سید محمد مجاهد: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
 
(۲ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
==ولادت‌==
+
'''سید محمد طباطبایی مجاهد''' (۱۲۴۲-۱۱۸۰ ق)، از شاگردان [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|علامه بحرالعلوم]] و استاد [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصارى]] است. وی در زمان خود علیه استعمار روسیه [[فتوا|فتوای]] [[جهاد]] صادر کرد و به همین خاطر به «سید محمد مجاهد» معروف شد. کتاب [[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتيح الاصول‌]] از آثار مهم اوست.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید محمد طباطبایى مجاهد
 +
||تصویر= [[پرونده:Mojahed.jpg|200px]]
 +
||زادروز = ۱۱۸۰ قمری
 +
|زادگاه = [[کربلا]]
 +
|وفات =  ۱۲۴۲ قمری
 +
|مدفن = کربلا
 +
|اساتید =  [[سید علی طباطبایی|سید على طباطبایى]]، [[سید محمد مهدی بحرالعلوم]]،...
 +
|شاگردان = [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ مرتضى انصارى]]، [[شریف العلماء]]، [[سید محمدشفیع جاپلقی]]،...
 +
|آثار = [[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتيح الاصول‌]]، مناهل الأحکام‌، الوسائل فی الأصول‌، إصلاح العمل‌،...
 +
}}
  
سيد محمد مجاهد بن سيد على بن محمدعلى بن ابى المعالى حسنى طباطبايى در سال 1180 هجرى قمرى در [[كربلا]]ی معلى متولد شد.
+
==ولادت و خاندان‌==
  
==خاندان‌==
+
سید محمد فرزند سید على بن محمدعلى بن ابى المعالى حسنى طباطبایى در سال ۱۱۸۰ هجرى قمرى در [[کربلا]] متولد شد. از نظر نسب خانوادگى، هم پدر و هم مادرش از خاندان علم و [[تقوا]] هستند.
  
از نظر نسب خانوادگى، هم پدر و هم مادرش از خاندان علم و [[تقوا]] هستند. مادرش آمنه بيگم (1160-1243 قمرى)، دختر آقا محمد باقر بن محمد اكمل، معروف به وحيد بهبهانى است. او زنى عالمه و بافضيلت بوده كه صاحب مستدركات أعيان الشيعة درباره او مى‌گويد: «من أفقه نساء عصره، متكلمة واعظة أصولية محققة محدثة جليلة» (مستدركات أعيان الشيعة، ج5، ص62)
+
پدرش [[سید علی طباطبایی|سید على طباطبایى]] (م، ۱۲۳۱ قمرى)، صاحب [[ریاض المسائل (کتاب)|الریاض]]، از اعاظم فقهاى عصر خود و از اجلاء شاگردان آقا [[وحید بهبهانی|محمدباقر وحید بهبهانى]] است. او استاد بزرگانى همچون صاحب [[مفتاح الکرامه (کتاب)|مفتاح الکرامه]]، [[سید محمدجواد عاملی|سید جواد حسینى عاملى]] است. در [[اعیان الشیعه (کتاب)|أعیان الشیعة]] درباره او این طور آمده است: «هو المحقق المؤسس الذی ملأ الدنیا ذکره و عمّ العالم فضله، تخرج علیه علماء أعلام و فقهاء عظام صاروا من أکابر المراجع فی الإسلام».<ref>أعیان الشیعة، ج۸، ص۳۱۴.</ref>
  
اين بانوى بزرگوار با پسر عمه‌اش سيد على طباطبايى (متوفى 1231 قمرى) ازدواج كرد و حاصل اين ازدواج دو پسر به نامهاى سيد محمد و سيد مهدى بود.
+
همچنین مادرش آمنه بیگم (۱۱۶۰-۱۲۴۳ قمرى)، دختر علامه [[وحید بهبهانی|وحید بهبهانى]] است. او زنى عالمه و بافضیلت بوده و صاحب [[مستدرکات اعیان الشیعه (کتاب)|مستدرکات أعیان الشیعة]] درباره او مى‌گوید: «من أفقه نساء عصره، متکلمة واعظة أصولیة محققة محدثة جلیلة».<ref>مستدرکات أعیان الشیعة، ج۵، ص۶۲.</ref>
  
سيد على صاحب الرياض، از اعاظم فقهاى عصر خود است. او استاد بزرگانى همچون صاحب مفتاح الكرامة، جواد بن محمد حسينى عاملى، صاحب مقابيس و صاحب مطالع است.
+
سید محمد مجاهد با تنها دختر [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|سید محمدمهدى بحرالعلوم]] (م، ۱۲۱۲ قمرى) ازدواج کرد و صاحب سه فرزند شد. سید حسین بزرگترین فرزند او است که در [[اعیان الشیعه (کتاب)|أعیان الشیعة]] درباره اش این طور آمده است: «کان فاضلاً عالماً مجتهداً بصیراً بالقواعد الأصولیة».<ref>أعیان الشیعة، ج۶، ص۱۵۹.</ref> در مورد فرزند دیگرش سید حسن نیز، چنین آمده است: «کان عالماً فاضلاً مجتهداً بصیراً قاضیاً رئیساً فی الحائر على مشرفه السلام».
  
در أعيان الشيعة درباره او اين طور آمده است: «هو المحقق المؤسس الذي ملاء الدنيا ذكره و عم العالم فضله، تخرج عليه علماء أعلام و فقهاء عظام صاروا من أكابر المراجع في الإسلام». (أعيان الشيعة، ج8، ص314)
+
==تحصیلات و استادان==
  
سيد على صاحب الرياض از اجلاء شاگردان آقا محمدباقر، وحيد بهبهانى است.  
+
سید محمد مجاهد نزد پدر بزرگوارش [[سید علی طباطبایی|صاحب ریاض]] و [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|علامه بحرالعلوم]] تلمذ نمود و با تلاش پیگیرى که در [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[فقه]] داشت، به سرعت به مقامات علمى دست یافت، به حدى که پدرش او را اعلم تشخیص داده و دیگر [[فتوا]] نداد و به این علت، سید محمد از [[کربلا|کربلا]] به [[اصفهان]] مهاجرت کرد.<ref>أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳.</ref>
  
سيد محمد مجاهد با تنها دختر سيد محمدمهدى بحرالعلوم (متوفى 1208 يا 1212 قمرى) ازدواج كرد و از آن دو، سه فرزند به نامهاى سيد حسين، سيد حسن و سيد جعفر باقى ماند. سيد حسين بزرگترين فرزند آنان است و در أعيان الشيعة درباره او اين طور آمده است: «كان فاضلاً عالماً مجتهداً بصيراً بالقواعد الأصوليّة» (أعيان الشيعة، ج6، ص159)
+
در کتاب فوائد رضویه، علت مهاجرت ایشان را استیلاء جماعتى از [[وهابیت|وهابیون]] بر حائر حسینى و کشتار اهالى آن منطقه دانسته است.<ref>الفوائد الرضویة به نقل از روضة البهیة، ص۵۷۹-۵۸۱.</ref>
  
در مورد سيد حسن نيز، چنين آمده است: «كان عالماً فاضلاً مجتهداً بصيراً قاضياً رئيساً في الحائر على مشرفه السلام».
+
مدت اقامت سید محمد در اصفهان سیزده سال بوده است و در این مدت علماى آن منطقه در مجلس درس او حاضر مى‌شدند و ایشان مرجع علمى فقه و اصول بوده و کتاب [[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتیح الأصول]] و سایر تألیفاتش را در آنجا نوشته است.
  
==بزرگان در اين خاندان‌==
+
==تدریس و ‌شاگردان‌==
  
خاندان سيد محمد مجاهد خاندان علم و فضيلت و تقوا هستند كه بعضى از آنان را در اينجا ذكر مى‌كنيم:
+
او داراى شاگردان مشهورى نظیر [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ مرتضى انصارى]] (متوفى ۱۲۸۱ قمرى) بوده که مدت چهار سال از محضر پرفیض این عالم ربانى استفاده کرده است. از دیگر شاگردان او شیخ محمد شریف بن حسنعلى مازندرانى، مشهور به [[شریف العلماء|شریف العلماء]] (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) است. دیگر شاگردان ایشان عبارتند از:
  
# سيد محمداسماعيل بن محمدباقر وحيد بهبهانى، دايى صاحب ترجمه كه در أعيان الشيعة به عالم فاضل تعبير شده و به نقل از نجوم السماء آمده: «العالم الفاضل الكامل النبيل المقدس الزاهد الصالح الجليل». (أعيان الشيعة، ج3، ص404)
+
#شیخ میرزا داود بن [[ملا اسدالله بروجردی|شیخ اسداللّه بروجردى]] (متوفى ۱۲۹۸ قمرى)
# سيد ابوالقاسم بن سيد حسن بن سيد محمد (متوفى 1309 قمرى): «فقيه أصولي من تلامذة الشيخ الأنصاري» (أعيان الشيعة، ج2، ص403)
+
#شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
# فرزند او سيد محمدباقر بن ابوالقاسم (متوفى 1331 قمرى): «كان عالماً فاضلاً جليلاً نبيلاً» (أعيان الشيعة، ج9، ص185)
+
#شیخ احمد بن على مختارى گلپایگانى‌
# نوه او، سيد محمدصادق بن سيد محمدباقر بن ابوالقاسم (متوفى 1337 قمرى): «قام مقام أبيه بعد وفاته» و داراى تأليفات زياد است. (أعيان الشيعة، ج9، ص367)
+
#آقا احمد بن آقا محمدعلى بن [[وحید بهبهانی|محمدباقر وحید بهبهانى]] (متوفى ۱۲۴۳ قمرى)
# سيد على نقى، فرزند ديگر سيد حسن بن سيد محمد (متوفى 1289 قمرى): «كان عالماً فاضلاً محققاً مدققاً». (أعيان الشيعة، ج8، ص367)
+
#میرزا حسین لاهیجى نجفى (متوفى ۱۳۰۶ قمرى)
# فرزند او سيد جعفر بن على نقى بن سيد حسن (متوفى 1321 قمرى): «كان عالماً فاضلاً رئيساً فقيهاً». (أعيان الشيعة، ج4، ص132)
+
#سید حسین بن سید محمد مجاهد طباطبایى‌
# سيد زين العابدين بن سيد حسن بن سيد محمد (متوفى 1292 قمرى): «عالم فاضل فقيه متبحر أصولي زاهد عابد ناسك». (أعيان الشيعة، ج7، ص165)
+
#ملا حسین واعظ تسترى‌
# سيد جواد بن حسين حسينى تبريزى (متوفى 1278 قمرى)، داماد سيد محمد مجاهد و فرزندان او سيد على، سيد اسماعيل، سيد على نقى، سيد تقى و سيد محمد كه همه از علماى اعلام بوده‌اند. (مستدركات أعيان الشيعة، ج3، ص117)
+
#صفرعلى لاهیجى‌
# سيد صالح بن حسن بن يوسف موسوى (متوفى 1303 قمرى)، معروف به داماد كه پدرش داماد سيد على صاحب رياض بوده: «عالم فاضل جليل فقيه محقق». (أعيان الشيعة، ج7، ص369)
+
#شیخ غلامرضا بن محمدعلى آرانى کاشانى‌
 +
#میرزا محمدحسن بن محمد معصوم رضوى مشهدى، معروف به حاجى مجتهد (متوفى ۱۲۷۸ قمرى)
 +
#[[سید محمدشفیع جاپلقی]] (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
 +
#حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى‌
 +
#سید محمدتقى قزوینى‌
 +
#شیخ عبدالحسین بن شیخ ملا على برغانى قزوینى‌
 +
#میرزا ابوالحسن بن حسین بن تقى تنکابنى، مشهور به گیلانى‌
 +
#شیخ ملا صفر على لاهیجانى قزوینى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)
 +
#شیخ میرزا ضیاءالدین بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)
  
==تحصيل و تدريس‌==
+
==آثار و تألیفات‌==
  
سيد محمد مجاهد نزد پدر بزرگوارش صاحب رياض و علامه بحرالعلوم تلمذ نمود و با تلاش پيگيرى كه در اصول و [[فقه]] داشت، به سرعت به مقامات علمى دست يافت، به حدى كه پدرش او را اعلم تشخيص داده و ديگر فتوا نداد و به اين علت، سيد محمد از كربلا به اصفهان مهاجرت كرد. (أعيان الشيعة، ج9، ص443)
+
#[[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتیح الاصول‌]]
 +
#الوسائل فی الأصول‌
 +
#مناهل الأحکام‌
 +
#إصلاح العمل‌
 +
#عمدة المقال فی تحقیق أحوال الرجال‌
 +
#رسالة حجیة الظن‌
 +
#المصابیح فی شرح المفاتیح للکاشانی‌
 +
#جامع العبائر
 +
#کتاب فی الأغلاط المشهورة
 +
#المصباح الباهر فی ردّ الیادری و إثبات نبوة نبیّنا الطاهر
 +
#رسالة فی الاستصحاب‌
 +
#الجهادیة
 +
#حاشیه بر معالم‌
 +
#رسالة فی حجّیة الشهرة
  
در كتاب فوائد رضويه، علت مهاجرت ايشان را استيلاء جماعتى از وهابيون بر حائر حسينى و كشتار اهالى آن منطقه دانسته است. (الفوائد الرضوية به نقل از روضة البهية، ص579-581)
+
==از منظر بزرگان‌==
  
مدت اقامت سيد محمد در [[اصفهان]] سيزده سال بوده است و در اين مدت علماى آن منطقه در مجلس درس او حاضر مى‌شدند و ايشان مرجع علمى فقه و اصول بوده و كتاب مفاتيح الأصول و ساير تأليفاتش را در آنجا نوشته است.
+
*فوائد الرضویة: «السید الأجل الأعظم الأکرم الأفخم البحر الزاخر والسحاب الماطر الفائق على الأوائل والأواخر، صاحب التحقیقات الرشیفة والتألیفات الأنیفة کالمفاتیح والمناهل و غیرهما، نوراللّه روضته و أعلى فی الفردوس منزلته».<ref>الفوائد الرضویة، ص۵۷۹.</ref>
 +
*تکملة أمل الآمل: «علامة العلماء الأعلام و سید الفقهاء العظام و أعلم أهل العلم بالأصول و الکلام».<ref>أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳ به نقل از تکملة أمل الآمل.</ref>
 +
*[[الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه‌ (کتاب)|الروضة البهیة]]: «کان مفتیاً و حاکماً و قاضیاً و رئیساً فی الدین و الدنیا و مرجعاً للعرب و العجم، انتهت الریاسة الإمامیة فی عصره».<ref>الفوائد الرضویة، ص۵۸۱ به نقل از الروضة البهیة.</ref>
 +
*[[اعیان الشیعه (کتاب)|أعیان الشیعة]]: «المرجع فی علمی الأصول والفقه لکل علمائنا و صنف فیها مفاتیح الأصول و غیره حتى توفی والده فرجع إلى کربلاء، فکان المرجع العام لکلّ الإمامیة فی أطراف الدنیا».<ref>أعیان الشیعة، ص ۴۴۳.</ref>
  
==زعامت و مرجعيت‌==
+
==‌فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی==
 +
'''زعامت و مرجعیت:'''
  
سيد محمد پس از ارتحال پدر بزرگوارش در سال 1231 قمرى به [[كربلا]] هجرت نموده و مقام افتا و قضاوت و زعامت در دين و دنياى مردم را به عهده مى‌گيرد.
+
سید محمد مجاهد پس از ارتحال پدر بزرگوارش در سال ۱۲۳۱ قمرى به [[کربلا]] هجرت نموده و مقام [[فتوا|افتا]] و [[قضاوت]] و زعامت در [[دین]] و دنیاى مردم را به عهده مى‌گیرد. او [[مرجعیت|مرجع]] عرب و عجم در زمان خود بوده و ریاست [[شیعه|شیعیان]] را در این عصر به عهده داشته است، تا این که به علت حمله [[وهابیت|وهابیون]] به [[کاظمین]] مهاجرت مى‌کند و این شهر محل امنى براى شیعیان مى‌گردد.
  
او مرجع عرب و عجم در زمان خود بوده و رياست شيعيان را در اين عصر به عهده داشته است تا اين كه به علت حمله وهابيون به [[كاظمين]] مهاجرت مى‌كند و اين شهر محل امنى براى شيعيان مى‌گردد.
+
'''جهاد با روسیه‌:'''
  
از بزرگوارانى كه هم دوره ايشان بوده ميرزا محمد بن حسين رضوى (متوفى 1266 قمرى) است كه با ايشان در درس سيد على صاحب الرياض شركت مى‌كرده‌اند و بين آنها مناظراتى در مسائل حجيت شهرت كه سيد محمد نوشته و او شرح زده است، وجود داشته كه بر صاحب مناهل اعتراضاتى داشته و در زمان خود، رياست عامه و مرجعيت عمومى را پيدا كرده است.
+
دروه [[مرجعیت]] سید محمد مجاهد با جنگ‌های ایران و روس همزمان بود، از این‌رو او همانند فقیهان دیگر [[شیعه]] به مبارزه با روس‌ها پرداخت. سید محمد، نخست [[فتوا|فتوای]] جهاد در برابر روس‌ها داد و در اواخر عمر به همراه گروهی از علمای [[عتبات عالیات|عتبات]]، عازم [[تهران]] و سپس [[تبریز]] شد تا شخصاً مردم را به [[جهاد]] علیه روس‌ها تشویق و پادشاه را به جنگ با آن‌ها وادار کند. از این‌رو به سید محمد مجاهد لقب گرفت. در این جنگ، علاوه بر ایشان، علماى بزرگى همچون [[ملا احمد نراقی]] (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) شرکت داشتند. از دیگر روحانیونى که در این جنگ حضور داشتند مى‌توان به: سید ابراهیم نواب یزدى، حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى، شیخ ملا صفرعلى لاهیجانى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)، شیخ میرزا ضیاءالدین بن اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)، میرزا داود بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۲۹۸ قمرى) و شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى) اشاره کرد.
  
==جنگ با روسيه‌==
+
این خیزش هرچند در ابتدا پیروزهایی برای سپاه [[ایران]] در پی داشت، اما پس از عقب‌نشینی فتحعلی شاه، منجر به جدایی بخش‌هایی از ایران بر اساس قرارداد ترکمنچای شد. سید محمد درگذشت و پیکرش در کربلا به خاک سپرده شد.
 
 
فتحعلى شاه قاجار در اواخر عمر شريف ايشان از او مى‌خواهد كه به عنوان تيمن و تبرك و استفاده از محضر روحانى آن عالم جليل القدر، در جنگ با روسها كه مناطقى از خاك ايران را تصرف كرده بودند، شركت كند. در آن زمان مردم آنچنان به سيد محمد اعتقاد داشتند كه نقل شده وقتى در حوض مسجد شاه قزوين وضو گرفت، اهالى آن شهر به عنوان تبرك و شفا آب آن حوض را به خانه‌هايشان بردند.
 
 
 
در اين جنگ، علاوه بر ايشان علماى بزرگى همچون محقق نراقى (متوفى 1245 قمرى) شركت داشتند. از ديگر روحانيونى كه در اين جنگ حضور داشتند مى‌توان به: سيد ابراهيم نواب يزدى بن سيد عبدالفتاح بن سلطان العلماء صاحب حاشيه بر معالم، حاج ملا محمدصالح برغانى قزوينى، شيخ ملا صفر على لاهيجانى (متوفى 1275 قمرى)، شيخ ميرزا ضياءالدين بن اسداللّه بروجردى (متوفى 1300 قمرى)، شيخ ميرزا داود بن شيخ اسداللّه بروجردى (متوفى 1298 قمرى) و شيخ محمدحسين بن معصوم بروجردى (متوفى 1280 قمرى) اشاره كرد.
 
 
 
متأسفانه در اين جنگ نيروهاى ايران به اهداف خود نرسيدند و شكست خوردند و همين موجب شد كه اعتقاد و خلوصى كه مردم نسبت به سيد محمد مجاهد داشتند سست شود و علت شكست را اهليت نداشتن ايشان براى حضور در جنگ و يا خالص نبودن نيت ايشان يا مستجاب نشدن دعاى ايشان براى پيروزى در جنگ به حساب آورند.
 
 
 
فتحعلى شاه نيز پس از اين شكست به او بى‌اعتنايى كرد و با او برخورد بدى داشت. محمل شريف ايشان را سنگباران كردند و با عبارت هاى زشت به او ناسزا گفتند و نهايتاً سيد محمد با دلى پردرد از سخنان و اعمال ناشايستى كه از آن جماعت ديد بيمار شد و پس از مدتى كوتاه در قزوين وفات يافت.
 
 
 
==گفتار بزرگان‌==
 
 
 
# السيد فوائد الرضويّة: «السيد الأجل الأعظم الأكرم الأفخم البحر الزاخر والسحاب الماطر الفائق على الأوائل والأواخر، صاحب التحقيقات الرشيفة والتأليفات الأنيفة كالمفاتيح والمناهل و غيرهما، نوراللّه روضته و أعلى في الفردوس منزلته». (الفوائد الرضويّة، ص579)
 
# تكملة أمل الآمل: «علامة العلماء الأعلام و سيد الفقهاء العظام و أعلم أهل العلم بالأصول و الكلام». (أعيان الشيعة، ج9، ص443 به نقل از تكملة أمل الآمل)
 
# الروضة البهيّة: «كان مفتياً و حاكماً و قاضياً و رئيساً في الدين و الدنيا و مرجعاً للعرب و العجم، انتهت الرياسة الإمامية في عصره». (الفوائد الرضوية، ص581 به نقل از الروضة البهيّة)
 
# أعيان الشيعة: «المرجع في علمي الأصول والفقه لكل علمائنا و صنف فيها مفاتيح الأصول و غيره حتى توفي والده فرجع إلى كربلاء، فكان المرجع العام لكلّ الإمامية في أطراف الدنيا». (أعيان الشيعة، ص 443)
 
 
 
==اساتيد==
 
 
 
# علامه بحرالعلوم، سيد محمدمهدى بن سيد مرتضى (متوفى 1212 قمرى)
 
# پدرش سيد على مجاهد، صاحب الرياض‌
 
 
 
==شاگردان‌==
 
 
 
او داراى شاگردان مشهورى نظير شيخ اعظم مرتضى انصارى (متوفى 1281 قمرى) بوده كه مدت چهار سال از محضر پرفيض اين عالم ربانى استفاده كرده است. از ديگر شاگردان او شيخ محمد شريف بن حسنعلى مازندرانى، مشهور به شريف العلما (متوفى 1245 قمرى) است. ديگر شاگردان ايشان عبارتند از:
 
 
 
# شيخ ميرزا داود بن شيخ اسداللّه بروجردى (متوفى 1298 قمرى)
 
# شيخ محمدحسين بن معصوم بروجردى (متوفى 1280 قمرى)
 
# شيخ احمد بن على مختارى گلپايگانى‌
 
# آقا احمد بن آقا محمدعلى بن آقا محمدباقر وحيد بهبهانى حائرى كرمانشاهى (متوفى 1243 قمرى)
 
# ميرزا حسين لاهيجى نجفى (متوفى 1306 قمرى)
 
# سيد حسين بن سيد محمد مجاهد طباطبايى‌
 
# ملا حسين واعظ تسترى‌
 
# صفرعلى لاهيجى‌
 
# شيخ غلامرضا بن محمدعلى آرانى كاشانى‌
 
# ميرزا محمدحسن بن محمد معصوم رضوى مشهدى، معروف به حاجى مجتهد (متوفى 1278 قمرى)
 
# سيد محمد شفيع جابلقى (متوفى 1280 قمرى)
 
# حاج ملا محمدصالح برغانى قزوينى‌
 
# سيد محمدتقى قزوينى‌
 
# شيخ عبدالحسين بن شيخ ملا على برغانى قزوينى‌
 
# ميرزا ابوالحسن بن حسين بن تقى تنكابنى، مشهور به گيلانى‌
 
# شيخ ملا صفر على لاهيجانى قزوينى (متوفى 1275 قمرى)
 
# شيخ ميرزا ضياءالدين بن شيخ اسداللّه بروجردى (متوفى 1300 قمرى)
 
 
 
==تأليفات‌==
 
 
 
# [[مفاتيح الأصول‌]]
 
# الوسائل في الأصول‌
 
# مناهل الأحكام‌
 
# إصلاح العمل‌
 
# عمدة المقال في تحقيق أحوال الرجال‌
 
# رسالة حجية الظن‌
 
# المصابيح في شرح المفاتيح للكاشاني‌
 
# جامع العبائر
 
# كتاب في الأغلاط المشهورة
 
# المصباح الباهر في رد اليادري و إثبات نبوة نبينا الطاهر
 
# رسالة في الاستصحاب‌
 
# الجهاديّة
 
# حاشيه بر معالم‌
 
# رسالة في حجّية الشهرة
 
  
 
==وفات‌==
 
==وفات‌==
  
آيت الله سيد محمد مجاهد پس از مراجعت از جنگ با روس، در حالى كه از سخنان و اعمال ناشايست مردم دلى پردرد داشت، بيمار شد و پس از مدتى كوتاه در قزوين وفات يافت.
+
آیت الله سید محمد مجاهد در سال ۱۲۴۲ قمرى در بازگشت از تبریز، در قزوین دار فانی را وداع گفت. بدن مطهر ایشان را به [[کربلا]] منتقل و دفن کردند. قبر آن بزرگوار مشهور و داراى گنبد بزرگى است و محل [[زیارت]] مردم است.
  
وفات ايشان در سال 1242 هجرى قمرى بود و بدن مطهر ايشان را به [[كربلا]] معلى منتقل و دفن كردند. قبر آن بزرگوار مشهور و داراى گنبد بزرگى است و محل [[زيارت]] مردم است.
+
==پانویس==
 +
{{پانویس}}
 +
==منابع==
  
==منابع==
+
*نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.
نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.
+
*ویکی شیعه.
  
 
[[رده:علمای قرن سیزدهم]]
 
[[رده:علمای قرن سیزدهم]]
 
[[رده: مدفونین در کربلا]]
 
[[رده: مدفونین در کربلا]]
 +
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۰۶

سید محمد طباطبایی مجاهد (۱۲۴۲-۱۱۸۰ ق)، از شاگردان علامه بحرالعلوم و استاد شیخ انصارى است. وی در زمان خود علیه استعمار روسیه فتوای جهاد صادر کرد و به همین خاطر به «سید محمد مجاهد» معروف شد. کتاب مفاتيح الاصول‌ از آثار مهم اوست.

Mojahed.jpg
نام کامل سید محمد طباطبایى مجاهد
زادروز ۱۱۸۰ قمری
زادگاه کربلا
وفات ۱۲۴۲ قمری
مدفن کربلا

Line.png

اساتید

سید على طباطبایى، سید محمد مهدی بحرالعلوم،...

شاگردان

شیخ مرتضى انصارى، شریف العلماء، سید محمدشفیع جاپلقی،...

آثار

مفاتيح الاصول‌، مناهل الأحکام‌، الوسائل فی الأصول‌، إصلاح العمل‌،...


ولادت و خاندان‌

سید محمد فرزند سید على بن محمدعلى بن ابى المعالى حسنى طباطبایى در سال ۱۱۸۰ هجرى قمرى در کربلا متولد شد. از نظر نسب خانوادگى، هم پدر و هم مادرش از خاندان علم و تقوا هستند.

پدرش سید على طباطبایى (م، ۱۲۳۱ قمرى)، صاحب الریاض، از اعاظم فقهاى عصر خود و از اجلاء شاگردان آقا محمدباقر وحید بهبهانى است. او استاد بزرگانى همچون صاحب مفتاح الکرامه، سید جواد حسینى عاملى است. در أعیان الشیعة درباره او این طور آمده است: «هو المحقق المؤسس الذی ملأ الدنیا ذکره و عمّ العالم فضله، تخرج علیه علماء أعلام و فقهاء عظام صاروا من أکابر المراجع فی الإسلام».[۱]

همچنین مادرش آمنه بیگم (۱۱۶۰-۱۲۴۳ قمرى)، دختر علامه وحید بهبهانى است. او زنى عالمه و بافضیلت بوده و صاحب مستدرکات أعیان الشیعة درباره او مى‌گوید: «من أفقه نساء عصره، متکلمة واعظة أصولیة محققة محدثة جلیلة».[۲]

سید محمد مجاهد با تنها دختر سید محمدمهدى بحرالعلوم (م، ۱۲۱۲ قمرى) ازدواج کرد و صاحب سه فرزند شد. سید حسین بزرگترین فرزند او است که در أعیان الشیعة درباره اش این طور آمده است: «کان فاضلاً عالماً مجتهداً بصیراً بالقواعد الأصولیة».[۳] در مورد فرزند دیگرش سید حسن نیز، چنین آمده است: «کان عالماً فاضلاً مجتهداً بصیراً قاضیاً رئیساً فی الحائر على مشرفه السلام».

تحصیلات و استادان

سید محمد مجاهد نزد پدر بزرگوارش صاحب ریاض و علامه بحرالعلوم تلمذ نمود و با تلاش پیگیرى که در اصول و فقه داشت، به سرعت به مقامات علمى دست یافت، به حدى که پدرش او را اعلم تشخیص داده و دیگر فتوا نداد و به این علت، سید محمد از کربلا به اصفهان مهاجرت کرد.[۴]

در کتاب فوائد رضویه، علت مهاجرت ایشان را استیلاء جماعتى از وهابیون بر حائر حسینى و کشتار اهالى آن منطقه دانسته است.[۵]

مدت اقامت سید محمد در اصفهان سیزده سال بوده است و در این مدت علماى آن منطقه در مجلس درس او حاضر مى‌شدند و ایشان مرجع علمى فقه و اصول بوده و کتاب مفاتیح الأصول و سایر تألیفاتش را در آنجا نوشته است.

تدریس و ‌شاگردان‌

او داراى شاگردان مشهورى نظیر شیخ مرتضى انصارى (متوفى ۱۲۸۱ قمرى) بوده که مدت چهار سال از محضر پرفیض این عالم ربانى استفاده کرده است. از دیگر شاگردان او شیخ محمد شریف بن حسنعلى مازندرانى، مشهور به شریف العلماء (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) است. دیگر شاگردان ایشان عبارتند از:

  1. شیخ میرزا داود بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۲۹۸ قمرى)
  2. شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
  3. شیخ احمد بن على مختارى گلپایگانى‌
  4. آقا احمد بن آقا محمدعلى بن محمدباقر وحید بهبهانى (متوفى ۱۲۴۳ قمرى)
  5. میرزا حسین لاهیجى نجفى (متوفى ۱۳۰۶ قمرى)
  6. سید حسین بن سید محمد مجاهد طباطبایى‌
  7. ملا حسین واعظ تسترى‌
  8. صفرعلى لاهیجى‌
  9. شیخ غلامرضا بن محمدعلى آرانى کاشانى‌
  10. میرزا محمدحسن بن محمد معصوم رضوى مشهدى، معروف به حاجى مجتهد (متوفى ۱۲۷۸ قمرى)
  11. سید محمدشفیع جاپلقی (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
  12. حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى‌
  13. سید محمدتقى قزوینى‌
  14. شیخ عبدالحسین بن شیخ ملا على برغانى قزوینى‌
  15. میرزا ابوالحسن بن حسین بن تقى تنکابنى، مشهور به گیلانى‌
  16. شیخ ملا صفر على لاهیجانى قزوینى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)
  17. شیخ میرزا ضیاءالدین بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)

آثار و تألیفات‌

  1. مفاتیح الاصول‌
  2. الوسائل فی الأصول‌
  3. مناهل الأحکام‌
  4. إصلاح العمل‌
  5. عمدة المقال فی تحقیق أحوال الرجال‌
  6. رسالة حجیة الظن‌
  7. المصابیح فی شرح المفاتیح للکاشانی‌
  8. جامع العبائر
  9. کتاب فی الأغلاط المشهورة
  10. المصباح الباهر فی ردّ الیادری و إثبات نبوة نبیّنا الطاهر
  11. رسالة فی الاستصحاب‌
  12. الجهادیة
  13. حاشیه بر معالم‌
  14. رسالة فی حجّیة الشهرة

از منظر بزرگان‌

  • فوائد الرضویة: «السید الأجل الأعظم الأکرم الأفخم البحر الزاخر والسحاب الماطر الفائق على الأوائل والأواخر، صاحب التحقیقات الرشیفة والتألیفات الأنیفة کالمفاتیح والمناهل و غیرهما، نوراللّه روضته و أعلى فی الفردوس منزلته».[۶]
  • تکملة أمل الآمل: «علامة العلماء الأعلام و سید الفقهاء العظام و أعلم أهل العلم بالأصول و الکلام».[۷]
  • الروضة البهیة: «کان مفتیاً و حاکماً و قاضیاً و رئیساً فی الدین و الدنیا و مرجعاً للعرب و العجم، انتهت الریاسة الإمامیة فی عصره».[۸]
  • أعیان الشیعة: «المرجع فی علمی الأصول والفقه لکل علمائنا و صنف فیها مفاتیح الأصول و غیره حتى توفی والده فرجع إلى کربلاء، فکان المرجع العام لکلّ الإمامیة فی أطراف الدنیا».[۹]

‌فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی

زعامت و مرجعیت:

سید محمد مجاهد پس از ارتحال پدر بزرگوارش در سال ۱۲۳۱ قمرى به کربلا هجرت نموده و مقام افتا و قضاوت و زعامت در دین و دنیاى مردم را به عهده مى‌گیرد. او مرجع عرب و عجم در زمان خود بوده و ریاست شیعیان را در این عصر به عهده داشته است، تا این که به علت حمله وهابیون به کاظمین مهاجرت مى‌کند و این شهر محل امنى براى شیعیان مى‌گردد.

جهاد با روسیه‌:

دروه مرجعیت سید محمد مجاهد با جنگ‌های ایران و روس همزمان بود، از این‌رو او همانند فقیهان دیگر شیعه به مبارزه با روس‌ها پرداخت. سید محمد، نخست فتوای جهاد در برابر روس‌ها داد و در اواخر عمر به همراه گروهی از علمای عتبات، عازم تهران و سپس تبریز شد تا شخصاً مردم را به جهاد علیه روس‌ها تشویق و پادشاه را به جنگ با آن‌ها وادار کند. از این‌رو به سید محمد مجاهد لقب گرفت. در این جنگ، علاوه بر ایشان، علماى بزرگى همچون ملا احمد نراقی (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) شرکت داشتند. از دیگر روحانیونى که در این جنگ حضور داشتند مى‌توان به: سید ابراهیم نواب یزدى، حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى، شیخ ملا صفرعلى لاهیجانى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)، شیخ میرزا ضیاءالدین بن اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)، میرزا داود بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۲۹۸ قمرى) و شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى) اشاره کرد.

این خیزش هرچند در ابتدا پیروزهایی برای سپاه ایران در پی داشت، اما پس از عقب‌نشینی فتحعلی شاه، منجر به جدایی بخش‌هایی از ایران بر اساس قرارداد ترکمنچای شد. سید محمد درگذشت و پیکرش در کربلا به خاک سپرده شد.

وفات‌

آیت الله سید محمد مجاهد در سال ۱۲۴۲ قمرى در بازگشت از تبریز، در قزوین دار فانی را وداع گفت. بدن مطهر ایشان را به کربلا منتقل و دفن کردند. قبر آن بزرگوار مشهور و داراى گنبد بزرگى است و محل زیارت مردم است.

پانویس

  1. أعیان الشیعة، ج۸، ص۳۱۴.
  2. مستدرکات أعیان الشیعة، ج۵، ص۶۲.
  3. أعیان الشیعة، ج۶، ص۱۵۹.
  4. أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳.
  5. الفوائد الرضویة به نقل از روضة البهیة، ص۵۷۹-۵۸۱.
  6. الفوائد الرضویة، ص۵۷۹.
  7. أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳ به نقل از تکملة أمل الآمل.
  8. الفوائد الرضویة، ص۵۸۱ به نقل از الروضة البهیة.
  9. أعیان الشیعة، ص ۴۴۳.

منابع

  • نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.
  • ویکی شیعه.