شریک بن عبدالله نخعی

تقویم هجری قمری

روز واقعه:1 ذی القعده

سال 177 هجری قمری

شریک بن عبدالله بن سنان نخعی، از بزرگان شهر کوفه بود و جدش سنان نخعی، مکنی به ابوشریک در نبرد قادسیه بر علیه سپاهیان ساسانی حضور داشت. منصور دوانقی دومین خلیفه عباسی از شریک بن عبدالله درخواست کرد که مقام قضاوت شهر بزرگ کوفه را بر عهده گیرد. ولی وی امتناع ورزید و سرانجام با تأکید منصور این پست را بر عهده گرفت و تا آخر عمر منصور آن را اداره کرد. در زمان مهدی عباسی سومین خلیفه عباسی نیز این مقام را برای خویش حفظ نمود ولی پس از مدتی مهدی و به روایتی هادی چهارمین خلیفه عباسی وی را از قضاوت عزل کرد.

گفته شده که شریک بن عبدالله، در زمان مهدی عباسی بر وی وارد شد و مهدی به وی گفت، باید یکی از سه کار را برایش انجام دهد: در کوفه، قضاوت کند؛ یا فرزندش را آموزش دهد و یا یک بار بر سر سفره‌اش بنشیند و غذایش را بخورد.

شریک گرچه از هر سه امتناع داشت ولیکن چون ناچار بود یکی را اختیار کند، تصمیم گرفت آسان‌ترین آن‌ها را برگزیند. بدین لحاظ به مهدی عباسی گفت: خوردن طعام در سفره تو برای من آسان‌تر از کارهای دیگر است. او یک وعده غذای لذیذ و بی‌نظیر در سفره مهدی عباسی تناول کرد و به خانه‌اش برگشت، ولی همان غذا کارش را کرد و او را برای همیشه به دربار عباسی وابسته نمود. فضل بن ربیع گفت: به خدا سوگند، شریک پس از خوردن آن طعام، هم آموزش فرزندان خلیفه، هم همنشینی با عباسیان و هم قضاوت کوفه را بر عهده گرفت.

علمای اهل سنت وی را توثیق کرده اند و ابن سعد زهری درباره‌اش گوید: و کان شریک ثقه مأموناً، کثیر الحدیث و کان یغلط کثیراً؛ وی، موثق و مورد اطمینان بود، حدیث‌های فراوانی نقل کرد و در نقل حدیث اشتباهات فراوانی دارد.

به هر روی، این دانشمند و قاضی معروف اهل سنت در عصر هارون الرشید در نخستین روز ماه ذی القعده سال ۱۷۷ قمری وفات یافت و هارون که در آن زمان در "حیره" بسر می‌برد، با شنیدن خبر مرگ وی به سوی کوفه حرکت کرد، ولی در میان راه خبردار شد که موسی بن عیسی عاملش در کوفه بر وی نماز خواند و او را دفن نمود. بدین جهت، پیش از ورود به شهر به حیره برگشت.

منابع

• موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام.