمؤمنین ایشان را به خانه برمی گرداند؛ پس از گذشت بیست و هفت روز از رحلت پدرش بر اثر شدت بیماری دیگر نتوانست بدانجا برود (مجلسی ، ج 43، ص 177ـ 178؛ سپهر، ج 4، ص 71؛ مقرّم ، ص 97). منابع عامه نیز به این مکان در بقیع اشاره کرده اند. سمهودی (متوفی 911؛ ج 3، ص 907) به نقل از غزالی (متوفی 505)، ضمن بیان آداب زیارت بقیع ، نمازگزاردن در مسجد بیت الحزن را مستحب دانسته و آن را محل اقامت حضرت فاطمه در ایام حزن او بر پدرش یاد کرده است . طبق این بیان ، بعدها مسجدی نیز در مکان مزبور ساخته شده است . همچنین به اقامت حضرت فاطمه پس از وفات پدرش در بیت الاحزان واقع در بقیع تصریح شده است (رفعت باشا، ج 1، ص 426). گذشته از این ، احتمال دارد که قبر حضرت فاطمه در بیت الاحزان باشد و پس از مسجدالنبی و قبرستان بقیع ، بیت الاحزان را سومین مکان محتمل دفن ایشان ذکر کرده اند (خلیلی ، ص 284ـ285؛ سخاوی ، ج 1، ص 41).
 
  
 +
در تصویر قدیمی زیر از [[قبرستان بقیع]] که مربوط به قبل از تخریب آن توسط [[وهابیت]] است، شماره ۱ محل بیت الاحزان می باشد.
 +
[[پرونده:Al-Baqi'.jpg|740px|تصویر قدیمی قبرستان بقیع. شماره ۱ بیت الاحزان]]
 +
==بیت‌الاحزان در ادبیات شیعه==
  
−
== بیت الاحزان در ادبیات شیعه ==
+
در ادب رثایی [[شیعه]] نیز بیت الاحزان جایگاه ویژه ای دارد. در [[شعر|شعر]] غنایی فارسی، بویژه در اشعار [[حافظ شیرازی|حافظ]]، این واژه و تعابیر مترادف آن (مانند کلبه احزان و کلبه غم) تکرار شده است.
  
−
در ادب رثایی شیعی نیز بیت الاحزان جایگاه ویژه ای دارد. رؤیاهایی نیز نقل شده که بنابر آنها حضرت مهدی با سرودن شعری ، بیت الاحزان را مایة غم و اندوه همیشگی خود دانسته است ( رجوع کنید به مقرّم ، همانجا؛ سماوی ، ص 81؛ بلادی بحرانی ، ص 193ـ 196). ازینرو بعضی علمای شیعه آثاری به همین نام در شرح حوادث پس از رحلت پیامبر و مصائب اهل بیت خصوصاً حضرت فاطمه نگاشته اند که معروفترین آنها عبارت اند از: بیت الاحزان فی مصائب سیّدة النسوان ، اثر شیخ عباس قمی (متوفی 1359)؛ بیت الاحزانِ فی مصائب سادات الزمان الخمسة الطاهرة من ولد عدنان ، اثر عبدالخالق بن عبدالرحیم یزدی (متوفی 1268؛ آقابزرگ طهرانی ، ج 2، ص 185).
+
رؤیاهایی نیز نقل شده که بنابر آنها [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت مهدی]] علیه السلام با سرودن شعر، بیت الاحزان را مایه غم و اندوه همیشگی خود دانسته است.<ref>مقرم، وفاة الصدیقة الزهرا، ص۹۷؛ سماوی، ظرافة الاحلام، ص۸۱؛ بحرانی، ریاض المدح و الرثا، ص۱۹۳-۱۹۶.</ref> از این رو، بعضی علمای شیعه آثاری به همین نام در شرح حوادث پس از [[رحلت پیامبر اسلام|رحلت پیامبر]] و مصائب [[اهل بیت]] علیهم السلام خصوصاً [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه]] علیها السلام نگاشته اند که معروفترین آنها عبارت اند از: «بیت الاحزان فی مصائب سیّدة النسوان»، اثر [[حاج شیخ عباس قمی|شیخ عباس قمی]] (متوفی ۱۳۵۹)؛ «بیت الاحزان فی مصائب سادات الزمان الخمسة الطاهره من ولد عدنان»، اثر [[عبدالخالق یزدی خراسانی|عبدالخالق بن عبدالرحیم یزدی]] (متوفی ۱۲۶۸).<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ج۲، ص۱۸۵.</ref>
 +
==پانویس==
 +
{{پانویس}}
 +
==منابع==
  
 +
*"بیت الاحزان"، دانشنامه جهان اسلام، محمدهانی ملاّ زاده.
  
−
== منابع ==
+
[[رده:حضرت فاطمه سلام الله علیها]]
−
+
[[رده:اماکن تاریخ صدر اسلام]]
−
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی ، الذریعة الی تصانیف الشیعة ، بیروت 1378؛ پرویز اهور، کلک خیال انگیز: فرهنگ جامع دیوان حافظ ، تهران 1372 ش ؛ حسین بن علی بلادی بحرانی ، ریاض المدح و الرثا ، قم ] بی تا. [ ؛ محمداعلی بن علی تهانوی ، کتاب کشف اصطلاحات الفنون ، چاپ محمد وجیه ... ] و دیگران [ ، کلکته 1862، چاپ افست تهران 1967؛ بهاءالدین خرمشاهی ، حافظ نامه ، تهران 1366 ش ؛ جعفر خلیلی ، موسوعة العتبات المقدسه ، قسم المدینة المنورة ، بیروت 1987؛ ابراهیم رفعت باشا، مراة الحرمین ، او،الرحلات الحجازیة والحج و مشاعره الدینیة ، بیروت ] بی تا. [ ؛ محمدتقی سپهر، ناسخ التواریخ ، ج 4: زندگانی حضرت فاطمه زهرا ، تهران ] بی تا. [ ؛ محمدبن عبدالرحمان سخاوی ، التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینة الشریفة ، بیروت 1414/ 1993؛ محمد سماوی ، ظرافة الاحلام ، قم ] بی تا. [ ؛ علی بن عبدالله سمهودی ، وفاءالوفاباخبار دارالمصطفی ، چاپ محمدمحیی الدین عبدالحمید، بیروت 1404/1984؛ محمدپادشاه بن غلام محیی الدین شاد، آنندراج : فرهنگ جامع فارسی ، چاپ محمددبیر سیاقی ، تهران 1363ش ؛ رحیم عفیفی ، فرهنگنامة شعری ، تهران 1372 ش ؛ قصص الانبیاء ، متن پارسی ظاهراً قرن هفتم هجری ، چاپ فریدون تقی زادة طوسی ، مشهد 1363 ش ؛ محمدباقربن محمدتقی مجلسی ، بحارالانوار ، بیروت 1403/1983؛ عبدالرزاق مقرم ، وفاة الصدیقة الزهرا علیهاالسلام ، نجف 1370/1951؛ علی اکبر نفیسی ، فرهنگ نفیسی ، تهران 1355.
+
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]
−
 
+
{{سنجش کیفی
−
==منبع==
+
|سنجش=شده
−
محمدهانی ملاّ زاده، بیت الاحزان، دائره المعارف بزرگ اسلامی [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=2368]
+
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}
 +
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۲۰

Confirm3.jpg

«بیت الاحزان» یا «بیت الحزن» (به معنای خانه حزن و اندوه)، مکانی در کنار قبر عباس بن عبدالمطلب در قبرستان بقیع است که امام علی علیه السلام بعد از رحلت پیامبر صلّی اللّه علیه وآله برای حضرت فاطمه علیها السلام ساخت تا در آن به عبادت و عزاداری در ماتم و فراق پدر خود بنشیند. در ادبیات و اشعار فارسی نیز به خانه یعقوب پیامبر علیه السلام که در هنگام دوری از فرزندش یوسف علیه السلام به ماتم‌سرا تبدیل شده بود[۱] «بیت الاحزان» می گویند.

بیت‌الاحزان در تاریخ اسلام

مهمترین و معروفترین مصداق «بیت الاحزان»، مکان یا مسجدی است در قبرستان بقیع در مدینه، در جانب جنوبی قبر عباس بن عبدالمطلب که «بیت الحزن» نیز نامیده شده است. مطابق برخی گزارشها، پس از رحلت پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله (سال ۱۱) و به دنبال تألّمات شدید روحی حضرت فاطمه سلام اللّه علیها و نارضایتی از وضع موجود، امام علی علیه السلام مکانی را در قبرستان بقیع، برای وی ساخت تا در آن به عزاداری در ماتم و فراق پدر خود بنشیند. از این رو، این مکان بیت الاحزان نامیده شد. وی روزها با دو فرزند خود حسن و حسین علیهماالسلام به بیت الاحزان می رفت و هنگام غروب، امیرالمؤمنین ایشان را به خانه برمی گرداند؛ پس از گذشت بیست و هفت روز از رحلت پدرش، بر اثر شدت بیماری دیگر نتوانست بدانجا برود.[۲]

منابع عامه نیز به این مکان در بقیع اشاره کرده اند. سمهودی (متوفی ۹۱۱)[۳] به نقل از غزالی (متوفی ۵۰۵)، ضمن بیان آداب زیارت بقیع، نماز گزاردن در مسجد بیت الحزن را مستحب دانسته و آن را محل اقامت حضرت فاطمه در ایام حزن او بر پدرش یاد کرده است. طبق این بیان، بعدها مسجدی نیز در مکان مزبور ساخته شده است. همچنین به اقامت حضرت فاطمه پس از وفات پدرش در بیت الاحزان واقع در بقیع تصریح شده است.[۴] گذشته از این، احتمال دارد که قبر حضرت فاطمه در بیت الاحزان باشد و پس از مسجدالنبی و قبرستان بقیع، بیت الاحزان را سومین مکان محتمل دفن ایشان ذکر کرده اند.[۵]

در تصویر قدیمی زیر از قبرستان بقیع که مربوط به قبل از تخریب آن توسط وهابیت است، شماره ۱ محل بیت الاحزان می باشد. تصویر قدیمی قبرستان بقیع. شماره ۱ بیت الاحزان

بیت‌الاحزان در ادبیات شیعه

در ادب رثایی شیعه نیز بیت الاحزان جایگاه ویژه ای دارد. در شعر غنایی فارسی، بویژه در اشعار حافظ، این واژه و تعابیر مترادف آن (مانند کلبه احزان و کلبه غم) تکرار شده است.

رؤیاهایی نیز نقل شده که بنابر آنها حضرت مهدی علیه السلام با سرودن شعر، بیت الاحزان را مایه غم و اندوه همیشگی خود دانسته است.[۶] از این رو، بعضی علمای شیعه آثاری به همین نام در شرح حوادث پس از رحلت پیامبر و مصائب اهل بیت علیهم السلام خصوصاً حضرت فاطمه علیها السلام نگاشته اند که معروفترین آنها عبارت اند از: «بیت الاحزان فی مصائب سیّدة النسوان»، اثر شیخ عباس قمی (متوفی ۱۳۵۹)؛ «بیت الاحزان فی مصائب سادات الزمان الخمسة الطاهره من ولد عدنان»، اثر عبدالخالق بن عبدالرحیم یزدی (متوفی ۱۲۶۸).[۷]

پانویس

  1. ↑ قصص الانبیاء ص ۸۲
  2. ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۷.
  3. ↑ سمهودی، وفاء الوفا، ج۳، ص۹۰۷.
  4. ↑ رفعت باشا، مرآة الحرمین، ج ۱، ص۴۲۶.
  5. ↑ خلیلی، موسوعة العتبات المقدسه، قسم المدینة المنورة، ص۲۸۵-۲۸۴؛ سخاوی، التحفة اللطیفة، ج۱، ص۴۱.
  6. ↑ مقرم، وفاة الصدیقة الزهرا، ص۹۷؛ سماوی، ظرافة الاحلام، ص۸۱؛ بحرانی، ریاض المدح و الرثا، ص۱۹۳-۱۹۶.
  7. ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ج۲، ص۱۸۵.

منابع

  • "بیت الاحزان"، دانشنامه جهان اسلام، محمدهانی ملاّ زاده.


برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=بیت_الاحزان&oldid=145494»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا