بدایة المعارف الالهیه (کتاب)
 | |
| نویسنده | سید محسن خرازی |
| موضوع | کلام و عقاید شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ |
|
| |
«بدایة المعارف الإلهیه فى شرح عقائد الإمامیه» شرحی است از آیت‌الله سید محسن خرازی بر کتاب «عقائد الامامیة» تألیف شیخ محمدرضا مظفر (م، ۱۳۸۳ ق)، که در آن به توضیح و بسط مباحث کلامى شیعه پرداخته شده است.
محتویات
مؤلف
سید محسن خرازى در ۱۳۱۶ شمسی در تهران زاده شد. پدرش سید مهدی خرازی از تجار و رجال نام‌دار و معتمد تهران بود. پس از گذراندن تحصیلات دورهٔ ابتدایی در تهران به حوزه علمیه تهران رفت و دروس مقدمات را فرا گرفت. سپس در حوزه علمیه قم به یادگیری دروس سطح در زمینه‌های فقه و اصول، فلسفه و کلام پرداخت. سپس در سال ۱۳۴۱ به درس خارج بزرگان وارد شد.
از جمله اساتید ایشان می‌توان به حضرات آیات محمدعلی شاه‌آبادی، سید محمدرضا گلپایگانی، سید محمد محقق داماد و محمدعلی اراکی اشاره کرد.
آیت‌الله خرازى تاکنون کتاب‌ها و رساله‌هاى گوناگونى نگاشته که برخى از آنها عبارت است از: عمدة الاصول، قیامت، کلمة حول حدیث ثقلین، فى رحاب التقوى، تعلیقه بر مکاسب و روزنه‌هایى از عالم غیب.
معرفى کتاب
«کتاب بدایة المعارف الإلهیة فی شرح عقائد الإمامیة»، همان گونه که از اسمش پیداست، شرح رساله «عقائد الامامیة» در مبحث عقاید، تألیف محمدرضا مظفر است و دربردارنده خلاصه اى از اصول اعتقادات شیعه به همراه شرح مختصر از هر اصل مى باشد.
مؤلف، این کتاب را در سال ۱۳۶۶ ش. به درخواست شوراى مرکزى حوزه علمیه قم جهت تدریس در بین طلاب علوم دینى و تحکیم مبانى اعتقادى و کلامى آنان نوشته است. این کتاب دو جلدى که به زبان عربى نوشته شده، طى پنج فصل «الالهیات، النبوة، الامامة، ما أدّب به آل بیت شیعتهم، المعاد»، به بیان مباحث کلامى و اعتقادى پرداخته است. تاکنون قریب به بیست سال است که این اثر ارزشمند مورد توجه طلاب علوم دینى بوده و در حوزه‌هاى علمیه تدریس مى‌شود. کتاب حاضر توسط مترجمین مختلف به زبان فارسی نیز ترجمه شده است.
مؤلف، که رساله مذکور را به عنوان متن اصلى اثر خویش قرار داده است، در هر بخش به تفصیل از اعتقادات شیعه سخن گفته و مسائل اعتقادى را به روش کلامى ـ فلسفى مطرح و اثبات نموده است.
محتوای کتاب
در مقدمه کتاب، در رابطه با نظر و معرفت، تقلید در فروع، اجتهاد و مجتهد، مقدارى شرح داده شده و سپس به اصل بحث در پنج بخش پرداخته شده است.
- الالهیات: در فصل اول مباحثى پیرامون عقاید امامیه در رابطه با خداوند متعال، توحید، صفات الله تعالى، بداء، قضاء و قدر، تکلیف و احکام دین مطرح شده است.
- النبوة: در این فصل معتقدات امامیه در رابطه با مسأله نبوت، قاعده لطف، معجزات انبیاء، عصمت انبیاء، صفات نبى، تعداد انبیاء و کتاب‌هایشان، دین اسلام، پیامبر اسلام و قرآن کریم بررسى شده است.
- الامامة: شرح مباحثى در رابطه با مسأله امامت، عصمت امام، صفات و علم امام، وجوب اطاعت از امام، محبت اهل‌بیت عصمت و طهارت، ائمه(ع)، نص به امر امامت، تعداد امامان شیعه، امام مهدى(ع)، مسأله رجعت و تقیه، فصل سوم کتاب را تشکیل مى‌دهد.
- ما أدّب به آل البیت(ع) شیعتهم: این فصل در حقیقت بیانى است در رابطه با «مکتب تربیتى اهل‌بیت(ع)»، نسبت به شیعیان و پیروانشان. مؤلف در کنار مسائل اعتقادى، با استفاده از روایات و احادیث بررسى چنین موضوعى را خالى از لطف نمى‌داند. مسأله دعا، ادعیه صحیفه سجادیه، زیارت قبور، معناى تشیع نزد اهل‌بیت، مباحثى در مورد جور، ظلم و همچنین وظایف مسلمین در دولت ظالم، وحدت اسلامى، حق برادران دینى بر یکدیگر از عناوین این فصل مى‌باشند.
- المعاد: در این فصل عقاید امامیه درباره بعث و معاد و نیز معاد جسمانى تشریح شده است.
نوع استدلال مؤلف و ادله‌اى که در مباحث مختلف آورده است، بسیار کامل و بدون نقص است. به این ترتیب که ابتدائاً ادله عقلى مطرح شده و سپس آیات و روایات مربوط نیز مویدات بحث خواهند بود. در ادامه با استناد به سخنان صاحب نظران علم کلام به قوت علمى مباحث افزوده مى‌شود. مؤلف گاهى در بین ابحاث شبهات مطرح شده را عنوان نموده و به آنها پاسخ داده است.
منابع
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری.
- سایت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
