میرزا بابا راز شیرازی
«میرزا ابوالقاسم حسینی شیرازی» متخلّص به «راز» و مشهور به «میرزا بابا» (م، ۱۲۸۶ ق)، عارف، مفسر، متکلم، فیلسوف و شاعر نامدار شیعه در قرن ۱۳ هجری و از شاگردان ملا علی نوری اصفهانی بود. راز شیرازی یکی از اقطاب برجسته «سلسله ذهبیه» به‌شمار می‌رود. محوری‌ترین موضوع در تألیفات او، بحث ولایت است، به گونه‌ای که تعدادی از آثار خود مانند «آیات الولایة» و «اسرار الولایة» را به این موضوع اختصاص داده است.
| نام کامل | میرزا ابوالقاسم راز شیرازی |
| زادروز | ۱۲۰۲ قمری |
| زادگاه | شیراز |
| وفات | ۱۲۸۶ قمری |
| مدفن | مشهد |
|
| |
| اساتید |
محمدحسن قزوینی، مولا احمد یزدی، ملا علی نوری اصفهانی،... |
| شاگردان |
زمان‌آقا افشار ارومیه‌ای، میرزا عبدالکریم رایض‌الدین زنجانی،... |
| آثار |
تفسیر آیات الولایة، اسرار الولایة، براهین الإمامة، تنبیه المرید، معالم التأویل و التبیان، مرصاد العباد لنجاة العباد، طباشیر الحکمة،... |
زندگی‌نامه
میرزا ابوالقاسم حسینی ذهبی شیرازی فرزند عبدالنبی، میان سال‌های ۱۲۰۲ و ۱۲۱۵ قمری در شیراز، به دنیا آمد.
وی از آغاز جوانی در شیراز به تحصیل علوم رسمی همچون عربی، فقه، اصول، تفسیر و فلسفه پرداخت و نزد استادانی چون محمدحسن قزوینی، مولا احمد یزدی و ملا علی نوری اصفهانی شاگردی کرد و در امور مذهبى به درجه‌ى اجتهاد رسید.
او همچنین نزد چند تن از مشایخ زمان خود به سیر و سلوک عرفانی مشغول شد. سرانجام نزد آقا محمد درویش کازرونی، رفت و با هدایت او تحت تربیت و ارشاد پدر خود، میرزا عبدالنبی که قطب سلسله ذهبیه بود، قرار گرفت و به دست او خرقه پوشید و در طریقه ذهبیه به سیر و سلوک پرداخت.
او پس از درگذشتِ پدرش در ۱۲۳۱ ق. هدایت طالبان را برعهده گرفت و نزدیک به ۴۰ سال در مسند ارشاد به دستگیری از مریدان پرداخت. از جمله شاگردان میرزا ابوالقاسم می‌توان به حاج زمان‌آقای افشار ارومیه‌ای و آقا میرزا عبدالکریم رایض‌الدین زنجانی ملقب به عارف‌علی‌شاه اشاره کرد. بنا بر برخی منابع، دو تن از بزرگ‌ترین مراجع شیعه آن زمان، یعنی شیخ انصاری و میرزای شیرازی، نیز از ارادتمندان و مریدان او بوده‌اند. وی علاوه بر رهبری طریقه ذهبیه، تولیت آستان شاهچراغ شیراز را نیز برعهده داشت.
میرزا ابوالقاسم شیرازی به قصد زیارت مشهدالرضا به مشهد رفت و در مراجعت، سه سال در تهران ماند و از جانب ناصرالدین شاه لقب «مجدالاشراق» یافت.
میرزا بابا شیرازی سرانجام در سال ۱۲۸۶ ق، به هنگام بازگشت از تهران در مورچه خورت اصفهان وفات یافت. پیکرش را به مشهد منتقل کردند و در ایوان طلای حرم امام رضا علیه السلام به خاک سپردند.
آثار و تألیفات
میرزا بابا شیرازی داراى تألیفات و تصانیف بسیار است، از جمله:
- تفسیر آیات الولایة؛ راز شیرازی در تفسیر فارسی خود، ۱۰۰۱ آیه از قرآن کریم را در شأن ائمه علیهم السلام و دشمنانشان دانسته، از این رو، آنها را در پرتو تعالیم عرفانی شرح کرده است.
- اسرار الولایة
- اسرار التوحید والنبوة والمعاد؛
- انوار الشموس الطالعه، در عقاید ذهبیه؛
- براهین الإمامة؛
- تنبیه المرید؛
- معالم التأویل و التبیان فی شرح خطبة البیان؛
- مرصاد العباد لنجاة العباد فی دار الدنیا و دار المعاد؛
- طباشیر الحکمة؛
- بطلان تناهی الأبعاد؛
- قوائم الأنوار و طوالع الأسرار؛
- رساله منامیه؛
- رساله نورٌ على نور؛
- رساله قنوتیه؛
- کبریت احمر؛
- دیوان شعر کوثرنامه.
منابع
- دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، غزال رادبان تهرانی، ج۲۴، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۸.
- اثرآفرینان، محمدرضا نصیری، ج۳، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، چاپ دوم، ۱۳۸۴.
- "تأویل عرفانی در تفسیر آیات الولایه راز شیرازی"، علی اشرف امامی و محسن شرفایی، عرفان اسلامی، شماره ۶۵، مهر ۱۳۹۹.
 | |
| شعرشناسی | * شعر * علم عروض * قافیه * تخلص * دیوان * مصراع * بیت * مقفا * قالب * مطلع * تغزل * بحور شعری |
| قالب‌های شعر | *مثنوی * قصیده * غزل * مسمط * مستزاد * ترجیع‌بند * ترکیب‌بند * قطعه * رباعی |
| سبک‌های شعر فارسی | * سبک خراسانی * سبک عراقی * سبک هندی * سبک بازگشت ادبی * شعر نو |
| شاعران پارسی گو: | همه*قرن 4 * قرن 5 * قرن 6 * قرن 7 * قرن 8 * قرن 9 * قرن 10 * قرن 11 * قرن 12 * قرن 13 * قرن 14 |
