آیه 21 سوره نور: تفاوت بین نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{قرآن در قاب|۞ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الش...» ایجاد کرد) |
(←معانی کلمات آیه) |
||
| سطر ۴۱: | سطر ۴۱: | ||
</tabber> | </tabber> | ||
==معانی کلمات آیه== | ==معانی کلمات آیه== | ||
| − | + | *'''خطوات''': خطوة: گام و قدم، خطوات جمع آنست ناگفته نماند خطوه فاصله دو قدم در راه رفتن و به فتح اول يك دفعه قدم برداشتن است، منظور از آن وساوس شيطانى است. | |
| + | *'''فحشاء''': عمل بسيار زشت. راغب گويد: فحش و فاحشه و فحشاء هر قول و فعلى است كه قبح آن بزرگ باشد، زمخشرى گويد: كارى كه قبحش خارج از حد است، على هذا «منكر» به معنى ناپسند اعم از فحشاء است. | ||
| + | *'''زكى''': زكاة در اصل به معنى نموّ و زيادت است به معنى پاكى و مدح نيز آيد مراد از آن در اينجا پاكى است.<ref>تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج7، ص190</ref> | ||
== تفسیر آیه == | == تفسیر آیه == | ||
نسخهٔ ۲۵ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۰۶:۰۳
| <<20 | آیه 21 سوره نور | 22>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، زنهار پیروی شیطان مکنید، که هر کس قدم به قدم از پی شیطان رفت او به کار زشت منکر وامی‌دارد، و اگر فضل و رحمت خدا شامل شما نبود احدی از شما (از گناه و زشتی) پاک و پاکیزه نشدی، لیکن خدا هر کس را می‌خواهد منزه و پاک می‌گرداند، و خدا شنوا و داناست.
ای مؤمنان! از گام های شیطان پیروی نکنید؛ و هر که از گام های شیطان پیروی کند [هلاک می شود] زیرا شیطان به کار بسیار زشت و عمل ناپسند فرمان می دهد؛ و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، هرگز احدی از شما [از عقاید باطل و اعمال و اخلاق ناپسند] پاک نمی شد، ولی خدا هر که را بخواهد پاک می کند؛ و خدا شنوا و داناست.
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، پاى از پى گامهاى شيطان منهيد، و هر كس پاى بر جاى گامهاى شيطان نهد [بداند كه] او به زشتكارى و ناپسند وامى‌دارد، و اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود، هرگز هيچ كس از شما پاك نمى‌شد، ولى [اين] خداست كه هر كس را بخواهد پاك مى‌گرداند و خدا[ست كه] شنواى داناست.
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، پاى به جاى پاى شيطان مگذاريد. و هر كه پاى به جاى پاى شيطان گذارد، بداند كه او به فحشا و منكر فرمان مى‌دهد. و اگر فضل و رحمتى كه خدا بر شما ارزانى داشته است نمى‌بود، هيچ يك از شما هرگز روى پاكى نمى‌ديد. ولى خدا هر كس را كه بخواهد پاكيزه مى‌سازد. و خدا شنوا و داناست.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از گامهای شیطان پیروی نکنید! هر کس پیرو شیطان شود (گمراهش می‌سازد، زیرا) او به فحشا و منکر فرمان می‌دهد! و اگر فضل و رحمت الهی بر شما نبود، هرگز احدی از شما پاک نمی‌شد؛ ولی خداوند هر که را بخواهد تزکیه می‌کند، و خدا شنوا و داناست!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
- خطوات: خطوة: گام و قدم، خطوات جمع آنست ناگفته نماند خطوه فاصله دو قدم در راه رفتن و به فتح اول يك دفعه قدم برداشتن است، منظور از آن وساوس شيطانى است.
- فحشاء: عمل بسيار زشت. راغب گويد: فحش و فاحشه و فحشاء هر قول و فعلى است كه قبح آن بزرگ باشد، زمخشرى گويد: كارى كه قبحش خارج از حد است، على هذا «منكر» به معنى ناپسند اعم از فحشاء است.
- زكى: زكاة در اصل به معنى نموّ و زيادت است به معنى پاكى و مدح نيز آيد مراد از آن در اينجا پاكى است.[۱]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ وَ مَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّيْطانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ «21»
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! گامهاى شيطان را پيروى نكنيد و هركس پيرو گامهاى شيطان شود، همانا كه او به فحشا و منكر فرمان مى‌دهد و اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود، هرگز هيچ يك از شما پاك نمى‌شد. ولى خداوند هر كس را بخواهد، پاك مى‌سازد و خدا شنوا و داناست.
«1». تفسير كنزالدقائق.
جلد 6 - صفحه 160
نکته ها
در آيات 14، 20 و 21 سه بار سخن از فضل و رحمت خداوند آمده است تا بگويد اگر لطف او نبود، معلوم نبود وضع شما چگونه باشد!
«خُطُواتِ» جمع «خطوة» به معناى گام است. قرآن در مورد نحوه‌ى منحرف كردن شيطان، عبارتِ «خطوات الشيطان» را به كار برده است تا بگويد: شيطان، گام به گام انسان را به سوى انجام گناهان مى‌كشاند.
در قرآن چند مرتبه از «خُطُواتِ الشَّيْطانِ» سخن به ميان آمده است؛ يك جا مى‌فرمايد:
«ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ» «1» همگى در صلح و آشتى درآييد و از گامهاى شيطان پيروى نكنيد. و در جاى ديگر مى‌فرمايد: «كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالًا طَيِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ» «2» از چيزهاى حلال و دلپسند بخوريد و مواظب گامهاى شيطان باشيد و از آن پيروى نكنيد. در اين آيه نيز پيرامون اشاعه‌ى فحشا نسبت به مؤمنين مى‌فرمايد: از گامهاى شيطان پيروى نكنيد.
نمونه گامهاى شيطان عبارت است از: دوستى با افراد فاسد، شركت در مجالس آنان، ارتكاب گناهان كوچك، و پس از آن گناهان بزرگ و در نهايت قساوت قلب و بدعاقبتى و پايانى شوم.
پیام ها
1- به ايمان خود مغرور نشويم، توجّه به هشدارهاى پى در پى لازم است. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا»
2- شيطان براى گمراه كردن مؤمنان، تلاش مى‌كند. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ»
3- سياست شيطان، نفوذ تدريجى و گام به گام است. «خُطُواتِ الشَّيْطانِ» (از همان گام اوّل مواظب باشيم).
«1». بقره، 208.
«2». بقره، 168.
جلد 6 - صفحه 161
لا تَتّبعوا خُطوات الشيطان»
5- با مردم مستدل سخن بگوييم. خداوند كه مى‌فرمايد: از شيطان پيروى نكنيد، دليل آن را ذكر مى‌كند: زيرا او به گناه فرمان مى‌دهد. فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ ...
6- شيطان در آغاز وسوسه مى‌كند و به هركس از وسوسه او پيروى كند فرمان مى‌دهد. وَ مَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ ... فَإِنَّهُ يَأْمُرُ ...
7- كار شيطان، با نماز در تضادّ است. شيطان به انسان دستور گناه مى‌دهد، «فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ» (امّا نماز انسان را از گناه باز مى‌دارد. إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ ... «1»)
8- تزكيه، بدون توفيق الهى امكان ندارد. وَ لَوْ لا ... ما زَكى ...
9- انسان، همواره به لطف خداوند نياز دارد. (تكرار جمله «لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ» در اين آيه و آيات قبل)
10- در مسير زندگى انسان، فريب و فحشا وجود دارد، ولى راه توبه و نجات نيز باز است. «وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ»
11- حتّى اولياى خدا به توفيق الهى نياز دارند. «ما زَكى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ»
12- خداوند حكيم، به مقدار لياقت و ظرفيّت افراد، خير و سعادت نازل مى‌كند.
«يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ»
13- علم به اينكه خدا همه چيز را مى‌بيند و مى‌شنود، بهترين عامل بازدارنده از فحشا و منكرات است. «وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ وَ مَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّيْطانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ «21»
بعد از آن نهى بندگان فرمايد از پيروى گامهاى شيطان در وسوسه و مخالفت فرمان خداوند رحمان:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا: اى كسانيكه ايمان آورده‌ايد، لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ: پيروى مكنيد گامهاى شيطان را، يعنى طرق معاصى را، يا وساوس او را در اشاعه فاحشه نسبت به مؤمنين، يا مطلق ارتكاب مناهى و محرمات وَ مَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّيْطانِ: و هر كه پيروى كند وساوس شيطانى را، فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ: پس بدرستى كه شيطان امر مى‌كند به كارى كه زشت
جلد 9 - صفحه 215
و قبيح است در عرف و عقل و به عملى كه ناپسنديده است در حكم شرع. 2- مراد از فحشاء زنا، و مراد به منكر ساير قبايح. 3- فحشاء هر چيزى است كه قبح آن در نهايت افراط باشد و منكر آنچه نفوس سليمه متنفر از آن و راضى به آن نباشند، و قول اخير اكثر و اشهر است و اين جمله براى بيان علت نهى است از پيروى وساوس شيطانى.
وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ: و اگر نبود فضل و كرم الهى بر شما به توفيق و توبه، يا تعيين حدى كه كفاره گناه است، وَ رَحْمَتُهُ: و بخشايش او به تطهير شما به توبه يا حد، ما زَكى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً: پاك و پاكيزه نگشتى از شما هيچكسى هرگز، يعنى تا آخر عمر از دنس و كثافت گناهان پاك نشدى و به همين حال باقى ماندى، لا جرم به پاداش عقوبت اخروى گرفتار گشتى.
تبصره: آيه شريفه «لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ» تشبيه معقول است به محسوس، يعنى وساوس شيطانيه را كه امر معنوى و مخفى و القا كند در قلبهاى بندگان، تشبيه فرموده به پيروى نمودن گامهاى شخص رونده؛ و اشاره به آنكه چنانچه شخصى پيروى كند قدمهاى رونده راهى را، هر آينه منتهى شود به همان مقصدى كه آن شخص دارد؛ همچنين اگر كسى پيروى كند وساوس شيطانى را، او را مى‌كشاند به مقصد خود. و چون مسلم است كه شيطان، مراد و مقصدش گمراهى و ارتكاب فحشاء و منكر است، لا جرم كسى كه متابعت وساوس او را كند قهرا او را در ورطه معصيت خواهد انداخت.
وَ لكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ: و لكن خدا پاك مى‌سازد هر كه را خواهد، يعنى هر كه را توفيق توبه ارزانى فرمايد و او به اخلاص توبه نمايد. وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ: و خدا شنوا است به گفتار مردمان، دانا است به افعال و نيات و ضماير و اخلاص ايشان.
تنبيه: آيه شريفه دلالت دارد بر اينكه خداى تعالى اراده فرموده و خواسته از بندگان خود خلاف آنچه را كه شيطان خواهد، يعنى ايمان و طاعت و عدل و احسان را خواسته و به هيچ گونه راضى به ظلم و كفر و فسق و فحشاء و منكر نخواهد بود، زيرا وقتى مذمت فرمايد آمر به فحشاء و منكر را كه شيطان است و
جلد 9 - صفحه 216
امر به پيروى ننمودن او را فرمايد، پس اگر راضى به فحشاء و منكر و قبايح باشد، هر آينه ذات اقدس الهى اولى به مذمت خواهد بود (تعالى اللّه عن ذلك علوا كبيرا).
و نيز در آيه اشعار است بر آنكه هيچكس اقدام به صلاح نمى‌نمايد مگر به لطف و فضل حضرت حق جل جلاله، و اگر فضل سبحانى نبودى هر آينه هيچكس از وسوسه شيطان نجات نيافتى.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ وَ مَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّيْطانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ «21» وَ لا يَأْتَلِ أُولُوا الْفَضْلِ مِنْكُمْ وَ السَّعَةِ أَنْ يُؤْتُوا أُولِي الْقُرْبى وَ الْمَساكِينَ وَ الْمُهاجِرِينَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ «22» إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ الْغافِلاتِ الْمُؤْمِناتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ «23» يَوْمَ تَشْهَدُ عَلَيْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَيْدِيهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ «24»
ترجمه
اى كسانيكه گرويديد پيروى مكنيد گامهاى شيطان را و كسيكه پيروى كند گامهاى شيطان را پس همانا او امر ميكند بكار زشت و ناپسند و اگر نبود فضل خدا بر شما و رحمتش پاك نميشد از شما هيچكس هرگز و لكن خدا پاك ميگرداند هر كه را ميخواهد و خدا شنواى دانا است
و نبايد سوگند خورند صاحبان فضل از شما و وسعت كه ندهند بصاحبان قرابت و درماندگان و هجرت كنندگان در راه خدا و بايد كه در گذرند و روى گردانند آيا دوست نميداريد كه بيامرزد خدا شما را و خدا آمرزنده مهربان است
همانا آنانكه نسبت
جلد 4 صفحه 17
زنا ميدهند بزنان عفيفه بيخبر با ايمان لعنت كرده شدند در دنيا و آخرت و از براى آنها است عذابى بزرگ
روزى كه گواهى دهد بر آنها زبانهاشان و دستهاشان و پاهاشان بآنچه بودند كه ميكردند.
تفسير
خداوند متعال بعد از بيان احكام و مواعظ سابقه ارشاد فرموده است اهل ايمان را بپرهيز از متابعت وسوسه دشمن داخلى خودشان كه شيطان رجيم است و در عروق بنى آدم مانند خون راه دارد باين تقريب كه اى اهل ايمان پيروى و متابعت نكنيد گامها و وسوسه‌هاى شيطان را چون كسيكه پيروى كند او را اگر چه بيك گام باشد امر ميكند او را و وادار مينمايدش بكارهاى زشت و قبيح عقلى يا شرعى و او بقدرى مسلط است در گمراه نمودن بنى آدم كه اگر فضل و رحمت خداوند شامل حال شما نبود بنگهدارى و ارشاد و ارائه صلاح و سداد پاك نميماند از شما احدى هرگز بلكه همه را آلوده بمعصيت ميكرد ولى خدا پاك ميكند هر كس را بخواهد بأعطاء ملكه عصمت و عدالت و توفيق صيانت و نگهدارى نفس امّاره از متابعت آن ملعون و اتباعش و در صورت تخلف بأرشاد نمودن بنده را بتوبه و قبول آن و خداوند ميشنود مقالات بندگانرا و ميداند نيّات آنها را و دفع ميكند بليات ايشانرا و در مجمع از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه خطؤات بهمزه قرائت فرموده و بنابراين ظاهرا و او قلب بهمزه شده و زكّى بتشديد نيز قرائت شده مناسبت و لكنّ اللّه يزكّى و من در من احد زائده است و نبايد قسم بخورند يا نبايد كوتاهى كنند صاحبان ثروت از شما و وسعت مالى در دنيا كه انفاق نمايند از مال حلال خود بأقارب خودشان و فقراء و كسانيكه هجرت نمودند از اوطان خودشان براى رضاى خدا مانند مسطح بن اثاثه كه گفته‌اند پسر خاله ابو بكر و از جمله مهاجرين و اصحاب بدر و فقير بود پس جامع اين جهات بود نسبت باو و ابو بكر باو كمك مالى مينمود و چون عايشه را قذف كرد ديگر با او كمكى نكرد و اين آيه نازل شد چون قسم خورده بود كه تا عمر دارد با او كمكى نكند و بعد از اين آيه مرتدع شد لذا بعضى گفته‌اند مراد آنستكه نبايد قسم بخورند كه انفاق ننمايند و اين در صورتى است كه يأتل مأخوذ از اليّه بتشديد ياء باشد كه بمعناى سوگند است ولى اگر
جلد 4 صفحه 18
مأخوذ از ألو باشد كه بمعناى تقصير است محتاج بتقدير حرف نفى نيست و در جوامع نقل نموده كه نازل شد در باره جماعتى كه قسم خورده بودند كه صدقه ندهند بكسانيكه وارد شدند در صحبت افك و سخنى گفتند در خصوص تهمت و با آنها مواسات ننمايند و خداوند براى ردع آنها از عمل باين قسم باطل يا كوتاهى در امر انفاق فرموده و بايد عفو كنند و بايد رو بگردانند از تلافى و انتقام از خطا كاران و صرف نظر نمايند از تقصير آنها آيا دوست نداريد شما كه در مقام تلافى و انتقاميد كه خدا بيامرزد شما را پس شما هم بگذريد از خطاكاران و خدا آمرزنده و مهربان است شما هم بايد با گذشت و مهربان باشيد همانا آنانكه نسبت زنا ميدهند بزنان عفيفه‌اى كه از هيچ جا خبر ندارند و مرتكب امرى نشدند كه انتظار چنين نسبتى را داشته باشند و ايمان بخدا و پيغمبر و روز جزا دارند دور شدند از رحمت خدا در دنيا كه بايد حد قذف بخورند و رسوا و بى آبرو شوند و در آخرت كه براى آنها عذاب بزرگى است در روزى كه شهادت دهد بر ضرر آنها زبانهاشان كه من دروغ گفتم و تهمت زدم و دستهاشان كه من دزدى كردم يا ببدن نامحرم رسيدم و پاهاشان كه من از جنگ با كفار فرار نمودم يا از بلاد اسلام بدار الكفر رفتم خلاصه حال زبان كه معلوم است دست و پا را هم خداوند بقدرت كامله خود بنطق در ميآورد كه اقرار بمعاصى خود ميكنند و دهانشان هم بسته ميشود كه نميتوانند در حال اقرار دست و پا انكار كنند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيطان‌ِ وَ مَن يَتَّبِع خُطُواتِ الشَّيطان‌ِ فَإِنَّهُ يَأمُرُ بِالفَحشاءِ وَ المُنكَرِ وَ لَو لا فَضل‌ُ اللّه‌ِ عَلَيكُم وَ رَحمَتُه‌ُ ما زَكي مِنكُم مِن أَحَدٍ أَبَداً وَ لكِنَّ اللّه‌َ يُزَكِّي مَن يَشاءُ وَ اللّه‌ُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ «21»
اي كساني که ايمان آورده‌ايد متابعت نكنيد خطوه‌هاي شيطان را او كسي که متابعت كند خطوه‌هاي شيطان را پس محققا شيطان امر ميكند بكارهاي زشت و به منكرات و اگر حفظ الهي و فضل خداوند بر شما نبود و رحمت او احدي از
جلد 13 - صفحه 509
شما مزكي نمي‌شديد هرگز، و لكن خداوند تزكيه ميفرمايد: هر که را که مشيّتش تقاضا كند و خداوند شنوا و دانا است.
(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا) خطاب بمؤمنين است و لو تمام مكلفين محكوم باين حكم هستند که نبايد متابعت شيطان كنند لكن غير المؤمنين اينکه خطاب را نمي پذيرند و شيطان هم با آنها چندان كاري ندارد و چون ايمان ندارند و اهل عذاب هستند هر چه ميخواهند ميكنند، تمام فكرش متوجه مؤمنين است که بلكه بتواند اينها را هم به عذاب بيندازد و بي‌ايمان كند.
(لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيطان‌ِ) خطوه پاها را گشاده گذاردن است که بزبان ما شلنگ مي‌گوئيم و دويدن و ميتوان گفت که خطوه بزبان فارسي پا بي‌ربط زمين گذاردن و يا بي‌جا گذاردن است.
يعني در تعقيب شيطان نرويد و به وساوس شيطان عمل نكنيد و به اغواي شيطان اغوا نشويد زيرا شيطان دشمن بزرگ شماست.
(إِنَّه‌ُ لَكُم عَدُوٌّ مُبِين‌ٌ) يس آيه 60 (إِنَّ الشَّيطان‌َ لَكُم عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوه‌ُ عَدُوًّا إِنَّما يَدعُوا حِزبَه‌ُ لِيَكُونُوا مِن أَصحاب‌ِ السَّعِيرِ) فاطر آيه 6.
(وَ مَن يَتَّبِع خُطُواتِ الشَّيطان‌ِ) و كسي که متابعت شيطان را ميكند.
(فَإِنَّهُ يَأمُرُ بِالفَحشاءِ وَ المُنكَرِ) فحشاء كارهاي زشت و قبيح است که عقل حكم به قبح ميكند و باصطلاح قبايح عقليه و منكر محرمات شرعيه است که شارع نهي فرموده مقابل معروف.
(وَ لَو لا فَضل‌ُ اللّه‌ِ عَلَيكُم وَ رَحمَتُه‌ُ ما زَكي مِنكُم مِن أَحَدٍ أَبَداً) خداوند دو نحوه تفضل و رحمت دارد نسبت به بندگان عام و خاص.
اما عامش نسبت به جميع بندگان است به ارسال رسل و انزال كتب و جعل احكام براي هدايت و ارشاد بندگان.
(وَ ما أَرسَلناك‌َ إِلّا رَحمَةً لِلعالَمِين‌َ).
جلد 13 - صفحه 510
و اما خاصش نسبت بمؤمنين هر چه ايمان آنها قوي گردد، هر چه تقواي آنها بيشتر گردد هر چه عبادات آنها خالص‌تر گردد اسباب بهتر و بالاتر بر آنها فراهم ميفرمايد و ميل و رغبت آنها زيادتر ميشود که معناي توفيق است و بالعكس اهل معاصي هر چه بيشتر معصيت كنند از خدا دورتر مي‌شوند و به شيطان نزديكتر و اسباب معاصي زيادتر بر آنها فراهم ميشود که معناي خذلان است لذا ميفرمايد:
(وَ لكِنَّ اللّه‌َ يُزَكِّي مَن يَشاءُ) که همان توفيق است، حتي در خبر دارد که بنده اگر يك قدم رو بخدا رود خداوند ده قدم رو باو مي‌آيد يعني قرب و منزلت پيدا ميكند.
(وَ اللّه‌ُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ) عالم بآنچه مي‌گوئيد و بآنچه در قلب و باطن داريد و آنچه عمل ميكنيد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 21)- گر چه در اینجا صریحا داستان افک را دنبال نمی‌کند ولی تکمیلی برای محتوای آن بحث محسوب می‌شود، هشداری است به همه مؤمنان که هر گاه نخستین وسوسه‌های اشاعه فحشا یا هر گناه دیگر آشکار می‌شود، باید همانجا در مقابل آن ایستاد تا آلودگی گسترش پیدا نکند.
نخست روی سخن را به مؤمنان کرده، می‌گوید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از گامهای شیطان پیروی نکنید، و هر کس از گامهای شیطان پیروی کند (به انحراف و گمراهی و فحشا و منکر کشیده می‌شود) چرا که شیطان دعوت به فحشا
ج3، ص284
و منکر می‌کند» (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ وَ مَنْ یَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّیْطانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ).
هرگز یک انسان پاکدامن و با ایمان را نمی‌شود یک مرتبه در آغوش فساد پرتاب کرد، بلکه گام به گام این راه را می‌سپرد، و سر انجام گرفتار بدترین کبائر می‌شود، درست به کسی می‌ماند که زمام خویش را به دست جنایتکاری سپرده او را گام به گام به سوی پرتگاه می‌برد، تا سقوط کند و نابود گردد، آری این است «خطوات شیطان».
سپس اشاره به یکی از مهمترین نعمتهای بزرگش بر انسانها در طریق هدایت کرده، چنین می‌گوید: «و اگر فضل و رحمت الهی بر شما نبود احدی از شما هرگز پاک نمی‌شد، ولی خداوند هر که را بخواهد تزکیه می‌کند و خدا شنوا و داناست» (وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَکی مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لکِنَّ اللَّهَ یُزَکِّی مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ).
از یک سو موهبت عقل را داده، و از سوی دیگر موهبت وجود پیامبر و احکامی که از طریق وحی نازل می‌گردد ولی از این موهبت گذشته توفیقات خاص او و امدادهای غیبیش که شامل حال انسانهای آماده و مستعد و مستحق می‌گردد مهمترین عامل پاکی و تزکیه است.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج7، ص190
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
