سید محمد محقق داماد: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | '''آیت الله سید محمد محقق داماد'''، از فقیهان نامدار [[شیعه]] در قرن چهاردهم هجری | + | '''آیت الله سید محمد محقق داماد''' (۱۳۸۸-۱۳۲۵ ق)، از فقیهان و مدرسان نامدار [[شیعه]] در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|آیت الله حائری]] و داماد ایشان بود. وی با تدریس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] در [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] و اهتمام به تعلیم و تربیت فضلاء، رسالت علمی و دینی خویش را انجام داد. آیت الله [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] و آیت الله [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] از شاگردان برجسته او هستند. |
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = سید محمد محقق داماد | ||
| + | ||تصویر= [[پرونده:محقق داماد.jpg|240px]] | ||
| + | ||زادروز = ۱۳۲۵ قمری | ||
| + | |زادگاه = اردکان، [[یزد]] | ||
| + | |وفات = ۱۳۸۸ قمری | ||
| + | |مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] | ||
| + | |اساتید = [[سید محمدتقی خوانساری]]، [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]]، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه‌کمری]]، [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|حاج شیخ عبدالکریم حائری]]،... | ||
| + | |شاگردان = [[مرتضی مطهری]]، [[شهید بهشتی]]، [[امام موسی صدر]]، [[سید مصطفی خمینی]]، [[شهید مفتح]]، [[ناصر مکارم شیرازی|ناصر مکارم شیرازی]]، [[عبدالله جوادی آملی]]،... | ||
| + | |آثار = حاشیه بر [[العروة الوثقی (کتاب)|عروة الوثقی]]،... | ||
| + | }} | ||
| + | ==ولادت == | ||
| − | + | سید محمد محقق داماد در سال ۱۳۲۵ قمری در یک بیت رفیع علمی و ولائی، در اردکان [[یزد]] پا به عرصه حیات نهاد. پدرش مرحوم حجت الاسلام حاج سید جعفر موسوی بود که در سفر [[عتبات عالیات|عتبات]] وفات نمود و کودک هنوز از مادر متولد نگردیده بود. | |
| − | + | == تحصیل و استادان == | |
| + | سید محمد در یزد نزد اساتید نامداری مانند: مرحوم آقا سید احمد مدرس، مرحوم حاج سید یحی واعظ، مرحوم آقای سید حسن باغ گندمی و مرحوم آقا سید محمد علیرضا حائری به تحصیل مقدمات علوم و سطوح پرداخت و مقداری از [[قوانین الاصول (کتاب)|قوانین]] را پیش آیت الله شیخ غلامرضا یزدی تلمذ نمود، و با اشارت و صلاحدید وی، شاگرد ساعی و کوشا، عازم [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] گردید. | ||
| − | + | سید محمد محقق به برکت استعداد ذاتی و ذوق و شوق فراوان تحصیلی، در طی نه سال اقامت در [[قم]]، به مراتب عالیه علمی نائل آمد و ضمن تحصیل به تدریس و تعلیم نیز پرداخت. | |
| − | + | ایشان در سال ۱۳۴۱ هـ.ق، یعنی در حدود ۱۶ سالگی به دروس حضرات آیات [[سید علی یثربی کاشانی|میر سید علی یثربی کاشانی]] (م ۱۳۸۰ هـ.ق)، مرحوم آقا [[سید محمدتقی خوانساری]] (م ۱۳۷۱ هـ.ق)، مرحوم حاج میرزا محمد همدانی (م ۱۳۶۵) و آیات عظام شیخ محمود اردکانی، و [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]] و مرحوم [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه‌کمری]] (۱۳۷۲) و سرانجام درس آیت الله العظمی [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|حاج شیخ عبدالکریم حائری]] قدس سره راه یافته و تلمذ نموده است. | |
| − | + | وی بیشترین بهره را از محضر مبارک زعیم عالیقدر و مؤسس [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] (آیت الله حائری) برده، و در اثر احساس لیاقت و استعداد شاگرد، مورد عنایت و توجه خاص استاد عالیقدرش قرار گرفته است، و همین عنایت خاص استاد موجب گردیده که به افتخار دامادی وی نیز نائل آید، از این رو به «محقق داماد» معروف است. | |
| − | + | == تدریس و شاگردان == | |
| + | پس از ارتحال استاد بزرگوار و مؤسس [[حوزه علمیه]] قم، معظم‌له تدریس در این حوزه را شروع و در مدت اندکی، محضر درس وی به صورت مجمع فضلا و دانشمندان و محل ملاقات اندیشمندان درآمد، و ایشان از این فرصت عالی‌ترین بهره‌ها را برده، و در تمام ایام به تدریس و تربیت پرداخته اند. روزهایی هم که حوزه تعطیل می‌‌شد، بیت شریف ایشان یک مدرس بزرگ، و یک جایگاه رفع اشکالات و بحث و گفتگوی [[فقه|فقهی]] و [[اصول فقه|اصولی]] درمی‌‌آمد. از این رو درس ایشان، مجتهدپرور و مرکز تلاقی افکار و تضارب اندیشه‌ها بود. در اثر همین تمحض در علم بود که جمعی از زبدگان حوزه به محفل گرم و باصفای وی می‌‌شتافتند، افرادی مانند: | ||
| − | + | #مرحوم آیت الله [[شیخ مرتضی حائری یزدی]] (درس کفایه) | |
| + | #استاد شهید، آیت الله [[مرتضی مطهری]] اعلی الله مقامه الشریف | ||
| + | #شهید دکتر [[شهید بهشتی|سید محمد حسینی بهشتی]] | ||
| + | #شهید شیخ عبدالرحیم ربانی شیرازی | ||
| + | #شهید [[امام موسی صدر]] (رهبر شیعیان [[لبنان]]) | ||
| + | #شهید [[سید مصطفی خمینی]] | ||
| + | #شهید [[شهید مفتح|دکتر محمد مفتح]] | ||
| + | #آیت الله [[آیت الله علی قدوسی|شهید شیخ علی قدوسی]] | ||
| + | #آیت الله حاج [[حسینعلی منتظری نجف آبادی|شیخ حسینعلی منتظری]] | ||
| + | #آیت الله حاج شیخ علی مشکینی | ||
| + | #آیت الله [[سید عبدالکریم موسوی اردبیلی|سید عبدالکریم موسوی اردبیلی]] | ||
| + | #آیت الله [[ناصر مکارم شیرازی|ناصر مکارم شیرازی]] | ||
| + | #آیت الله حاج شیخ [[عبدالله جوادی آملی]] | ||
| + | #آیت الله حاج [[سید موسی شبیری زنجانی]] | ||
| + | #آیت الله حاج [[سید مهدی روحانی]] | ||
| + | #آیت الله شیخ احمد آذری قمی | ||
| + | #آیت الله حاج شیخ [[حسین نوری همدانی]] | ||
| + | #آیت الله حاج سید عبدالرسول شریعتمداری | ||
| + | #آیت الله حاج سید محمدحسین تهرانی (لاله‌زاری) | ||
| + | #آیت الله حاج سید محمدحسن مرتضوی لنگرودی | ||
| + | #آیت الله حاج شیخ [[حسین مظاهری اصفهانی]] | ||
| + | #آیت الله حاج شیخ محمد مؤمن قمی | ||
| − | + | ==آثار و تألیفات== | |
| − | + | از آثار عمده ایشان، حواشی بر [[العروة الوثقی (کتاب)|العروة الوثقی]] مرحوم [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید کاظم یزدی]] به قلم خودش می‌‌باشد، ولی تقریرات دروس [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] ایشان توسط جمعی از فضلای جلسه درس ایشان تحریر و تالیف و به مرحله چاپ رسیده است. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | و | + | #مباحث [[حج]]، صلوة، صوم، [[اعتکاف]]، [[خمس]] و قسمت عمده [[زکات]]، توسط حضرت آیت الله [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] تقریر و تحریر به چاپ رفته است. |
| + | #استاد بزرگوار آیت الله [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] دوره درس اصول ایشان را نوشته‌اند. | ||
| + | #آیت الله طاهری اصفهانی، مبحث طهارت و دوره اصول ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند. | ||
| + | #آیت الله شیخ محمد مؤمن، بحث صلوة ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند. | ||
| − | == | + | == فعالیت‌های سیاسی == |
| + | بنا به گفته آیت‌الله [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]]، آیت الله محقق داماد در عین اعتقاد به ملازمه [[دین]] و سیاست، از هرگونه فعالیت غیرعلمی پرهیز می‌کرده و همه وقت خود را مصروف تحقیق و تدریس کرده بود. تنها مباحثی که از وی در این زمینه نقل شده است حضور در جمع معترضین به تصویب لایحۀ انجمن‌های ایالتی و ولایتی در اوائل دهه چهل است. | ||
| − | + | به دنبال انتشار خبر تصویب لایحۀ انجمن‌های ایالتی و ولایتی توسط روزنامه‌ها، آیت الله محقق همراه علمایی چون [[امام خمینی|امام خمینی]]<nowiki/>، آیت‌الله [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]] و آیت‌الله [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|گلپایگانی]] در منزل [[شیخ مرتضی حائری یزدی|شیخ مرتضی حائری]]<nowiki/> تشکیل جلسه دادند و به تبادل‌نظر دربارۀ اوضاع جاری پرداختند. سرانجام تصمیم گرفتند که تا پایان کار و لغو تصویبنامه، هفته‌ای یک شب جلساتی را در منزل یکی از آیات عظام برقرار سازند و به مبارزه ادامه دهند. | |
| − | + | بعد از جلسۀ ۱۶ مهر ۱۳۴۱ش آیات عظام تلگرافی در اعتراض به تصمیم دولت اسدالله علم در تصویب لایحۀ انجمن‌های ایالتی و ولایتی به شاه مخابره کردند. آیت‌الله سید محمد داماد نیز همراه [[سید احمد شبیری زنجانی|سید احمد شبیری زنجانی]] و مرتضی حائری تلگرافی به شاه مخابره و مسائلی همچون تساوی مسلمان و کافر و قید کتاب آسمانی به جای [[قرآن|قرآن]] در مراسم تحلیف را، مخالف مصالح عالیۀ [[اسلام|اسلام]] و نص قانون اساسی قلمداد کردند و خواستار لغو این تصویبنامه شدند. | |
| − | + | ==ویژگی‌های اخلاقی== | |
| − | + | مرحوم آیت الله محقق داماد، فردی [[زهد|زاهد]]، پارسا و بسیار صریح اللهجه، خوش مجلس و شیرین سخن بودند. هرگز به مقامات صوری و مناصب ظاهری اهمیت نمی‌‌دادند. از [[تواضع]] و [[ادب]] خاصی برخوردار بودند. او در ایام ماه [[رمضان]] در [[مسجد]] بازار [[قم]] به وعظ و ارشاد می‌‌پرداختند، و سخنان وی تاثیر عمیقی در دل شنوندگان باقی می‌‌گذاشت. | |
| − | + | ==وفات== | |
| − | + | مرحوم آیت الله محقق داماد، پس از عمری تلاش و کوشش در راه انجام وظیفه الهی و پس از تربیت جمعی از شاگردان مجتهد و شایسته، روز چهارشنبه ۲ [[ذی الحجه]] سال ۱۳۸۸ هـ.ق بر اثر سکته قلبی، دار فانی را وداع گفت و در [[قم]] در مقبره‌ای از مقابر سمت شرقی صحن مطهر [[حضرت معصومه]] (سلام الله علیها) با تجلیل و تشییع کم سابقه مدفون گردید. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | ==منابع== |
| − | + | *عقیقی بخشایشی، تلخیص از کتاب فقهای نامدار شیعه، صفحه ۴۶۳. | |
| − | + | *احمد محیطی اردکانی، "سید محمد محقق داماد"، [http://www.hawzah.net/fa/daneshvar/daneshvarview/3627 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: ۷ اسفند ۱۳۹۲. | |
| − | + | *ویکی شیعه. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | * | ||
| − | * احمد محیطی | ||
[[رده:علمای قرن چهاردهم]] | [[رده:علمای قرن چهاردهم]] | ||
نسخهٔ ۲۱ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۱۶
آیت الله سید محمد محقق داماد (۱۳۸۸-۱۳۲۵ ق)، از فقیهان و مدرسان نامدار شیعه در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان آیت الله حائری و داماد ایشان بود. وی با تدریس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم و اهتمام به تعلیم و تربیت فضلاء، رسالت علمی و دینی خویش را انجام داد. آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله جوادی آملی از شاگردان برجسته او هستند.
| |
| نام کامل | سید محمد محقق داماد |
| زادروز | ۱۳۲۵ قمری |
| زادگاه | اردکان، یزد |
| وفات | ۱۳۸۸ قمری |
| مدفن | قم، حرم حضرت معصومه |
|
| |
| اساتید |
سید محمدتقی خوانساری، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، سید محمد حجت کوه‌کمری، حاج شیخ عبدالکریم حائری،... |
| شاگردان |
مرتضی مطهری، شهید بهشتی، امام موسی صدر، سید مصطفی خمینی، شهید مفتح، ناصر مکارم شیرازی، عبدالله جوادی آملی،... |
| آثار |
حاشیه بر عروة الوثقی،... |
محتویات
ولادت
سید محمد محقق داماد در سال ۱۳۲۵ قمری در یک بیت رفیع علمی و ولائی، در اردکان یزد پا به عرصه حیات نهاد. پدرش مرحوم حجت الاسلام حاج سید جعفر موسوی بود که در سفر عتبات وفات نمود و کودک هنوز از مادر متولد نگردیده بود.
تحصیل و استادان
سید محمد در یزد نزد اساتید نامداری مانند: مرحوم آقا سید احمد مدرس، مرحوم حاج سید یحی واعظ، مرحوم آقای سید حسن باغ گندمی و مرحوم آقا سید محمد علیرضا حائری به تحصیل مقدمات علوم و سطوح پرداخت و مقداری از قوانین را پیش آیت الله شیخ غلامرضا یزدی تلمذ نمود، و با اشارت و صلاحدید وی، شاگرد ساعی و کوشا، عازم حوزه علمیه قم گردید.
سید محمد محقق به برکت استعداد ذاتی و ذوق و شوق فراوان تحصیلی، در طی نه سال اقامت در قم، به مراتب عالیه علمی نائل آمد و ضمن تحصیل به تدریس و تعلیم نیز پرداخت.
ایشان در سال ۱۳۴۱ هـ.ق، یعنی در حدود ۱۶ سالگی به دروس حضرات آیات میر سید علی یثربی کاشانی (م ۱۳۸۰ هـ.ق)، مرحوم آقا سید محمدتقی خوانساری (م ۱۳۷۱ هـ.ق)، مرحوم حاج میرزا محمد همدانی (م ۱۳۶۵) و آیات عظام شیخ محمود اردکانی، و سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و مرحوم سید محمد حجت کوه‌کمری (۱۳۷۲) و سرانجام درس آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری قدس سره راه یافته و تلمذ نموده است.
وی بیشترین بهره را از محضر مبارک زعیم عالیقدر و مؤسس حوزه علمیه قم (آیت الله حائری) برده، و در اثر احساس لیاقت و استعداد شاگرد، مورد عنایت و توجه خاص استاد عالیقدرش قرار گرفته است، و همین عنایت خاص استاد موجب گردیده که به افتخار دامادی وی نیز نائل آید، از این رو به «محقق داماد» معروف است.
تدریس و شاگردان
پس از ارتحال استاد بزرگوار و مؤسس حوزه علمیه قم، معظم‌له تدریس در این حوزه را شروع و در مدت اندکی، محضر درس وی به صورت مجمع فضلا و دانشمندان و محل ملاقات اندیشمندان درآمد، و ایشان از این فرصت عالی‌ترین بهره‌ها را برده، و در تمام ایام به تدریس و تربیت پرداخته اند. روزهایی هم که حوزه تعطیل می‌‌شد، بیت شریف ایشان یک مدرس بزرگ، و یک جایگاه رفع اشکالات و بحث و گفتگوی فقهی و اصولی درمی‌‌آمد. از این رو درس ایشان، مجتهدپرور و مرکز تلاقی افکار و تضارب اندیشه‌ها بود. در اثر همین تمحض در علم بود که جمعی از زبدگان حوزه به محفل گرم و باصفای وی می‌‌شتافتند، افرادی مانند:
- مرحوم آیت الله شیخ مرتضی حائری یزدی (درس کفایه)
- استاد شهید، آیت الله مرتضی مطهری اعلی الله مقامه الشریف
- شهید دکتر سید محمد حسینی بهشتی
- شهید شیخ عبدالرحیم ربانی شیرازی
- شهید امام موسی صدر (رهبر شیعیان لبنان)
- شهید سید مصطفی خمینی
- شهید دکتر محمد مفتح
- آیت الله شهید شیخ علی قدوسی
- آیت الله حاج شیخ حسینعلی منتظری
- آیت الله حاج شیخ علی مشکینی
- آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
- آیت الله ناصر مکارم شیرازی
- آیت الله حاج شیخ عبدالله جوادی آملی
- آیت الله حاج سید موسی شبیری زنجانی
- آیت الله حاج سید مهدی روحانی
- آیت الله شیخ احمد آذری قمی
- آیت الله حاج شیخ حسین نوری همدانی
- آیت الله حاج سید عبدالرسول شریعتمداری
- آیت الله حاج سید محمدحسین تهرانی (لاله‌زاری)
- آیت الله حاج سید محمدحسن مرتضوی لنگرودی
- آیت الله حاج شیخ حسین مظاهری اصفهانی
- آیت الله حاج شیخ محمد مؤمن قمی
آثار و تألیفات
از آثار عمده ایشان، حواشی بر العروة الوثقی مرحوم سید کاظم یزدی به قلم خودش می‌‌باشد، ولی تقریرات دروس فقه و اصول ایشان توسط جمعی از فضلای جلسه درس ایشان تحریر و تالیف و به مرحله چاپ رسیده است.
- مباحث حج، صلوة، صوم، اعتکاف، خمس و قسمت عمده زکات، توسط حضرت آیت الله جوادی آملی تقریر و تحریر به چاپ رفته است.
- استاد بزرگوار آیت الله مکارم شیرازی دوره درس اصول ایشان را نوشته‌اند.
- آیت الله طاهری اصفهانی، مبحث طهارت و دوره اصول ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند.
- آیت الله شیخ محمد مؤمن، بحث صلوة ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند.
فعالیت‌های سیاسی
بنا به گفته آیت‌الله جوادی آملی، آیت الله محقق داماد در عین اعتقاد به ملازمه دین و سیاست، از هرگونه فعالیت غیرعلمی پرهیز می‌کرده و همه وقت خود را مصروف تحقیق و تدریس کرده بود. تنها مباحثی که از وی در این زمینه نقل شده است حضور در جمع معترضین به تصویب لایحۀ انجمن‌های ایالتی و ولایتی در اوائل دهه چهل است.
به دنبال انتشار خبر تصویب لایحۀ انجمن‌های ایالتی و ولایتی توسط روزنامه‌ها، آیت الله محقق همراه علمایی چون امام خمینی، آیت‌الله مرعشی نجفی و آیت‌الله گلپایگانی در منزل شیخ مرتضی حائری تشکیل جلسه دادند و به تبادل‌نظر دربارۀ اوضاع جاری پرداختند. سرانجام تصمیم گرفتند که تا پایان کار و لغو تصویبنامه، هفته‌ای یک شب جلساتی را در منزل یکی از آیات عظام برقرار سازند و به مبارزه ادامه دهند.
بعد از جلسۀ ۱۶ مهر ۱۳۴۱ش آیات عظام تلگرافی در اعتراض به تصمیم دولت اسدالله علم در تصویب لایحۀ انجمن‌های ایالتی و ولایتی به شاه مخابره کردند. آیت‌الله سید محمد داماد نیز همراه سید احمد شبیری زنجانی و مرتضی حائری تلگرافی به شاه مخابره و مسائلی همچون تساوی مسلمان و کافر و قید کتاب آسمانی به جای قرآن در مراسم تحلیف را، مخالف مصالح عالیۀ اسلام و نص قانون اساسی قلمداد کردند و خواستار لغو این تصویبنامه شدند.
ویژگی‌های اخلاقی
مرحوم آیت الله محقق داماد، فردی زاهد، پارسا و بسیار صریح اللهجه، خوش مجلس و شیرین سخن بودند. هرگز به مقامات صوری و مناصب ظاهری اهمیت نمی‌‌دادند. از تواضع و ادب خاصی برخوردار بودند. او در ایام ماه رمضان در مسجد بازار قم به وعظ و ارشاد می‌‌پرداختند، و سخنان وی تاثیر عمیقی در دل شنوندگان باقی می‌‌گذاشت.
وفات
مرحوم آیت الله محقق داماد، پس از عمری تلاش و کوشش در راه انجام وظیفه الهی و پس از تربیت جمعی از شاگردان مجتهد و شایسته، روز چهارشنبه ۲ ذی الحجه سال ۱۳۸۸ هـ.ق بر اثر سکته قلبی، دار فانی را وداع گفت و در قم در مقبره‌ای از مقابر سمت شرقی صحن مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) با تجلیل و تشییع کم سابقه مدفون گردید.
منابع
- عقیقی بخشایشی، تلخیص از کتاب فقهای نامدار شیعه، صفحه ۴۶۳.
- احمد محیطی اردکانی، "سید محمد محقق داماد"، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۷ اسفند ۱۳۹۲.
- ویکی شیعه.
