دعای سوم صحیفه سجادیه/ شرح‌ها و ترجمه‌ها (بخش چهارم)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

فهرست دعاهای صحیفه سجادیه

متن دعای سوم صحیفه سجادیه

شرح و ترجمه دعا:

بخش اول - بخش دوم - بخش سوم - بخش چهارم

فرشتگان مدبر امور زمین؛

  • وَ رُسُلِک مِنَ الْمَلَائِکةِ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ بِمَکرُوهِ مَا ینْزِلُ مِنَ الْبَلَاءِ وَ مَحْبُوبِ الرَّخَاءِ وَ السَّفَرَةِ الْکرَامِ الْبَرَرَةِ، وَ الْحَفَظَةِ الْکرَامِ الْکاتِبِینَ، وَ مَلَک الْمَوْتِ وَ أَعْوَانِهِ، وَ مُنْکرٍ وَ نَکیرٍ، وَ رُومَانَ فَتَّانِ الْقُبُورِ، وَ الطَّائِفِینَ بِالْبَیتِ الْمَعْمُورِ، وَ مَالِک، وَ الْخَزَنَةِ، وَ رِضْوَانَ، وَ سَدَنَةِ الْجِنَانِ؛
  • وَ الَّذِینَ‏ «لا یعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ، وَ یفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ» وَ الَّذِینَ یقُولُونَ: «سَلامٌ عَلَیکمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ»؛
  • وَ الزَّبَانِیةِ الَّذِینَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ: «خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ» ابْتَدَرُوهُ سِرَاعاً، وَ لَمْ ینْظِرُوهُ؛
  • وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِکرَهُ، وَ لَمْ نَعْلَمْ مَکانَهُ مِنْک، و بِأَی أَمْرٍ وَکلْتَهُ وَ سُکانِ الْهَوَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَاءِ وَ مَنْ مِنْهُمْ عَلَی الْخَلْقِ؛
  • فَصَلِّ عَلَیهِمْ یومَ یأْتِی‏ «کلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِیدٌ» وَ صَلِّ عَلَیهِمْ صَلَاةً تَزِیدُهُمْ کرَامَةً عَلَی کرَامَتِهِمْ وَ طَهَارَةً عَلَی طَهَارَتِهِمْ؛
  • اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّیتَ عَلَی مَلَائِکتِک وَ رُسُلِک وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلَاتَنَا عَلَیهِمْ، فَصَلِّ عَلَینَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِمْ، إِنَّک جَوَادٌ کرِیمٌ.

ترجمه‌ها

ترجمه انصاریان

و بر فرشتگانی که به‏ سوی اهل زمین گسیل می‏‌شوند و گرفتاری ناخوشایند و گشایش خوشایند برای آنان می‏‌آورند،

و بر سفیران بزرگوار نیکوکار، و فرشتگان بزرگواری که حافظ عمل مردم و نویسنده آن‌اند، و بر فرشته مرگ و یارانش، و منکر و نکیر، و بر رومان آزمایش‌کننده مردگان در گور، و بر طواف‌کنندگان بیت‏‌المعمور، و بر مالک، و بر خازنان دوزخ و بر رضوان، و خدمتگزاران بهشت،

و بر فرشتگانی که خدا را در آنچه امر می‏‌کند مخالفت نمی‏‌نمایند، و مأموریت خود را به نحو احسن انجام می‏‌دهند،

و بر فرشتگانی که به اهل بهشت می‏‌گویند: سلام بر شما به خاطر آنکه صبر کردید، پس نیکوسرایی است خانه آخرت برای شما،

و بر فرشتگان نگاهبان دوزخ که چون به آنان فرمان رسد: او را بگیرید و به زنجیر کشید سپس به آتش درافکنید، به سرعت دستگیرش کنند و به او مهلت ندهند،

و بر هر فرشته‏‌ای که نامش را یاد نکرده‏‌ایم، و از قدرش در پیشگاه تو خبر نداریم، و نمی‏‌دانیم او را به چه کاری گماشته‏‌ای،

و بر آن فرشتگانی که ساکن هوا و زمین و آبند، و به هر کدام از آنان که موکل آفریدگان‌اند،

پس بر همه آنان درود فرست در روزی که هرکس با دو فرشته یکی راننده و دیگری گواه می‌آید،

و بر ایشان درود فرست درودی که بر بزرگواری‌شان بیفزاید و بر طهارتشان طهارت اضافه کند

بارالها به وقتی که بر فرشتگانت و فرستادگانت درود می‌فرستی و درود ما را به آنان ابلاغ می‌کنی، به علت آن گفتار نیکو که در وصف آنان بر زبان و دل ما روان ساختی، بر ما نیز درود و رحمت فرست که تو بخشنده و بزرگواری.

شرح‌ها

دیار عاشقان (انصاریان)

«وَ رُسُلِک مِنَ الْمَلاَئِکةِ إِلَى أَهْلِ الْأَرْضِ بِمَکرُوهِ مَا ینْزِلُ مِنَ الْبَلاَءِ وَ مَحْبُوبِ الرَّخَاءِ، وَ السَّفَرَةِ الْکرَامِ الْبَرَرَةِ، وَ الْحَفَظَةِ الْکرَامِ الْکاتِبِینَ، وَ مَلَک الْمَوْتِ وَ أَعْوَانِهِ، وَ مُنْکر وَ نَکیر، وَ رُومَانَ فَتَّانِ الْقُبُورِ، وَ الطَّائِفِینَ بِالْبَیتِ الْمَعْمُورِ، وَ مَالِک وَ الْخَزَنَةِ وَ رِضْوَانَ، وَ سَدَنَةِ الْجِنَانِ»:

"الهى، درود فرست بر فرشتگانى که به دستور تو بر عاصیان و مجرمان بلا آرند و براى دوستان و عاشقانت رحمت. و درود فرست بر سفیران گرامى و نیکوکارت که وحى را به انبیا رساندند، و بر فرشتگانى که حافظ عمل و نگهدار انسان از پیشامدها هستند، و بر ملک الموت و یارانش، و منکر و نکیر وران عزیزت که سفر کرده هاى به عالم آخرت را مورد سؤال قرار مى دهند، و بر رُومان آزمایش کننده اهل قبور، و فرشتگانى که در طواف بیت المعمورند، و بر مالک و زمامداران دوزخ، و بر رضوان و کلیدداران بهشت".

۱. از فرشتگان بلا و عذاب

«وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِیمَ بِالْبُشْرَى قَالُوا إِنَّا مُهْلِکوا أَهْلِ هذِهِ الْقَرْیةِ إِنَّ أَهْلَهَا کانُوا ظَالِمِینَ...»(۱)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱- عنکبوت، ۳۱ - ۳۵.

و چون فرشتگان عالم قدس براى ابراهیم بشارت آوردند، گفتند: ما به امر حق، اهل این دیار را که قومى متجاوز از حقایق الهیه هستند هلاک مى کنیم.

ابراهیم به فرشتگان گفت: لوطِ پاک و موحّد که رسول خداست در این دیار است، پاسخ دادند ما به احوال آن که در این سرزمین است بهتر آگاهیم. لوط را با اهل بیتش به غیر از همسر وى که در بین اهل هلاکت باقى خواهند ماند بدون شک نجات مى دهیم.

چون فرشتگان نزد لوط آمدند و او آنان را به صورت جوانانى زیبا دید، به خاطر بدکردارى قومش و اینکه آنان را چگونه از دست آن نابکاران حفظ کند، دلتنگ شد. فرشتگان گفتند: بیمناک و غمگین مباش که تو و اهلت جز همسر کافرت را نجات مى دهیم.

ما به دستور حضرت رب بر اهل این دیار که فاسق و بدکارند عذاب سختى از آسمان نازل مى کنیم. همانا از آن دیار آباد آثار عذاب را بر جاى گذاشتیم تا نشانه اى روشن براى خردمندان باشد.

۲. فرشتگان رحمت

«وَنَبِّئْهُمْ عَن ضَیفِ إِبْرَاهِیمَ إِذْ دَخَلُوا عَلَیهِ فَقَالُوا سَلاَماً...»(۱)

و بندگانم را از فرشتگان مهمان ابراهیم آگاهى ده، زمانى که آن مهمانان بر ابراهیم وارد شدند و بر او سلام دادند، گفت: من از اینکه شما مهمانان عزیز، بى خبر و بى موقع بر بساطم حاضر شدید بیمناکم.

فرشتگان گفتند: اصلاً ترسى به خود راه مده که ما موجودى مادّى نیستیم، ما فرستادگان حقّیم براى بشارت دادن به فرزندى دانا به تو از جانب پروردگار آمده ایم.

ابراهیم گفت آیا مرا در این سنّ پیرى مژده فرزند مى دهید؟! نشانه این مژده چیست!

گفتند: تو را به یک واقعیت حتمى بشارت دادیم، هرگز از لطف و عنایت حضرت رب ناامید مباش. ابراهیم گفت: آرى جز گمارهان از رحمت دوست ناامید نمى شوند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱- حجر، ۵۱ - ۵۵.

از آیات قرآن و روایات بسیار مهم و متقن اسلامى استفاده مى شود که اگر فرشتگان همراه با عنایات و رحمت حق از انسان پشتیبانى نکنند، زندگى و حیات آدمى از اضطراب و ناامنى و بلکه عوامل هلاکت و نابودى در امان نخواهد بود. قسمتى از آرامش و امنیت انسان و مصون ماندنش از بلا، مرهون عنایت حق به توسط فرشتگان است.

۳. فرشتگان پیام آور

سَفَره کرام بَرَره، در رابطه با قرآن مجیدند که در سوره مبارکه عبس از آنان یاد شده:

«کلاَّ إِنَّهَا تَذْکرَةٌ. فَمَن شَاءَ ذَکرَهُ. فِی صُحُف مُکرَّمَة. مَرْفُوعَة مُطَهَّرَة. بِأَیدِی سَفَرَة. کرَام بَرَرَة».(۱)

قرآن مجید آنچنان نیست که دشمنان عنود پنداشته اند. آنچه این نابکاران مى گویند تهمت محض است. قرآن کتاب تذکر نسبت به تمام حقایق ظاهریه و باطنیه است.

هر کس بخواهد از آن پند گرفته و با واقعیات آشنا مى شود. این کلمات بلند و نورانى در الواح و اوراق با ارزشى ثبت است. این صحایف و اوراق والاقدر و پاکیزه است و بالاتر از اینکه دست نااهلان و نامحرمان، قادر به تحریف آن باشد.

این آیات الهیه در دست فرشتگانى است والامقام و نیکوکار.

مقامشان از این جهت والا است که عقل ونور محضند، و از این جهت نیکوکارند که انسانها از برکات وجودى آنان استفاده مى کنند.

۴. فرشتگان نگهبان و کاتب اعمال

«وَإنَّ عَلَیکمْ لَحافِظینَ. کراماً کاتِبینَ یعْلَمُونَ مَاتَفْعَلُونَ».(۲)

بدون تردید، از جانب خداوند نگهبانانى بر شما گمارده شده، نگهبانانى که در پیشگاه حضرت رب محترمند و پیوسته اعمال شما را مى نویسند، و از آنچه شما انجام مى دهید باخبرند.

بدون شک خداوند بزرگ قبل از هر کس و بهتر از همه شاهد و ناظر اعمال آدمى است، ولى براى تأکید بیشتر و اینکه انسان احساس مسئولیت فزونتر کند، مراقبان زیادى بر او گمارده که یک گروه از آنان همین فرشتگانند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱- عبس، ۱۱ - ۱۶.

۲- انفطار، ۱۰ - ۱۲.

«مایلْفِظُ مِنْ قَوْل إلاّ لَدَیهِ رَقیبٌ عَتیدٌ».(۱)

انسان هیچ سخنى را تلفّظ نمى کند مگر اینکه نزد آن فرشته اى است مراقب و آماده.

«إذْ یتَلَقَّى الْمُتَلَقِّیانِ عَنِ الْیمَینِ وَعَنِ الشِّمال قَعیدٌ».(۲)

به خاطر بیاورید هنگامى را که دو فرشته راست و چپ که ملازم شما هستند اعمالتان را تلقّى و ثبت مى کنند.

از موسى بن جعفر علیه السّلام سؤال شد: دو فرشته اى که ور ثبت اعمال انسانند، آیا از اراده و تصمیم باطنى او به هنگام گناه یا کار نیک نیز با خبر مى شوند؟ حضرت فرمود: آیا بوى چاه فاضلاب و عطر یکى است؟ راوى گفت نه! امام فرمود: هنگامى که انسان نیت کار خوب کند نفسش خوشبو مى شود. فرشته اى که در سمت راست است به فرشته سمت چپ مى گوید: برخیز که او اراده کار نیک کرده است. و هنگامى که آن را انجام داد، زبان آ، انسان، قلم فرشته و آب دهانش مرکب او مى شود و آن را ثبت مى کند.

امّا هنگامى که اراده گناهى مى کند نفسش بدبو مى شود. فرشته طرف چپ به فرشته سمت راست مى گوید: برخیز که او اراده معصیت کرده. و هنگامى که آن را انجام مى دهد زبانش قلم آن فرشته و آب دهانش مرکب اوست و آن را مى نویسد.(۳)

۵. فرشتگان مرگ

خداوند عزیز در قرآن مجید فرموده:

«اَللّهُ یتَوَفَّى الاْنْفُسَ حینَ مَوْتِها».(۴)

خداوند جانها را به وقت مرگ کلاملاً دریافت مى دارد.

در این آیه توفّى را به خود نسبت داده، و در آیه:

«قُلْ یتَوَفّاکمْ مَلَک الْمَوْتِ الَّذى وُکلَ بِکمْ».(۵)

بگو: جان شما را فرشته مرگ بر شما گمارده شده دریافت مى دارد.

توفّى را به ملک الموت، و در آیه:

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱- ق، ۱۸.

۲- ق، ۱۷.

۳- "اصول کافى" ج ۲، باب نیت خوبى و بدى، حدیث ۳.

۴- زمر، ۴۲.پ

۵- سجده، ۱۱.

«حَتّى إذا جاءَ أحَدَکمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا وَهُمْ لایفَرِّطُونَ».(۱)

تا اینکه چون مرگ یکى از آنان فرا رسد، رسولان ما جان او را مى گیرند، و ایشان کوتاهى نمى کنند.

توفّى را به ملائکه فرستاده شده نسبت داده است.

البتّه مرجع همه اینها یکى است، زیرا همانطور که خوانندگان در محلّش فرا گرفته اند همه افعال از آن خداست، و با این حال افعال داراى مراتبى هستند که نسبت به هر مرتبه اى طلائفه اى از موجودات بر حسب مراتب وجودشان اقدام به انجام آن مى کنند.

اخبار نیز شاهد به همین مطلبند. در "توحید" از امام صادق علیه السّلام نقل شده است که فرمود: "از ملک الموت پرسیده شد: چگونه در یک لحظه ارواح را قبض مى کنى در حالى که بعضى از آنها در مغرب است و بعضى در مشرق؟

ملک الموت پاسخ داد که: من این ارواح را به خود مى خوانم و آنها اجابت مى کنند. سپس حضرت ادامه داد: و ملک الموت گفت که: دنیا در میان دستهاى من همچون ظرفى است در میان دستهاى شما، هر آنچه که مى خواهید از آن مى خورید. و نیز دنیا در پیش من همچون درهمى است نزد شما، هر آنگونه که مى خواهید آن را به گردش در مى آورید".

و نیز آن حضرت در پاسخ کسى که این آیات و مرگ ناگهانى عدّه کثیر را عجیب مى دانست، فرمود: "خداوند تبارک و تعالى براى ملک الموت دستیارانى از ملائکه قرار داده است که آنان ارواح را قبض مى کنند، همانگونه که رئیس نگهبانان براى خود دستیارانى دارد و آنان را براى حوائج مختلف به کار مى گیرد".

بنابر این، ملائکه، این اشخاص مختلف را توفّى مى کنند و ملک الموت علاوه بر آنهایى که خود قبض مى کند، افرادى را که ملائکه دستیارش توفّى کرده بودند تحویل مى گیرد و خداوند عزوجل نیز آنها را از ملک الموت توفّى مى نماید.(۲)

۶. فرشتگان باز پرس در قبر

در شرح برنامه مَنکر و نکیر و رومان، به کتاب با عظمت "کافى" باب سؤال و جواب قبر، ج ۳، ص ۲۳۹، و "بحار" ج ۶، باب احوال برزخ و قبر، و کتاب بسیار پر قیمت "علم الیقین" فیض کاشانى، جلد۲، ص ۸۷۹ مراجعه کنید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱- انعام، ۶۱.

۲- "حیات پس از مرگ" ص ۱۷.

۷. فرشتگان ور بهشت و دوزخ

احوالات و مسئولیتهاى مالک دوزخ و در بانان آن، و رضوان کارگردان بهشت و کلید داران حنّب را نیز به آن کتب مراجعه نمائید، زیرا تفسیر و توضیح وضع این فرشتگان از حوصله این دفتر خارج است.

«وَ الَّذِینَ لاَ یعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَ یفْعَلُونَ مَا یؤْمَرُونَ، وَ الَّذِینَ یقُولُونَ: "سَلاَمٌ عَلَیکمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ"، وَ الزَّبَانِیةِ الَّذِینَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ: "خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ ابْتَدَرُوهُ سِرَاعاً وَ لَمْ ینْظِرُوهُ، وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِکرَهُ وَ لَمْ نَعْلَمْ مَکانَهُ مِنْک و بِأَی أَمْر وَکلْتَهُ»:

"الهى، درود فرست بر فرشتگانى که نافرمانى امر نمى کنند و آنچه را ورند انجام مى دهند. و بر ملائکه اى که به اهل ایمان در عالم آخرت مى گویند: سلام بر شما باد به خاطر استقامتى که در طاعت حق و دورى از معصیت داشتید، پس نیکو خانه اى است خانه آخرت براى شما. و بر فرشتگانى که پاسبانانند که هر گاه به آنان گفته شود: مجرم را بگیرید و در غُل و زنجیر کشیده سپس به سوى جهنم ببرید; به شتاب به او رو آرند و مهلتش نمى دهند. و درود فرست بر هر فرشته اى که نام او را ذکر نکردیم و مقام و منزلتش را در پیشگاه تو و اینکه به چه کارى او را گماشته اى ندانستیم".

«وَالَّذینَ لا یعْصُونَ» اشاره است به آیه ششم سوره مبارکه تحریم:

«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکمْ وَأَهْلِیکمْ نَاراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیهَا مَلاَئِکةٌ غِلاَظٌ شِدَادٌ لاَ یعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیفْعَلُونَ مَا یؤْمَرُونَ»:

اى اهل ایمان، خود و خانواده خود را با فرمانبردن از دستورات حق از آتش جهنّم حفظ کنید، چنان آتشى که مردم کافر و سنگ خارا آتش افروز آنند. بر آن آتش فرشتگان غلاظ شداد ورند، که از حق نافرمانى نمى کنند و آنچه را به آنان حکم شود انجام دهند.

در «قُوا أنْفُسَکمْ» فرموده اند: خود را با استقامت در طاعت و دورى از معصیت و مصون داشتن از پیروى شهوات، از آتش حفظ کنید.

و در «أهلیکمْ» فرموده اند: آنان را با دعوت به طاعت رب، تعلیم فرائض، نهى از قبایح و ترغیب و تشویق به خیر، از آتش جهنّم نگاه دارید.

سلطان نفس خود شو و مالک رِقاب باش *** روشن ضمیر خویش کن و آفتاب باش

خواهى به قاف قرب رسى از تمام خلق *** سیمرغ وار در پس قاف حجاب باش

تا کى روى به مدرسه از بهر قیل و قال *** تدریس خویشتن کن و اُمّ الکتاب باش

زین قیل و قال بگذر و الهام حق شنو *** مانند کوه تشنه فیض سحاب باش

ابلیس از غرور عبادت رجیم شد *** اى شیخ بر حذر ز غرور ثواب باش

از بهر بد حساب بود گیرو دار حشر *** زان گیرو دار تا برهى خوش حساب باش

بگذر کام هر دو جهان در طریق عشق *** همچون صغیر از دو جهان کامیاب باش

«وَالَّذینَ یقُولُونَ سَلامٌ» اشاره است به آیات ۲۰ تا ۲۴ سوره مبارکه رعد:

تنها خردمندانند که به تعهّد خود در برابر وفا کنند، پیمان حق را نشکنند، به هر آنچه پیوند با آن را خدا امر کرده توجه کنند و از ابدى حساب در قیامت بترسند.

و هم در طلب رضاى دوست راه صبر پیش گیرند، نماز بپا دارند، از آنچه به آنان روزى شده در نهان و آشکار انفاق کنند و بدیهاى مردم را به خوبى و عمل خیر تلافى نمایند. براى اینان منزلگاه خوبى است.

آن منزل بهشتهاى عدن است که خود و پدران و زنان صالحشان داخل شوند، در حالیکه فرشتگان از هر درى به تهنیت آنان آیند به این صورت که بگویند: سلام بر شما، که رنج عبادت و تقوا را تحمّل کردید، چه نیکو منزلى است منزل قیامت براى شما!

«خُذُوهُ فَغُلُّوهُ» اشاره است به آیات ۳۰ تا ۳۴ سوره مبارکه حاقّه:

«خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ ثُمَّ فِی سِلْسِلَة ذَرْعُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فَاسْلُکوهُ إِنَّهُ کانَ لاَ یؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَلاَ یحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکینِ»:

خطاب قهر رسد که: اى فرشتگان، او را بگیرید و به غل کشید سپس به دوزخ در افکنید، سپس وى را به زنجیرى که طولش هفتاد ذرع است به آتش در کشید، که او از کفر و عناد، به خداى بزرگ ایمان نیاورد و رغبتى به خوراندن به مردِم از کار افتاده نشان نداد.

«وَ سُکانِ الْهَوَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَاءِ وَ مَنْ مِنْهُمْ عَلَى الْخَلْقِ، فَصَلِّ عَلَیهِمْ یومَ یأْتِی کلُّ نَفْس مَعَهَا سَائِقٌ وَ شَهِیدٌ. وَ صَلِّ عَلَیهِمْ صَلاَةً تَزِیدُهُمْ کرَامَةً عَلَى کرَامَتِهِمْ وَ طَهَارَةً عَلَى طَهَارَتِهِمْ. اَللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّیتَ عَلَى مَلَائِکتِک وَ رُسُلِک وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلاَتَنَا عَلَیهِمْ، فَصَلِّ عَلَینَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِمْ، إِنَّک جَوَادٌ کرِیمٌ»:

"بار پروردگارا، درود فرست بر فرشتگانى که در هوا و زمین و آب جاى دارند، و بر آنان که بر تمام آفریده هایت گماشته شده اند پس بر آنان درود فرست در روزى که هر کس مى آید و با او راننده و گواهى است، چنانکه در قرآن مجید آمده:

«وَجاءَتْ کلُّ نَفْس مَعَها سائِقٌ وَشَهیدٌ».(۱)

و هر کس مى آید با او دو فرشته است، یکى او را به صحراى محشر مى راند، و یکى گواه عمل اوست.

بر کلیه فرشتگان درود فرست، درودى که مقامى بر مقامشان بیفزاید و پاکى اى بر پاکیشان اضافه کند.

گواینکه کرامت و طهارت فرشتگان کامل و جامع است ولى باید توجّه داشت که عنایات حق نیز بى پایان است. بنابر این مى توان از حضرت او براى هر کس لطف و رحمت خواست گر چه آن کس غرق در محبّتهاى خدا باشد.

الهى، چون بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادى و دعاى ما را به ایشان رساندى، پس به سبب این حسن گفتار که دعا و صلوات ماست و راه آن را تو بر ما گشودى، بر ما محتاجان نیز درود فرست و رحمتت را به گدایان و فقیران ارزانى دار که تو بسیار بخشنده و کریمى.

عاشقانى که مبتلاى تواند *** پادشاهند چون گداى تواند

حزن یعقوبشان بود زیرا *** هر یک ایوب صد بلاى تواند

گر چه دارند در درون صد درد *** همه مرقوف یک دواى تواند

دل قومى به وصل راضى کن *** که به جان طالب رضاى تواند

مرده عشق و زنده امّید *** زنده و مرده از براى تواند

آفت عقل و هوش اهل نظر *** چشم و ابروى دلرباى تواند

اى سلیمان به دستگاه مکوب *** سر موران که زیر پاى تواند

عالمى همچو سیف فرعانى *** با چنین حُسن، مبتلاى تواند

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱- ق، ۲۱.