توسل به اهل بیت علیهم السلام: تفاوت بین نسخه‌ها
| سطر ۲۳: | سطر ۲۳: | ||
ابن تيميه در رساله‌اي با عنوان "قاعدة جليلة في التوسل و الوسيله" از دو‌گونه توسل مشروع و نامشروع ياد مي‌كند.<ref> نك: قاعدة جليله، ص87، 123-127؛ نك: دقائق التفسير، ج2، ص47-48. </ref> توسل مشروع آن است كه ايمان و رفتار صالح، واسطه تقرب به خدا قرار گيرد يا آن‌كه كسي از پيامبر (ص) يا هر بنده ديگر در هنگام زندگاني وي و در حال حضورش درخواست دعاي خير كند. اما سوگند دادن خدا به پيامبر (ص) و واسطه نهادن مقام و منزلت پيامبر (ص) در طلب حاجت از خدا، یا درخواست دعاي خیر از ایشان پس از وفاتشان بدعت و نامشروع شمرده شده است.<ref> نك: تحفة الاحوذي، ج10، ص25-28؛ المنار، ج6، ص370-377؛ ج11، ص6-7. </ref> | ابن تيميه در رساله‌اي با عنوان "قاعدة جليلة في التوسل و الوسيله" از دو‌گونه توسل مشروع و نامشروع ياد مي‌كند.<ref> نك: قاعدة جليله، ص87، 123-127؛ نك: دقائق التفسير، ج2، ص47-48. </ref> توسل مشروع آن است كه ايمان و رفتار صالح، واسطه تقرب به خدا قرار گيرد يا آن‌كه كسي از پيامبر (ص) يا هر بنده ديگر در هنگام زندگاني وي و در حال حضورش درخواست دعاي خير كند. اما سوگند دادن خدا به پيامبر (ص) و واسطه نهادن مقام و منزلت پيامبر (ص) در طلب حاجت از خدا، یا درخواست دعاي خیر از ایشان پس از وفاتشان بدعت و نامشروع شمرده شده است.<ref> نك: تحفة الاحوذي، ج10، ص25-28؛ المنار، ج6، ص370-377؛ ج11، ص6-7. </ref> | ||
| − | |||
| − | |||
نگرش ابن تيميه در نقد توسل را عموم دانشمندان مذاهب اسلامي انكار نموده و رديه‌هاي متعدد در اين زمينه نگاشته‌اند.<ref> نك: شفاء السقام، ص245-320؛ وفاء الوفاء، ج4، ص193-199؛ نك: شواهد الحق، ص137-142. </ref> بيشتر اين رديه‌ها به تحليل ماهيت رفتار افراد در توسل به صالحان و نيكان و رد اتهام شرك پرداخته‌اند و به آيه 35 سوره مائده و نيز آياتي كه از استغفار پيامبر براي مؤمنان ياد مي‌كند (براي نمونه: يوسف/12، 97-98؛ منافقون/63، 5) و رواياتي كه از توسل صحابه به پيامبر (ص) در زندگاني و پس از مرگ ايشان حكايت دارند <ref> نك: المعجم الصغير، ج1، ص3؛ مجمع الزوائد، ج2، | نگرش ابن تيميه در نقد توسل را عموم دانشمندان مذاهب اسلامي انكار نموده و رديه‌هاي متعدد در اين زمينه نگاشته‌اند.<ref> نك: شفاء السقام، ص245-320؛ وفاء الوفاء، ج4، ص193-199؛ نك: شواهد الحق، ص137-142. </ref> بيشتر اين رديه‌ها به تحليل ماهيت رفتار افراد در توسل به صالحان و نيكان و رد اتهام شرك پرداخته‌اند و به آيه 35 سوره مائده و نيز آياتي كه از استغفار پيامبر براي مؤمنان ياد مي‌كند (براي نمونه: يوسف/12، 97-98؛ منافقون/63، 5) و رواياتي كه از توسل صحابه به پيامبر (ص) در زندگاني و پس از مرگ ايشان حكايت دارند <ref> نك: المعجم الصغير، ج1، ص3؛ مجمع الزوائد، ج2، | ||
ص279. </ref>، استناد مي‌كنند. چنان‌كه خود پيامبر (ص) هنگام دفن فاطمه بنت اسد، با توسل به پيامبران پيشين براي او آمرزش خواست.<ref> نك: وفاء الوفاء، ج3، ص87-88؛ ج4، ص195. </ref> | ص279. </ref>، استناد مي‌كنند. چنان‌كه خود پيامبر (ص) هنگام دفن فاطمه بنت اسد، با توسل به پيامبران پيشين براي او آمرزش خواست.<ref> نك: وفاء الوفاء، ج3، ص87-88؛ ج4، ص195. </ref> | ||
| − | + | در سده‌هاي اخير وهابيت که اندیشه های سلفیه را دارند و بر مكان‌هاي مقدس اسلامي سلطه دارند با دستاویز قرار دادن این اعتقاد توسل به مزارهاي مقدس را ممنوع نموده اند و گروه های تکفیری جهادی نیز که از ابن تیمیه پیروی می کنند، یکی از دلایل خود برای جنگ با شیعه را توسل می دانند. | |
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۲۶ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۳۰
توسّل عبارت است از وسیله قرار دادن چیزی یا کسی برای تقرب به خداوند متعال و بر آمدن حاجت. این اصطلاح از آیه 35 سوره مائده گرفته شده است که مومنان را به جستن وسیله ای برای تقرب به خدا ترغیب می کند. برخی از روایات وسیله مورد اشاره در این آیه را پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله یا اهل بیت علیهم السلام بیان نموده اند.
محتویات
آیه توسل
روشن‌ترین اشاره به توسل در سوره مائده آمده است که خداوند صریحاً به مؤمنان دستور می‌دهد برای تقریب به او وسیله‌ای بجویند:
- يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای اهل ایمان! از خدا پروا کنید و دست آویز و وسیله ای برای تقرّب به سوی او بجویید؛ و در راه او بکوشید تا رستگار شوید.[۱]
معنای وسیله در آیه
کلمه وسیله در این آیه مصداق انحصاری ندارد. فیض کاشانی در این مورد می گوید: هر آن چیزی كه موجب تقرب بنده به خداوند گردد وسیله شمرده مى‌شود؛ از اعمال صالح گرفته تا اسماء الهى، معصومان علیهم‌السلام، عالمان ربّانى، مؤمنان كامل و آنچه نزد خداوند داراى قداست و عظمت است مانند قرآن كریم و تربت سیدالشهدا علیه‌السلام.[۲]
جایگاه توسل به اهل بیت علیهم السلام در قرآن و روایات
برخی از روایات مراد از «وسیله» در آیه شریفه «وَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ»[۳] را اهل بیت علیهم اسلام معرفی نموده است. به عنوان نمونه از سلمان فارسی روایت شده است که از محمد صلی الله علیه و آله شنیدم که می گفت: خداوند عز و جل می گوید ای بندگانم آیا شما نيازهاى بزرگى نداريد؟ بدانيد كه به اين نيازهاى بزرگ نمىرسيد مگر اين كه محبوب ترين خلق از شما شفاعت كند. پس بدانيد كه گرامىترين خلق در نزد من افضل ترين آنها در نزد من محمد و برادرش على مىباشد و بعد از على هم امامانى هستند كه آنها وسيله ها نزد خداوند مىباشند. پس آگاه باشيد هر كس حاجتى از من بخواهد و محمد و آل پاكش را واسطه قرار بدهد، من آن حاجتها را به خاطر محبوبترين خلقم در نزد من اجابت مىكنم.[۴]
و در روایتی ازحضرت زهرا سلام الله علیها آمده است: تمام آنچه در آسمان و زمین است، برای تقرب به خداوند در پی وسیله است و ما وسیله و واسطه خداوند در میان خلق اوییم.[۵]
مشابه با این روایات از ائمه دیگر نیز صادر شده است. [۶]
توسل به اهل بیت علیهم السلام ریشه در آیات دیگری از قرآن نیز دارد. به عنوان نمونه در آیه ۱۰۳ سوره آل عمران از بندگان خواسته شده است که به ریسمان الهی چنگ زنند و گرد هم آیند: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّــهِ جَمِیعاً وَلاتَفَرَّقُوا.[۷] بنا بر روایات شیعه، مقصود از ریسمان الهی، اهل بیت پیامبر(ص) است.[۸]
مشروعیت توسل
بحث در مورد مشروعیت توسل از زمانی آغاز شد که ابن تيميه(م.728ق.) به طور جدي به نقد توسل پرداخته و گونه‌هايي از آن را نامشروع، بدعت و همراه شرك دانست و پيروان وي، موسوم به سلفيه نیز از او در این مورد پیروی کردند.
ابن تيميه در رساله‌اي با عنوان "قاعدة جليلة في التوسل و الوسيله" از دو‌گونه توسل مشروع و نامشروع ياد مي‌كند.[۹] توسل مشروع آن است كه ايمان و رفتار صالح، واسطه تقرب به خدا قرار گيرد يا آن‌كه كسي از پيامبر (ص) يا هر بنده ديگر در هنگام زندگاني وي و در حال حضورش درخواست دعاي خير كند. اما سوگند دادن خدا به پيامبر (ص) و واسطه نهادن مقام و منزلت پيامبر (ص) در طلب حاجت از خدا، یا درخواست دعاي خیر از ایشان پس از وفاتشان بدعت و نامشروع شمرده شده است.[۱۰]
نگرش ابن تيميه در نقد توسل را عموم دانشمندان مذاهب اسلامي انكار نموده و رديه‌هاي متعدد در اين زمينه نگاشته‌اند.[۱۱] بيشتر اين رديه‌ها به تحليل ماهيت رفتار افراد در توسل به صالحان و نيكان و رد اتهام شرك پرداخته‌اند و به آيه 35 سوره مائده و نيز آياتي كه از استغفار پيامبر براي مؤمنان ياد مي‌كند (براي نمونه: يوسف/12، 97-98؛ منافقون/63، 5) و رواياتي كه از توسل صحابه به پيامبر (ص) در زندگاني و پس از مرگ ايشان حكايت دارند [۱۲]، استناد مي‌كنند. چنان‌كه خود پيامبر (ص) هنگام دفن فاطمه بنت اسد، با توسل به پيامبران پيشين براي او آمرزش خواست.[۱۳]
در سده‌هاي اخير وهابيت که اندیشه های سلفیه را دارند و بر مكان‌هاي مقدس اسلامي سلطه دارند با دستاویز قرار دادن این اعتقاد توسل به مزارهاي مقدس را ممنوع نموده اند و گروه های تکفیری جهادی نیز که از ابن تیمیه پیروی می کنند، یکی از دلایل خود برای جنگ با شیعه را توسل می دانند.
پانویس
- ↑ سوره مائده، آیه ۳۵.
- ↑ تفسیر الصافى، ج2، ص33.
- ↑ سوره مائده/ 35.
- ↑ وسائل الشيعة، ج7، ص101
- ↑ ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۲۱۱
- ↑ رجوع کنید به وسائل الشیعه، ج7، کتاب الصلوه، ابواب دعاء، بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّوَسُّلِ فِي الدُّعَاءِ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ علیهم السلام
- ↑ سوره آل عمران، آیه ۱۰۳.
- ↑ طباطبائی،المیزان، موسسة الاعلمی، ج۳، ص۳۶۹.
- ↑ نك: قاعدة جليله، ص87، 123-127؛ نك: دقائق التفسير، ج2، ص47-48.
- ↑ نك: تحفة الاحوذي، ج10، ص25-28؛ المنار، ج6، ص370-377؛ ج11، ص6-7.
- ↑ نك: شفاء السقام، ص245-320؛ وفاء الوفاء، ج4، ص193-199؛ نك: شواهد الحق، ص137-142.
- ↑ نك: المعجم الصغير، ج1، ص3؛ مجمع الزوائد، ج2، ص279.
- ↑ نك: وفاء الوفاء، ج3، ص87-88؛ ج4، ص195.
منابع
- جمعى از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، جلد 2، ص 663.
- علی معموری، توسل، دانشنامه حج و حرمین شریفین [۱].
پیوندها
- پاسخ به شبهات توسل، سيد محمد حسيني قزويني، سایت مرکز تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)
- سيده معصومه جوادي زاويه، توسل، دانشنامه پژوهه، بازیابی: 23 شهریور 1393
- ولي عبدالهي، توسل در اسلام، دانشنامه پژوهه، بازیابی: 23 شهریور 1393
- دانشنامه جهان اسلام، مدخل توسل از جعفر سبحانی.
| اعتقادات شیعه | |
| توحید | توحید ذاتی * توحید صفاتی * توحید افعالی * توحید در عبادت * بداء * اسماء و صفات الهی |
| عدل | قضا و قدر * اختیار * امر بین الامرین |
| نبوت | عصمت پیامبران * خاتمیت * وحی * اعجاز * عدم تحریف قرآن |
| امامت |
باورها: ضرورت وجود امام * عصمت امامان * اهل بیت * چهارده معصوم * ولایت تكوینی * علم غیب امامان * غیبت امام زمان (عج) * انتظار * رجعت * توسل * شفاعت * آخر الزمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله * امام علی(ع) * امام حسن(ع) * امام حسین(ع) * امام سجاد(ع) * امام باقر(ع) * امام صادق(ع) * امام کاظم(ع) * امام رضا(ع) * امام جواد(ع) * امام هادی(ع) * امام عسکری(ع) * امام مهدی(عج) |
| معاد | برزخ * معاد جسمانی * حشر * صراط * میزان * بهشت * جهنم |
