دعای ۲۳ صحیفه سجادیه/ شرح‌ها و ترجمه‌ها (بخش اول)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

فهرست دعاهای صحیفه سجادیه

متن دعای ۲۳ صحیفه سجادیه

شرح و ترجمه دعا:

بخش اول - بخش دوم - بخش سوم

دعای طلب سلامتی در دنیا و دین؛

وَ کانَ مِنْ دُعَائِهِ علیه‌السلام إِذَا سَأَلَ اللَّهَ الْعَافِیةَ وَ شُکرَهَا:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْبِسْنِی عَافِیتَک، وَ جَلِّلْنِی عَافِیتَک، وَ حَصِّنِّی بِعَافِیتِک، وَ أَکرِمْنِی بِعَافِیتِک، وَ أَغْنِنِی بِعَافِیتِک، وَ تَصَدَّقْ عَلَی بِعَافِیتِک، وَ هَبْ لِی عَافِیتَک وَ أَفْرِشْنِی عَافِیتَک، وَ أَصْلِحْ لِی عَافِیتَک، وَ لَا تُفَرِّقْ بَینِی وَ بَینَ عَافِیتِک فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ عَافِنِی عَافِیةً کافِیةً شَافِیةً عَالِیةً نَامِیةً، عَافِیةً تُوَلِّدُ فِی بَدَنِی الْعَافِیةَ، عَافِیةَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ.

ترجمه‌ها

ترجمه انصاریان

وقتی که عافیت و شکر آن را از خداوند می‌خواست:

خداوندا بر محمد و آلش درود فرست، و لباس عافیت بر من بپوشان، و سراپایم را به عافیت فراگیر، و به عافیت محفوظم دار، و به عافیت گرامی‌ام دار، و به عافیت بی‌نیازم کن، و عافیتت را بر من صدقه ده، و مرا عافیت بخش، و و برایم بستر عافیت بگستر، و عافیت را برایم از هر مانعی پیراسته ساز، و در دنیا و آخرت بین من و عافیت جدایی مینداز.

خداوندا بر محمد و آلش درود فرست، و مرا عافیت بخش عافیتی کافی و شفابخش، و برتر و روزافزون، عافیتی که در بدنم عافیت تولید کند، و در یک کلمه: عافیت دنیا و آخرت.

شرح‌ها

دیار عاشقان (انصاریان)

به هنگام درخواست عافیت و شکر بر آن:

«اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّد وَ آلِهِ وَ أَلْبِسْنِی عَافِیتَک وَ جَلِّلْنِی عَافِیتَک

وَ حَصِّنِّی بِعَافِیتِک وَ أَکرِمْنِی بِعَافِیتِک وَ أَغْنِنِی بِعَافِیتِک

وَ تَصَدَّقْ عَلَی بِعَافِیتِک وَ هَبْ لِی عَافِیتَک وَ أَفْرِشْنِی عَافِیتَک

وَ أَصْلِحْ لِی عَافِیتَک وَ لاَ تُفَرِّقْ بَینِی وَ بَینَ عَافِیتِک فِی الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ

اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّد وَ آلِهِ وَ عَافِنِی عَافِیةً کافِیةً شَافِیةً عَالِیةً نَامِیةً عَافِیةً تُوَلِّدُ فِی بَدَنِی الْعَافِیةَ عَافِیةَ الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ»:

"الهى بر محمد و آل محمد درود فرست، و لباس سلامتى کامل را بر من بپوشان، و این بنده ات را به تندرستى فرو بر، و به عافیت نگاهدار و به عافیت گرامى دار، و به عافیت بى نیازم گردان، و عافیت را بر من صدقه بده و عافیت را به من ببخش، و عافیت را برایم بگستران و عافیت را بر من شایسته ساز، و میان من و عافیت در دنیا و آخرت جدائى مینداز.

بارالها بر محمد و آل محمد درود فرست، و به من عافیتى بخش که بى نیاز کننده، شفادهنده، والا و روزافزون باشد، عافیتى که در تمام بدنم تولید عافیت کند، عافیتى در جنبه هاى دنیوى و اخروى."

تندرستى کامل در تمام شئون مادى و معنوى:

معارف اسلامى به ما مى گوید سلامتى ظاهر و باطن، و عافیت در دین و دنیا و آخرت در صورتى که بنحو صحیح از آن بهره بردارى شود از اشرف و اجلّ و اعظم نعمتهاى حضرت حق به انسان است.

عافیت در تمام امور نعمتى زیبا و موهبتى بزرگ است که وجود مقدس حضرت محبوب به عبدش عنایت مى فرماید:

اگر بدن علیل باشد، و زبان از گویائى و گوش از شنوائى، و چشم از بینائى و قدم از راه رفتن و دست از کار کردن محروم باشد، چگونه مى توان کسب سعادت دنیا و آخرت کرد؟

اگر قلب از نظر اعتقادى مریض، و سینه دچار تنگى، و باطن گرفتار تاریکى، و روح دچار گرفتگى و انقباض باشد، به چه صورت مى توان به تأمین خیر دنیا و آخرت برخاست.

سلامت در بدن، صحت در دین، عافیت در دنیا و آخرت نعمتى است که ارزشش براى احدى از مردم دنیا روشن نیست.

من بجاى توضیح بیشتر به متن برخى از روایات که در جلد ششم "میزان الحکمة"باب ۲۷۷۱ به بعد به آن اشاره شده اکتفا مى کنم، باشد که بیش از پیش قیمت این نعمت عظیم الهى بر همه ما روشن شود.

على علیه السلام مى فرماید:

نَسْأَلُهُ الْمُعافاةَ فِى الْاَبْدانِ:

از حضرت حق درخواست عافیت دردینمان مى کنیم چنانچه درخواست سلامتى کامل در بدنهایمان مى نمائیم.

حضرت صادق علیه السلام مى فرماید:

اَلْعافِیةٌ نِعْمَةٌ خَفِیةٌ اِذا وُجِدَتْ نُسِیزتْ، وَ اِذا عُدِمَتْ ذُکرَتْ:

سلامتى و عافیت نعمت پنهانى است، قدرش بر همگان مجهول است، چون یافت شود فراموش گردد، و زمانى که از دست برود با آه و حسرت از آن یاد کنند.

على علیه السلام مى فرماید:

اَلْعافِیةُ اَهْنَأَ النَّعِیمِ:

سلامتى و تندرستى خوشگوارترین نعمت است.

اَلْعافِیةُ اَشْرَفُ اللَّباسَینِ:

تندرستى شیرف ترین دو لباس است.

لالِباسَ اَجْمَلُ مِنَ الْعافِیةِ:

لباسى زیباتر از عافیت نیست.

اَیهَا النّاسُ سَلُوا اللّهَ الَیقینَ،وَ ارْغَبُوا اِلَیهِ فِى الْعافِیةِ، فَاِنَّ اَجَلَّ النَّعْمَةِ الْعافِیةُ:

اى مردم از حضرت حق طلب یقین کنید، و در تحقق عافیت به او رغبت نمائید، که بزرگترین نعمت عافیت است.

اِنَّ الْعافِیةَ فِى الدَّینِ وَ الدُّنْیا لَنِعْمَةٌ جَمیلَةٌ، وَ مَوْهِبَةٌ جَزیلَةٌ:

به حقیقت که سلامتى دردین و دنیا، هر آینه نعمت زیبا و موهبت بزرگى است.

بِالْعافِیةِ تُوجَدُ لَدَّةُ الْحَیاةِ:

با عافیت وتندرستى لذّت زندگى یافت مى شود.

اِنْ اَتاکمُ اللّهُ بِعافِیة فَاقْبَلُوا، وَ اِنِ ابْتُلیتُمْ فَاصْبِرُوا، فَاِنَّ الْعاقِبَةَ لِلْمُتَّقینَ:

اگر حضرت حق شما را عافیت داد از آن استقبال نمائید، و اگر به آزمایش و ابتلا و رنج و محنت دچار شدید استقامت ورزید که عاقبت خوش براى پرهیزکاران است.

کلُّ نَعِیم دُونَ الْجَنَّةِ فَهُوَ مَحْقُورٌ، وَ کلُّ بَلاء دُونَ النّارِ عافِیةٌ:

هر نعمت و عنایتى منهاى بهشت کم و کوچک است، و هر بلائى منهاى آتش جهنمّ عافیت و سلامت است.

حضرت باقر علیه السلام مى فرماید:

لا نِعْمَةَ کالْعافِیةِ، وَلا عافِیةَ کمُساعَدَةِ التَّوفِیقِ:

هیچ نعمتى چون سلامت و عافیت نیست، و هیچ عافیتى مانند مساعدت نمودن توفیق با انسان نیست.

امیر المؤمنین علیه السلام مى فرماید:

الْعافِیةُ عَشَرَةُ اَجْزاء، تِسْعَةٌ مِنْها فِى الصَّمْتِ اِلاّ بِذِکرِ اللّهِ، وَ واحِدٌ فِى تَرْک مُجالةِ السُّفَهاءِ:

عافیت و سلامتى ده جزء است، نه جزء آن خاموشى است مگر ذکر خدا در میان باشد، و یک جزء دیگر آن ترک همنشینى با نادانان است.

رسول الهى صلّى اللّه علیه و آله فرمود:

مَنْ صَلَّى عَلَىَّ مَرَّةً فَتَحَ اللّهُ عَلَیهِ باباً مِنَ الْعافِیةِ:

هر کس بر من یک بار صلوات فرستد، خداوند درى از عافیت به روى او باز مى کند.

سَمِعَ النبَّبِىُّ صلّى اللّه علیه وآله رَجُلا یقُولُ:اللَّهُمَّ اِنّى اَسْألُک الصَّبْرَ، فَقالَ: سَأَلْتَ الْبَلاءَ فَاسْأَلْهُ الْعافِیةَ:

رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله شنید که مردى مى گوید:خدایا از تو طلب صبر مى کنم. حضرت فرمود:از خدا بلا خواستى، طلب عافیت کن.

رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله بر مریضى وارد شد و از او احوال پرسید، عرضه داشت: نماز مغرب را خواندم و در نماز سوه قارعه را قرائت کردم سپس بحضرت حق عرضه داشتم: الهى اگر براى من نزد تو گناهى است و مى خواهى مرا در آخرت به آن گناه عذاب کنى، آن را در دنیا مکافات کن، یا رسول اللّه این شدم که مى بینید!

حضرت فرمود درخواست بدى کردى، چرا اینگونه دعا نکردى؟:

«رَبَّنا آتِنا فِى الدُّنْیا حسنَةً وَ فِى الْآخِرَةِ حسنَةً وَقِنا عَذابَ النّارِ».(بقره، ۲۰۱)

سپس حضرت براى او دعا کرد تا از بیمارى خلاص شد.

رسول خدا مى فرماید:

ما سُئِلَ اللّهُ شَیئاً اَحَبَّ اِلَیهِ مِنْ اَنْ یسْأَلَ الْعافِیةَ:

درخواستى از حضرت حق محبوبتر از درخواست عافیت از او نشده است.

مردى نزد رسول خدا آمد و گفت: یا رسول اللّه چه دعائى برتر است؟ فرمود:درخواست عفو و عافیت در دین و دنیا و آخرت از خدا، فردا آمد همان سؤال را کرد و همان جواب را شنید، روز سوم آمد همان را پرسید و همان را شنید روز چهارم آمد عرضه داشت: چه درخواستى از حق از همه درخواستها برتر است؟ حضرت فرمود:از خدا عفو و عافیت در دنیا و آخرت بخواه، که اگر این دو در دنیا به تو عطا شود، سپس در آخرت هم از آن نصیب ببرى به رستگارى و فلاح رسیدى.

رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود:

سَلُوا اللّهَ الْمُعافاةَ فَاِنَّهُ لَمْ یؤْتَ اَحَدٌ بَعْدَ الْیقِینِ خَیراً مِنَ الْمُعافاةِ.

از خداوند درخواست عافیت کنید، به حقیقت که احدى را بعد از یقین به حقایق بهتر از عافیت عنایت نکرده اند.

امیر المؤمنین علیه السلام بفرزندش حضرت مجتبى این دعا را تعلیم داد:

لا تُفَرَّقْ بَینِى وَ بَینَ الْعافِیةِ اَبَداً ما اَبْقَیتَنى:

خداوندا بین من و عافیت تا هستم جدائى مینداز.

حضرت موسى بن جعفر علیه السلام به پیشگاه حق عرضه مى داشت:

اَللَّهُمَّ اِنَّى اَسْأَلُک الْعَافِیةَ،وَ اَسْأَلُک جَمیلَ الْعافِیةِ، وَ اَسْأَلُک شُکرَ الْعافِیةِ، وَ اَسْأَلُک شُکرَ شُکرِ الْعافِیةِ:

خداوندا از تو درخواست عافیت مى کنم و عافیت زیبا مى خواهم و توفیق شکر بر عافیت و شکر بر شکر عافیت مى طلبم.

رسول خدا بدینیگونه دعا مى کرد:

اَسْأَلُک تَمامَ الْعافِیةِ. ثُمَّ قالَ: تَمامُ الْعافِیةِ: الْفُوْزُ بِالْجَنَّةِ، وَ النَّجاةُ مِنَ النّارِ:

الهى از تو تمام عافیت را مى خواهم، سپس فرمود: تمام عافیت رستگارى به بهشت ونجات از آتش جهنم است.

امام صادقت علیه السلام مى فرماید: براى ابوذر دعائى بود که در آسمان معروف بود:

اَللَّهُمَّ اِنّى اَسْأَلُک الْایمانَ بِک، وَ التَّصْدیقَ بِنَبِیک، وَ الْعافِیةَ مِنْ جَمیعِ الْبَلاءِ، وَ الشُّکرَ عَلَى الْعافِیةِ، وَ الْغِنى عَنْ شِرار النّاسِ:

الهى از تو طلب ایمان بتو، و تصدیق به پیغمبرت، و عافیت از تمام بلاها،و شکر بر عافیت، و بى نیازى از شرار خلق مى کنم.

حضرت باقر علیه السلام مى فرماید:

اِنَّ لِلّهِ عَزَّوَجَلَّ صَنائِنَ یصُنُّ بِهِمْ عَنِ الْبَلاءِ فَیحْییهِمْ فِى عافِیة، وَ یرْزُقُهُمْ فِى عافِیة، وَ یمیتُهُمْ فِى عافِیة، وَ یبْعَثُمْ فِى عافِیة، وَ یسْکنُهُمْ الْجَنَّةَ فِى عافِیة:

براى خداوند بندگان باارزش و خاصى است که آنان را از بلا حفظ مى کند، آنان را در عافیت و سلامت همه جانبه زنده مى کند، و در عافیت روزى مى دهد، و در عافیت مى میراند، و در عافیت وارد قیامت مى کند، و در عافیت در داخل بهشت مسکن مى دهد.

توئى جان و توئى جانانه دل *** توئى ساکن میان خانه دل

منورّ باشد اى ساقى مدامم *** ز عکس طلعت پیمانه دل

دمى از غلغل میناى وصلت *** تهى هرگز نشد خمخانه دل

چنان شمع رخت در دل بر افروخت *** شده پابوس تو پروانه دل

خیال گنج مهر جانفزایت *** گرفته سربسر ویرانه دل

شده در گلشن تن مرغ جان را *** خط و خال تو دام و دانه دل

مرا نور على چون مهر گردون *** شده روشن به بام خانه دل

در هر صورت اگر از نعمت عافیت و سلامت چه در بدن، چه در عقل، چه در امور مادى و معیشت دنیائى برخوردارید قدر آن را بدانید،و آن را یک فرصت بى نظیر الهى ببینید و از این فرصت و مهلت براى تأمین سعادت دو سرا بهره بگیرید، و اگر از عافیت کم دارید از حضرت حق تمام عافیت را بخواهید که او از عنایت و لطف به شما بخل نمى ورزد.