وضو: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۷ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
−
==وضو==
+
{{خوب}}
−
 
+
'''وُضو''' به شستن صورت و دست‌ها و همچنین مسح سر و پاها با [[قصد قربت]] و با آدابی خاص گفته می شود. مسلمان برای [[نماز]] خواندن باید وضو بگیرد. همچنین بدون وضو، لمس خط [[قرآن]] و لمس نام خدا جایز نیست.  
−
وضو، طهارت معنوى است براى حضور در پيشگاه محبوب حقيقى و مقدمه معراج آدمى است از خاك به ملكوت. [[امام رضا]] علیه السلام مى فرمايد: آن كه به [[عبادت]] خداى بزرگ مى ايستد، بايد خود را از آلودگى ها پاك كند، از سستى و بى حالى دور باشد و با وضو خود را براى سخن گفتن با [[الله|خداى]] توانا، پاك و آماده سازد.<ref> [[وسائل الشيعه]]، ج 1، ص 275.</ref><ref> ناز و نياز، ص 29.</ref>
 
  
 
==تعریف وضو==
 
==تعریف وضو==
سطر ۷: سطر ۶:
 
وضو در لغت به معنی «نظافت و پاکیزگی» است و از این رو، عرب‌ها به شخص نظیف و پاکیزه می‌گویند: «وضیء»<ref> ریشه لغوی وضو از کلمه «وضا» یا «وضا» گرفته شده است، نه از کلمه «ضوء ضاء» که به معنی «ضوء و ضیاء و روشنی» است.</ref> و وضو در اصطلاح [[فقه|فقهی]] به معنی شستن صورت و دست‌ها (غسلتان) و مسح سر و پاها (مسحتان) طبق دستوری که شارع مقدس [[اسلام]] فرموده است می‌باشد. بنابر روایتی یکی از علت‌ها و فلسفه‌های وضو، نظافت و پاکیزگی است، بدین جهت به آن، «وضو» گفته‌اند.<ref> مبلغان: اردیبهشت 1380، شماره 16.</ref>
 
وضو در لغت به معنی «نظافت و پاکیزگی» است و از این رو، عرب‌ها به شخص نظیف و پاکیزه می‌گویند: «وضیء»<ref> ریشه لغوی وضو از کلمه «وضا» یا «وضا» گرفته شده است، نه از کلمه «ضوء ضاء» که به معنی «ضوء و ضیاء و روشنی» است.</ref> و وضو در اصطلاح [[فقه|فقهی]] به معنی شستن صورت و دست‌ها (غسلتان) و مسح سر و پاها (مسحتان) طبق دستوری که شارع مقدس [[اسلام]] فرموده است می‌باشد. بنابر روایتی یکی از علت‌ها و فلسفه‌های وضو، نظافت و پاکیزگی است، بدین جهت به آن، «وضو» گفته‌اند.<ref> مبلغان: اردیبهشت 1380، شماره 16.</ref>
  
−
==وضو در قرآن==
+
==دستور وضو در قرآن==
 +
کیفیت وضو براى نماز در آیه 6 سوره مائده بیان شده است:
  
−
خداوند در [[قرآن]] به هنگام بیان وجوب وضو و کیفیت آن می‌فرماید: «یَا أیهَا الّذین آمنوا إِذا قمتم إلی الصلاة فَاغسِلوا وجوهَکم و أَیدیَکُم إِلی المرافق وامسحوا برؤسکم و أرجلکم إلی الکعبین...؛ ای کسانی که [[ایمان]] آورده‌اید! هنگامی که به [[نماز]] می‌ایستید، صورت و دست‌ها را تا آرنج بشویید و سر و پاها را تا برآمدگی جلو پا مسح کنید...».<ref> [[سوره مائده]]، آیه 6.</ref>
+
:«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکمْ وَ أَیدِیکمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِکمْ وَ أَرْجُلَکمْ إِلَى الْکعْبَینِ ...»  
  
−
این آیه یکی از [[آیات الاحکام]] است که از آن‌ها احکام [[شریعت|شرعی]] عملی که افعال مکلفان را در امور مربوط به زندگی دنیا و دینی‌شان تنظیم می‌کند، استنباط می‌شود. این گونه آیات، دلالت و تعابیر آشکار و روشنی دارد؛ زیرا مخاطب این آیات، مردمان باایمانی هستند که مایلند رفتار خویش را طبق آیات قرآنی انجام دهند. از این رو این آیات، از آیات مربوط به [[توحید]] و معارف عقلی، به ویژه مسائل مربوط به مبدأ و [[معاد]] که دیدگان اندیشمندان متبحر را به خود جلب می‌کند، متفاوت است.  
+
:اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد چون به عزم نماز برخيزيد صورت و دست‌هايتان را تا آرنج بشوييد و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پيشين هر دو پا مسح كنيد ...
  
−
انسان اگر در این آیات و نظایر آن‌ها که مبین وظایف مسلمانان است، مانند آیاتی که وجوب اقامه نماز در اوقات پنج‌گانه را بیان می‌کند، تأمّل کند، درمی‌یابد این گونه آیات که همه مومنان را مورد خطاب قرار می‌دهد تا وظایف آنان را به هنگام اقامه نماز ترسیم کند، از تعابیر محکم و دلالت روشنی برخوردار است.
+
این آیه در دو جمله به طور اجمال بیان می کند که وضو متشکل از دو شستن و دو مسح است:
 +
*«فَاغسلوا وجوهکم و اَیدیکم إلی المرافق؛ صورت و دست‌ها را تا آرنج بشویید»
 +
*«فامسحوا برؤسکم و أرجلکم إلی الکعبین؛ سر و پاها را تا برآمدگی جلوی پا مسح کنید»
  
−
این گونه خطاب‌ها باید از هر گونه پیچیدگی و ابهام، تقدیم و تأخیر و تقدیر کلمه یا جمله‌ای عاری باشد تا عموم مسلمانان در هر سطحی که هستند، اعم از عالمی که به دقایق قواعد عربی آشناست و غیرعالم، از مضمون آن آگاه شوند. بنابراین هر کس آیه مزبور را به گونه‌ای دیگر تفسیر کند، از جایگاه آن بی‌خبر است؛ همچنان که اگر کسی تلاش کند آن را در پرتو فتاوای فقهی فقها تفسیر کند، از راه درستی وارد نشده است.
+
مراد از «إِلَى الْمَرافِقِ» بیان حد شستن در وضو است نه ابتدا و انتهاى شستن دست و آن این که جز کتف، بازو و آرنج، باقى دست باید شسته شود.
  
−
[[جبرئیل]] امین این آیه را بر قلب [[پیامبر اسلام|رسول اکرم]] صلی الله علیه و آله نازل کرد و او آن را برای مومنان تلاوت نمود و مومنان به روشنی و بدون هیچ گونه تردید و ابهام و غموضی، وظیفه خود را در مقابل آن دریافتند. تنها در دوره پیدایش اجتهادات و تضارب آرا غموض و پیچیدگی در آن ایجاد شد.
+
مذاهب اهل سنت می گویند واجب شستن دست تا آرنج است و هر جور که شسته شود اشکالی ندارد اما بهتر است از سر انگشتان به سوی آرنج شسته شود.<ref>مغنیه، الفقة علی المذاهب الخمسة، ص36</ref>
  
−
بنابراین کسی که این آیه مبارک را با دقت بخواند، با قلب و زبان خود اعتراف می‌کند: بار خدایا منزهی تو! چه فصیح و بلیغ است کلام تو. آن‌ چه قبل از نماز بر هر فرد مسلمانی واجب و لازم است، آشکار و بیان کردی، چرا که در آغاز فرمودی: «یَا أیها الذین آمنوا إذا قمتم إلی الصّلاة؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید هنگامی که به نماز می‌ایستید».
+
اما شیعه می گوید تعیین این که شستن را باید از سر انگشتان آغاز کرد یا آرنج، با سنت است<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ج1، ص212</ref> و بر اساس روایاتی از معصومین آغاز آن را از آرنج مى‌داند.<ref>رک: فاضل مقداد، التنقيح الرائع لمختصر الشرائع، ج1، ص7</ref>
  
−
آن گاه در تبیین کیفیت وظیفه ما هنگام نماز، این دو امر را بیان فرمودی: قرآن واقعیت این فریضه را در طی دو جمله بیان می‌کند که وضو از دو شستن تشکیل شده است: «فَاغسلوا وجوهکم و اَیدیکم إلی المرافق؛ صورت و دست‌ها را تا آرنج بشویید» همچنان که از دو مسح تشکیل شده است: «فامسحوا برؤسکم و أرجلکم إلی الکعبین؛ سر و پاها را تا برآمدگی جلوی پا مسح کنید».
+
همچنین شیعه واجب می داند که دست راست زودتر از دست چپ شسته شود ولی اهل سنت شروع از دست چپ را هم بلااشکال می داند اما  شروع از دست راست را بهتر می داند.<ref>مغنیه، الفقة علی المذاهب الخمسة، ص36</ref>
  
−
«أفغیراللّه أبتغی حکماً و هو الذی أنزل إلیکم الکتاب مفصّلاً؛<ref> فصلنامه فقه اهل بیت فارسی، شماره 38، جعفر سبحانی.</ref> با این حال؛ آیا غیر از خدا را به داوری طلبم؟ در حالی که کتاب آسمانی را که همه چیز در آن آمده، به سوی شما فرستاده است».<ref> فصلنامه فقه اهل بیت فارسی، شماره 38، جعفر سبحانی.</ref>
+
در مورد مسح سر نیز بین شیعه و اهل سنت و همچنین مذاهب مختلف اهل سنت اختلافاتی وجود دارد.<ref>رک: [http://fa.wikishia.net/view/%D9%88%D8%B6%D9%88#.D8.AA.D9.81.D8.A7.D9.88.D8.AA_.D9.88.D8.B6.D9.88.DB.8C_.D8.B4.DB.8C.D8.B9.DB.8C.D8.A7.D9.86_.D9.88_.D8.A7.D9.87.D9.84_.D8.B3.D9.86.D8.AA ویکی شیعه، مقاله وضو، تفاوت وضوی شیعیان و اهل سنت]</ref>
  
−
==وضو در روایات==
+
اختلاف عمده دیگر در مورد مسح پاست که شیعه معتقد است باید پا را مسح نمود ولی اهل سنت معتقدند باید پا را شست.<ref>مغنیه، محمد جواد، الفقة علی المذاهب الخمسة، ص37</ref>
  
−
*1- «الوضوء شطر الإيمان والسّواك شطر الوضوء؛ وضو نصف ايمان است و مسواك كردن نصف وضو است».<ref> نهج الفصاحة، ص 798.</ref>
+
==کیفیت وضو گرفتن در مذهب شیعه==
 +
شیوه وضو گرفتن در مذهب شیعه به این شکل است:
 +
#'''شستن صورت:''' از بالا به پایین از جائى كه موى سر روييده تا آخر چانه و از پهنا فاصله بين شست و انگشت ميانه كه بر صورت قرار گيرد
 +
#'''شستن دست راست:''' از آرنج تا نوك انگشتان (از بالا به پایین)
 +
#'''شستن دست چپ:''' از آرنج تا نوك انگشتان (از بالا به پایین)
 +
#'''مسح سر:''' قسمت جلوى آن كه بالاى پيشانى است .
 +
#'''مسح پاى راست:''' روى پا از نوك انگشت تا برآمدگى.
 +
#'''مسح پاى چپ:''' روى پا از نوك انگشت تا برآمدگى.<ref>فلاح زاده، آموزش احکام، ص31</ref>
  
−
*2- «الوضوء قبل الطّعام ينفي الفقر و بعده ينفي اللّمم و يصحّح البصر؛ وضو پيش از غذا فقر را ببرد و بعد از غذا وسواس را زايل كند و چشم را نيرو دهد».<ref> نهج الفصاحة، ص 797.</ref>
+
==وضو در روایات==
−
 
+
* [[امام رضا]] علیه السلام مى فرمايد: آن كه به [[عبادت]] خداى بزرگ مى ايستد، بايد خود را از آلودگى ها پاك كند، از سستى و بى حالى دور باشد و با وضو خود را براى سخن گفتن با خداى توانا، پاك و آماده سازد.<ref> [[وسائل الشيعه]]، ج 1، ص 275.</ref>
−
*3- «الدّعاء مفتاح الرّحمة والوضوء مفتاح الصّلاة والصّلاة مفتاح الجنّة؛ [[دعا]] كليد رحمت و وضو كليد [[نماز]] است و نماز كليد [[بهشت]]».<ref> [[نهج الفصاحة]]، ص 485.</ref>
 
−
 
 
−
==نشستن رو به قبله==
 
−
 
 
−
سزاوار آن است که در حالت وضو، روی به [[قبله|قبله‌]] نشینی اگر چه اکثر علمای ما ذکر این سنت نکرده‌اند و طریق [[استحباب]] این فعل حسن را نپیموده‌اند، نهایتش بعضی از علما از مستحباب وضو شمرده‌اند، و مستند ایشان حدیثی است که روایت شده است از اصحاب عصمت که «بهترین و خوش‌ترین نشستن‌ها آنست که قبله در مقابل باشد». پس اگر وضوی تو از ظرف سرگشاده باشد که ممکن باشد که به دست از آن آب برداری باید آن ظرف را بر جانب دست راست خود بگذاری. اگر از نهری یا حوضی مثلاً وضو سازی پس باید که بنشینی به حیثیتی که آن حوض یا نهر بر جانب راست تو باشد، و اگر چنان چه رو به قبله نشستن و حوض بر جانب راست گذاشتن با هم معارضه کنند، ظاهر آن است که ترجیح روی به قبله نشستن راست. و بگوی در حین نظر کردن به آب: «الحمدُللّه الذی جعل الماءَ طَهورا، ولَم یَجْعَلْهُ نجسا؛ ستایش خداوندی راست که آب را پاک و پاک کننده ساخت و آن را نجس و ناپاک قرار نداد».
 
−
 
 
−
==آغاز وضو==
 
−
 
 
−
[[امام باقر علیه السلام|امام محمدباقر]] علیه السلام فرموده‌اند که: «هرگاه از برای وضوساختن دست در آب درآری بگوی: «بسم اللّه و باللّه، اللهمَّ اجْعَلْنی من التَّوابینَ، وَاجعلنی مِنَ المُتطِّهِرینَ؛ به نام خدا و به یاری خدا، خداوندا! مرا از توبه‌کنندگان و از پاکیزه‌گان قرار ده». پس سه مرتبه به سه کف آب مضمضه کن، یعنی آب در دهان بگردان، پس به سه کف دیگر سه مرتبه استنشاق کن یعنی آب به دماغ درکش.
 
−
 
 
−
پس بعد از آن باید که یک کف آب به دست راست برگیری و نیت کنی که وضوی واجب می‌سازم از برای رضای خدا و مقارن دار آخر جزءِ نیت را به ابتدای شستن اعلای وجه یعنی از جانب بالای رو که عبارت از رستنگاه موی پیش سر است به نوعی که آخر جزء نیت و اول جزء شستن روی به هم مقارن باشند، و باید که تا فارغ شدن از افعال وضو در حکم نیت باشی، به این معنی که نیت امری که منافی وضو باشد مثل ترک وضو یا احداث حدثی یا امری که منافی قربت باشد مثل قصد ریا یا قصد تنظیف (پاکی) یا تبرید (خنکی) و آنچه مثل آن باشد در اثنای وضو به عمل نیاوری. و در حالت شستن روی نیز بسم اللّه بگوی. پس چون آب را بر روی خود ریختن سزاوار آنست که دست را بر آن برانی تا آب به همه جای آن جاری گردد.
 
  
−
بباید دانست که بیان طول و عرض رو که در وضو، شستن آن واجب است بنابر آن چه در جمیع کتب فقیهی مذکور است و در میان علما مشهور، از رستنگاه موی پیش سر است تا آخر زَنَخ (چانه) در طول، و آن چه انگشت میهن و میانین آن را فراگیرد در عرض. و گشاده‌دار چشم‌های خود را در حالت وضو که ثواب بسیار و فضل بی‌شمار دارد. حضرت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم فرموده‌اند: «گشاده دارد چشم‌های خود را در حالت وضو تا آن که نبینید آتش دوزخ را» کنایه از آن که گشاده داشتن چشم‌ها در وقت وضو سبب ندیدن آتش دوزخ است.
+
* پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: «الدّعاء مفتاح الرّحمة والوضوء مفتاح الصّلاة والصّلاة مفتاح الجنّة؛ [[دعا]] كليد رحمت و وضو كليد [[نماز]] است و نماز كليد [[بهشت]]».<ref> [[نهج الفصاحة]]، ص 485.</ref>
  
−
پس هرگاه که فارغ شدی از شستن روی، بردار کف آبی به دست چپ خود چنان که [[امام باقر]] علیه السلام در حالت بیان وضوی پیغمبر به عمل آورده‌اند، و بشوی دست راست خود را از مِرفق تا سر انگشتان، و بِران دست را بر همه جانب آن تا آب به همه جا جاری شود، چنان که در شستن روی گذشت، نهایتش در این جا واجب است تخلیل کردن موی که بر دست‌ها باشد، خواه بشره نمایان باشد و خواه نباشد. و ابتدا به شستن پشت دست کن. و زن را سنت است که ابتدا به شستن شکم دست کند. پس از آن برگیر کف آب دیگر به دست راست خود، و بشوی دست چپ را به طریق دست راست، و همان عمل که به دست راست کرده بودی یعنی دست خود را بر همه جانب آن بران تا آب به همه جا جاری شود. و باید که شستن هر یک از رو و دست‌ها یک مرتبه واقع شود و زیاده از یک مرتبه شسته نشود. و خلاصه آن که می‌باید که رو و دست‌ها را زیاده بر یک نشویند که اگر دو نوبت بشویند آن نوبت دوم آب وضو نخواهد بود، پس مسح سر و پا به آب تازه خواهد شد و وضو باطل خواهد بود.
+
* پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: «الوضوء قبل الطّعام ينفي الفقر و بعده ينفي اللّمم و يصحّح البصر؛ وضو پيش از غذا فقر را ببرد و بعد از غذا وسواس را زايل كند و چشم را نيرو دهد».<ref> نهج الفصاحة، ص 797.</ref>
  
−
پس از آن مسح کن بشره مقدم سر خود را که بالای پیشانی است، اگر موی آنجا نباشد، یا به جای آن بر موی اگر موی آنجا باشد، به حیثیتی که خارج نشود به کشیدن آن مو از حد سر. و این مجزی است از مسح بشره به مقدار عرض سه انگشت چسبیده به تَریِ دست راست خود. و به بقیه همان تری پشت پای راست را از سر انگشتان تا کعب پای که عبارت از مفصل میان ساق و قدم است، و بدون آن مسح مجزی نیست. پس آن مسح کن پشت پای چپ را به تری دست چپ. و باید که مسح سر و قدمین به باطن کف واقع شود نه به پشت آن مگر به سبب ضرورتی که در آن حالت، مسح به پشت کف جایز است.
+
* به رسول خدا (ص) عرض شد: دوست دارم روزیم زیاد شود، فرمودند: دُم عَلَی الطَّهارَةِ یُوَسَّعُ عَلَیکَ فِی الرِّزقِ؛ پیوسته با وضو باش روزیت زیاد می شود.<ref>کنز العمال، ج16، ص128</ref>
  
−
راوی مذکور گفت که: پرسیدم از حضرت [[امام رضا]] علیه السلام از مسح بر قدمین که به چه کیفیت است؟ پس آن حضرت در مقام بیان آن درآمده کف دست مبارک خود را بر انگشتان گذاشتند و بعد از آن مسح کردند تا کعبین. راوی گوید: بعد از آن که حضرت کیفیت مسح را به این طریق بیان نمودند، گفتم: اگر چنانچه شخصی به دو انگشت به این طریق مسح کند تا کعبین؟ پس آن حضرت فرمودند: که نه، مگر آن که به تمام کف خود تمام پشت پای را مسح کند.<ref> گنجینه: آبان 1382، شماره 32.</ref>
+
==آداب وضو==
 +
*مسواک کردن قبل از وضو
 +
*بهتر است در موقع وضو روی انسان به سمت [[قبله]] باشد: از اصحاب عصمت که «بهترین و خوش‌ترین نشستن‌ها آنست که قبله در مقابل باشد».
 +
*در حین نظر کردن به آب گفته شود: «الحمدُللّه الذی جعل الماءَ طَهورا، ولَم یَجْعَلْهُ نجسا؛ ستایش خداوندی راست که آب را پاک و پاک کننده ساخت و آن را نجس و ناپاک قرار نداد».
 +
*[[امام باقر علیه السلام|امام محمدباقر]] علیه السلام فرموده‌اند که: «هرگاه از برای وضوساختن دست در آب درآری بگوی: «بسم اللّه و باللّه، اللهمَّ اجْعَلْنی من التَّوابینَ، وَاجعلنی مِنَ المُتطِّهِرینَ؛ به نام خدا و به یاری خدا، خداوندا! مرا از توبه‌کنندگان و از پاکیزه‌گان قرار ده».
 +
* قبل از وضو سه مرتبه به سه کف آب مضمضه کند، یعنی آب در دهان بگرداند، و پس از آن به سه کف دیگر سه مرتبه استنشاق کن یعنی آب به دماغ بکشد.
 +
*در حالت شستن روی نیز بسم اللّه بگوید. پس چون آب را بر روی خود ریخت سزاوار آنست که دست را بر آن براند تا آب به همه جای آن جاری گردد.
 +
*گشاده‌دارد چشم‌های خود را در حالت وضو. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرموده‌اند: «گشاده دارد چشم‌های خود را در حالت وضو تا آن که نبینید آتش دوزخ را» کنایه از آن که گشاده داشتن چشم‌ها در وقت وضو سبب ندیدن آتش دوزخ است.<ref> مجله گنجینه، آبان 1382، شماره 32، ص66</ref>
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
<references />
 
<references />
 +
{{فقه/احکام}}
  
 +
[[رده:نماز]]
 
[[رده:وضو]]
 
[[رده:وضو]]
 
[[رده:طهارت]]
 
[[رده:طهارت]]
 +
[[رده:مقاله های مهم]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۱۳

Confirm3.jpg

وُضو به شستن صورت و دست‌ها و همچنین مسح سر و پاها با قصد قربت و با آدابی خاص گفته می شود. مسلمان برای نماز خواندن باید وضو بگیرد. همچنین بدون وضو، لمس خط قرآن و لمس نام خدا جایز نیست.

تعریف وضو

وضو در لغت به معنی «نظافت و پاکیزگی» است و از این رو، عرب‌ها به شخص نظیف و پاکیزه می‌گویند: «وضیء»[۱] و وضو در اصطلاح فقهی به معنی شستن صورت و دست‌ها (غسلتان) و مسح سر و پاها (مسحتان) طبق دستوری که شارع مقدس اسلام فرموده است می‌باشد. بنابر روایتی یکی از علت‌ها و فلسفه‌های وضو، نظافت و پاکیزگی است، بدین جهت به آن، «وضو» گفته‌اند.[۲]

دستور وضو در قرآن

کیفیت وضو براى نماز در آیه 6 سوره مائده بیان شده است:

«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکمْ وَ أَیدِیکمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِکمْ وَ أَرْجُلَکمْ إِلَى الْکعْبَینِ ...»
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد چون به عزم نماز برخيزيد صورت و دست‌هايتان را تا آرنج بشوييد و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پيشين هر دو پا مسح كنيد ...

این آیه در دو جمله به طور اجمال بیان می کند که وضو متشکل از دو شستن و دو مسح است:

  • «فَاغسلوا وجوهکم و اَیدیکم إلی المرافق؛ صورت و دست‌ها را تا آرنج بشویید»
  • «فامسحوا برؤسکم و أرجلکم إلی الکعبین؛ سر و پاها را تا برآمدگی جلوی پا مسح کنید»

مراد از «إِلَى الْمَرافِقِ» بیان حد شستن در وضو است نه ابتدا و انتهاى شستن دست و آن این که جز کتف، بازو و آرنج، باقى دست باید شسته شود.

مذاهب اهل سنت می گویند واجب شستن دست تا آرنج است و هر جور که شسته شود اشکالی ندارد اما بهتر است از سر انگشتان به سوی آرنج شسته شود.[۳]

اما شیعه می گوید تعیین این که شستن را باید از سر انگشتان آغاز کرد یا آرنج، با سنت است[۴] و بر اساس روایاتی از معصومین آغاز آن را از آرنج مى‌داند.[۵]

همچنین شیعه واجب می داند که دست راست زودتر از دست چپ شسته شود ولی اهل سنت شروع از دست چپ را هم بلااشکال می داند اما شروع از دست راست را بهتر می داند.[۶]

در مورد مسح سر نیز بین شیعه و اهل سنت و همچنین مذاهب مختلف اهل سنت اختلافاتی وجود دارد.[۷]

اختلاف عمده دیگر در مورد مسح پاست که شیعه معتقد است باید پا را مسح نمود ولی اهل سنت معتقدند باید پا را شست.[۸]

کیفیت وضو گرفتن در مذهب شیعه

شیوه وضو گرفتن در مذهب شیعه به این شکل است:

  1. شستن صورت: از بالا به پایین از جائى كه موى سر روييده تا آخر چانه و از پهنا فاصله بين شست و انگشت ميانه كه بر صورت قرار گيرد
  2. شستن دست راست: از آرنج تا نوك انگشتان (از بالا به پایین)
  3. شستن دست چپ: از آرنج تا نوك انگشتان (از بالا به پایین)
  4. مسح سر: قسمت جلوى آن كه بالاى پيشانى است .
  5. مسح پاى راست: روى پا از نوك انگشت تا برآمدگى.
  6. مسح پاى چپ: روى پا از نوك انگشت تا برآمدگى.[۹]

وضو در روایات

  • امام رضا علیه السلام مى فرمايد: آن كه به عبادت خداى بزرگ مى ايستد، بايد خود را از آلودگى ها پاك كند، از سستى و بى حالى دور باشد و با وضو خود را براى سخن گفتن با خداى توانا، پاك و آماده سازد.[۱۰]
  • پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: «الدّعاء مفتاح الرّحمة والوضوء مفتاح الصّلاة والصّلاة مفتاح الجنّة؛ دعا كليد رحمت و وضو كليد نماز است و نماز كليد بهشت».[۱۱]
  • پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: «الوضوء قبل الطّعام ينفي الفقر و بعده ينفي اللّمم و يصحّح البصر؛ وضو پيش از غذا فقر را ببرد و بعد از غذا وسواس را زايل كند و چشم را نيرو دهد».[۱۲]
  • به رسول خدا (ص) عرض شد: دوست دارم روزیم زیاد شود، فرمودند: دُم عَلَی الطَّهارَةِ یُوَسَّعُ عَلَیکَ فِی الرِّزقِ؛ پیوسته با وضو باش روزیت زیاد می شود.[۱۳]

آداب وضو

  • مسواک کردن قبل از وضو
  • بهتر است در موقع وضو روی انسان به سمت قبله باشد: از اصحاب عصمت که «بهترین و خوش‌ترین نشستن‌ها آنست که قبله در مقابل باشد».
  • در حین نظر کردن به آب گفته شود: «الحمدُللّه الذی جعل الماءَ طَهورا، ولَم یَجْعَلْهُ نجسا؛ ستایش خداوندی راست که آب را پاک و پاک کننده ساخت و آن را نجس و ناپاک قرار نداد».
  • امام محمدباقر علیه السلام فرموده‌اند که: «هرگاه از برای وضوساختن دست در آب درآری بگوی: «بسم اللّه و باللّه، اللهمَّ اجْعَلْنی من التَّوابینَ، وَاجعلنی مِنَ المُتطِّهِرینَ؛ به نام خدا و به یاری خدا، خداوندا! مرا از توبه‌کنندگان و از پاکیزه‌گان قرار ده».
  • قبل از وضو سه مرتبه به سه کف آب مضمضه کند، یعنی آب در دهان بگرداند، و پس از آن به سه کف دیگر سه مرتبه استنشاق کن یعنی آب به دماغ بکشد.
  • در حالت شستن روی نیز بسم اللّه بگوید. پس چون آب را بر روی خود ریخت سزاوار آنست که دست را بر آن براند تا آب به همه جای آن جاری گردد.
  • گشاده‌دارد چشم‌های خود را در حالت وضو. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرموده‌اند: «گشاده دارد چشم‌های خود را در حالت وضو تا آن که نبینید آتش دوزخ را» کنایه از آن که گشاده داشتن چشم‌ها در وقت وضو سبب ندیدن آتش دوزخ است.[۱۴]

پانویس

  1. ↑ ریشه لغوی وضو از کلمه «وضا» یا «وضا» گرفته شده است، نه از کلمه «ضوء ضاء» که به معنی «ضوء و ضیاء و روشنی» است.
  2. ↑ مبلغان: اردیبهشت 1380، شماره 16.
  3. ↑ مغنیه، الفقة علی المذاهب الخمسة، ص36
  4. ↑ فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ج1، ص212
  5. ↑ رک: فاضل مقداد، التنقيح الرائع لمختصر الشرائع، ج1، ص7
  6. ↑ مغنیه، الفقة علی المذاهب الخمسة، ص36
  7. ↑ رک: ویکی شیعه، مقاله وضو، تفاوت وضوی شیعیان و اهل سنت
  8. ↑ مغنیه، محمد جواد، الفقة علی المذاهب الخمسة، ص37
  9. ↑ فلاح زاده، آموزش احکام، ص31
  10. ↑ وسائل الشيعه، ج 1، ص 275.
  11. ↑ نهج الفصاحة، ص 485.
  12. ↑ نهج الفصاحة، ص 797.
  13. ↑ کنز العمال، ج16، ص128
  14. ↑ مجله گنجینه، آبان 1382، شماره 32، ص66
فقه/احکام
عبادات: تقلید، طهارت، نماز، روزه، خمس، زکات، حج

اموال: خرید و فروش، شرکت، صلح، اجاره، مزارعه، مساقات، وکالت، قرض، حواله، رهن، ضامن شدن، کفالت، امانت، عاریه، ارث، غصب

آداب و رفتار: ازدواج، طلاق، خوردن و آشامیدن، نذر و عهد، قسم، امر به معروف و نهی از منکر، صید ، ذبح، وصیت، مال پیدا شده، وقف، دفاع، مسائل مستحدثه

رده ها: احکام | احکام عبادی | احکام اقتصادی | احکام خانواده | احکام روابط اجتماعی |اصطلاحات احکام|مراجع تقلید
برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=وضو&oldid=125634»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا