محدث نوری: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | + | '''میرزا حسین نوری''' (۱۳۲۰-۱۲۵۴ ق) مشهور به «محدّث نوری»، از [[محدث|محدثان]] و محققان [[شیعه]] در قرن 14 قمری است . | |
| − | == | + | ==تحصیل و اساتید== |
| − | + | حسین بن محمدتقی نوری در هیجدهم [[شوال]] در ۱۲۵۴ شهر نور استان مازندران به دنیا آمد. | |
| − | + | وی در همان سال‌های آغازین عمر، تحصیلاتش را از موطن خود آغاز نمود و سپس در [[تهران]]، نزد شیخ عبدالرحیم بروجردی (که پدرزن محدث نوری نیز می باشد)، علم آموزى را دنبال کرد. در سن ۱۹ سالگی، براى فراگیرى علوم و معارف اسلامی، به [[نجف|نجف اشرف]] مهاجرت نمود و در آن‌جا، نزد اساتید بنام و پر آوازۀ روزگار خویش، از جمله [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]]، کسب فیض و علم نمود.<ref> گلشن ابرار: ج ۱ ص ۴۱۳. </ref> | |
| − | + | محدث نوری همچنین در [[کربلا]] از محضر آیت الله شیخ عبدالحسین تهرانی معروف به «[[شیخ العراقین]]» استفاده کرده و پس از آن در درس آیت الله [[شیخ مرتضی انصاری]] که در نجف اشرف دایر بود حاضر می‌شود. استفاده از افادات شیخ اعظم بیش از چند ماه طول نمی‌کشد زیرا در همین زمان (۱۲۸۱ ق.) شیخ انصاریدار فانی را وداع می‌گوید. | |
| − | + | برخی دیگر از اساتید ایشان عبارتند از:[[پرونده:علی0.jpg|بندانگشتی|مدفن علمای حرم حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[پرونده:علی0.jpg|بندانگشتی|مدفن علمای حرم حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
#فقیه فاضل ملا محمدعلی محلاتی (۱۲۳۲ ـ ۱۳۰۶ ق).<ref> خاتمه مستدرک الوسائل، محدث نوری، چاپ قدیم سه جلدی، ج ۳، ص ۸۷۷.</ref> | #فقیه فاضل ملا محمدعلی محلاتی (۱۲۳۲ ـ ۱۳۰۶ ق).<ref> خاتمه مستدرک الوسائل، محدث نوری، چاپ قدیم سه جلدی، ج ۳، ص ۸۷۷.</ref> | ||
| − | + | #جمال السالکین، آخوند [[ملا فتحعلی سلطان آبادی]] (۱۳۱۲ ق).<ref> کیهان اندیشه(۱۳۷۱)؛ ش ۴۵، ص ۶۹ ـ ۷۹.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | #جمال السالکین، آخوند ملا فتحعلی سلطان آبادی ( | ||
#فقیه کبیر ملا شیخ علی خلیلی (۱۲۲۶ ـ ۱۲۷۹ ق).<ref> ماضی النجف و حاضرها، آل محبوبه، ج ۲، ص ۲۳۹، چاپ بیروت.</ref> | #فقیه کبیر ملا شیخ علی خلیلی (۱۲۲۶ ـ ۱۲۷۹ ق).<ref> ماضی النجف و حاضرها، آل محبوبه، ج ۲، ص ۲۳۹، چاپ بیروت.</ref> | ||
| − | #معزالدین سید مهدی قزوینی (۱۲۲۲ ـ ۱۳۰۰ ق).<ref> احسن الودیعه، اعتماد السلطنه، ج ۱، ص ۸۹، چاپ بغداد، ۱۳۴۸ ق.</ref> | + | #معزالدین [[سید مهدی قزوینی]] (۱۲۲۲ ـ ۱۳۰۰ ق).<ref> احسن الودیعه، اعتماد السلطنه، ج ۱، ص ۸۹، چاپ بغداد، ۱۳۴۸ ق.</ref> |
#میرزا محمدهاشم خوانساری (۱۲۳۵ ـ ۱۳۱۸ ق).<ref> پیشین، ج ۱، ص ۱۴۱.</ref> | #میرزا محمدهاشم خوانساری (۱۲۳۵ ـ ۱۳۱۸ ق).<ref> پیشین، ج ۱، ص ۱۴۱.</ref> | ||
| − | #آیت الله | + | #آیت الله [[ملا علی کنی]] (۱۲۲۰ ـ ۱۳۰۶ ق).<ref> پیشین، ج ۱، ص ۱۰۱.</ref> |
| − | ==آثار | + | ==آثار و تألیفات== |
«هر کس با چشم باز و با در نظر گرفتن شرایط آن روزگار، به آثار خطیر نوری نظر کند، آثاری که در آن ها دقت و تحقیق موج می‌زند، شک و تردید نخواهد کرد که او مؤید به [[روح القدس]] بود».<ref> ر.ک: نقباء البشر، ج ۲، ص ۵۴۹.</ref> | «هر کس با چشم باز و با در نظر گرفتن شرایط آن روزگار، به آثار خطیر نوری نظر کند، آثاری که در آن ها دقت و تحقیق موج می‌زند، شک و تردید نخواهد کرد که او مؤید به [[روح القدس]] بود».<ref> ر.ک: نقباء البشر، ج ۲، ص ۵۴۹.</ref> | ||
| سطر ۵۲: | سطر ۲۵: | ||
آثار نوری با ملاحظه ترتیب در تاریخ تألیف، چنین است: | آثار نوری با ملاحظه ترتیب در تاریخ تألیف، چنین است: | ||
| − | #مواقع النجوم، شجره | + | #مواقع النجوم، شجره نامه‌ای است در سلسله اجازات نوریان، و نخستین اثر او است که در ۲۱ سالگی نوشته است. |
| − | #نفس الرحمن فی فضائل سیدنا سلمان، حدیثی است از حیات [[سلمان فارسی]] | + | #نفس الرحمن فی فضائل سیدنا سلمان، حدیثی است از حیات [[سلمان فارسی]] که در شهر [[کربلا]] به سال ۱۲۸۳ ق تألیف لطیف آن تمام شده است. |
| − | #دارالسلام، در دو جلد، درباره خواب و [[تعبیر خواب]] و... | + | #دارالسلام، در دو جلد، درباره خواب و [[تعبیر خواب]] و...، و جلد دوم در [[اخلاق]] و... است که در ۱۲۹۲ ق، در سرزمین [[سامرا]] تألیف آن تکمیل شده است. |
| − | #فصل الخطاب | + | #فصل الخطاب فی تحریف الکتاب (تألیف: ۱۲۹۲ ق. در نجف، چاپ: ۱۲۹۸ ق). |
#معالم العبر (تألیف: ۱۲۹۶ ق. در شهر سامرا). | #معالم العبر (تألیف: ۱۲۹۶ ق. در شهر سامرا). | ||
#میزان السماء (تألیف: ۱۲۹۹ ق. تهران). | #میزان السماء (تألیف: ۱۲۹۹ ق. تهران). | ||
#کلمه طیبه: (تألیف: ۱۳۰۱ ق. چاپ نخست: بمبئی ۱۳۵۲ ق، در ۶۱۶ صفحه). | #کلمه طیبه: (تألیف: ۱۳۰۱ ق. چاپ نخست: بمبئی ۱۳۵۲ ق، در ۶۱۶ صفحه). | ||
| − | # | + | #جنة المأوی: (تألیف: ۱۳۰۲ ق) تصنیفی است در مقام [[امام مهدی]] عجل الله تعالی فرجه. |
#فیض القدسی: (تألیف: ۱۳۰۲ ق، سامرا) اولین کتاب مستند و معتبر در خصوص زندگانی [[علامه مجلسی]]. این کتاب چندی پیش به قلم مترجم معاصر حجه الاسلام سید جعفر نبوی به فارسی ترجمه و منتشر شد. | #فیض القدسی: (تألیف: ۱۳۰۲ ق، سامرا) اولین کتاب مستند و معتبر در خصوص زندگانی [[علامه مجلسی]]. این کتاب چندی پیش به قلم مترجم معاصر حجه الاسلام سید جعفر نبوی به فارسی ترجمه و منتشر شد. | ||
| − | #بدر مشعشع: (تألیف: ۱۳۰۸ ق.) در شرح حال فرزندان موسی مبرقع پسر [[امام جواد]] علیه السلام است که همراه با تقریظ و تأیید میرزای بزرگ چاپ شد. | + | #بدر مشعشع: (تألیف: ۱۳۰۸ ق.) در شرح حال فرزندان [[موسی مبرقع]] پسر [[امام جواد]] علیه السلام است که همراه با [[تقریظ]] و تأیید [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای بزرگ]] چاپ شد. |
| − | #کشف الاستار (۱۳۱۸ ق.) پرتوی است از حُسن دل انگیز حضرت مهدی روحی فداه.<ref> کشف الاستار، محدث نوری، چاپ دوم، قم ۱۴۰۰ ق، ص ۲۴۶، آن جا و در مقدمه کتاب هم حدیثی از حیات محدث نوری آمده است.</ref> | + | #کشف الاستار (۱۳۱۸ ق.) پرتوی است از حُسن دل انگیز [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت مهدی]] روحی فداه.<ref> کشف الاستار، محدث نوری، چاپ دوم، قم ۱۴۰۰ ق، ص ۲۴۶، آن جا و در مقدمه کتاب هم حدیثی از حیات محدث نوری آمده است.</ref> |
#صحیفه ثانیه علویه (۱۳۰۳ ق.). | #صحیفه ثانیه علویه (۱۳۰۳ ق.). | ||
#صحیفه اربعه سجادیه. | #صحیفه اربعه سجادیه. | ||
#سلامه المرصاد (۱۳۱۷ ق). | #سلامه المرصاد (۱۳۱۷ ق). | ||
#مستدرک مزار بحار. | #مستدرک مزار بحار. | ||
| − | #حاشیه بر منتهی المقال. | + | #حاشیه بر [[منتهى المقال (کتاب)|منتهی المقال]]. |
| − | #ظلمات الهاویه در معایب معاویه و... | + | #ظلمات الهاویه در معایب [[معاویه]] و... |
| − | # | + | #[[النجم الثاقب (کتاب)|النجم الثاقب فی احوال الامام الحجة الغائب]] (۱۳۰۳ ق) پر انتشارترین کتاب محدث نوری. |
#موالید الائمه. | #موالید الائمه. | ||
#شاخه طوبی. | #شاخه طوبی. | ||
| − | #دیوان شعر | + | #[[دیوان (شعر)|دیوان]] شعر، که با نام «مولودیه» چاپ شده است. |
| − | #[[مستدرک الوسائل|مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل]]، بزرگترین اثر محدث نوری و معتبرترین مجموعه مفصل روایی که پس از [[وسائل الشیعه]] نوشته شده | + | #[[مستدرک الوسائل|مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل]]، بزرگترین اثر محدث نوری و معتبرترین مجموعه مفصل روایی که پس از [[وسائل الشیعه]] نوشته شده که مرجعی معتبر برای مجتهدان است و هیچ [[فقیه|فقیهی]] از آن بی‌نیاز نیست.<ref> به این معنی بسیاری از بزرگان اعتقاد داشته و دارند که از بابت نمونه می‌شود از آخوند خراسانی و شیخ الشریعه اصفهانی و... نام برد. بنگرید: نقباء البشر، ج ۲، ص ۵۵۳ و مکارم الآثار، ج ۵، ص ۱۴۷.</ref> |
| − | #لؤلؤ و مرجان (۱۳۱۹ ق.) | + | #[[لؤلؤ و مرجان (کتاب)|لؤلؤ و مرجان]] (۱۳۱۹ ق.) نخستین کتاب مستقلی است که در ردّ [[خرافات]] مربوط به حماسه [[روز عاشورا|عاشورا]]، سخن می‌گوید و با صمیمیت و صداقت از مداحان و منبریانِ محترم می‌خواهد که در این کار حساس و حیاتی، به هیچ وجه ارکان سه گانه راستگویی، درست گویی و اخلاص را فراموش نکنند و با فدا کردن علم و عقل در پای عشقِ فرضی، آبروی همه را نبرند... . |
| − | # | + | #تحیة الزائر، از متون [[زيارت|زیارتی]] است. |
| − | #تقریرات بحث استادش شیخ العراقین. | + | #تقریرات بحث استادش [[شیخ عبدالحسین تهرانی|شیخ العراقین]]. |
| − | #تقریرات درس استاد دیگرش میرزای بزرگ. | + | #تقریرات درس استاد دیگرش [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای بزرگ]]. |
| − | #اربعونیات، همان که در حاشیه | + | #اربعونیات، همان که در حاشیه «کلمه طیبه» چاپ شده است. |
#اخبار حفظ القرآن. | #اخبار حفظ القرآن. | ||
| − | #رساله‌ای در شرح حال مولی ابی الحسن شریف عاملی فتونی که در ۱۲۷۶ ق نوشته است. | + | #رساله‌ای در شرح حال مولی ابی الحسن شریف عاملی فتونی که در ۱۲۷۶ ق. نوشته است. |
#کشکول، گلستانی که گلبرگ های گوناگونی را شامل می‌شود. | #کشکول، گلستانی که گلبرگ های گوناگونی را شامل می‌شود. | ||
| − | #حواشی بر توضیح المقال | + | #حواشی بر «[[توضیح المقال فی علم الدرایة و الرجال (کتاب)|توضیح المقال]]» [[ملا علی کنی]] که در آخر رجال ابی علی چاپ شده است. |
| − | #رساله فارسی در جواب به شبهات کتاب «فصل الخطاب» و در | + | #رساله فارسی در جواب به شبهات کتاب «فصل الخطاب» و در رد، [[تحریف قرآن|تحریف قرآن مجید]]. تذکر این نکته ضروری است که علاوه بر کتاب القرآن در ضمن [[مستدرک الوسائل (کتاب)|مستدرک الوسائل]]، محدث نوری سه کتاب دیگر نیز در [[علوم قرآنی]] نوشته است و بی‌گمان با چشم پوشی از هر کدام از این چهار کتاب، قضاوت در حق نوری و او را متهم به تحریف، ناقص و ناروا خواهد بود. |
#ترجمه جلد دوم دارالسلام به فارسی. | #ترجمه جلد دوم دارالسلام به فارسی. | ||
| − | # | + | #اجوبة المسائل. |
#حواشی بر «رجال» ابی علی که نیمه تمام مانده و غیر از شماره ۳۱ می‌باشد. | #حواشی بر «رجال» ابی علی که نیمه تمام مانده و غیر از شماره ۳۱ می‌باشد. | ||
| − | #فهرست کتابخانه | + | #فهرست کتابخانه کم نظیر خویش که به ترتیب الفبایی نوشته شده و در مقدمه‌اش به تفصیل در خصوص کتاب و نویسندگی سخن گفته است.<ref> در خصوص آثار محدث، علاوه بر نقباء البشر، ج ۲، ص ۵۴۹ و جلدهای مختلف «الذریعه» مراجعه شود به فیض قدسی، مقدمه مترجم.</ref> |
| − | #نامه‌ها و اجازه‌نامه‌ها و اعلامیه‌ها. اگر در کتابی گردآوری شود گنجینه گرانبهایی را تشکیل خواهد داد. بیش از ده نامه از محدث نوری که در جواب نامه‌های [[میر حامد حسین هندی]] نویسنده | + | #نامه‌ها و اجازه‌نامه‌ها و اعلامیه‌ها. اگر در کتابی گردآوری شود گنجینه گرانبهایی را تشکیل خواهد داد. بیش از ده نامه از محدث نوری که در جواب نامه‌های [[میر حامد حسین هندی]] نویسنده «[[عبقات الانوار]]» نوشته شده است در مجله نور علم، البته بخش های بریده‌ای از آن ها چاپ شد.<ref> مجله نور علم، ش مسلسل ۴۸، دوره چهارم، ش ۱۲، (آذر و دی ۱۳۷۱) ص ۸۶ ـ ۱۰۸؛ فیض قدسی، با ترجمه سید جعفر نبوی، ص ۳۷ ـ ۴۰؛ چاپ اول، ۱۳۷۴، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.</ref> و بسیاری از نامه‌ها و... که در لابه‌لای کتاب ها و... پراکنده‌اند. |
| − | |||
| − | |||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
| − | + | برخی از شاگردان محدث نوری عبارتند از: | |
| − | #شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]]، نویسنده | + | #شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]]، نویسنده «[[الذریعه الی تصانیف الشیعه]]» در ۲۶ جلد. |
| − | #حاج [[شیخ عباس قمی]]، محدث | + | #حاج [[شیخ عباس قمی]]، محدث بزرگ صاحب کتاب [[مفاتیح الجنان]]. |
| − | #مصلح مجاهد آیت الله شیخ محمدحسین کاشف الغطاء (۱۲۹۴ ـ ۱۳۷۳ ق) از آثار پرارج او در عالم ادب قصیده‌ای است غرا در دفاع از | + | #مصلح مجاهد آیت الله [[محمد حسین کاشف الغطاء|شیخ محمدحسین کاشف الغطاء]] (۱۲۹۴ ـ ۱۳۷۳ ق) از آثار پرارج او در عالم ادب قصیده‌ای است غرا در دفاع از [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|مهدی موعود]] عجل الله تعالی فرجه شریف که چکیده‌ای از کتاب کشف الاستار استادش محدث نوری است. |
#اندیشمند نامی آیت الله علامه [[شرف الدين لبنانی|سید عبدالحسین شرف الدین عاملی]] (۱۲۹۰ ـ ۱۳۷۷ ق). | #اندیشمند نامی آیت الله علامه [[شرف الدين لبنانی|سید عبدالحسین شرف الدین عاملی]] (۱۲۹۰ ـ ۱۳۷۷ ق). | ||
#شیخ اسماعیل اصفهانی. | #شیخ اسماعیل اصفهانی. | ||
| سطر ۱۰۴: | سطر ۷۵: | ||
#سید جمال الدین عاملی اصفهانی. | #سید جمال الدین عاملی اصفهانی. | ||
#حاج شیخ محمدباقر بیرجندی (۱۲۷۶ ـ ۱۳۵۲ ق.) مؤلف کبریت احمر. | #حاج شیخ محمدباقر بیرجندی (۱۲۷۶ ـ ۱۳۵۲ ق.) مؤلف کبریت احمر. | ||
| − | #حاج شیخ علی اکبر نهاوندی. | + | #حاج [[شیخ علی اکبر نهاوندی]]. |
| − | #حاج شیخ علی زاهد قمی (۱۲۷۳ ـ ۱۳۷۱ ق). | + | #حاج [[شیخ علی قمی|شیخ علی زاهد قمی]] (۱۲۷۳ ـ ۱۳۷۱ ق). |
#حاج شیخ محمدتقی قمی. | #حاج شیخ محمدتقی قمی. | ||
#عارف واصل [[میرزا جواد آقا ملکی تبریزی|آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی]]. | #عارف واصل [[میرزا جواد آقا ملکی تبریزی|آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی]]. | ||
#حاج میرزا ابوالفضل تهرانی معروف به کلانتری نوری و نویسنده «شفاء الصدور فی زیاره العاشورا». | #حاج میرزا ابوالفضل تهرانی معروف به کلانتری نوری و نویسنده «شفاء الصدور فی زیاره العاشورا». | ||
#شیخ جعفر نوری نجمی. | #شیخ جعفر نوری نجمی. | ||
| − | #سید علم الهدی نقوی کابلی (متولد ۱۲۸۸ ق) | + | #[[سید محمد علم الهدی نقوی کابلی|سید علم الهدی نقوی کابلی]] (متولد ۱۲۸۸ ق). |
#آقا میرزا محمد تهرانی (متولد ۱۲۸۱ ق). | #آقا میرزا محمد تهرانی (متولد ۱۲۸۱ ق). | ||
| − | #شیخ مهدی | + | #شیخ مهدی نوری، برادرزاده محدث نوری. ایشان پیش عمویش رسائل و مکاسب و دیگر کتاب های درسی آموخته بود و در شمار شاگردان میرزای بزرگ شیرازی بود. |
| − | #شیخ جلیل | + | #شیخ جلیل محمدحسن آل کبه (۱۲۶۹ ـ ۱۳۳۳ ق). |
#صدر الاسلام حاج میرزا علی اکبر همدانی معروف به دبیر که ابوالمکارم هم خوانده می‌شود. | #صدر الاسلام حاج میرزا علی اکبر همدانی معروف به دبیر که ابوالمکارم هم خوانده می‌شود. | ||
| − | # | + | #حاج میرزا محمد ارباب قمی (۱۲۷۳ ـ ۱۳۴۱ ق). او نسبت به استادش محدث نوری فوق العاده ارادتمند بوده است و از او به نیکی بسیار یاد می‌کند. |
| − | #شیخ علی اکبر همدانی (۱۲۷۰ ـ ۱۳۲۵ ق) نویسنده ناسخ التفاسیر.<ref> زندگینامه این بزرگان را در مصادر زیر می‌توان یافت: نفس الرحمن، ص ۱۴؛ معارف الرجال، ج ۱، ص ۲۷۱؛ نقباء البشر، ج ۲، ص ۵۴۶ و ج ۴، ص ۱۶۰۱؛ حماسه حسینی، ج ۱، ص ۱۳؛ و هدیه الرازی الی الامام المجدد الشیرازی و | + | #شیخ علی اکبر همدانی (۱۲۷۰ ـ ۱۳۲۵ ق) نویسنده ناسخ التفاسیر.<ref> زندگینامه این بزرگان را در مصادر زیر می‌توان یافت: نفس الرحمن، ص ۱۴؛ معارف الرجال، ج ۱، ص ۲۷۱؛ نقباء البشر، ج ۲، ص ۵۴۶ و ج ۴، ص ۱۶۰۱؛ حماسه حسینی، ج ۱، ص ۱۳؛ و هدیه الرازی الی الامام المجدد الشیرازی و ریحانه الادب.</ref> |
| − | #پسر خواهرش و دامادش شیخ شهید، آیت الله [[شيخ فضل الله نورى|فضل الله نوری]] (۱۲۹۵ ـ ۱۳۲۷ ق) | + | #پسر خواهرش و دامادش شیخ شهید، آیت الله [[شيخ فضل الله نورى|شیخ فضل الله نوری]] (۱۲۹۵ ـ ۱۳۲۷ ق) |
| − | #آیت الله شیخ محمدتقی بافقی (۱۲۹۲ ـ ۱۳۲۵ ق) دلیر مردی که مبارزاتش با رضاخان پهلوی به ویژه در دفاع از [[حجاب]] | + | #آیت الله [[شیخ محمدتقی بافقی]] (۱۲۹۲ ـ ۱۳۲۵ ق) دلیر مردی که مبارزاتش با رضاخان پهلوی به ویژه در دفاع از [[حجاب]] مشهور است.<ref> دانشنامه جهان اسلام، حرف ب، جزوه چهارم، ص ۶۲۳، چاپ اول.</ref> |
==راویان نور== | ==راویان نور== | ||
| − | در طول صد و پنجاه سال و اندی که در عصر حاضر بر تاریخ [[حدیث]] شیعه گذشته است کمتر «اجازه‌نامه روایی» یافت می‌شود که نام نوری زینت بخش آن نباشد. همین است که او را با نام | + | در طول صد و پنجاه سال و اندی که در عصر حاضر بر تاریخ [[حدیث]] شیعه گذشته است کمتر «اجازه‌نامه روایی» یافت می‌شود که نام نوری زینت بخش آن نباشد. همین است که او را با نام «خاتمة المحدثین»، معروف ساخته است. محدث نوری «شیخ روایتی» بسیاری از دانشوران نامی است که از بابت نمونه علمای زیر نام برده می‌شود: |
#آیت الله [[آيت الله سيد محسن امين|سید محسن امین عاملی]] (۱۲۸۴ ـ ۱۳۷۱ ق) نویسنده [[اعیان الشیعه]] و... | #آیت الله [[آيت الله سيد محسن امين|سید محسن امین عاملی]] (۱۲۸۴ ـ ۱۳۷۱ ق) نویسنده [[اعیان الشیعه]] و... | ||
| − | #[[ | + | #آیت الله [[میرزا محمدحسین نائینی]] (متوفای ۱۳۵۵ ق). |
#حاج شیخ محمدهادی بیرجندی (۱۲۷۷ ـ ۱۳۶۶ ق) معروف به هادوی و متخلص به «هادی». | #حاج شیخ محمدهادی بیرجندی (۱۲۷۷ ـ ۱۳۶۶ ق) معروف به هادوی و متخلص به «هادی». | ||
| − | #حاج شیخ محمدباقر همدانی (متوفای ۱۳۳۳ ق) از شاگردان عارف نامی ملا حسینقلی همدانی. | + | #حاج شیخ محمدباقر همدانی (متوفای ۱۳۳۳ ق) از شاگردان عارف نامی [[ملا حسینقلی همدانی]]. |
#فدا حسین کهنویی مشهور به نظیر حسن (متولد ۱۲۷۸ ق). | #فدا حسین کهنویی مشهور به نظیر حسن (متولد ۱۲۷۸ ق). | ||
| − | #منیرالدین بروجردی (۱۲۶۹ ـ ۱۳۴۱ ق.) نوه دختری میرزای قمی (صاحب | + | #منیرالدین بروجردی (۱۲۶۹ ـ ۱۳۴۱ ق.) نوه دختری [[میرزای قمی]] (صاحب «[[قوانین الاصول (کتاب)|قوانین الاصول]]»). |
#علامه مجاهد حاج [[علامه محمد جواد بلاغی|شیخ محمدجواد بلاغی]] (۱۲۸۲ ـ ۱۳۵۲ ق) نویسنده [[آلاء الرحمن فى تفسير القرآن|تفسیر آلاء الرحمن]]. | #علامه مجاهد حاج [[علامه محمد جواد بلاغی|شیخ محمدجواد بلاغی]] (۱۲۸۲ ـ ۱۳۵۲ ق) نویسنده [[آلاء الرحمن فى تفسير القرآن|تفسیر آلاء الرحمن]]. | ||
#شیخ محمدعلی کچویی اردستانی (متوفای حدود ۱۳۳۵ ق). | #شیخ محمدعلی کچویی اردستانی (متوفای حدود ۱۳۳۵ ق). | ||
#سید ابوطالب شیرازی. | #سید ابوطالب شیرازی. | ||
#حاج [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]]، مؤسس [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]]، (متولد حدود ۱۲۷۶ ـ ۱۳۵۵ ق). | #حاج [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]]، مؤسس [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]]، (متولد حدود ۱۲۷۶ ـ ۱۳۵۵ ق). | ||
| − | #سید | + | #[[سید حسن صدر|سید حسن صدرالدین موسوی کاظمینی]]، نویسنده «[[تأسيس الشيعة لعلوم الاسلام (کتاب)|تأسیس الشیعه لعلوم الاسلام]]». |
| − | #سید | + | #[[سید هبة الدین شهرستانی]]، نویسنده «الهیئة والاسلام». |
#علامه سید شمس الدین محمود حسینی مرعشی (۱۲۶۰ ـ ۱۳۳۸ ق). | #علامه سید شمس الدین محمود حسینی مرعشی (۱۲۶۰ ـ ۱۳۳۸ ق). | ||
#شریف الاسلام سید اسماعیل مرعشی نجفی نویسنده قانونچه در علم [[طب]]. | #شریف الاسلام سید اسماعیل مرعشی نجفی نویسنده قانونچه در علم [[طب]]. | ||
| سطر ۱۴۲: | سطر ۱۱۳: | ||
#شیخ مهدی حکمی قمی مشهور به پایین شهری. | #شیخ مهدی حکمی قمی مشهور به پایین شهری. | ||
#حاج میرزا حسن علیاری تبریزی فرزند حاج ملا علی علیاری سردرودی. | #حاج میرزا حسن علیاری تبریزی فرزند حاج ملا علی علیاری سردرودی. | ||
| − | #حاج شیخ عبدالنبی نوری | + | #حاج [[شیخ عبدالنبی نوری]]. |
#[[سید ضیاء الدین عراقی|آقا ضیاءالدین عراقی]] (متوفی ۱۳۶۱ ق).<ref> مشجره مواقع النجوم، محدث نوری، ص ۲۰، از منشورات کتابخانه نجفی مرعشی؛ الذریعه، ج ۱، ص ۱۸۱ و...؛ علماء معاصرین، واعظ خیابانی تبریزی، ص ۲۱۳، دائره المعارف تشیع، ج ۲، ص ۶۵، ج ۴، ص ۵۶۸ و...</ref> | #[[سید ضیاء الدین عراقی|آقا ضیاءالدین عراقی]] (متوفی ۱۳۶۱ ق).<ref> مشجره مواقع النجوم، محدث نوری، ص ۲۰، از منشورات کتابخانه نجفی مرعشی؛ الذریعه، ج ۱، ص ۱۸۱ و...؛ علماء معاصرین، واعظ خیابانی تبریزی، ص ۲۱۳، دائره المعارف تشیع، ج ۲، ص ۶۵، ج ۴، ص ۵۶۸ و...</ref> | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | محدث نوری | + | محدث نوری سرانجام در ۲۷ [[جمادی الثانی]] سال ۱۳۲۰ قمری (در ۶۶ سالگی) دار فانی را وداع گفت و بنا به وصیت خودش در یکی از ایوان های آستان قدس [[حرم امیرالمؤمنین علیه السلام|حرم امیرالمومنین]] علیه السلام به خاک سپرده می‌شود. |
| − | |||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| سطر ۱۵۶: | سطر ۱۲۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *[[گلشن ابرار]]، جلد 1، زندگی نامه "محدث نوری" از صحتي سردرودي. |
*سید حسین فلاح زاده ابرقویی، روش حدیثی محدث نوری در مستدرک الوسائل، [http://www.ensani.ir/fa/content/299353/default.aspx پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]، بازیابی: 23 بهمن 1392. | *سید حسین فلاح زاده ابرقویی، روش حدیثی محدث نوری در مستدرک الوسائل، [http://www.ensani.ir/fa/content/299353/default.aspx پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]، بازیابی: 23 بهمن 1392. | ||
نسخهٔ ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۲۵
میرزا حسین نوری (۱۳۲۰-۱۲۵۴ ق) مشهور به «محدّث نوری»، از محدثان و محققان شیعه در قرن 14 قمری است .
محتویات
تحصیل و اساتید
حسین بن محمدتقی نوری در هیجدهم شوال در ۱۲۵۴ شهر نور استان مازندران به دنیا آمد.
وی در همان سال‌های آغازین عمر، تحصیلاتش را از موطن خود آغاز نمود و سپس در تهران، نزد شیخ عبدالرحیم بروجردی (که پدرزن محدث نوری نیز می باشد)، علم آموزى را دنبال کرد. در سن ۱۹ سالگی، براى فراگیرى علوم و معارف اسلامی، به نجف اشرف مهاجرت نمود و در آن‌جا، نزد اساتید بنام و پر آوازۀ روزگار خویش، از جمله میرزای شیرازی، کسب فیض و علم نمود.[۱]
محدث نوری همچنین در کربلا از محضر آیت الله شیخ عبدالحسین تهرانی معروف به «شیخ العراقین» استفاده کرده و پس از آن در درس آیت الله شیخ مرتضی انصاری که در نجف اشرف دایر بود حاضر می‌شود. استفاده از افادات شیخ اعظم بیش از چند ماه طول نمی‌کشد زیرا در همین زمان (۱۲۸۱ ق.) شیخ انصاریدار فانی را وداع می‌گوید.
برخی دیگر از اساتید ایشان عبارتند از:
- فقیه فاضل ملا محمدعلی محلاتی (۱۲۳۲ ـ ۱۳۰۶ ق).[۲]
- جمال السالکین، آخوند ملا فتحعلی سلطان آبادی (۱۳۱۲ ق).[۳]
- فقیه کبیر ملا شیخ علی خلیلی (۱۲۲۶ ـ ۱۲۷۹ ق).[۴]
- معزالدین سید مهدی قزوینی (۱۲۲۲ ـ ۱۳۰۰ ق).[۵]
- میرزا محمدهاشم خوانساری (۱۲۳۵ ـ ۱۳۱۸ ق).[۶]
- آیت الله ملا علی کنی (۱۲۲۰ ـ ۱۳۰۶ ق).[۷]
آثار و تألیفات
«هر کس با چشم باز و با در نظر گرفتن شرایط آن روزگار، به آثار خطیر نوری نظر کند، آثاری که در آن ها دقت و تحقیق موج می‌زند، شک و تردید نخواهد کرد که او مؤید به روح القدس بود».[۸]
آثار نوری با ملاحظه ترتیب در تاریخ تألیف، چنین است:
- مواقع النجوم، شجره نامه‌ای است در سلسله اجازات نوریان، و نخستین اثر او است که در ۲۱ سالگی نوشته است.
- نفس الرحمن فی فضائل سیدنا سلمان، حدیثی است از حیات سلمان فارسی که در شهر کربلا به سال ۱۲۸۳ ق تألیف لطیف آن تمام شده است.
- دارالسلام، در دو جلد، درباره خواب و تعبیر خواب و...، و جلد دوم در اخلاق و... است که در ۱۲۹۲ ق، در سرزمین سامرا تألیف آن تکمیل شده است.
- فصل الخطاب فی تحریف الکتاب (تألیف: ۱۲۹۲ ق. در نجف، چاپ: ۱۲۹۸ ق).
- معالم العبر (تألیف: ۱۲۹۶ ق. در شهر سامرا).
- میزان السماء (تألیف: ۱۲۹۹ ق. تهران).
- کلمه طیبه: (تألیف: ۱۳۰۱ ق. چاپ نخست: بمبئی ۱۳۵۲ ق، در ۶۱۶ صفحه).
- جنة المأوی: (تألیف: ۱۳۰۲ ق) تصنیفی است در مقام امام مهدی عجل الله تعالی فرجه.
- فیض القدسی: (تألیف: ۱۳۰۲ ق، سامرا) اولین کتاب مستند و معتبر در خصوص زندگانی علامه مجلسی. این کتاب چندی پیش به قلم مترجم معاصر حجه الاسلام سید جعفر نبوی به فارسی ترجمه و منتشر شد.
- بدر مشعشع: (تألیف: ۱۳۰۸ ق.) در شرح حال فرزندان موسی مبرقع پسر امام جواد علیه السلام است که همراه با تقریظ و تأیید میرزای بزرگ چاپ شد.
- کشف الاستار (۱۳۱۸ ق.) پرتوی است از حُسن دل انگیز حضرت مهدی روحی فداه.[۹]
- صحیفه ثانیه علویه (۱۳۰۳ ق.).
- صحیفه اربعه سجادیه.
- سلامه المرصاد (۱۳۱۷ ق).
- مستدرک مزار بحار.
- حاشیه بر منتهی المقال.
- ظلمات الهاویه در معایب معاویه و...
- النجم الثاقب فی احوال الامام الحجة الغائب (۱۳۰۳ ق) پر انتشارترین کتاب محدث نوری.
- موالید الائمه.
- شاخه طوبی.
- دیوان شعر، که با نام «مولودیه» چاپ شده است.
- مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بزرگترین اثر محدث نوری و معتبرترین مجموعه مفصل روایی که پس از وسائل الشیعه نوشته شده که مرجعی معتبر برای مجتهدان است و هیچ فقیهی از آن بی‌نیاز نیست.[۱۰]
- لؤلؤ و مرجان (۱۳۱۹ ق.) نخستین کتاب مستقلی است که در ردّ خرافات مربوط به حماسه عاشورا، سخن می‌گوید و با صمیمیت و صداقت از مداحان و منبریانِ محترم می‌خواهد که در این کار حساس و حیاتی، به هیچ وجه ارکان سه گانه راستگویی، درست گویی و اخلاص را فراموش نکنند و با فدا کردن علم و عقل در پای عشقِ فرضی، آبروی همه را نبرند... .
- تحیة الزائر، از متون زیارتی است.
- تقریرات بحث استادش شیخ العراقین.
- تقریرات درس استاد دیگرش میرزای بزرگ.
- اربعونیات، همان که در حاشیه «کلمه طیبه» چاپ شده است.
- اخبار حفظ القرآن.
- رساله‌ای در شرح حال مولی ابی الحسن شریف عاملی فتونی که در ۱۲۷۶ ق. نوشته است.
- کشکول، گلستانی که گلبرگ های گوناگونی را شامل می‌شود.
- حواشی بر «توضیح المقال» ملا علی کنی که در آخر رجال ابی علی چاپ شده است.
- رساله فارسی در جواب به شبهات کتاب «فصل الخطاب» و در رد، تحریف قرآن مجید. تذکر این نکته ضروری است که علاوه بر کتاب القرآن در ضمن مستدرک الوسائل، محدث نوری سه کتاب دیگر نیز در علوم قرآنی نوشته است و بی‌گمان با چشم پوشی از هر کدام از این چهار کتاب، قضاوت در حق نوری و او را متهم به تحریف، ناقص و ناروا خواهد بود.
- ترجمه جلد دوم دارالسلام به فارسی.
- اجوبة المسائل.
- حواشی بر «رجال» ابی علی که نیمه تمام مانده و غیر از شماره ۳۱ می‌باشد.
- فهرست کتابخانه کم نظیر خویش که به ترتیب الفبایی نوشته شده و در مقدمه‌اش به تفصیل در خصوص کتاب و نویسندگی سخن گفته است.[۱۱]
- نامه‌ها و اجازه‌نامه‌ها و اعلامیه‌ها. اگر در کتابی گردآوری شود گنجینه گرانبهایی را تشکیل خواهد داد. بیش از ده نامه از محدث نوری که در جواب نامه‌های میر حامد حسین هندی نویسنده «عبقات الانوار» نوشته شده است در مجله نور علم، البته بخش های بریده‌ای از آن ها چاپ شد.[۱۲] و بسیاری از نامه‌ها و... که در لابه‌لای کتاب ها و... پراکنده‌اند.
شاگردان
برخی از شاگردان محدث نوری عبارتند از:
- شیخ آقا بزرگ تهرانی، نویسنده «الذریعه الی تصانیف الشیعه» در ۲۶ جلد.
- حاج شیخ عباس قمی، محدث بزرگ صاحب کتاب مفاتیح الجنان.
- مصلح مجاهد آیت الله شیخ محمدحسین کاشف الغطاء (۱۲۹۴ ـ ۱۳۷۳ ق) از آثار پرارج او در عالم ادب قصیده‌ای است غرا در دفاع از مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه شریف که چکیده‌ای از کتاب کشف الاستار استادش محدث نوری است.
- اندیشمند نامی آیت الله علامه سید عبدالحسین شرف الدین عاملی (۱۲۹۰ ـ ۱۳۷۷ ق).
- شیخ اسماعیل اصفهانی.
- شیخ مرتضی بن محمد عاملی.
- سید جمال الدین عاملی اصفهانی.
- حاج شیخ محمدباقر بیرجندی (۱۲۷۶ ـ ۱۳۵۲ ق.) مؤلف کبریت احمر.
- حاج شیخ علی اکبر نهاوندی.
- حاج شیخ علی زاهد قمی (۱۲۷۳ ـ ۱۳۷۱ ق).
- حاج شیخ محمدتقی قمی.
- عارف واصل آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی.
- حاج میرزا ابوالفضل تهرانی معروف به کلانتری نوری و نویسنده «شفاء الصدور فی زیاره العاشورا».
- شیخ جعفر نوری نجمی.
- سید علم الهدی نقوی کابلی (متولد ۱۲۸۸ ق).
- آقا میرزا محمد تهرانی (متولد ۱۲۸۱ ق).
- شیخ مهدی نوری، برادرزاده محدث نوری. ایشان پیش عمویش رسائل و مکاسب و دیگر کتاب های درسی آموخته بود و در شمار شاگردان میرزای بزرگ شیرازی بود.
- شیخ جلیل محمدحسن آل کبه (۱۲۶۹ ـ ۱۳۳۳ ق).
- صدر الاسلام حاج میرزا علی اکبر همدانی معروف به دبیر که ابوالمکارم هم خوانده می‌شود.
- حاج میرزا محمد ارباب قمی (۱۲۷۳ ـ ۱۳۴۱ ق). او نسبت به استادش محدث نوری فوق العاده ارادتمند بوده است و از او به نیکی بسیار یاد می‌کند.
- شیخ علی اکبر همدانی (۱۲۷۰ ـ ۱۳۲۵ ق) نویسنده ناسخ التفاسیر.[۱۳]
- پسر خواهرش و دامادش شیخ شهید، آیت الله شیخ فضل الله نوری (۱۲۹۵ ـ ۱۳۲۷ ق)
- آیت الله شیخ محمدتقی بافقی (۱۲۹۲ ـ ۱۳۲۵ ق) دلیر مردی که مبارزاتش با رضاخان پهلوی به ویژه در دفاع از حجاب مشهور است.[۱۴]
راویان نور
در طول صد و پنجاه سال و اندی که در عصر حاضر بر تاریخ حدیث شیعه گذشته است کمتر «اجازه‌نامه روایی» یافت می‌شود که نام نوری زینت بخش آن نباشد. همین است که او را با نام «خاتمة المحدثین»، معروف ساخته است. محدث نوری «شیخ روایتی» بسیاری از دانشوران نامی است که از بابت نمونه علمای زیر نام برده می‌شود:
- آیت الله سید محسن امین عاملی (۱۲۸۴ ـ ۱۳۷۱ ق) نویسنده اعیان الشیعه و...
- آیت الله میرزا محمدحسین نائینی (متوفای ۱۳۵۵ ق).
- حاج شیخ محمدهادی بیرجندی (۱۲۷۷ ـ ۱۳۶۶ ق) معروف به هادوی و متخلص به «هادی».
- حاج شیخ محمدباقر همدانی (متوفای ۱۳۳۳ ق) از شاگردان عارف نامی ملا حسینقلی همدانی.
- فدا حسین کهنویی مشهور به نظیر حسن (متولد ۱۲۷۸ ق).
- منیرالدین بروجردی (۱۲۶۹ ـ ۱۳۴۱ ق.) نوه دختری میرزای قمی (صاحب «قوانین الاصول»).
- علامه مجاهد حاج شیخ محمدجواد بلاغی (۱۲۸۲ ـ ۱۳۵۲ ق) نویسنده تفسیر آلاء الرحمن.
- شیخ محمدعلی کچویی اردستانی (متوفای حدود ۱۳۳۵ ق).
- سید ابوطالب شیرازی.
- حاج شیخ عبدالکریم حائری، مؤسس حوزه علمیه قم، (متولد حدود ۱۲۷۶ ـ ۱۳۵۵ ق).
- سید حسن صدرالدین موسوی کاظمینی، نویسنده «تأسیس الشیعه لعلوم الاسلام».
- سید هبة الدین شهرستانی، نویسنده «الهیئة والاسلام».
- علامه سید شمس الدین محمود حسینی مرعشی (۱۲۶۰ ـ ۱۳۳۸ ق).
- شریف الاسلام سید اسماعیل مرعشی نجفی نویسنده قانونچه در علم طب.
- حاج میرزا علی حسینی مرعشی شهرستانی، شارح و جیزه شیخ بهایی در علم حدیث شناسی.
- شیخ محمد حرزالدین نجفی نویسنده معارف الرجال.
- شیخ مهدی حکمی قمی مشهور به پایین شهری.
- حاج میرزا حسن علیاری تبریزی فرزند حاج ملا علی علیاری سردرودی.
- حاج شیخ عبدالنبی نوری.
- آقا ضیاءالدین عراقی (متوفی ۱۳۶۱ ق).[۱۵]
وفات
محدث نوری سرانجام در ۲۷ جمادی الثانی سال ۱۳۲۰ قمری (در ۶۶ سالگی) دار فانی را وداع گفت و بنا به وصیت خودش در یکی از ایوان های آستان قدس حرم امیرالمومنین علیه السلام به خاک سپرده می‌شود.
پانویس
- ↑ گلشن ابرار: ج ۱ ص ۴۱۳.
- ↑ خاتمه مستدرک الوسائل، محدث نوری، چاپ قدیم سه جلدی، ج ۳، ص ۸۷۷.
- ↑ کیهان اندیشه(۱۳۷۱)؛ ش ۴۵، ص ۶۹ ـ ۷۹.
- ↑ ماضی النجف و حاضرها، آل محبوبه، ج ۲، ص ۲۳۹، چاپ بیروت.
- ↑ احسن الودیعه، اعتماد السلطنه، ج ۱، ص ۸۹، چاپ بغداد، ۱۳۴۸ ق.
- ↑ پیشین، ج ۱، ص ۱۴۱.
- ↑ پیشین، ج ۱، ص ۱۰۱.
- ↑ ر.ک: نقباء البشر، ج ۲، ص ۵۴۹.
- ↑ کشف الاستار، محدث نوری، چاپ دوم، قم ۱۴۰۰ ق، ص ۲۴۶، آن جا و در مقدمه کتاب هم حدیثی از حیات محدث نوری آمده است.
- ↑ به این معنی بسیاری از بزرگان اعتقاد داشته و دارند که از بابت نمونه می‌شود از آخوند خراسانی و شیخ الشریعه اصفهانی و... نام برد. بنگرید: نقباء البشر، ج ۲، ص ۵۵۳ و مکارم الآثار، ج ۵، ص ۱۴۷.
- ↑ در خصوص آثار محدث، علاوه بر نقباء البشر، ج ۲، ص ۵۴۹ و جلدهای مختلف «الذریعه» مراجعه شود به فیض قدسی، مقدمه مترجم.
- ↑ مجله نور علم، ش مسلسل ۴۸، دوره چهارم، ش ۱۲، (آذر و دی ۱۳۷۱) ص ۸۶ ـ ۱۰۸؛ فیض قدسی، با ترجمه سید جعفر نبوی، ص ۳۷ ـ ۴۰؛ چاپ اول، ۱۳۷۴، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
- ↑ زندگینامه این بزرگان را در مصادر زیر می‌توان یافت: نفس الرحمن، ص ۱۴؛ معارف الرجال، ج ۱، ص ۲۷۱؛ نقباء البشر، ج ۲، ص ۵۴۶ و ج ۴، ص ۱۶۰۱؛ حماسه حسینی، ج ۱، ص ۱۳؛ و هدیه الرازی الی الامام المجدد الشیرازی و ریحانه الادب.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، حرف ب، جزوه چهارم، ص ۶۲۳، چاپ اول.
- ↑ مشجره مواقع النجوم، محدث نوری، ص ۲۰، از منشورات کتابخانه نجفی مرعشی؛ الذریعه، ج ۱، ص ۱۸۱ و...؛ علماء معاصرین، واعظ خیابانی تبریزی، ص ۲۱۳، دائره المعارف تشیع، ج ۲، ص ۶۵، ج ۴، ص ۵۶۸ و...
منابع
- گلشن ابرار، جلد 1، زندگی نامه "محدث نوری" از صحتي سردرودي.
- سید حسین فلاح زاده ابرقویی، روش حدیثی محدث نوری در مستدرک الوسائل، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، بازیابی: 23 بهمن 1392.
پیوندها
آرشیو عکس و تصویر
قبور حسین نوری و عباس قمی، از علمای مدفون در حرم امیرالمومنین امام علی علیه السلام
.jpg)
