نماز جعفر طيار

«نماز جعفر طیار» از نمازهای مهم و پرفضیلت مستحبی است. این نماز شامل چهار رکعت (دو نماز دو رکعتی) است و برای آمرزش گناهان و برآورده شدن حاجات بسیار توصیه شده است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) این نماز را پس از بازگشت جعفر طیار از حبشه و به پاس مجاهدت‌های ۱۵ ساله‌اش در آنجا به او هدیه دادند.

هدیه پیامبر به جعفر طیار

پس از اینکه مسلمانان در جنگ خیبر پیروز شدند، جعفر بن ابى طالب و همراهانش نیز با دو کشتى از پیش نجاشى در حبشه حرکت کرده بودند و به مدینه رسیدند. همین‌که پیامبر اکرم (ص) جعفر را دیدند فرمودند: نمى ‌دانم از فتح خیبر خوشحال ترم یا از آمدن جعفر! سپس او را در آغوش کشیدند و میان دو چشمش را بوسیدند.

پیامبر سپس به جناب جعفر فرمود: «آیا به تو هدیه‌ای بدهم»؟ جعفر عرض کرد: «آری؛ یا رسول الله». با توجه به این که مسلمانان در جنگ خیبر غنایم زیادی به دست آورده بودند، همگان گمان کردند پیامبر به جعفر، طلا و نقره فراوانی می‌بخشد. اما پیامبر اکرم به جعفر فرمود: آنچه به تو عطا می‌کنم، اگر آن را هر روز انجام دهی، از همه دنیا و آنچه در آن است، برای تو بهتر است. اگر از میدان جنگ فرار کرده باشی و گناهانت به اندازه خاک بیابان‌ها و کف دریا‌ها هم باشد، خداوند تو را می‌آمرزد. آن‌گاه «نماز جعفر طیار» را به او تعلیم داد.

وقت نماز جعفر طیار

نماز جعفر طیار را در هریک از اوقات شبانه روز می توان خواند، اما بافضیلت ترین وقت خواندن نماز جعفر (طیار) روز جمعه هنگام بالا آمدن آفتاب است.

همچنین این نماز را به حساب نوافل شبانه‌روزی می توان گزارد، یعنی نافله را به این طریق می توان به جا آورد؛ كه برای کسی که آن را می خواند هم از نوافلش حساب شود و هم نماز جعفر طیار؛ چنانكه این مطلب در روایتی آمده است. پس با نماز جعفر می تواند مثلا نافله نماز مغرب را نیت کرد.

كیفیت نماز جعفر طیّار

این نماز چهار رکعت است كه به صورت دو تا دو ركعتی خوانده می شود. در هر ركعتی حمد و سوره می خواند، سپس پانزده مرتبه می گوید: «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الّا الله و الله اكبر».

و همین تسبیح را ده مرتبه در ركوع و ده مرتبه بعد از سر برداشتن از ركوع و همچنین ده مرتبه در سجده اول و ده مرتبه بعد از سر برداشتن از آن و ده مرتبه در سجده دوم و ده مرتبه بعد از سر بلند نمودن می گوید. پس در هر ركعتی هفتاد و پنج مرتبه و مجموع آنها (در تمام چهار ركعت) سیصد تسبیح می شود.

حال اگر كسی می خواهد نماز جعفر را بخواند، اما فرصت كافی برای گفتن تمام سیصد مرتبه ذكر تسبیحات اربعه را ندارد، می تواند به همان مقدار كه فرصت دارد بخواند و مابقی را پس از اتمام نماز در هر حالتی كه بود، به امید ثواب بخواند و اگر اصلاً وقت برای گفتن تسبیحات اربعه ندارد، می تواند دو نماز دو ركعتی به نیت نماز جعفر بخواند و ذكرهای تسبیحات اربعه را بعد از نماز در حال راه رفتن و یا در محیط كار به امید ثواب بگوید و یا اگر فرصتش به مقداری است كه فقط می تواند دو ركعت از نماز را به صورت كامل بخواند، می تواند آن دو ركعت را خوانده و بعد كه فرصت پیدا كرد دو ركعت دیگر را بخواند. حال اگر تسبیحات اربعه را فراموش كرد بخواند، در صورتی كه محلش نگذشته باشد، باید آن را به جا آورد، اما اگر محل آن گذشته نمازش صحیح است، ولی باید بعد از نماز هر مقداری را كه فراموش كرد به امید ثواب قضا كند.

آداب نماز جعفر طیّار

• از آداب نماز جعفر طیار این است كه در ركعت اول بعد از حمد، سوره زلزال و در ركعت دوم سوره عادیات و در ركعت سوم سوره نصر و در ركعت چهارم سوره توحید خوانده شود.
• مستحب است كه در سجده دوم ركعت دوم، بعد از تسبیحات بگوید: «یا من لبس العزّ والوقار، یا من تعطّف بالمجد و تكرّم به، یا من لاینبغی التّسبیح الّا له، یا من احصی كلّ شیء علمه، یا ذاالنّعمة و الطّول، یا ذاالمنّ والفضل، یا ذالقدرة والكرم، اسئلك بمعاقد العزّ مِن عرشك و منتهی الرّحمة بكتابك و بإسمك الأعظم الأعلی و كلماتك التّامّات أن تصلّی علی محمّد و آل محمّد و افعَل بی كذا و كذا». سپس (بجای كذا و كذا) حاجتهایش را بگوید، به فارسی هم می تواند حاجاتش را درخواست كند.
• بعد از فارغ شدن از نماز، مستحب است دعایی را كه شیخ طوسی و سید بن طاووس از مفضل بن عمر نقل كرده اند، بخواند. مفضل می گوید: امام جعفرصادق علیه السلام را دیدم که نماز جعفر طیار می خواند و دستهایش را بلند كرد و به این دعا خدا را خواند: «یا ربّ یا ربّ» تا نفس قطع شد، «یا ربّاه یا ربّاه» تا نفس قطع شد، «ربّ ربّ» تا نفس قطع شد، «یا الله یا الله» تا نفس قطع شد، «یا حیّ یا حیّ» تا نفس قطع شد، «یا رحیم یا رحیم» تا نفس قطع شد، «یا رحمان یا رحمان» هفت مرتبه، «یا ارحم الرّاحمین» هفت مرتبه. سپس گفت: «اللّهمّ انّی افتتح القول بحمدك وانطق بالثّناء علیك و امجدك ولاغایه لمدحك و اثنی علیك و من یبلغ غایة ثنائك و أمد مجدك و انّی لخلیقتك كُنه معرفة مجدك و ایّ زَمن لم تكن ممدوحاً بفضلك موصوفاً بمجدك عوّاداً علی المذنبین بحِلمك تخلّف سكّان أرضك عن طاعتك و كنتَ علیهم عطوفاً بِجودك جواداً بفضلك عوّاداً بكرمك یا لا اله الّا أنت المنّان ذوالجلال والإكرام». سپس حضرت به من فرمود: «ای مفضّل اگر حاجت مهمی داری این نماز را بجا آور و با این دعا (خدا را) بخوان و حاجتت را (از خدا) بخواه كه خدا ان‌شاءالله برآورده می كند و به او اطمینان است».

نماز جعفر طیار را می توان به نیابت برای مردگان و شهدا خواند و همچنین می تواند بدون نیابت ثوابش را هدیه كرد. هدیه كردن ثواب نماز به روح اموات و شهدا، هم درجات آنها را زیادتر می كند و هم اجر خود انسان را بیشتر می گرداند و هر چه هدیه شونده مقامش بالاتر باشد، اجر هدیه كننده بیشتر می شود.

در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه وآله در مقام كسی كه نماز جعفر بگزارد، آمده است: اگر بر او مثل ریگ بیابان و كف دریا گناه باشد حق تعالی او را می آمرزد.

منابع

• "نماز جعفر طیار"، پایگاه اندیشه قم.
• "نماز جعفر طیار"، ویکی شیعه.