آنان را که ایمان آوردند و نیکوکار شدند به زودی در بهشتی درآوریم که نهرها از زیر درختانش جاری است و در آن زندگانی جاوید کنند و برای آنها در بهشت جفتهای پاکیزه است و آنان را به سایه رحمت ابدی خود درآوریم.
و کسانی که ایمان آورده اند و کارهای شایسته انجام داده اند، به زودی آنان را در بهشت هایی که از زیرِ [درختانِ] آن نهرها جاری است، وارد کنیم، در آنجا جاودانه اند؛ آنان را در آنجا همسرانی پاکیزه است، و آنان را در زیر سایه ای پایدار [و دلپذیر، آرام بخش و خنک] درآوریم.
و به زودى كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند، در باغهايى كه از زيرِ [درختان] آن نهرها روان است درآوريم. براى هميشه در آن جاودانند، و در آنجا همسرانى پاكيزه دارند، و آنان را در سايهاى پايدار درآوريم.
و آنان را كه ايمان آورده و كارهاى نيكو كردهاند به بهشتهايى كه در آن نهرها جارى است درآوريم، تا ابد در آنجا خواهند بود. و در آنجا صاحب زنان پاك و بىعيب شوند و در سايههاى پيوسته و خنك جايشان مىدهيم.
و کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، بزودی آنها را در باغهایی از بهشت وارد میکنیم که نهرها از زیر درختانش جاری است؛ همیشه در آن خواهند ماند؛ و همسرانی پاکیزه برای آنها خواهد بود؛ و آنان را در سایههای گسترده (و فرح بخش) جای میدهیم.
As for those who have faith and do righteous deeds, We shall admit them into gardens with streams running in them, to remain in them forever. In it, there will be chaste mates for them, and We shall admit them into a deep shade.
And (as for) those who believe and do good deeds, We will make them enter gardens beneath which rivers flow, to abide in them for ever; they shall have therein pure mates, and We shall make them enter a dense shade.
And as for those who believe and do good works, We shall make them enter Gardens underneath which rivers flow - to dwell therein for ever; there for them are pure companions - and We shall make them enter plenteous shade.
But those who believe and do deeds of righteousness, We shall soon admit to Gardens, with rivers flowing beneath,- their eternal home: Therein shall they have companions pure and holy: We shall admit them to shades, cool and ever deepening.
معانی کلمات آیه
مطهره: پاك شده. تطهير: پاك كردن. زنان بهشتى از هر چيز ناخوشايند پاك شده اند.
ظل ظليل: ظلّ: سايه. ظليل: سايه دار.
ولى هر گاه ظل ظليل گويند منظور مبالغه است مثل ليل اليل و داهية دهياء ،
به نظرم مراد از ظلّ عزت و رفاه و آسودگى است .
راغب گويد از اين چيزها با ظلّ تعبير مى آورند . على هذا ظل ظليل يعنى زندگى بسيار لذت بخش.[۱]
وكسانى را كه ايمان آورده وكارهاى نيك انجام دادهاند، به زودى در باغهايى كه از زير (درختان) آن نهرها جارى است وارد مىكنيم. آنان هميشه در آن جاودانند، برايشان در آن جا همسرانى پاكيزه است و آنان را در سايههايى پايدار (بدون سردى وگرمى و طوفان) درآوريم.
در تربيت بايد بيم واميد در كنار هم باشد. در آيه قبل بيم بود واين آيه، اميد.
«ظليل»، سايهى كشيده و ممتد است.
امام صادق عليه السلام فرمود: مراد از ازواج مطهره همسرانى هستند كه از آلودگى به حيض و حدث پاكند. «1»
پیام ها
1- ايمان و عمل صالح دو شرط اساسى براى ورود به بهشت است. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَنُدْخِلُهُمْ»
2- لطف خدا سريعتر از قهر اوست. (در آيه قبل براى دوزخيان حرف «سوف» بكار رفته كه نشانه آينده دور است، ولى در اين آيه حرف «سين» «فَسَيُدْخِلُهُمْ» كه نشانهى آينده نزديك است) 3- پاكى همسران بهشتى هم جسمى است و هم روحى. ( «مُطَهَّرَةٌ» به كسى گفته
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ: و آن كسانى كه ايمان آوردهاند به وحدانيت الهى و نبوت حضرت رسالت پناهى صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و بجا آوردند اعمال صالحه و طاعات شرعيه را بر وفق فرمان حق، سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ: زود باشد كه داخل فرمائيم ايشان را به باغاتى كه جارى مىشود زير درختان، يا در جلو قصور و مساكن آن، نهرهاى اربعه بدون تلاقى به هم، خالِدِينَ فِيها أَبَداً: در حالتى كه مخلد باشند مؤمنان در آن هميشه، يعنى زمانى كه انتها و غايتى براى آن نخواهد بود، مانند اهل نار كه مخلدند در عذاب قهر سبحانى. لَهُمْ فِيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ: مر آن بهشتيان را در آن بوستان پر از اشجار و انهار، زنان پاكيزه از حيض و نفاس، بلكه از جميع
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 472
اقذار و ادناس و اخلاق ذميمه دنيه و طباع رديه قبيحه است، وَ نُدْخِلُهُمْ ظِلًّا ظَلِيلًا: و داخل گردانيم ايشان را در سايهاى پاينده كه آفتاب، آن را زايل نگرداند.
تنبيه: اگر كسى گويد چون در بهشت آفتاب نيست كه به حرارت آن متأذى شوند، پس ظل براى چه و فايده آن چيست؟ جواب آنكه: نزد محققان «ظل ظليل» اشاره است به حمايت الهى و عنايت پادشاهى كه هميشه بر مفارق بهشتيان مبسوط خواهد بود. و آن، سايه از زوال و نقص و انتقال مقدس و معرّى است. در خبر است كه در بهشت درختى باشد كه سوار در سايه آن، صد سال رود، آخر نشود. در انوار گفته: مراد ظل ظليل، اشاره است به نعمت تامه دائمه.
رفع شبهه: اگر كسى گويد چگونه اهل بهشت مخلد باشند و حال آنكه طبيعت و مزاج قابل انحلال است؟ جواب آنكه:
اولا: خداوند تعالى يك نوع طبيعتى به اهل بهشت عنايت فرمايد كه عوارضات طبيعيه را در آن مدخليتى نخواهد بود، و لذا تمام به سن جوانى؛ و پيرى و سستى و ضعف و كسالت و غيره در وجود آنها راه نيابد، بلكه به قدرت كامله سبحانى، مزاج معتدل را مادام الخلود دارا هستند.
ثانيا: آنكه چون نفوس بهشتيان به حد كمال است، لذا دائما انشاء نمايد بنيه و قوا را كه لازمه بقاى بشريه است، چنانچه حاليه در وجود امام عصر عجل اللّه فرجه نيز همين مطلب مسلم باشد، كه وجود و لوى نظر به كمال معنويه، دائما انشاء نمايد بنيه و قواى بشريه را، كه هميشه مزاج شريفش در حد اعتدال است و ابدا دهر را در او تصرف و مدخليتى نيست.
ثالثا: وقتى مزاج، حد اعتدال را دارا شد، يعنى اخلاط اربعه دائما مساوى باشد و هيچيك بر ديگرى غلبه ننمايد، هر آينه مزاج را سستى و فوتى حاصل نگردد. بنابراين اهل بهشت، مزاج معتدل را دارا هستند، و لذا به يك حال باقى باشند و پيرى عارض آنها نشود، و همچنين در وجود امام زمان عجل اللّه فرجه.
و آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى شايسته زود باشد داخل نمائيم ايشانرا در بهشتهائيكه ميرود از زير آنها نهرها جاودانيان در آنها هميشه از براى ايشانست در آنجا جفتهاى پاكيزه و در ميآوريمشان در سايه پاينده..
تفسير
اعمال شايسته وظائف شرعيه است و انهار در زمين جنات عبور مينمايد نهايت آنكه در لسان عرب چنين تعبير ميشود و ازواج مطهّرات از حيض و هر كثافتى ميباشند و اين نعمت ابدى و دائمى است و منقطع نخواهد شد و نيز معمول در كلام عرب آنستكه براى تأكيد صيغه از لفظى مشتق نموده لفظ را بآن صيغه موصوف مينمايند مثل داهية دهياء و ليل اليل و شمس شامس و ظلّ ظليل از اين قبيل است و تاخير وعد از وعيد شايد بمناسبت حال مخاطبين باشد كه متلبس بحال مناسب وعيد بودند و حال ملائم با وعد را بايد بعدا تهيّه نمايند و در ذكر ترتيب طبيعى آنها ملحوظ شده است.
خالِدِينَ فِيها أَبَداً ابدا تأكيد در خلود است لَهُم فِيها أَزواجٌ مُطَهَّرَةٌ اشاره بحور العين است که از جميع انجاس و ادناس مثل حيض و نفاس و كثافات و پليديها و نجاسات ظاهريه و احداث باطنيه و اعمال سيئه و اخلاق رذيله و مخالفت شوهرها و اعراض و نشوز و هر چه که مورث تنفر و اشمئزاز آنها گردد پاك و پاكيزه هستند، و ممكن است مراد مؤمنات صالحات باشند که آنها هم در بهشت همين نحو هستند، و ممكن است اعم باشد بلكه بعيد نيست.
در آیات گذشته سخن از مجازات کافران بود، در این آیه به پاداش مؤمنان اشاره کرده، میفرماید: «و کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند به زودی آنها را در باغهایی از بهشت وارد میکنیم که نهرها از زیر درختانش جاری است، همیشه در آن خواهند ماند، و همسرانی پاکیزه برای آنها خواهد بود، و آنان را در سایههای گسترده (و فرحبخش) جای میدهد» (وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ سَنُدخِلُهُم جَنّاتٍ تَجرِی مِن تَحتِهَا الأَنهارُ خالِدِینَ فِیها أَبَداً لَهُم فِیها أَزواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ نُدخِلُهُم ظِلًّا ظَلِیلًا).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: