جلال الدین سیوطی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | '''جلال الدین عبدالرحمان سیوطی''' | + | '''جلال الدین عبدالرحمان سیوطی''' (۸۴۹-۹۱۱ هـ.ق) عالم [[شافعی]] قرن نهم و دهم است. سیوطی در اواخر دوران شکوفایی علمی در [[مصر]] یعنی از زمان سقوط خلافت [[حکومت بنی عباس|عباسی]] تا اوایل قرن دهم می زیست. وی از اکابر علمای [[عامه]] است و تألیفات پرشماری در زمینه های مختلف دارد. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
| − | وی نزد علمای بزرگ از جمله ابوالعباس شمنی و علم الدین منادی و محیی الدین کافیجی به تحصیل علوم دینی پرداخت و در اکثر علوم متداول بخصوص در [[فقه]] و [[حدیث]] و تفسیر و معانی و بیان و بدیع و نحو و لغت تبحر یافت. | + | وی نزد علمای بزرگ از جمله ابوالعباس شمنی و علم الدین منادی و محیی الدین کافیجی به تحصیل علوم دینی پرداخت و در اکثر علوم متداول بخصوص در [[فقه]] و [[حدیث]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[علم معانی|معانی]] و [[علم بیان|بیان]] و [[علم بدیع|بدیع]] و [[علم نحو|نحو]] و [[علم لغت|لغت]] تبحر یافت. |
| − | == | + | ==تألیفات== |
| − | + | #آداب السلوک | |
| − | + | #آداب القاضی | |
| − | # آداب السلوک | + | #[[الاتقان فی علوم القرآن]] |
| − | # آداب القاضی | + | #اتمام النعمة فی اختصاص الاسلام بهذه الامة |
| − | # الاتقان فی علوم القرآن | + | #الاساس فی فضل بنی العباس |
| − | # اتمام النعمة فی اختصاص الاسلام بهذه الامة | + | #اسباب الحدیث |
| − | # الاساس فی فضل بنی العباس | + | #اسباب النزول (لباب النقول فی اسباب النزول) |
| − | # اسباب الحدیث | + | #اسعاف المبطاء فی رجال الموطاء. ([[موطأ مالک بن انس (کتاب)|موطاء]] امام مالک) این کتاب یک مرتبه در حیدرآباد هند و بار دیگر در دهلی با [[سنن ابن ماجه (کتاب)|سنن ابن ماجه]] به چاپ رسیده است. |
| − | # اسباب النزول (لباب النقول فی اسباب النزول) | + | #الاشباه و النظایر فی الفروع در فقه شافعی. این کتاب در [[مکه]] چاپ شده است. |
| − | # اسعاف المبطاء فی رجال الموطاء. (موطاء امام مالک) این کتاب یک مرتبه در حیدرآباد هند و بار دیگر در دهلی با سنن ابن ماجه به چاپ رسیده است. | + | #الاشباه والنظایر النحویة. این کتاب در حیدرآباد به چاپ رسیده است. |
| − | # الاشباه | + | #اصول النحو. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده. |
| − | # الاشباه والنظایر النحویة. این کتاب در حیدرآباد به چاپ رسیده است. | + | #افهام القرآن |
| − | # اصول النحو. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده. | + | #الاقتراح فی علم اصول النحو. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده. |
| − | # افهام القرآن | + | #الاکلیل فی استنباط التنزیل. این کتاب در دهلی در حاشیه کتاب جامع البیان معین الدین ایجی صفدی به چاپ رسیده است. |
| − | # الاقتراح فی علم اصول النحو. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده. | + | #الالفیة در مصطلحات. این کتاب در [[مصر]] چاپ شده است. |
| − | # الاکلیل فی استنباط التنزیل. این کتاب در دهلی در حاشیه کتاب جامع البیان معین الدین ایجی صفدی به چاپ رسیده است. | + | #انموذج اللبیب فی خصائص الحبیب. |
| − | # الالفیة در مصطلحات. این کتاب در [[مصر]] چاپ شده است. | + | #انوار السعادة |
| − | # انموذج اللبیب فی خصائص الحبیب. | + | #الاوج فی خبر عوج |
| − | # انوار السعادة | + | #البارع فی اقطاع الشارع |
| − | # الاوج فی خبر عوج | + | #بشری الکئیب بلقاء الحبیب. این کتاب در حاشیه کتاب شرح الصدور خود سیوطی در قاهره به چاپ رسیده است. |
| − | # البارع فی اقطاع الشارع | + | #بغیةالوعاة فی طبقات اللغویین والنحاة و این تلخیص کتاب طبقات کبرای خود اوست و در قاهره چاپ شده است. |
| − | # بشری الکئیب بلقاء الحبیب. این کتاب در حاشیه کتاب شرح الصدور خود سیوطی در قاهره به چاپ رسیده است. | + | #البهجة المرضیة فی شرح الالفیة. در این کتاب الفیه ابن مالک شرح شده است و همین کتاب است که بنام سیوطی معروف است. |
| − | # بغیةالوعاة فی طبقات اللغویین والنحاة و این تلخیص کتاب طبقات کبرای خود اوست و در قاهره چاپ شده است. | + | #تاریخ الخلفاء. این کتاب در لاهور و دهلی و کلکته و قاهره و [[دمشق]] چاپ شده است. |
| − | # البهجة المرضیة فی شرح الالفیة. در این کتاب الفیه ابن مالک شرح شده است و همین کتاب است که بنام سیوطی معروف است. | + | #تبییض الصحیفة فی مناقب الامام ابی حنیفه. این کتاب با هشت رساله دیگر از همین مؤلف یکجا در حیدرآباد چاپ شده است. |
| − | # تاریخ الخلفاء. این کتاب در لاهور و دهلی و کلکته و | + | #ترجمان القرآن فی تفسیر المسند. این کتاب در قاهره چاپ شده است. |
| − | # تبییض الصحیفة فی مناقب الامام ابی حنیفه. این کتاب با هشت رساله دیگر از همین مؤلف یکجا در حیدرآباد چاپ شده است. | + | #تزیین الارائک فی ارساله (ص) الی الملائک. |
| − | # ترجمان القرآن فی تفسیر المسند. این کتاب در قاهره چاپ شده است. | + | #تشنیف الارکان فی انه لیس فی الامکان ابدع مماکان. |
| − | # تزیین الارائک فی ارساله (ص) الی الملائک. | + | #التعریف بآداب التألیف. |
| − | # تشنیف الارکان فی انه لیس فی الامکان ابدع مماکان. | + | #[[تفسیر الجلالین]]. وی در ۲۲ سالگی تفسیر جلال الدین محمد احمد را که تا [[سوره کهف]] نوشته و با تمام آن موفق نشده بود، تکمیل کرد و به همان شیوه تا آخر سوره های [[قرآن]] را [[تفسیر قرآن|تفسیر]] نمود. این تفسیر بنام جلالین خوانده شده و بارها به چاپ رسیده است. |
| − | # التعریف بآداب التألیف. | + | #تناسق الدرر فی تناسب السور. |
| − | # [[تفسیر الجلالین]]. وی در | + | #تنزیه الاعتقاد عن الحلول والاتحاد. |
| − | # تناسق الدرر فی تناسب السور. | + | #تنزیه الانبیاء عن تشبیه الاغبیاء. |
| − | # تنزیه الاعتقاد عن الحلول والاتحاد. | + | #تنویر الحلک فی امکان رؤیة النبی والملک. |
| − | # تنزیه الانبیاء عن تشبیه الاغبیاء. | + | #الجامع الصغیر. |
| − | # تنویر الحلک فی امکان رؤیة النبی والملک. | + | #الجامع الکبیر. |
| − | # الجامع الصغیر. | + | #جمع الجوامع. این کتاب به سال ۱۳۲۷ هـ.ق در دو مجلد در [[مصر]] چاپ شده است. شرحی بر آن بنام همع الهوامع نوشته اند که به شماره ۳۱۵۲ در کتابخانه مدرسه سپهسالار جدید تهران موجود است. |
| − | # الجامع الکبیر. | + | #حاشیه تفسیر بیضاوی. |
| − | # جمع الجوامع. این کتاب به سال | + | #حاشیه شرح الفیه ابن عقیل، بنام السیف الثقیل. |
| − | # حاشیه تفسیر بیضاوی. | + | #الخصائص الکبری در خصایص پیغمبر. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده است. |
| − | # حاشیه شرح الفیه ابن عقیل، بنام السیف الثقیل. | + | #الدرر فی الادعیة والاحراز. |
| − | # الخصائص الکبری در خصایص پیغمبر. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده است. | + | #الدرر المنتشرة فی الاحادیث المشتهرة. این کتاب با کتاب الفتاوی الحدیثة ابن حجر هیثمی در قاهره چاپ شده است. |
| − | # الدرر فی الادعیة والاحراز. | + | #[[الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور]]. این کتاب در شش جلد در قاهره چاپ شده است. |
| − | # الدرر المنتشرة فی الاحادیث المشتهرة. این کتاب با کتاب الفتاوی الحدیثة ابن حجر هیثمی در قاهره چاپ شده است. | + | #الدر النثیر فی تلخیص نهایة ابن الاثیر |
| − | # [[الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور]]. این کتاب در شش جلد در قاهره چاپ شده است. | + | #الدلائل فی معرفة الاوایل. |
| − | # الدر النثیر فی تلخیص نهایة ابن الاثیر | + | #ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی |
| − | # الدلائل فی معرفة الاوایل. | + | #ذم زیارة الامراء |
| − | # ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی | + | #ذم القضاء |
| − | # ذم زیارة الامراء | + | #الزیدة |
| − | # ذم القضاء | + | #سهام الاصابة |
| − | # الزیدة | + | #شرح الصدور بشرح احوال القبور |
| − | # سهام الاصابة | + | #شرح عقود الجمان |
| − | # شرح الصدور بشرح احوال القبور | + | #طبقات الحفاظ |
| − | # شرح عقود الجمان | + | #طبقات الشافعیة |
| − | # طبقات الحفاظ | + | #طبقات الصغری |
| − | # طبقات الشافعیة | + | #طبقات الکبری |
| − | # طبقات الصغری | + | #طبقات المفسرین |
| − | # طبقات الکبری | + | #فتح الجلیل للعبد الذلیل |
| − | # طبقات المفسرین | + | #الفتح القریب بشواهد مغنی اللبیب |
| − | # فتح الجلیل للعبد الذلیل | + | #کشف اللبس فی حدیث رد الشمس |
| − | # الفتح القریب بشواهد مغنی اللبیب | + | #کفایة الطالب |
| − | # کشف اللبس فی حدیث رد الشمس | + | #اللئالی المصنوعة فی الاحادیث الموضوعة |
| − | # کفایة الطالب | + | #لباب النقول فی اسباب النزول |
| − | # اللئالی المصنوعة فی الاحادیث الموضوعة | + | #متشابه القرآن |
| − | # لباب النقول فی اسباب النزول | + | #مجمع البحرین و مطلع البدرین که تفسیری است بزرگ. |
| − | # متشابه القرآن | + | #المرقاة العلیة فی شرح الاسماء النبویة |
| − | # مجمع البحرین و مطلع البدرین که تفسیری است بزرگ | + | #المزهر فی علوم اللغة |
| − | # المرقاة العلیة فی شرح الاسماء النبویة | + | #مسالک الحنفاء فی والدی المصطفی |
| − | # المزهر فی علوم اللغة | + | #المطالع السعیدة |
| − | # مسالک الحنفاء فی والدی المصطفی | + | #مفحمات الاقران فی مبهمات القرآن |
| − | # المطالع السعیدة | + | #المقامات |
| − | # مفحمات الاقران فی مبهمات القرآن | + | #نزهة الجلساء فی اشعار النساء |
| − | # المقامات | + | #صون المنطق والکلام عن المنطق والکلام. این کتاب بضمیمه مختصر کتاب نصیحة اهل ایمان فی الرد علی منطق یونان [[ابن تیمیه|ابن تیمیه]] در قاهره به چاپ رسیده است. |
| − | # نزهة الجلساء فی اشعار النساء | ||
| − | # صون المنطق والکلام عن المنطق والکلام. این کتاب بضمیمه مختصر کتاب نصیحة اهل ایمان فی الرد علی منطق یونان ابن | ||
| − | |||
| − | |||
==هدف سیوطی از تألیف کتب== | ==هدف سیوطی از تألیف کتب== | ||
| − | با نگاهی به عنوانهای تالیفات سیوطی در | + | با نگاهی به عنوانهای تالیفات سیوطی در [[علوم قرآن]] و حتی دیگر علوم مشاهده می کنیم که هدف سیوطی، تاسیس یک مکتب علمی پیشرفته در فنون مختلف بوده است و این حقیقتی است که در تالیف او هویداست؛ به نحوی که هر یک از آن فنون یک فن کامل به شمار می رود که در آن مسائل کلان و خرد جمع آوری شده و این چیزی است که در فهرست کتب قرآنی او به طور واضح مشاهده می شود. هر یک از آن تالیفات به مثابه یک حلقه مکمل برای دیگر حلقه هاست و مجموع آنها تشکیل دهنده یک فن کامل در علوم قرآن به شمار می رود. |
| − | + | سیوطی خود در مقدمه کتاب قطف الازهار به این نکته اشاره می کند. این مقدمه بهترین نمونه ای است که بیانگر تلاش سیوطی در این زمینه است. وی در آنجا به کیفیت مکمل بودن برخی از کتاب ها برای برخی دیگر اشاره کرده است و گفته است: «خداوندی که ستایش و حمد مخصوص اوست، بر من منت نهاد به این که در علوم قرآن و حقایق آن تحقیق کنم و اسرار و وقایع آن را جستجو نمایم. تا بدانجا که در آن علوم کتابهای مختلفی پدید آوردم؛ از جمله: تفسیر ترجمان القرآن که اسناد آن متصل به [[پیامبر اسلام|رسول خدا]] و [[صحابی|اصحابی]] است که او را درک کرده و [[وحی]] و [[قرآن]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[تأویل|تاویل]] را از او فراگرفته اند و اگر این تفسیری که بدان اشارت شد، صرف نقل بوده، نکات بیانی و اعرابی دربر نداشت، [در عوض] به دنبال آن کتب دیگری را به رشته تحریر درآوردم که مشتمل بر آن نکات بود؛ از آن جمله: کتاب [[الاتقان فی علوم القرآن]] که به منزله مقدمه مفسرین به شمار می رود و غالب اصول [تفسیری] در آن آمده است». | |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * محمد یوسف شریجی و حسین علنقیان، سیوطی و علوم قرآن، صحیفه مبین، شماره | + | |
| − | * لغت نامه دهخدا، ذیل واژه سیوطی. در دسترس در [http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B7%DB%8C-1 واژه یاب]، بازیابی: | + | *محمد یوسف شریجی و حسین علنقیان، سیوطی و علوم قرآن، صحیفه مبین، شماره ۲۴. در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/۸۱۹۷۳ پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: ۱۱ آبان ۱۳۹۲. |
| − | * )" از مریم حسینی | + | *لغت نامه دهخدا، ذیل واژه سیوطی. در دسترس در [http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B7%DB%8C-1 واژه یاب]، بازیابی: ۱۱ آبان ۱۳۹۲. |
| + | *)" از مریم حسینی آهق، بازیابی: ۱۱ آبان ۱۳۹۲. | ||
[[رده: علمای قرن نهم]] | [[رده: علمای قرن نهم]] | ||
نسخهٔ ۹ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۵۷
جلال الدین عبدالرحمان سیوطی (۸۴۹-۹۱۱ هـ.ق) عالم شافعی قرن نهم و دهم است. سیوطی در اواخر دوران شکوفایی علمی در مصر یعنی از زمان سقوط خلافت عباسی تا اوایل قرن دهم می زیست. وی از اکابر علمای عامه است و تألیفات پرشماری در زمینه های مختلف دارد.
اساتید
وی نزد علمای بزرگ از جمله ابوالعباس شمنی و علم الدین منادی و محیی الدین کافیجی به تحصیل علوم دینی پرداخت و در اکثر علوم متداول بخصوص در فقه و حدیث و تفسیر و معانی و بیان و بدیع و نحو و لغت تبحر یافت.
تألیفات
- آداب السلوک
- آداب القاضی
- الاتقان فی علوم القرآن
- اتمام النعمة فی اختصاص الاسلام بهذه الامة
- الاساس فی فضل بنی العباس
- اسباب الحدیث
- اسباب النزول (لباب النقول فی اسباب النزول)
- اسعاف المبطاء فی رجال الموطاء. (موطاء امام مالک) این کتاب یک مرتبه در حیدرآباد هند و بار دیگر در دهلی با سنن ابن ماجه به چاپ رسیده است.
- الاشباه و النظایر فی الفروع در فقه شافعی. این کتاب در مکه چاپ شده است.
- الاشباه والنظایر النحویة. این کتاب در حیدرآباد به چاپ رسیده است.
- اصول النحو. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده.
- افهام القرآن
- الاقتراح فی علم اصول النحو. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده.
- الاکلیل فی استنباط التنزیل. این کتاب در دهلی در حاشیه کتاب جامع البیان معین الدین ایجی صفدی به چاپ رسیده است.
- الالفیة در مصطلحات. این کتاب در مصر چاپ شده است.
- انموذج اللبیب فی خصائص الحبیب.
- انوار السعادة
- الاوج فی خبر عوج
- البارع فی اقطاع الشارع
- بشری الکئیب بلقاء الحبیب. این کتاب در حاشیه کتاب شرح الصدور خود سیوطی در قاهره به چاپ رسیده است.
- بغیةالوعاة فی طبقات اللغویین والنحاة و این تلخیص کتاب طبقات کبرای خود اوست و در قاهره چاپ شده است.
- البهجة المرضیة فی شرح الالفیة. در این کتاب الفیه ابن مالک شرح شده است و همین کتاب است که بنام سیوطی معروف است.
- تاریخ الخلفاء. این کتاب در لاهور و دهلی و کلکته و قاهره و دمشق چاپ شده است.
- تبییض الصحیفة فی مناقب الامام ابی حنیفه. این کتاب با هشت رساله دیگر از همین مؤلف یکجا در حیدرآباد چاپ شده است.
- ترجمان القرآن فی تفسیر المسند. این کتاب در قاهره چاپ شده است.
- تزیین الارائک فی ارساله (ص) الی الملائک.
- تشنیف الارکان فی انه لیس فی الامکان ابدع مماکان.
- التعریف بآداب التألیف.
- تفسیر الجلالین. وی در ۲۲ سالگی تفسیر جلال الدین محمد احمد را که تا سوره کهف نوشته و با تمام آن موفق نشده بود، تکمیل کرد و به همان شیوه تا آخر سوره های قرآن را تفسیر نمود. این تفسیر بنام جلالین خوانده شده و بارها به چاپ رسیده است.
- تناسق الدرر فی تناسب السور.
- تنزیه الاعتقاد عن الحلول والاتحاد.
- تنزیه الانبیاء عن تشبیه الاغبیاء.
- تنویر الحلک فی امکان رؤیة النبی والملک.
- الجامع الصغیر.
- الجامع الکبیر.
- جمع الجوامع. این کتاب به سال ۱۳۲۷ هـ.ق در دو مجلد در مصر چاپ شده است. شرحی بر آن بنام همع الهوامع نوشته اند که به شماره ۳۱۵۲ در کتابخانه مدرسه سپهسالار جدید تهران موجود است.
- حاشیه تفسیر بیضاوی.
- حاشیه شرح الفیه ابن عقیل، بنام السیف الثقیل.
- الخصائص الکبری در خصایص پیغمبر. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده است.
- الدرر فی الادعیة والاحراز.
- الدرر المنتشرة فی الاحادیث المشتهرة. این کتاب با کتاب الفتاوی الحدیثة ابن حجر هیثمی در قاهره چاپ شده است.
- الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. این کتاب در شش جلد در قاهره چاپ شده است.
- الدر النثیر فی تلخیص نهایة ابن الاثیر
- الدلائل فی معرفة الاوایل.
- ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی
- ذم زیارة الامراء
- ذم القضاء
- الزیدة
- سهام الاصابة
- شرح الصدور بشرح احوال القبور
- شرح عقود الجمان
- طبقات الحفاظ
- طبقات الشافعیة
- طبقات الصغری
- طبقات الکبری
- طبقات المفسرین
- فتح الجلیل للعبد الذلیل
- الفتح القریب بشواهد مغنی اللبیب
- کشف اللبس فی حدیث رد الشمس
- کفایة الطالب
- اللئالی المصنوعة فی الاحادیث الموضوعة
- لباب النقول فی اسباب النزول
- متشابه القرآن
- مجمع البحرین و مطلع البدرین که تفسیری است بزرگ.
- المرقاة العلیة فی شرح الاسماء النبویة
- المزهر فی علوم اللغة
- مسالک الحنفاء فی والدی المصطفی
- المطالع السعیدة
- مفحمات الاقران فی مبهمات القرآن
- المقامات
- نزهة الجلساء فی اشعار النساء
- صون المنطق والکلام عن المنطق والکلام. این کتاب بضمیمه مختصر کتاب نصیحة اهل ایمان فی الرد علی منطق یونان ابن تیمیه در قاهره به چاپ رسیده است.
هدف سیوطی از تألیف کتب
با نگاهی به عنوانهای تالیفات سیوطی در علوم قرآن و حتی دیگر علوم مشاهده می کنیم که هدف سیوطی، تاسیس یک مکتب علمی پیشرفته در فنون مختلف بوده است و این حقیقتی است که در تالیف او هویداست؛ به نحوی که هر یک از آن فنون یک فن کامل به شمار می رود که در آن مسائل کلان و خرد جمع آوری شده و این چیزی است که در فهرست کتب قرآنی او به طور واضح مشاهده می شود. هر یک از آن تالیفات به مثابه یک حلقه مکمل برای دیگر حلقه هاست و مجموع آنها تشکیل دهنده یک فن کامل در علوم قرآن به شمار می رود.
سیوطی خود در مقدمه کتاب قطف الازهار به این نکته اشاره می کند. این مقدمه بهترین نمونه ای است که بیانگر تلاش سیوطی در این زمینه است. وی در آنجا به کیفیت مکمل بودن برخی از کتاب ها برای برخی دیگر اشاره کرده است و گفته است: «خداوندی که ستایش و حمد مخصوص اوست، بر من منت نهاد به این که در علوم قرآن و حقایق آن تحقیق کنم و اسرار و وقایع آن را جستجو نمایم. تا بدانجا که در آن علوم کتابهای مختلفی پدید آوردم؛ از جمله: تفسیر ترجمان القرآن که اسناد آن متصل به رسول خدا و اصحابی است که او را درک کرده و وحی و قرآن و تفسیر و تاویل را از او فراگرفته اند و اگر این تفسیری که بدان اشارت شد، صرف نقل بوده، نکات بیانی و اعرابی دربر نداشت، [در عوض] به دنبال آن کتب دیگری را به رشته تحریر درآوردم که مشتمل بر آن نکات بود؛ از آن جمله: کتاب الاتقان فی علوم القرآن که به منزله مقدمه مفسرین به شمار می رود و غالب اصول [تفسیری] در آن آمده است».
منابع
- محمد یوسف شریجی و حسین علنقیان، سیوطی و علوم قرآن، صحیفه مبین، شماره ۲۴. در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۱۱ آبان ۱۳۹۲.
- لغت نامه دهخدا، ذیل واژه سیوطی. در دسترس در واژه یاب، بازیابی: ۱۱ آبان ۱۳۹۲.
- )" از مریم حسینی آهق، بازیابی: ۱۱ آبان ۱۳۹۲.
