آیه 90 سوره مریم

از دانشنامه‌ی اسلامی
(تغییرمسیر از آیه ۹۰ مریم)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

تَكَادُ السَّمَاوَاتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَتَنْشَقُّ الْأَرْضُ وَتَخِرُّ الْجِبَالُ هَدًّا

مشاهده آیه در سوره


<<89 آیه 90 سوره مریم 91>>
سوره : سوره مریم (19)
جزء : 16
نزول : مکه

ترجمه های فارسی

نزدیک است از این گفته زشت و عقیده باطل آسمانها از هم فرو ریزد و زمین بشکافد و کوهها متلاشی گردد.

نزدیک است آسمان ها از این [ادعای بی اصل و سخن ناروا] پاره پاره شوند، و زمین بشکافد، و کوه ها به شدت در هم بشکنند و فرو ریزند!!

چيزى نمانده است كه آسمانها از اين [سخن‌] بشكافند و زمين چاك خورد و كوهها به شدت فرو ريزند.

نزديك است كه از اين سخن آسمانها بشكافند و زمين شكافته شود و كوه‌ها فروافتند و در هم ريزند،

نزدیک است به خاطر این سخن آسمانها از هم متلاشی گردد، و زمین شکافته شود، و کوه‌ها بشدّت فرو ریزد...

ترجمه های انگلیسی(English translations)

The heavens are about to be rent apart at it, the earth to split open, and the mountains to collapse into bits,

The heavens may almost be rent thereat, and the earth cleave asunder, and the mountains fall down in pieces,

Whereby almost the heavens are torn, and the earth is split asunder and the mountains fall in ruins,

At it the skies are ready to burst, the earth to split asunder, and the mountains to fall down in utter ruin,

معانی کلمات آیه

يتفطرن: فطر: شكافتن و شكاف. تفطّر و انفطار: شكافته شدن. «يتفطرن»: شكافته مى ‏شوند.

تخرّ: خرّ و خرور: سقوط توأم با صدا. «تخر» ساقط مى‏ شود.

هدّ: هد: منهدم شدن و منهدم كردن با صوت شديد: «الهدّ: الهدم بشدة صوت».[۱]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


تَكادُ السَّماواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا «90»

نزديك است از اين سخن، آسمان‌ها متلاشى و زمين شكافته شود و كوه‌ها به شدّت فرو ريزد.

أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمنِ وَلَداً «91»

زيرا براى خداى رحمان، فرزندى قائل شدند.

وَ ما يَنْبَغِي لِلرَّحْمنِ أَنْ يَتَّخِذَ وَلَداً «92»

در حالى كه براى خداى رحمان، سزاوار نيست كه فرزند بگيرد.

إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمنِ عَبْداً «93»

موجودى در آسمان‌ها و زمين نيست مگر آن كه بنده‌وار نزد خداوندِ رحمان مى‌آيد.

نکته ها

«هَدّ» به معناى سقوط است.

مسأله‌ى واكنش طبيعت در برابر حقايق، بارها در قرآن مطرح شده است از جمله:

يك جا مى‌فرمايد: بعضى از سنگ‌ها از خشيت خداوند، از كوه فرو مى‌ريزند. «وَ إِنَّ مِنْها لَما يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ» «1»

يا اينكه مى‌فرمايد: اگر قرآن بر كوه‌ها نازل مى‌شد، هر آينه از ترس خداوند قطعه قطعه مى‌شدند. «لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى‌ جَبَلٍ لَرَأَيْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ» «2»

پیام ها

1- گناه مى‌تواند مايه‌ى برهم ريختن نظام هستى گردد. «تَكادُ السَّماواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ»

2- خداوند، هستى را براى انسان آفريد و اگر انسان منحرف شود، سقوط هستى بى‌جا نيست. «تَكادُ السَّماواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ»


«1». بقره، 74.

«2». حشر، 21.

جلد 5 - صفحه 313

3- بالاترين فساد در جهان هستى، عقيده‌ى فاسد است. «دَعَوْا لِلرَّحْمنِ وَلَداً»

4- فرزند داشتن خداوند، به اين معناست كه او محتاج بقاى نسل است، كمك و ياور مى‌خواهد و از تنهايى رنج مى‌برد، در حالى كه او از همه‌ى اينها منزه است. «ما يَنْبَغِي لِلرَّحْمنِ أَنْ يَتَّخِذَ وَلَداً»

5- تمام هستى تحت سلطه‌ى خداست وبه سوى او باز مى‌گردد. «آتِي الرَّحْمنِ عَبْداً»

6- هستى و موجودات آن همگى تحت فرمان خدا وبنده‌ى او هستند، چرا بنده‌ى او را فرزند او مى‌خوانيد. وَ ما يَنْبَغِي‌ ... إِنْ كُلُ‌ ... عَبْداً

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



تَكادُ السَّماواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا (90)

تَكادُ السَّماواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ‌: نزديك شد كه آسمانها شكافته شود مرتبه‌اى بعد مرتبه از عظمت قباحت اين سخن. وَ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ‌: و باز شكافد زمين. وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا: و بيفتد كوهها و شكسته شوند شكستنى، يعنى پاره پاره بيفتند در حالتى كه شكسته‌اند خلاصه معنى آنكه: هول اين كلمه و عظمت آن به حيثيتى است كه اگر متصور مى‌بود به صورت محسوسه اشياء مذكوره با وجود عظم جرم آنها طاقت تحمل آن را نداشتند و از هم متلاشى مى‌شدند از شدت. يا آنكه فضاعت آن كاشف غضب الهى است به طورى كه اگر حلم سبحانى نبودى، جميع عالم را تخريب كردى و قوائم آن را بر هم زدى.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


أَ لَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّياطِينَ عَلَى الْكافِرِينَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا (83) فَلا تَعْجَلْ عَلَيْهِمْ إِنَّما نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا (84) يَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِينَ إِلَى الرَّحْمنِ وَفْداً (85) وَ نَسُوقُ الْمُجْرِمِينَ إِلى‌ جَهَنَّمَ وِرْداً (86) لا يَمْلِكُونَ الشَّفاعَةَ إِلاَّ مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً (87)

وَ قالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمنُ وَلَداً (88) لَقَدْ جِئْتُمْ شَيْئاً إِدًّا (89) تَكادُ السَّماواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا (90) أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمنِ وَلَداً (91) وَ ما يَنْبَغِي لِلرَّحْمنِ أَنْ يَتَّخِذَ وَلَداً (92)

ترجمه‌

- آيا نديدى كه ما فرستاديم شيطانها را بر كافران كه بجنبانند آنها را جنباندنى‌

پس شتاب مكن براى آنها جز اين نيست كه ميشماريم براى آنها

جلد 3 صفحه 492

شمردنى‌

روز كه جمع كنيم پرهيزكاران را بسوى خداى بخشنده وارد شدگان‌

و برانيم گناهكاران را بسوى جهنّم تشنگان‌

مالك نميباشند شفاعت را مگر كسانيكه گرفتند نزد خداوند پيمانى‌

و گفتند گرفت خداوند فرزندى‌

بتحقيق آورديد چيز بسيار زشتى‌

نزديك شد آسمانها پاره پاره شود از آن و شكافته گردد زمين و فرو ريزند كوهها و منهدم شوند منهدم شدنى‌

براى آنكه خواندند براى خدا فرزند

و سزاوار نيست از براى خداى بخشنده آنكه بگيرد فرزندى.

تفسير

- وقتى كه اهل شرك و خلاف منغمر در شهوات و لذّات جسمانى شدند و خداوند بآنها مهلت داد و از اين مهلت سوء استفاده كردند و بر طغيان و سركشى خود افزودند خداوند مسلّط ميفرمايد بر آنها شياطين انسى و جنّى را كه تحريك كنند و برانند آنها را بجانب مقاصدشان مانند حيوانيكه صاحبش بسيخ يا چوب آنرا براند چون لفظ از بر اين قبيل تحريك اطلاق ميشود اگر چه اصلا بمعناى جنباندن است خلاصه آنكه كاملا ملك طلق شيطان ميشوند و مهارشان بدست او ميآيد چنانچه قمّى ره قريب باين معانى را نقل نموده و بنابراين معناى فرستادن خداوند همان دادن تسلط است بشياطين در اثر معصيت بسوء اختيار بندگان و لذا خداوند متعال به پيغمبر خود ميفرمايد تعجيل در هلاك و عذاب آنها منماى ما براى فرا رسيدن موعد ايّام مهلت آنها شماره ميكنيم و ميدانيم از عدد انفاس آنها معدودى بيش باقى نمانده چنانچه در كافى و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد تعداد انفاس است نه ايّام چون احصاء ايّام كار خلق است و احصاء انفاس شأن خالق و در نهج البلاغه است كه نفس مرد گام او است بسوى مرگ و نيز فرموده هر معدودى منقضى و هر متوقعى آينده است خلاصه آنكه در آتيه نزديكى از شرّ آنها راحت خواهى شد و خداوند محشور ميفرمايد اهل تقوى و پرهيزكارى را كه محبوب حقّند و اعمالشان مرضى او است بسوى رحمت واسعه خود مانند قوميكه وارد شوند از راه دور بر پادشاهى كه اميدوار نموده باشد ايشانرا بكرامت و انعام خود در حاليكه سوار باشند بر ناقه‌هاى نجيب بهشتى كه ملائكه بامر خداوند بعد از بيرون آمدنشان از قبر براى استقبال و تشريفات ورودشان بمحشر حاضر نموده‌اند با ساز و برگ تمام از طلا و ديبا و حرير بهشتى مزيّن به درّ و ياقوت‌

جلد 3 صفحه 493

و زبر جد پس پرواز كنند بسوى محشر هر يكنفر پرهيزكار با سه هزار ملك در هر يك از جلو و يمين و يسار يكهزار ملك كه با او باشند تا بدر بهشت برسند و از آنجا ببعد تشريفاتش مفصل‌تر است كه در روايت كافى از امام باقر عليه السّلام و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام ذكر شده و حقير بملاحظه اختصار نقل ننمودم و در مقابل ايشان خداوند سوق ميدهد گناهكاران را بسوى جهنّم مانند حيوانات تشنه كه در كنار آب ورود نمايند دسته جمع و پا برهنه و بعد معلوم شود كه آب نيست و آتش است و بر عطش آنها افزوده گردد و در ذيل حديث قمّى ره علاوه شده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بامير المؤمنين عليه السّلام فرمود و اللّه اى على پرهيزكارانى كه باين احترام وارد محشر ميشوند و خداوند در باره ايشان فرموده‌ يَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِينَ إِلَى الرَّحْمنِ وَفْداً شيعيان تواند و تو امام ايشانى چون در هر دو روايت راوى اصلى حديث امير المؤمنين عليه السّلام است كه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم تفسير اين آيه را سؤال نموده و آنحضرت جواب فرموده بنحوى كه اجمالا بيان شد و دارا و واجد و مالك نميشوند احدى از اهل محشر شفاعت را كه از كسى بنمايند يا كسى در باره آنها بنمايد چون تلبّس بفعل يا بصدور فعل است از فاعل يا بوقوع آن بر مفعول و هيچ كس بهيچ عنوان قادر نيست متلبّس بشفاعت شود مگر داراى عهد ولايت امير المؤمنين و ائمه اطهار عليهم السلام باشد از جانب خدا چنانچه در كافى و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده و در كافى و فقيه و تهذيب و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود كسيكه وصيّت كامل نكند در هنگام مرگش مروّت او ناقص است و بعد از سؤال از كيفيّت آن دعاء مفصّلى تعليم فرمود كه در صافى و غيره مذكور است و از آن استفاده ميشود كه مراد از عهد الهى كه موجب تلبّس بشفاعت است در آخرت اعتراف بتمام عقائد حقّه است صريحا باصول و اجمالا بفروع در وقت ظهور امارات مرگ و از بعضى روايات استفاده ميشود محبوبيّت تجديد اين عهد در هر صبح و شام و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه چون قريش گفتند خداوند ملائكه را براى خود اولاد اناث قرار داده اين آيه در ردّ آنها نازل شد و بعضى ولدا بسكون لام كه جمع ولد است قرائت نموده‌اند در هر حال پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مأمور شده كه در جواب آنها بفرمايد مرتكب بهتان عظيم‌

جلد 3 صفحه 494

و قول منكر شنيع فظيعى شديد كه نزديك شد آسمانها از اثر سوء آن شكافته و منشق و پاره پاره شود و نيز زمين منشقّ و متلاشى و متفرّق گردد و در اثر آن كوهها منهدم و ويران شود چون اگر اين اوضاع در عالم براى امرى روى دهد چيزى سزاوارتر از اين بهتان بزرگ نيست و كلمه هدّا يا مفعول مطلق است براى فعل مقدّر كه تهدّ باشد يا مفعول له است براى تخرّ يعنى تخرّ الجبال و تهدّ هدّا يا تخرّ الجبال للهدّ و همه اين انقلابات براى آنستكه قرار داد فرقى از قبيل يهود و نصارى و قريش كه قبلا ذكر شد براى خداوند اولاد و سزاوار نيست براى خدا كه كسى را اولاد خود قرار دهد و هر چه براى خدا سزاوار نباشد صدورش از حقّ محال است چون خداوند مثل و مانند و شبيه و عديل و نظير ندارد و محتاج نيست و از هر عيب و نقصى منزّه و مبرّى است ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


تَكادُ السَّماوات‌ُ يَتَفَطَّرن‌َ مِنه‌ُ وَ تَنشَق‌ُّ الأَرض‌ُ وَ تَخِرُّ الجِبال‌ُ هَدًّا (90)

نزديك‌ ‌است‌ ‌که‌ آسمانها ‌از‌ ‌هم‌ ‌به‌ پاشند ‌از‌ ‌اينکه‌ قول‌ و زمين‌ شكافته‌ شود و كوه‌ها ريز ريز گردد.

تَكادُ السَّماوات‌ُ يَتَفَطَّرن‌َ مِنه‌ُ تنبيهان‌ 1‌-‌ ‌اينکه‌ ‌که‌ خداوند عالم‌ تمام‌ آسمان‌ها و زمين‌ ‌را‌ ‌براي‌ انسان‌ خلق‌ فرمود.

خلق‌ لكم‌ ‌ما ‌في‌ السموات‌ و ‌ما ‌في‌ الارض‌.

2‌-‌ ‌اينکه‌ ‌که‌ تمام‌ مخلوقات‌ ‌حتي‌ جمادات‌ و نباتات‌ شعور و ادراك‌ و معرفت‌ دارند.

وَ إِن‌ مِن‌ شَي‌ءٍ إِلّا يُسَبِّح‌ُ بِحَمدِه‌ِ وَ لكِن‌ لا تَفقَهُون‌َ تَسبِيحَهُم‌ اسراء ‌آيه‌ 44

(جمله‌ ذرات‌ زمين‌ و آسمان‌

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 90)- از آنجا که چنین نسبت ناروایی مخالف اصل توحید است، گویی تمام عالم هستی که بر پایه توحید بنا شده است از این نسبت ناروا در وحشت و اضطراب فرو می‌روند.

لذا اضافه می‌کند: «نزدیک است آسمانها به خاطر این سخن از هم متلاشی گردد و زمین شکافته شود و کوهها به شدت فرو ریزد»! (تَکادُ السَّماواتُ یَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا).

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

  1. تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی

منابع