مقتل

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
Icon-encycolopedia.jpg

این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


مقتل در لغت به معنای هم به معناى محل قتل است. یعنی جايى و زمينى كه كسى در آنجا كشته شده باشد. همچنین به عضوى از بدن نيز گفته می شود كه اگر تير يا تيغى بر آنجا وارد آيد، سبب قتل شخص مى‌ شود.[۱]

مقتل در اصطلاح به کتابهایی گفته می شود که به شرح ماجرای کربلا و مصیبت قتل امام حسین علیه السلام می پردازد. به انگيزه زنده نگهداشتن ياد حادثه عاشورا و شهداى كربلا، از صدر اسلام تاكنون، همواره كتاب هايى به عنوان ‌«مقتل‌» نوشته شده و مى ‌شود. شيخ آقا بزرگ‌ تهرانى بيش از هفتاد كتاب را با همين عنوان نام مى‌برد كه به حادثه كربلا مربوط مى‌شود [۲] و «مقتل‌» اصبغ بن نباته (از ياران على عليه السلام) را اولين مقتلى مى‌ داند كه نگاشته شده‌ است.[۳]

نام برخى از مقتلهاى معروف از اين قرار است

  • مقاتل الطالبيين: نوشته ابوالفرج اصفهانى (م 356) كه در شرح حال و ذكر اسامى‌ شهداى فرزندان ابوطالب است. اين كتاب به فارسى نيز ترجمه شده است: «سرگذشت‌ كشته ‌شدگان از فرزندان ابوطالب‌»
  • «مقتل خوارزمى‌»: متن تاريخى مربوط به حوادث كربلاست، در دو جزء كه توسط موفق بن احمد مكى خوارزمى (م 568) تاليف شده و اغلب مطالبش را از تاريخ‌ ابن اعثم (م 314) نقل كرده است.
  • «مقتل الحسين‌»: عبدالرزاق المقرم (م 1391 ق در نجف) كه درباره نهضت‌ حسينى‌ است و وقايع كربلا از خروج امام حسين‌ علیه السلام از مدينه تا حوادث پس از عاشورا را دربردارد. كتاب هاى مقتل ديگرى هم معروف است، همچون: نفس المهموم، لهوف، منهاج الدموع، العيون العبرى، مثير الاحزان، روضة الشهدا، اسرار الشهادة، منتهى الآمال، بحارالانوار، ج 45 و...

پانویس

  1. (لغت‌نامه دهخدا)
  2. الذريعه، ج 22، ص 21 به بعد. همچنين در كتاب‌ «نگرشى به مرثيه‌سرايى در ايران‌» عبدالرضا افسرى كرمانى، ص 137، بيش از شصت كتاب شعر و به نثر عنوان‌ «مقتل‌» را با نام گردآورندگان آنها آورده است.
  3. همان، ص 23، شماره 5838.

منابع

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.

11.jpg
واقعه عاشورا
قبل از واقعه
شرح واقعه
پس از واقعه
بازتاب واقعه
وابسته ها