سید محمد مجاهد: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای جدید حاوی '{{الگو:نیازمند ویرایش فنی}} == ولادت‏ == سيد محمد مجاهد بن سيد على بن محمد على بن ا...' ایجاد کرد)
 
جز
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{الگو:نیازمند ویرایش فنی}}
+
'''سید محمد طباطبایی مجاهد''' (۱۲۴۲-۱۱۸۰ ق)، از شاگردان [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|علامه بحرالعلوم]] و استاد [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصارى]] است. وی در زمان خود علیه استعمار روسیه [[فتوا|فتوای]] [[جهاد]] صادر کرد و به همین خاطر به «سید محمد مجاهد» معروف شد. کتاب [[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتيح الاصول‌]] از آثار مهم اوست.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید محمد طباطبایى مجاهد
 +
||تصویر= [[پرونده:Mojahed.jpg|200px]]
 +
||زادروز =  ۱۱۸۰ قمری
 +
|زادگاه = [[کربلا]]
 +
|وفات =  ۱۲۴۲ قمری
 +
|مدفن = کربلا
 +
|اساتید =  [[سید علی طباطبایی|سید على طباطبایى]]، [[سید محمد مهدی بحرالعلوم]]،...
 +
|شاگردان = [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ مرتضى انصارى]]، [[شریف العلماء]]، [[سید محمدشفیع جاپلقی]]،...
 +
|آثار = [[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتيح الاصول‌]]، مناهل الأحکام‌، الوسائل فی الأصول‌، إصلاح العمل‌،...
 +
}}
  
== ولادت‌ ==
+
==ولادت و خاندان‌==
  
سيد محمد مجاهد بن سيد على بن محمد على بن ابى المعالى حسنى طباطبايى در سال 1180 هجرى قمرى در كربلاى معلى متولد شد.
+
سید محمد فرزند سید على بن محمدعلى بن ابى المعالى حسنى طباطبایى در سال ۱۱۸۰ هجرى قمرى در [[کربلا]] متولد شد. از نظر نسب خانوادگى، هم پدر و هم مادرش از خاندان علم و [[تقوا]] هستند.  
  
== خاندان‌ ==
+
پدرش [[سید علی طباطبایی|سید على طباطبایى]] (م، ۱۲۳۱ قمرى)، صاحب [[ریاض المسائل (کتاب)|الریاض]]، از اعاظم فقهاى عصر خود و از اجلاء شاگردان آقا [[وحید بهبهانی|محمدباقر وحید بهبهانى]] است. او استاد بزرگانى همچون صاحب [[مفتاح الکرامه (کتاب)|مفتاح الکرامه]]، [[سید محمدجواد عاملی|سید جواد حسینى عاملى]] است. در [[اعیان الشیعه (کتاب)|أعیان الشیعة]] درباره او این طور آمده است: «هو المحقق المؤسس الذی ملأ الدنیا ذکره و عمّ العالم فضله، تخرج علیه علماء أعلام و فقهاء عظام صاروا من أکابر المراجع فی الإسلام».<ref>أعیان الشیعة، ج۸، ص۳۱۴.</ref>
  
از نظر نسب خانوادگى، هم پدر و هم مادرش از خاندان علم و تقوا هستند. مادرش آمنه بيگم (1160 - 1243 قمرى)، دختر آقا محمد باقر بن محمد اكمل، معروف به وحيد بهبهانى است. او زنى عالمه و با فضيلت بوده كه صاحب مستدركات أعيان الشيعة درباره او مى‌گويد: «من أفقه نساء عصره، متكلمة واعظة أصولية محققة محدثة جليلة» (مستدركات أعيان الشيعة ج 5 ص 62)
+
همچنین مادرش آمنه بیگم (۱۱۶۰-۱۲۴۳ قمرى)، دختر علامه [[وحید بهبهانی|وحید بهبهانى]] است. او زنى عالمه و بافضیلت بوده و صاحب [[مستدرکات اعیان الشیعه (کتاب)|مستدرکات أعیان الشیعة]] درباره او مى‌گوید: «من أفقه نساء عصره، متکلمة واعظة أصولیة محققة محدثة جلیلة».<ref>مستدرکات أعیان الشیعة، ج۵، ص۶۲.</ref>
اين بانوى بزرگوار با پسر عمه‌اش سيد على طباطبايى (متوفاى 1231 قمرى) ازدواج كرد و حاصل اين ازدواج دو پسر به نامهاى سيد محمد و سيد مهدى بود.
 
سيد على صاحب الرياض، از اعاظم فقهاى عصر خود است. او استاد بزرگانى همچون صاحب مفتاح الكرامة، جواد بن محمد حسينى عاملى، صاحب مقابيس و صاحب مطالع است.
 
در أعيان الشيعة درباره او اينطور آمده است: «هو المحقق المؤسس الذي ملاء الدنيا ذكره و عم العالم فضله، تخرج عليه علماء أعلام و فقهاء عظام صاروا من أكابر المراجع في الإسلام.» (أعيان الشيعة ج 8 ص 314)
 
سيد على صاحب الرياض از اجلاء شاگردان آقا محمد باقر، وحيد بهبهانى است.
 
سيد محمد مجاهد با تنها دختر سيد محمد مهدى بحر العلوم (متوفاى 1208 يا 1212 قمرى) ازدواج كرد و از آن دو، سه فرزند به نامهاى سيد حسين، سيد حسن و سيد جعفر باقى ماند. سيد حسين بزرگترين فرزند آنان است و در أعيان الشيعة درباره او اينطور آمده است: «كان فاضلاً عالماً مجتهداً بصيراً بالقواعد الأصوليّة» (أعيان الشيعة ج 6 ص 159)
 
در مورد سيد حسن نيز، چنين آمده است: «كان عالماً فاضلاً مجتهداً بصيراً قاضياً رئيساً في الحائر على مشرفه السلام».
 
  
== بزرگان در اين خاندان‌ ==
+
سید محمد مجاهد با تنها دختر [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|سید محمدمهدى بحرالعلوم]] (م، ۱۲۱۲ قمرى) ازدواج کرد و صاحب سه فرزند شد. سید حسین بزرگترین فرزند او است که در [[اعیان الشیعه (کتاب)|أعیان الشیعة]] درباره اش این طور آمده است: «کان فاضلاً عالماً مجتهداً بصیراً بالقواعد الأصولیة».<ref>أعیان الشیعة، ج۶، ص۱۵۹.</ref> در مورد فرزند دیگرش سید حسن نیز، چنین آمده است: «کان عالماً فاضلاً مجتهداً بصیراً قاضیاً رئیساً فی الحائر على مشرفه السلام».
  
خاندان سيد محمد مجاهد خاندان علم و فضيلت و تقوا هستند كه بعضى از آنان را در اينجا ذكر مى‌كنيم:
+
==تحصیلات و استادان==
1 - سيد محمد اسماعيل بن محمد باقر وحيد بهبهانى، دايى صاحب ترجمه كه در أعيان الشيعة به عالم فاضل تعبير شده و به نقل از نجوم السماء آمده: «العالم الفاضل الكامل النبيل المقدس الزاهد الصالح الجليل.» (أعيان الشيعة ج 3 ص 404 )
 
2 - سيد ابو القاسم بن سيد حسن بن سيد محمد (متوفاى 1309 قمرى): «فقيه أصولي من تلامذة الشيخ الأنصاري» (أعيان الشيعة ج 2 ص 403)
 
3 - فرزند او سيد محمد باقر بن ابو القاسم (متوفاى 1331 قمرى): «كان عالماً فاضلاً جليلاً نبيلاً» (أعيان الشيعة ج 9 ص 185)
 
4 - نوه او، سيد محمد صادق بن سيد محمد باقر بن ابو القاسم (متوفاى 1337 قمرى): «قام مقام أبيه بعد وفاته» و داراى تأليفات زياد است. (أعيان الشيعة ج 9 ص 367)
 
5 - سيد على نقى، فرزند ديگر سيد حسن بن سيد محمد (متوفاى 1289 قمرى): «كان عالماً فاضلاً محققاً مدققاً» (أعيان الشيعة ج 8 ص 367)
 
6 - فرزند او سيد جعفر بن على نقى بن سيد حسن (متوفاى 1321 قمرى): «كان عالماً فاضلاً رئيساً فقيهاً» (أعيان الشيعة ج 4 ص 132)
 
7 - سيد زين العابدين بن سيد حسن بن سيد محمد (متوفاى 1292 قمرى): «عالم فاضل فقيه متبحر أصولي زاهد عابد ناسك» (أعيان الشيعة ج 7 ص 165)
 
8 - سيد جواد بن حسين حسينى تبريزى (متوفاى 1278 قمرى) ، داماد سيد محمد مجاهد و فرزندان او سيد على، سيد اسماعيل، سيد على نقى، سيد تقى و سيد محمد كه همه از علماى اعلام بوده‌اند. (مستدركات أعيان الشيعة ج 3 ص 117)
 
9 - سيد صالح بن حسن بن يوسف موسوى (متوفاى 1303 قمرى) ، معروف به داماد كه پدرش داماد سيد على صاحب رياض بوده: «عالم فاضل جليل فقيه محقق» (أعيان الشيعة ج 7 ص 369)
 
  
== تحصيل و تدريس‌ ==
+
سید محمد مجاهد نزد پدر بزرگوارش [[سید علی طباطبایی|صاحب ریاض]] و [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|علامه بحرالعلوم]] تلمذ نمود و با تلاش پیگیرى که در [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[فقه]] داشت، به سرعت به مقامات علمى دست یافت، به حدى که پدرش او را اعلم تشخیص داده و دیگر [[فتوا]] نداد و به این علت، سید محمد از [[کربلا|کربلا]] به [[اصفهان]] مهاجرت کرد.<ref>أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳.</ref>
  
سيد محمد مجاهد نزد پدر بزرگوارش صاحب رياض و علامه بحر العلوم تلمذ نمود و با تلاش پيگيرى كه در اصول و فقه داشت، به سرعت به مقامات علمى دست يافت، به حدى كه پدرش او را اعلم تشخيص داده و ديگر فتوا نداد و به اين علت، سيد محمد از كربلا به اصفهان مهاجرت كرد. (أعيان الشيعة ج 9 ص 443)
+
در کتاب فوائد رضویه، علت مهاجرت ایشان را استیلاء جماعتى از [[وهابیت|وهابیون]] بر حائر حسینى و کشتار اهالى آن منطقه دانسته است.<ref>الفوائد الرضویة به نقل از روضة البهیة، ص۵۷۹-۵۸۱.</ref>
در كتاب فوائد رضويه، علت مهاجرت ايشان را استيلاء جماعتى از وهابيون بر حائر حسينى و كشتار اهالى آن منطقه دانسته است. (الفوائد الرضوية به نقل از روضة البهية ص 579 - 581)
 
مدت اقامت سيد محمد در اصفهان سيزده سال بوده است و در اين مدت علماى آن منطقه در مجلس درس او حاضر مى‌شدند و ايشان مرجع علمى فقه و اصول بوده و كتاب مفاتيح الأصول و ساير تأليفاتش را در آنجا نوشته است.
 
  
== زعامت و مرجعيت‌ ==
+
مدت اقامت سید محمد در اصفهان سیزده سال بوده است و در این مدت علماى آن منطقه در مجلس درس او حاضر مى‌شدند و ایشان مرجع علمى فقه و اصول بوده و کتاب [[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتیح الأصول]] و سایر تألیفاتش را در آنجا نوشته است.
  
سيد محمد پس از ارتحال پدر بزرگوارش در سال 1231 قمرى، به كربلا هجرت نموده و مقام افتا و قضاوت و زعامت در دين و دنياى مردم را به عهده مى‌گيرد.
+
==تدریس و ‌شاگردان‌==
او مرجع عرب و عجم در زمان خود بوده و رياست شيعيان را در اين عصر به عهده داشته است تا اينكه به علت حمله وهابيون، به كاظمين مهاجرت مى‌كند و اين شهر محل امنى براى شيعيان مى‌گردد.
 
از بزرگوارانى كه هم دوره ايشان بوده ميرزا محمد بن حسين رضوى (متوفاى 1266 قمرى) است كه با ايشان در درس سيد على صاحب الرياض شركت مى‌كرده‌اند و بين آنها مناظراتى در مسائل حجيت شهرت، كه سيد محمد نوشته و او شرح زده است، وجود داشته، كه بر صاحب مناهل اعتراضاتى داشته و در زمان خود، رياست عامه و مرجعيت عمومى را پيدا كرده است.
 
  
== جنگ با روسيه‌ ==
+
او داراى شاگردان مشهورى نظیر [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ مرتضى انصارى]] (متوفى ۱۲۸۱ قمرى) بوده که مدت چهار سال از محضر پرفیض این عالم ربانى استفاده کرده است. از دیگر شاگردان او شیخ محمد شریف بن حسنعلى مازندرانى، مشهور به [[شریف العلماء|شریف العلماء]] (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) است. دیگر شاگردان ایشان عبارتند از:
  
فتحعلى شاه قاجار در اواخر عمر شريف ايشان از او مى‌خواهد كه به عنوان تيمن و تبرك و استفاده از محضر روحانى آن عالم جليل القدر، در جنگ با روسها كه مناطقى از خاك ايران را تصرف كرده بودند شركت كند. در آن زمان مردم آنچنان به سيد محمد اعتقاد داشتند كه نقل شده وقتى در حوض مسجد شاه قزوين وضو گرفت، اهالى آن شهر به عنوان تبرك و شفا آب آن حوض را به خانه‌هايشان بردند.
+
#شیخ میرزا داود بن [[ملا اسدالله بروجردی|شیخ اسداللّه بروجردى]] (متوفى ۱۲۹۸ قمرى)
در اين جنگ، علاوه بر ايشان علماى بزرگى همچون محقق نراقى (متوفاى 1245 قمرى) شركت داشتند.
+
#شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
از ديگر روحانيونى كه در اين جنگ حضور داشتند مى‌توان به: سيد ابراهيم نواب يزدى بن سيد عبد الفتاح بن سلطان العلماء صاحب حاشيه بر معالم، حاج ملا محمد صالح برغانى قزوينى، شيخ ملا صفر على لاهيجانى (متوفاى 1275 قمرى)، شيخ ميرزا ضياء الدين بن اسد اللّه بروجردى (متوفاى 1300 قمرى)، شيخ ميرزا داود بن شيخ اسد اللّه بروجردى (متوفاى 1298 قمرى) و شيخ محمد حسين بن معصوم بروجردى (متوفاى 1280 قمرى) اشاره كرد.
+
#شیخ احمد بن على مختارى گلپایگانى‌
متأسفانه در اين جنگ نيروهاى ايران به اهداف خود نرسيدند و شكست خوردند و همين موجب شد كه اعتقاد و خلوصى كه مردم نسبت به سيد محمد مجاهد داشتند سست شود و علت شكست را اهليت نداشتن ايشان براى حضور در جنگ و يا خالص نبودن نيت ايشان يا مستجاب نشدن دعاى ايشان براى پيروزى در جنگ به حساب آورند.
+
#آقا احمد بن آقا محمدعلى بن [[وحید بهبهانی|محمدباقر وحید بهبهانى]] (متوفى ۱۲۴۳ قمرى)
فتح على شاه نيز پس از اين شكست به او بى‌اعتنايى كرد و با او برخورد بدى داشت. محمل شريف ايشان را سنگباران كردند و با عبارتهاى زشت به او ناسزا گفتند و نهايتا سيد محمد با دلى پر درد از سخنان و اعمال ناشايستى كه از آن جماعت ديد بيمار شد و پس از مدتى كوتاه در قزوين وفات يافت.
+
#میرزا حسین لاهیجى نجفى (متوفى ۱۳۰۶ قمرى)
 +
#سید حسین بن سید محمد مجاهد طباطبایى‌
 +
#ملا حسین واعظ تسترى‌
 +
#صفرعلى لاهیجى‌
 +
#شیخ غلامرضا بن محمدعلى آرانى کاشانى‌
 +
#میرزا محمدحسن بن محمد معصوم رضوى مشهدى، معروف به حاجى مجتهد (متوفى ۱۲۷۸ قمرى)
 +
#[[سید محمدشفیع جاپلقی]] (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
 +
#حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى‌
 +
#سید محمدتقى قزوینى‌
 +
#شیخ عبدالحسین بن شیخ ملا على برغانى قزوینى‌
 +
#میرزا ابوالحسن بن حسین بن تقى تنکابنى، مشهور به گیلانى‌
 +
#شیخ ملا صفر على لاهیجانى قزوینى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)
 +
#شیخ میرزا ضیاءالدین بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)
  
== گفتار بزرگان‌ ==
+
==آثار و تألیفات‌==
  
1 - السيد فوائد الرضويّة: «السيد الأجل الأعظم الأكرم الأفخم البحر الزاخر و السحاب الماطر الفائق على الأوائل و الأواخر، صاحب التحقيقات الرشيفة و التأليفات الأنيفة كالمفاتيح و المناهل و غيرهما، نور اللّه روضته و أعلى في الفردوس منزلته». (الفوائد الرضويّة ص 579)
+
#[[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتیح الاصول‌]]
2 - تكملة أمل الآمل: «علامة العلماء الأعلام و سيد الفقهاء العظام و أعلم أهل العلم بالأصول و الكلام». (أعيان الشيعة ج 9 ص 443 به نقل از تكملة أمل الآمل)
+
#الوسائل فی الأصول‌
3 - الروضة البهيّة: «كان مفتياً و حاكماً و قاضياً و رئيساً في الدين و الدنيا و مرجعاً للعرب و العجم، انتهت الرياسة الإمامية في عصره». (الفوائد الرضوية، ص 581 به نقل از الروضة البهيّة)
+
#مناهل الأحکام‌
4 - أعيان الشيعة:
+
#إصلاح العمل‌
«المرجع في علمي الأصول و الفقه لكل علمائنا و صنف فيها مفاتيح الأصول و غيره حتى توفي والده فرجع إلى كربلاء، فكان المرجع العام لكلّ الإمامية في أطراف الدنيا» (أعيان الشيعة ص 443)
+
#عمدة المقال فی تحقیق أحوال الرجال‌
 +
#رسالة حجیة الظن‌
 +
#المصابیح فی شرح المفاتیح للکاشانی‌
 +
#جامع العبائر
 +
#کتاب فی الأغلاط المشهورة
 +
#المصباح الباهر فی ردّ الیادری و إثبات نبوة نبیّنا الطاهر
 +
#رسالة فی الاستصحاب‌
 +
#الجهادیة
 +
#حاشیه بر معالم‌
 +
#رسالة فی حجّیة الشهرة
  
== اساتيد ==
+
==از منظر بزرگان‌==
  
1 - علامه بحر العلوم، سيد محمد مهدى بن سيد مرتضى (متوفاى 1212 قمرى)
+
*فوائد الرضویة: «السید الأجل الأعظم الأکرم الأفخم البحر الزاخر والسحاب الماطر الفائق على الأوائل والأواخر، صاحب التحقیقات الرشیفة والتألیفات الأنیفة کالمفاتیح والمناهل و غیرهما، نوراللّه روضته و أعلى فی الفردوس منزلته».<ref>الفوائد الرضویة، ص۵۷۹.</ref>
2 - پدرش سيد على مجاهد، صاحب الرياض‌
+
*تکملة أمل الآمل: «علامة العلماء الأعلام و سید الفقهاء العظام و أعلم أهل العلم بالأصول و الکلام».<ref>أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳ به نقل از تکملة أمل الآمل.</ref>
 +
*[[الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه‌ (کتاب)|الروضة البهیة]]: «کان مفتیاً و حاکماً و قاضیاً و رئیساً فی الدین و الدنیا و مرجعاً للعرب و العجم، انتهت الریاسة الإمامیة فی عصره».<ref>الفوائد الرضویة، ص۵۸۱ به نقل از الروضة البهیة.</ref>
 +
*[[اعیان الشیعه (کتاب)|أعیان الشیعة]]: «المرجع فی علمی الأصول والفقه لکل علمائنا و صنف فیها مفاتیح الأصول و غیره حتى توفی والده فرجع إلى کربلاء، فکان المرجع العام لکلّ الإمامیة فی أطراف الدنیا».<ref>أعیان الشیعة، ص ۴۴۳.</ref>
  
== شاگردان‌ ==
+
==‌فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی==
 +
'''زعامت و مرجعیت:'''
  
او داراى شاگردان مشهورى نظير شيخ اعظم مرتضى انصارى (متوفاى 1281 قمرى) بوده كه مدت چهار سال از محضر پر فيض اين عالم ربانى استفاده كرده است. از ديگر شاگردان او شيخ محمد شريف بن حسنعلى مازندرانى، مشهور به شريف العلما (متوفاى 1245 قمرى) است.
+
سید محمد مجاهد پس از ارتحال پدر بزرگوارش در سال ۱۲۳۱ قمرى به [[کربلا]] هجرت نموده و مقام [[فتوا|افتا]] و [[قضاوت]] و زعامت در [[دین]] و دنیاى مردم را به عهده مى‌گیرد. او [[مرجعیت|مرجع]] عرب و عجم در زمان خود بوده و ریاست [[شیعه|شیعیان]] را در این عصر به عهده داشته است، تا این که به علت حمله [[وهابیت|وهابیون]] به [[کاظمین]] مهاجرت مى‌کند و این شهر محل امنى براى شیعیان مى‌گردد.
ديگر شاگردان ايشان عبارتند از:
 
1 - شيخ ميرزا داود بن شيخ اسد اللّه بروجردى (متوفاى 1298 قمرى)
 
2 - شيخ محمد حسين بن معصوم بروجردى (متوفاى 1280 قمرى)
 
3 - شيخ احمد بن على مختارى گلپايگانى‌
 
4 - آقا احمد بن آقا محمد على بن آقا محمد باقر وحيد بهبهانى حائرى كرمانشاهى (متوفاى 1243 قمرى)
 
5 - ميرزا حسين لاهيجى نجفى (متوفاى 1306 قمرى)
 
6 - سيد حسين بن سيد محمد مجاهد طباطبايى‌
 
7 - ملا حسين واعظ تسترى‌
 
8 - صفر على لاهيجى‌
 
9 - شيخ غلام رضا بن محمد على آرانى كاشانى‌
 
10 - ميرزا محمد حسن بن محمد معصوم رضوى مشهدى، معروف به حاجى مجتهد (متوفاى 1278 قمرى)
 
11 - سيد محمد شفيع جابلقى (متوفاى 1280 قمرى)
 
12 - حاج ملا محمد صالح برغانى قزوينى‌
 
13 - سيد محمد تقى قزوينى‌
 
14 - شيخ عبد الحسين بن شيخ ملا على برغانى قزوينى‌
 
15 - ميرزا ابو الحسن بن حسين بن تقى تنكابنى، مشهور به گيلانى‌
 
16 - شيخ ملا صفر على لاهيجانى قزوينى (متوفاى 1275 قمرى)
 
17 - شيخ ميرزا ضياء الدين بن شيخ اسد اللّه بروجردى (متوفاى 1300 قمرى)
 
  
== تأليفات‌ ==
+
'''جهاد با روسیه‌:'''
  
1 - مفاتيح الأصول‌
+
دروه [[مرجعیت]] سید محمد مجاهد با جنگ‌های ایران و روس همزمان بود، از این‌رو او همانند فقیهان دیگر [[شیعه]] به مبارزه با روس‌ها پرداخت. سید محمد، نخست [[فتوا|فتوای]] جهاد در برابر روس‌ها داد و در اواخر عمر به همراه گروهی از علمای [[عتبات عالیات|عتبات]]، عازم [[تهران]] و سپس [[تبریز]] شد تا شخصاً مردم را به [[جهاد]] علیه روس‌ها تشویق و پادشاه را به جنگ با آن‌ها وادار کند. از این‌رو به سید محمد مجاهد لقب گرفت. در این جنگ، علاوه بر ایشان، علماى بزرگى همچون [[ملا احمد نراقی]] (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) شرکت داشتند. از دیگر روحانیونى که در این جنگ حضور داشتند مى‌توان به: سید ابراهیم نواب یزدى، حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى، شیخ ملا صفرعلى لاهیجانى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)، شیخ میرزا ضیاءالدین بن اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)، میرزا داود بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۲۹۸ قمرى) و شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى) اشاره کرد.
2 - الوسائل في الأصول‌
 
3 - مناهل الأحكام‌
 
4 - إصلاح العمل‌
 
5 - عمدة المقال في تحقيق أحوال الرجال‌
 
6 - رسالة حجية الظن‌
 
7 - المصابيح في شرح المفاتيح للكاشاني‌
 
8 - جامع العبائر
 
9 - كتاب في الأغلاط المشهورة
 
10 - المصباح الباهر في رد اليادري و إثبات نبوة نبينا الطاهر
 
11 - رسالة في الاستصحاب‌
 
12 - الجهاديّة
 
13 - حاشيه بر معالم‌
 
14 - رسالة في حجّية الشهرة
 
  
== وفات‌ ==
+
این خیزش هرچند در ابتدا پیروزهایی برای سپاه [[ایران]] در پی داشت، اما پس از عقب‌نشینی فتحعلی شاه، منجر به جدایی بخش‌هایی از ایران بر اساس قرارداد ترکمنچای شد. سید محمد درگذشت و پیکرش در کربلا به خاک سپرده شد.
  
آيت الله سيد محمد مجاهد پس از مراجعت از جنگ با روس، در حالى كه از سخنان و اعمال ناشايست مردم دلى پر درد داشت، بيمار شد و پس از مدتى كوتاه در قزوين وفات يافت.
+
==وفات‌==
وفات ايشان در سال 1242 هجرى قمرى بود و بدن مطهر ايشان را به كربلاى معلى منتقل و دفن كردند. قبر آن بزرگوار مشهور و داراى گنبد بزرگى است و محل زيارت مردم است.
+
 
 +
آیت الله سید محمد مجاهد در سال ۱۲۴۲ قمرى در بازگشت از تبریز، در قزوین دار فانی را وداع گفت. بدن مطهر ایشان را به [[کربلا]] منتقل و دفن کردند. قبر آن بزرگوار مشهور و داراى گنبد بزرگى است و محل [[زیارت]] مردم است.
 +
 
 +
==پانویس==
 +
{{پانویس}}
 +
==منابع==
 +
 
 +
*نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.
 +
*ویکی شیعه.
  
== منابع ==
 
نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.
 
 
[[رده:علمای قرن سیزدهم]]
 
[[رده:علمای قرن سیزدهم]]
 +
[[رده: مدفونین در کربلا]]
 +
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۰۶

سید محمد طباطبایی مجاهد (۱۲۴۲-۱۱۸۰ ق)، از شاگردان علامه بحرالعلوم و استاد شیخ انصارى است. وی در زمان خود علیه استعمار روسیه فتوای جهاد صادر کرد و به همین خاطر به «سید محمد مجاهد» معروف شد. کتاب مفاتيح الاصول‌ از آثار مهم اوست.

Mojahed.jpg
نام کامل سید محمد طباطبایى مجاهد
زادروز ۱۱۸۰ قمری
زادگاه کربلا
وفات ۱۲۴۲ قمری
مدفن کربلا

Line.png

اساتید

سید على طباطبایى، سید محمد مهدی بحرالعلوم،...

شاگردان

شیخ مرتضى انصارى، شریف العلماء، سید محمدشفیع جاپلقی،...

آثار

مفاتيح الاصول‌، مناهل الأحکام‌، الوسائل فی الأصول‌، إصلاح العمل‌،...


ولادت و خاندان‌

سید محمد فرزند سید على بن محمدعلى بن ابى المعالى حسنى طباطبایى در سال ۱۱۸۰ هجرى قمرى در کربلا متولد شد. از نظر نسب خانوادگى، هم پدر و هم مادرش از خاندان علم و تقوا هستند.

پدرش سید على طباطبایى (م، ۱۲۳۱ قمرى)، صاحب الریاض، از اعاظم فقهاى عصر خود و از اجلاء شاگردان آقا محمدباقر وحید بهبهانى است. او استاد بزرگانى همچون صاحب مفتاح الکرامه، سید جواد حسینى عاملى است. در أعیان الشیعة درباره او این طور آمده است: «هو المحقق المؤسس الذی ملأ الدنیا ذکره و عمّ العالم فضله، تخرج علیه علماء أعلام و فقهاء عظام صاروا من أکابر المراجع فی الإسلام».[۱]

همچنین مادرش آمنه بیگم (۱۱۶۰-۱۲۴۳ قمرى)، دختر علامه وحید بهبهانى است. او زنى عالمه و بافضیلت بوده و صاحب مستدرکات أعیان الشیعة درباره او مى‌گوید: «من أفقه نساء عصره، متکلمة واعظة أصولیة محققة محدثة جلیلة».[۲]

سید محمد مجاهد با تنها دختر سید محمدمهدى بحرالعلوم (م، ۱۲۱۲ قمرى) ازدواج کرد و صاحب سه فرزند شد. سید حسین بزرگترین فرزند او است که در أعیان الشیعة درباره اش این طور آمده است: «کان فاضلاً عالماً مجتهداً بصیراً بالقواعد الأصولیة».[۳] در مورد فرزند دیگرش سید حسن نیز، چنین آمده است: «کان عالماً فاضلاً مجتهداً بصیراً قاضیاً رئیساً فی الحائر على مشرفه السلام».

تحصیلات و استادان

سید محمد مجاهد نزد پدر بزرگوارش صاحب ریاض و علامه بحرالعلوم تلمذ نمود و با تلاش پیگیرى که در اصول و فقه داشت، به سرعت به مقامات علمى دست یافت، به حدى که پدرش او را اعلم تشخیص داده و دیگر فتوا نداد و به این علت، سید محمد از کربلا به اصفهان مهاجرت کرد.[۴]

در کتاب فوائد رضویه، علت مهاجرت ایشان را استیلاء جماعتى از وهابیون بر حائر حسینى و کشتار اهالى آن منطقه دانسته است.[۵]

مدت اقامت سید محمد در اصفهان سیزده سال بوده است و در این مدت علماى آن منطقه در مجلس درس او حاضر مى‌شدند و ایشان مرجع علمى فقه و اصول بوده و کتاب مفاتیح الأصول و سایر تألیفاتش را در آنجا نوشته است.

تدریس و ‌شاگردان‌

او داراى شاگردان مشهورى نظیر شیخ مرتضى انصارى (متوفى ۱۲۸۱ قمرى) بوده که مدت چهار سال از محضر پرفیض این عالم ربانى استفاده کرده است. از دیگر شاگردان او شیخ محمد شریف بن حسنعلى مازندرانى، مشهور به شریف العلماء (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) است. دیگر شاگردان ایشان عبارتند از:

  1. شیخ میرزا داود بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۲۹۸ قمرى)
  2. شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
  3. شیخ احمد بن على مختارى گلپایگانى‌
  4. آقا احمد بن آقا محمدعلى بن محمدباقر وحید بهبهانى (متوفى ۱۲۴۳ قمرى)
  5. میرزا حسین لاهیجى نجفى (متوفى ۱۳۰۶ قمرى)
  6. سید حسین بن سید محمد مجاهد طباطبایى‌
  7. ملا حسین واعظ تسترى‌
  8. صفرعلى لاهیجى‌
  9. شیخ غلامرضا بن محمدعلى آرانى کاشانى‌
  10. میرزا محمدحسن بن محمد معصوم رضوى مشهدى، معروف به حاجى مجتهد (متوفى ۱۲۷۸ قمرى)
  11. سید محمدشفیع جاپلقی (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
  12. حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى‌
  13. سید محمدتقى قزوینى‌
  14. شیخ عبدالحسین بن شیخ ملا على برغانى قزوینى‌
  15. میرزا ابوالحسن بن حسین بن تقى تنکابنى، مشهور به گیلانى‌
  16. شیخ ملا صفر على لاهیجانى قزوینى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)
  17. شیخ میرزا ضیاءالدین بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)

آثار و تألیفات‌

  1. مفاتیح الاصول‌
  2. الوسائل فی الأصول‌
  3. مناهل الأحکام‌
  4. إصلاح العمل‌
  5. عمدة المقال فی تحقیق أحوال الرجال‌
  6. رسالة حجیة الظن‌
  7. المصابیح فی شرح المفاتیح للکاشانی‌
  8. جامع العبائر
  9. کتاب فی الأغلاط المشهورة
  10. المصباح الباهر فی ردّ الیادری و إثبات نبوة نبیّنا الطاهر
  11. رسالة فی الاستصحاب‌
  12. الجهادیة
  13. حاشیه بر معالم‌
  14. رسالة فی حجّیة الشهرة

از منظر بزرگان‌

  • فوائد الرضویة: «السید الأجل الأعظم الأکرم الأفخم البحر الزاخر والسحاب الماطر الفائق على الأوائل والأواخر، صاحب التحقیقات الرشیفة والتألیفات الأنیفة کالمفاتیح والمناهل و غیرهما، نوراللّه روضته و أعلى فی الفردوس منزلته».[۶]
  • تکملة أمل الآمل: «علامة العلماء الأعلام و سید الفقهاء العظام و أعلم أهل العلم بالأصول و الکلام».[۷]
  • الروضة البهیة: «کان مفتیاً و حاکماً و قاضیاً و رئیساً فی الدین و الدنیا و مرجعاً للعرب و العجم، انتهت الریاسة الإمامیة فی عصره».[۸]
  • أعیان الشیعة: «المرجع فی علمی الأصول والفقه لکل علمائنا و صنف فیها مفاتیح الأصول و غیره حتى توفی والده فرجع إلى کربلاء، فکان المرجع العام لکلّ الإمامیة فی أطراف الدنیا».[۹]

‌فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی

زعامت و مرجعیت:

سید محمد مجاهد پس از ارتحال پدر بزرگوارش در سال ۱۲۳۱ قمرى به کربلا هجرت نموده و مقام افتا و قضاوت و زعامت در دین و دنیاى مردم را به عهده مى‌گیرد. او مرجع عرب و عجم در زمان خود بوده و ریاست شیعیان را در این عصر به عهده داشته است، تا این که به علت حمله وهابیون به کاظمین مهاجرت مى‌کند و این شهر محل امنى براى شیعیان مى‌گردد.

جهاد با روسیه‌:

دروه مرجعیت سید محمد مجاهد با جنگ‌های ایران و روس همزمان بود، از این‌رو او همانند فقیهان دیگر شیعه به مبارزه با روس‌ها پرداخت. سید محمد، نخست فتوای جهاد در برابر روس‌ها داد و در اواخر عمر به همراه گروهی از علمای عتبات، عازم تهران و سپس تبریز شد تا شخصاً مردم را به جهاد علیه روس‌ها تشویق و پادشاه را به جنگ با آن‌ها وادار کند. از این‌رو به سید محمد مجاهد لقب گرفت. در این جنگ، علاوه بر ایشان، علماى بزرگى همچون ملا احمد نراقی (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) شرکت داشتند. از دیگر روحانیونى که در این جنگ حضور داشتند مى‌توان به: سید ابراهیم نواب یزدى، حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى، شیخ ملا صفرعلى لاهیجانى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)، شیخ میرزا ضیاءالدین بن اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)، میرزا داود بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۲۹۸ قمرى) و شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى) اشاره کرد.

این خیزش هرچند در ابتدا پیروزهایی برای سپاه ایران در پی داشت، اما پس از عقب‌نشینی فتحعلی شاه، منجر به جدایی بخش‌هایی از ایران بر اساس قرارداد ترکمنچای شد. سید محمد درگذشت و پیکرش در کربلا به خاک سپرده شد.

وفات‌

آیت الله سید محمد مجاهد در سال ۱۲۴۲ قمرى در بازگشت از تبریز، در قزوین دار فانی را وداع گفت. بدن مطهر ایشان را به کربلا منتقل و دفن کردند. قبر آن بزرگوار مشهور و داراى گنبد بزرگى است و محل زیارت مردم است.

پانویس

  1. أعیان الشیعة، ج۸، ص۳۱۴.
  2. مستدرکات أعیان الشیعة، ج۵، ص۶۲.
  3. أعیان الشیعة، ج۶، ص۱۵۹.
  4. أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳.
  5. الفوائد الرضویة به نقل از روضة البهیة، ص۵۷۹-۵۸۱.
  6. الفوائد الرضویة، ص۵۷۹.
  7. أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳ به نقل از تکملة أمل الآمل.
  8. الفوائد الرضویة، ص۵۸۱ به نقل از الروضة البهیة.
  9. أعیان الشیعة، ص ۴۴۳.

منابع

  • نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.
  • ویکی شیعه.