مأموریت اسامة بن زید براى تجهیز سپاه جهت نبرد با رومیان

تقویم هجری قمری

روز واقعه:13 صفر

سال ۱۱ هجری قمری

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله پس از بازگشت از حجة الوداع، در آخرین روزهاى عمر شریف خود، جهت نبرد با رومیان که از شمال غربى شبه جزیره عربستان در صدد لشکرکشى به سرزمین‌ هاى مسلمانان بودند، سپاهى منظم از مهاجران و انصار در مدینه ترتیب داد و به همگان فرمان داد تا در آن شرکت جسته و با رومیان متجاوز به جهاد برخیزند.

پیامبر صلی الله علیه و آله، فرماندهى این سپاه بزرگ و پرمخاطره را به جوانى به نام اُسامة بن زید (که پدرش زید بن حارثه، پیش از این در جنگ موته بدست رومیان کشته شده بود) سپرد. اسامه در آن زمان بیش از هفده یا هجده سال نداشت.

اسامه، به فرمان پیامبر خدا صلی الله علیه وآله از مدینه خارج شده و "جُرف" (مکانى در سه میلى شهر مدینه به سمت شام) را پادگان نظامى سپاهیان خویش قرار داد و مسلمانان واجد شرایط رزم از انصار و مهاجر، مانند سعد بن ابی وقاص، سعید بن زید، ابوعبیده و قتادة بن نعمان در آن لشکرگاه حضور یافتند. اما برخى از آنان از جمله ابوبکر بن أبى ‌قحافه و عمر بن خطاب، که از ماجراى غدیر خم و نصب امام علی علیه السلام به امامت و رهبرى مسلمانان از سوى رسول خدا صلی الله علیه وآله دل خوشى نداشته و خروج این سپاه بزرگ از مدینه را مطابق با اهداف و امیال خود نمى دیدند، بر آن حضرت خرده گرفته که چرا جوانى کم سن و سال و کم تجربه را بر آ نان مقام امیرى داده است؟ در صورتى که بزرگان و متنفذان فراوانى در میان یاران و صحابه وى وجود دارند که پیشینه رزم و جهاد آنان در راه خدا بر همگان روشن است و در این راه داراى تجربیاتى فراوان هستند.

سرانجام در حالى که توطئه هاى بسیارى در مسیر حرکت سپاه اسلام روى داد، این سپاه به سوى روم به حرکت درآمد، ولى هنوز از مدینه چندان فاصله نگرفته بود که از رحلت رسول خدا صلی الله علیه وآله باخبر گردید. همین امر موجب اندوه سپاهیان و دست‌مایه برخى از فرصت‌ طلبان و بازگشت آنان به مدینه گردید. به همین جهت این سپاه بزرگ براى مدتى موقت از هم پاشید و شیرازه آن با پراکنده شدن مسلمانان سوگوار در هم ریخت تا این که خلافت ابوبکر استقرار پیدا کرد. از آن پس سپاه اسلام به رهبرى اسامه به سوى سرحدات روم عازم گردید.

تاریخ انتخاب اسامة بن زید به فرماندهى سپاه اسلام از سوى رسول اکرم صلی الله علیه وآله، مورد اتفاق مورخان شیعه و اهل سنت نیست. زیرا مورخان اهل سنت، از جمله واقدى در مغازى خود، آن را روز ۲۷ صفر سال یازدهم هجرى قمرى دانسته اند؛ غیر از طبرى که آن را ماه محرم سال ۱۱ هجرى مى‌ داند.

از آن جا که آنان رحلت پیامبر خدا صلی الله علیه وآله را در روز ۱۲ ربیع الاول مى‌ دانند، باید فاصله میان انتصاب اسامه و رحلت پیامبر خدا به مدت ۱۵ روز باشد. ولى مورخان و دانشمندان شیعه به پیروى از اهل بیت علیهم‌السلام، رحلت آن حضرت را روز ۲۸ صفر دانسته اند. بنابراین اگر فاصله میان انتخاب اسامه و رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله را همان ۱۵ روز قرار دهیم، به ناچار باید بپذیریم که تاریخ انتخاب اسامه به فرماندهى سپاه اسلام، در دهه دوم یعنى 13 صفر مى‌ باشد.

منابع

• روزشمار تاریخ اسلام، سید تقى واردى، جلد دوم: ماه صفر.