امام باره
«اِمام‌ْباره»، یا «امام بارا» به مفهوم «امام‌خانه»، بناهایى در سرزمین هند است که شیعیان برای برگزاری مراسم مذهبى خاص خود در ماه محرم، در آنها گرد مى‌آیند. امام باره، گاه به نامهایى چون «خانقاه» نیز خوانده مى‌شود، چنانکه حسینیه‌ها را در جنوب هند «عاشورخانه» مى‌نامند.
تاریخچه امام‌باره
نخستین‌بار، نواب صفدر جنگ (م، ۱۱۶۷ق/۱۷۵۴م)، فرمانروای ایالت اوده در دهلى، ساختمانى برای برگزاری مراسم عزاداری محرم بنا نهاد که مى‌توان آن را نخستین نمونه «امام باره» دانست.
پس از بنای امام باره آصف‌الدوله در سال ۱۱۹۸ق/۱۷۸۴م، احداث امام‌باره‌ها رونق گرفت. سپس برای آرامگاه بزرگان نیز از آنها استفاده شد. تأمین هزینه برای امام باره در عرف شیعیان هند، همانند فرهنگ ایرانیان، ثواب شمرده مى‌شده است.
در روزهای سوگواری غالباً مرسوم بوده است که امام باره را چراغان کنند؛ چنانکه شوشتری (م، ۱۲۲۰ق/۱۸۰۵م) نوشته است، امام باره آصف‌الدوله را با شمع و چراغ، آیینه‌ها و اسباب طلا و جواهر آذین مى‌بستند. گاه در بیرون امام باره در گودالى آتش روشن مى‌کنند تا نشانه آتش‌افروزی یزیدیان در خیمه‌گاه امام حسین علیه السلام و یادآور ظلم آنان باشد. عبور از روی آتش (زغالهای گداخته) با پای برهنه از جمله رسوم این سوگواری ها بوده است. برخلاف امام باره‌هایى چون آصفیه، همه امام باره‌ها دارای سرای «زنانه» نیستند و گاه در مواردی خاص در اختیار زنان قرار مى‌گیرند.
اتاقکى آراسته که نماد تابوت امام حسین علیه السلام است و در هند عموماً به آن «تعزیه» گفته مى‌شود، مهمترین وسیله برگزاری مراسم در امام باره به شمار مى‌آید. امام باره همچنین دارای ضریحى ثابت (قبری نمادین) است که «کربلا» نامیده مى‌شود. دسته‌های عزاداری میان امام باره‌ها آمد و شد مى‌کنند و در حالى که عَلَمها را به همراه دارند، «تعزیه» را نیز بر روی شانه حرکت مى‌دهند.
در ساخت امام باره‌ها سنتهای معماری کاملاً یکسان اعمال نشده، اما پاره‌ای خصوصیات حاکى از تعلق آنها به سبک معماری متأخر دوره گورکانى است. عناصر این سبک را در بناهایى چون امام باره لکهنو مى‌توان بازیافت.
امام باره آصف‌الدوله که معتبرترین بنا از این نوع است، در مجموعه‌ای از مسجد، صحنها و دروازه‌های آن قرار دارد و از مهمترین بناهای تاریخى لکهنو به شمار مى‌آید. در این مجموعه، امام باره و مسجد جامع لکهنو با ۳ گنبد در محوطه اصلى قرار گرفته‌اند. بنای اصلى این امام باره تالاری گنبددار به ابعاد تقریبى ۱۶ در ۴۹ متر است و ایوانهایى در دو طرف آن وجود دارد. تمامى بنا را سقفى سترگ از آجر و سیمان مى‌پوشاند. امام باره حسین‌آباد کوچک‌تر از آصفیه است و یک سده پس از آن ساخته شده است. این امام‌باره که مدفن بانى آن است، هر چند تزییناتى چشمگیر دارد، اما از نظر استخوان‌بندی بنا کم اهمیت شمرده مى‌شود.
امام باره شاه نجف در مُتى محل لکهنو نیز مقبره بانى آن را در خود دارد. گنبدخانه این امام‌باره محل برگذاری مراسم تعزیه است. بدین‌سان، مانند بسیاری از دیگر امام‌باره‌ها کارکردی چندگانه دارد.
منابع
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، مدخل "امام باره"، نجیب یدالله غلامى، ج۱۰.
