برهان بلخی
برهانالدین مظفر بلخی (م، ۷۸۸ ق)، متخلّص به «برهان»، از شاعران و صوفیان قرن هشتم قمری و اهل بلخ بود.
خاندان وى از اعقاب ابراهیم بن ادهم بلخى، صوفى نامدار ایرانى در قرن دوم هجری بود و نسب برهان بلخى به هفت واسطه به ابراهیم ادهم مى‌رسد. برهانالدین مظفر در بلخ ولادت یافت. پدرش، سلطان شمس بلخی، او را در زمان سلطنت سلطان محمد بن تغلق (حک: ۷۲۵ـ۷۵۲) در دهلی، به هند برد و پس از اقامتی کوتاه در دهلی، به بِهار، شهر کوچکی در هشتاد کیلومتری جنوب پَتْنَه، نقل مکان کرد و تا پایان عمر در آنجا ماند.
برهان بلخی، که در آن هنگام (۷۵۵ یا ۷۵۶) جوان و علم آموخته بود، به حلقه مریدان شرف‌الدین احمدبن یحیی، از مشایخ صوفیان آن سامان پیوست و بعدها جانشین او شد. چند سال در بنگال و مکه بود، ولی سرانجام به شهری که در آن ارشاد شده بود بازگشت و تا هنگام مرگ در ۷۸۸ ق (یا به گفته برخی منابع: در ۸۰۳ ق) در آنجا ماند. جانشین او، برادرزاده‌اش، حسین بن معزّالدین بود.
بلخی، «برهان» تخلّص می‌کرد و اشعاری از حیث ارزش ادبى متوسّط، در صورت غزلهاى عاشقانه یا صوفیانه و بیشتر بر بیان مطالب عرفانى به زبان فارسی سروده است. از برهان بلخی «دیوان» اشعار؛ «مجموعه‌ى نامه‌ها» و «رساله‌اى در بدایت و نهایت درویشى» باقى مانده و جز اینها کتب و رسالاتى داشته که از میان رفته است.
منابع
