سید محسن امین: تفاوت بین نسخه‌ها
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | [[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]] | |
| + | {{خوب}} | ||
| − | + | '''آیت الله العظمی سید محسن امین''' (۱۲۸۴ - ۱۳۷۱ ق) از علما و فقهای نامدار [[شیعه]] در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان [[آخوند خراسانی]] بود. وی فعالیتهای مهمی در روشنگری اسلامی و ایجاد وحدت بین مسلمانان انجام داده است. کتاب ده جلدی «[[اعیان الشیعه (کتاب)|اعیان الشیعه]]» از آثار معروف اوست. | |
| − | + | {{شناسنامه عالم | |
| − | + | ||نام کامل = سید محسن امین حسینی عاملی | |
| − | + | ||تصویر= [[پرونده:محسن امین.jpg|230px]] | |
| − | + | ||زادروز = ۱۲۸۴ قمری | |
| − | + | |زادگاه = جبل عامل، [[لبنان]] | |
| − | + | |وفات = ۱۳۷۱ قمری | |
| − | + | |مدفن = [[دمشق]]، حرم [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب سلام الله علیها]] | |
| − | + | |اساتید = [[سید احمد کربلایی]]، [[آخوند خراسانی]]، [[آقا رضا همدانی]]، [[شیخ محمدطه نجف|شیخ محمدطه نجف]]،... | |
| − | + | |شاگردان = سید مهدی حسینی عاملی، شیخ منیر عسیران، شیخ علی جمال دمشقی،... | |
| − | + | |آثار = [[اعیان الشیعه]]، [[لواعج الأشجان في مقتل الحسين عليه‌السلام (کتاب)|لواعج الاشجان فی مقتل الحسین]]، المجالس السنیه فی مناقب و مصائب العترة النبویه، حاشیه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقی]]،... | |
| − | = | + | }} |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | = | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==ولادت و خاندان== | |
| − | + | سید محسن امین فرزند عبدالکریم عاملی، در سال ۱۲۸۴ قمری در جبل عامل [[لبنان]] به دنیا آمد. آل امین در گذشته های دور در شهر [[حله]] روزگار می گذراند که دست سرنوشت این مردم سخت کوش را به «جبل عامل» کوچاند. خاندان او نسب به [[امام سجاد علیه السلام|امام علی بن الحسین]] علیه السلام می رساند. | |
| − | + | ==تحصیلات و استادان== | |
| − | + | سید محسن امین، [[قرآن]]، نوشتن، شنا و اسب دوانی را به یاری پدر، مادر و خویشاوندان آموخت. چون به ۶ سالگی گام نهاد، به [[علم نحو|نحو]] و خوشنویسی روی آورد و از محضر دانشوران قبیله کامیاب شد. او در ۱۲۹۷ ق. به روستای «عیثاالزط» شتافت و از سید جواد مرتضی دانشمند آن سامان بهره گرفت. توقف در «عیثاالزط» تا حدود ۱۳۰۰ ق. به درازا کشید. سید محسن در این روستا با پرهیزگاری به نام شیخ محمد دبوق آشنا شد. مردی هوشمند، پارسا، شیفته دانش و ادیب که سید محسن آشنایی با او را نعمتی الهی می دانست. شرح قطر، [[صرف]]، شرح ابن ناظم بر الفیه، شرح جاربردی بر کافیه و مغنی از اندوخته های فرزند عبدالکریم در «عیثاالزط» بود. | |
| − | + | سید محسن امین در ۱۳۰۱ ق. به بنت جبیل رفت و همراه شیخ محمد دبوق از محضر سید نجیب فضل الله حسنی عیناثی و شیخ موسی شراره بهره برد. حضور در بنت جبیل تا ۱۳۰۴ ادامه یافت. در این سال شیخ موسی شراره دیده از جهان فروبست و فرزند عبدالکریم که تا بحث استصحاب [[معالم الدین و ملاذ المجتهدین (کتاب)|معالم]] پیش رفته بود. ناگزیر در جستجوی استادی دیگر برآمد. استادی که هرگز نیافت و چون توان مالی نداشت، هوای جنوب از سر برون کرده به گوشه نشینی، تدریس و مطالعه روی آورد. | |
| − | + | '''سفر به نجف:''' | |
| − | + | سید محسن امین در [[رمضان]] ۱۳۰۸ ق، رهسپار [[نجف]] شد و در درس بزرگان حوزه حضور یافت. سید علی بن سید محمود عاملی، [[سید احمد کربلایی]]، شیخ محمدباقر نجم آبادی و [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، گروهی از استادان سید محسن بودند که او را در آموختن کتاب‌های [[شرح لمعه]]، [[قوانین الاصول (کتاب)|قوانین]] و [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]] یاری دادند. وی سپس در درس خارج اصول [[آخوند خراسانی|شیخ محمدکاظم خراسانی]] شرکت جسته، یک دوره [[اصول فقه]] از آن بزرگمرد بهره برد و در کنار آن از درس فقه [[آقا رضا همدانی]] و [[شیخ محمدطه نجف|شیخ محمد طه نجف]] نیز کامیاب شد. | |
| − | |||
| − | |||
| − | و | + | ==فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی== |
| − | + | نامه های فراوانی که شیعیان [[دمشق]] سمت [[نجف]] فرستادند، سودمند واقع شد و دانشور بزرگ خاندان امین را به خدمت در آن سامان مشتاق ساخت. بنابراین در واپسین روزهای [[جمادی الثانی]] سال ۱۳۱۹ ق. نجف را پس از دو سال و نیم اقامت - ترک گفته، رهسپار دمشق شد و در روزهای پایانی [[شعبان]] بدان شهر رسید. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | '''روشنگری و آگاه‌سازی:''' | |
| − | + | او که به چیزی جز نیکبختی مسلمانان نمی اندیشید، با همه توان برای از میان برداشتن سه عامل تیره روزی مؤمنان یعنی ناآگاهی، تفرقه و کژروی ها به نورافشانی پرداخت. ایجاد مدرسه هایی برای آموزش و پرورش دختران و پسران، [[وقف]] زمین و ساختمان‌هایی برای پیشبرد اهداف آموزشی و چاپ و انتشار کتاب‌های ویژه این آموزشگاه‌ها، بخشی از تلاش‌های دانشور بیدار جبل عامل در زدودن زنگار ناآگاهی و [[جهل]] از جامعه اسلامی به شمار می آید. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | نگارش کتاب «[[لواعج الأشجان في مقتل الحسين عليه‌السلام (کتاب)|لواعج الاشجان]]» درباره شهادت [[امام حسین]] علیه السلام و نیز مجموعه پرارزش «المجالس السنیه» در [[مناقب]] و مصائب [[معصوم|معصومان]] پاک علیهم السلام، گوشه ای از کوشش‌های وی در از میان برداشتن کژروی های موجود در برگزاری عزای پیشوایان پاک به ویژه حضرت امام حسین علیه السلام شمرده می شود. | |
| − | با | + | البته آن بزرگوار بدین بسنده نکرده، با نوشتن رساله «التنزیه» ضربه ای اساسی به پیکر کژاندیشان ناآگاه وارد ساخت. در پی انتشار این اثر، که با هدف پاکسازی گردهمایی مذهبی از [[بدعت|بدعت‌ها]] و گمراهی‌ها انجام شد، مردم ناآگاه چنان در برابرش موضع گرفتند، که برخی از دوستانش خطر «انقلاب عوام» را به وی گوشزد کردند. سید محسن امین خود در این باره می گوید: «در برابر این رساله برخی از مردم برخاسته، هیاهو برپا ساختند و ناآگاهان را به هیجان آوردند... آنها در میان بخش گسترده ناآگاه جامعه چنین پخش کردند که فلانی (سید محسن امین) برپا داشتن عزای امام حسین علیه السلام را [[حرام]] کرده و علاوه بر این مرا به خروج از دین متهم ساختند.» |
| − | + | تبلیغات فراگیر درباره سید محسن امین چنان مؤثر افتاد که حتی گروهی از گویندگان مذهبی در مسجدها به بیان گمراهی‌هایش پرداختند و برخی از مردم با گرو نهادن خانه خود و بدست آوردن اندکی پول، در جهاد نامقدس ضد او شرکت جستند. | |
| − | وحدت | + | '''مرجع وحدت و استقلال:''' |
| − | سید | + | با فروکش کردن شعله های نبرد جهانی و اشغال سرزمین‌های اسلامی از سوی فرانسه و انگلیس، سید محسن امین به عنوان مرجع مؤمنان منطقه، به تأیید، تقویت و هدایت نیروهای استقلال طلب پرداخت. فرانسویان در نخستین اقدام، پاشیدن بذرهای تفرقه را تنها راه مقابله با مسلمانان یافتند. البته این امر با مهارتی ویژه انجام می شد. برای مثال قانون ضداسلامی وضع می کردند و چون با مخالفت دانشمندان دینی و مردم روبرو می شدند، [[اهل سنت]] را از اجرای آن معاف می ساختند. بدین ترتیب راه دو گروه مسلمان از یکدیگر جدا می شد. سید محسن در برابر این نقشه پلید ایستادگی کرده، با اقدام‌های خویش آن را بی اثر ساخت. او برای این که نشان دهد میان [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]] فاصله ای نیست، در مدرسه علویه که خود بنیاد نهاده بود، از استادان شیعه و سنی یکسان بهره می برد. |
| − | + | وحدت در این مدرسه چنان بود که علی قضمانی - دانش آموز اهل سنت - به عنوان مؤذن انتخاب شده، هر روز به روش برادران اهل سنت در مدرسه اذن می گفت. مرجع کهنسال شیعه خود را پدر مهربان برای همه مسلمانان و بلکه همه انسان‌ها بشمار می آورد و درگیری و نبرد میان آنان را شایسته مقام انسانیت نمی دانست. | |
| − | + | کردار و گفتار مرجع بزرگ مسلمانان جبل عامل سبب شد که استعمار هرگز نتواند نقشه اختلاف میان برادران مسلمان را پیاده کند. البته آن مرد الهی تنها بدین مقدار بسنده نکرده، با سخنان روشنگرانه خویش مردم را به سوی استقلال و رهایی از بند بیگانگان فرامی خواند. کارگزاران فرانسوی که وجود دانشمند پرنفوذی چون سید محسن را در صفوف مردم به سود خویش نمی دیدند بر آن شدند تا با سپردن مقام «رئیس علمای شیعه در [[سوریه]] و [[لبنان]]» بدان بزرگوار، وی را به خویش نزدیک ساخته، فعالیت‌هایش را تحت کنترل قرار دهند. | |
| − | + | سید محسن امین از پذیرش پیشنهاد افسر فرانسوی سرباز زده، فرمود: من از سوی [[الله|خداوند]] وظیفه ای که یادآوری کردید، به عهده دارم و کسی که از سوی پروردگار وظیفه ای را به عهده گرفته، ممکن نیست از سوی فرمانده شما نیز بدان گمارده شود. پس به خاطر اعتمادی که فرمانده به من نشان داد، تشکرم را به وی ابلاغ کن و بگو خداوند به یاری [[قناعت]]، مرا از خانه خوب، اتومبیل ویژه، مقام والا و همه آن چه پیشنهاد کردید، بی نیاز ساخته است. | |
| − | + | البته مرجع بزرگ مسلمانان و سوریه هرگز به نجات کشور و مردمی خاص نمی اندیشید. در نگاه آسمانی وی، همه کشورهای اسلامی وطن شمرده می شدند و همه ساکنان آن برادران یکدیگر به شمار می آمدند. بنابراین هنگامی که [[فلسطین]] به وسیله بریتانیا اشغال شد و مردمش تحت فشار قرار گرفتند، قدرتمندانه به میدان مبارزه گام نهاد و مردم را به دفاع از آن فراخواند. | |
| − | + | ناگفته پیداست که تلاش‌های خستگی ناپذیر سید محسن امین در از میان برداشتن اختلاف‌ها و پیشگیری از تفرقه مسلمانان به زمانی خاص محدود نبود. آن بزرگوار پس از استقلال نیز بر وحدت ارج بسیار می نهاد و هیچ چیز را با این گوهر رهایی بخش معاوضه نمی کرد. برای مثال هنگامی که دولت سوریه قانون انتخابات را تصویب کرد، در اطلاعیه ای اعلام داشت که تعدادی از کرسی‌های مجلس را در اختیار اهل سنت و بقیه را در اختیار اقلیت‌های مذهبی قرار داده است. | |
| − | + | مرجع بزرگ شیعه، در برابر این قانون که آشکارا شیعه را از برادران اهل سنت جدا ساخته و در گروه اقلیت‌ها قرار می داد، ایستادگی کرد و در نامه ای به سران [[دمشق]] یادآور شد که شیعه مسلمانان را یک گروه می داند و هرگز خود را از برادران اهل سنت جدا نمی شمارد. بدین ترتیب حکومت قانون را اصلاح کرد و شیعه و سنی را در یک گروه جای داد. مجموعه تلاش‌های آن [[فقیه]] وارسته در قبل و بعد از استقلال سوریه، دولت را بر آن داشت که نام محله زندگی آن آفتاب بی غروب را به محله «امین» تغییر دهد. | |
| − | + | آن بزرگوار در ۱۳۵۲ ق. راه ایران پیش گرفت و ضمن زیارت [[امام رضا علیه السلام|امام علی بن موسی الرضا]] علیه السلام، بخش‌هایی از کتاب نفیس [[اعیان الشیعه]] را نیز به پایان رساند. | |
| − | |||
| − | + | ==آثار و تألیفات== | |
| + | [[پرونده:Sireh.jpg|thumb|left|سیره معصومان علیهم‌السلام ترجمه بخش‌هايى از كتاب «فى رحاب ائمه اهل‌البيت(ع)» در 5 مجلد - یکی از آثار آیت الله سید محسن امین]] | ||
| + | آیت الله امین می گوید: «گفته می‌‌شود اگر تألیفات مرحوم مجلسی را بر عمر وی تقسیم کنند سهم هر روز او جزوه‌ای خواهد شد. این سخن را اغراق‌آمیز دانسته‌اند با این که وی هم دستیار داشت و هم ثروت که ما این دو را نداشتیم. گاه می‌‌شد که برای مقابله و تصحیح مطبعی کتابی که چاپ می‌‌کردیم، کسی نبود کمک کند و به تنهایی مقابله و تصحیح می‌‌کردم که وقت زیادی را اشغال می‌‌کرد. لیکن ما تا توانستیم عزلت گزیده از مردم دور بودیم. البته نظارت بر امور اجتماعی و فصل خصومت و تدبیر امور معاش و مسائل دیگر نیز بود...». | ||
| − | + | از سید محسن امین، حدود ۱۰۰ جلد کتاب و رساله بر جای مانده است، از جمله: | |
| − | + | *[[اعیان الشیعه]]، شرح حال بزرگان [[شیعه]] | |
| + | *[[لواعج الأشجان في مقتل الحسين عليه‌السلام (کتاب)|لواعج الاشجان فی مقتل الحسین]]، در بیان واقعه [[عاشورا]] | ||
| + | *المجالس السنیه فی مناقب و مصائب العترة النبویه | ||
| + | *حاشیه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقی]] | ||
| + | *کشف الارتیاب فی اتباع محمد بن عبدالوهاب، در رد عقاید [[وهابیت]] | ||
| + | *تاریخ جبل عامل | ||
| + | *البحر الزخار فی شرح احادیث الائمة الاطهار | ||
| + | *حذف الفضول عن علم الاصول. | ||
| + | *سیره معصومان علیهم‌السلام ترجمه بخش‌هايى از كتاب «فى رحاب ائمه اهل‌البيت(ع)» در 5 مجلد | ||
| + | *اقناع اللائم | ||
| − | + | ==وفات== | |
| + | سید محسن امین سرانجام در ماه [[رجب]] ۱۳۷۱ ق. پس از مدتی بیماری، دیده از جهان فروبست. مؤمنان پیکر پاکش را تا زینبیه [[دمشق]]، [[تشییع جنازه|تشییع]] کردند و چنان که وصیت کرده بود، همراه ادوات، عینک و قلم‌هایش در حرم [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب]] (علیهاالسلام) به خاک سپردند. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
| − | |||
| + | *جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، تلخیص از کتاب گلشن ابرار، جلد ۲، صفحه ۶۱۲. | ||
| + | *مجله پیام حوزه، زندگی‌نامه خودنوشت علامه سید محسن امین عاملی قدس سره، زمستان ۱۳۷۳، شماره ۴. | ||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| سطر ۱۲۵: | سطر ۹۹: | ||
|کیفیت پژوهش= خوب | |کیفیت پژوهش= خوب | ||
}} | }} | ||
| + | ==آرشیو عکس و تصویر== | ||
| + | <gallery mode="packed" heights="170"> | ||
| + | پرونده:امین (4).jpg|سید محسن امین حسینی عاملی | ||
| + | پرونده:امین (3).jpg|سید محسن امین حسینی عاملی | ||
| + | پرونده:سید-محمدجواد-نجومی.jpg|از راست: [[سردار کابلی|حیدرقلی خان قزلباش (سردار کابلی)]]، حسن علامی، [[سید محمدجواد نجومی|سید محمدجواد حسینی نجومی]]، سید محمد میبدی، سید رضا واحدی قمی و [[سید محسن امین|سید محسن امین حسینی عاملی]] | ||
| + | پرونده:امین (5).jpg|گذرنامه سید محسن امین حسینی عاملی | ||
| + | پرونده:امین (1).jpg|ردیف وسط از راست: ناشناسان، [[سید محسن امین حسینی عاملی]]، سید محمد موسوی بهبهانی، [[سید ابوالقاسم کاشانی|سید ابوالقاسم حسینی کاشانی]] و ناشناس | ||
| + | پرونده:امین (6).jpg|مدفن سید محسن امین حسینی عاملی در [[حرم حضرت زینب عليها السلام|حرم حضرت زینب سلام الله علیها]] در [[دمشق]] [[سوریه]] | ||
| + | پرونده:امین (7).jpg|یکی از آثار قلمی سید محسن امین حسینی عاملی | ||
| + | </gallery> | ||
| − | [[رده:علمای قرن چهاردهم]] | + | [[رده:علمای قرن چهاردهم|امین،سید محسن]] |
[[رده:تراجم نویسان]] | [[رده:تراجم نویسان]] | ||
[[رده:مراجع تقلید]] | [[رده:مراجع تقلید]] | ||
| − | |||
[[رده:فقیهان]] | [[رده:فقیهان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۰۲
آیت الله العظمی سید محسن امین (۱۲۸۴ - ۱۳۷۱ ق) از علما و فقهای نامدار شیعه در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان آخوند خراسانی بود. وی فعالیتهای مهمی در روشنگری اسلامی و ایجاد وحدت بین مسلمانان انجام داده است. کتاب ده جلدی «اعیان الشیعه» از آثار معروف اوست.
| |
| نام کامل | سید محسن امین حسینی عاملی |
| زادروز | ۱۲۸۴ قمری |
| زادگاه | جبل عامل، لبنان |
| وفات | ۱۳۷۱ قمری |
| مدفن | دمشق، حرم حضرت زینب سلام الله علیها |
|
| |
| اساتید |
سید احمد کربلایی، آخوند خراسانی، آقا رضا همدانی، شیخ محمدطه نجف،... |
| شاگردان |
سید مهدی حسینی عاملی، شیخ منیر عسیران، شیخ علی جمال دمشقی،... |
| آثار |
اعیان الشیعه، لواعج الاشجان فی مقتل الحسین، المجالس السنیه فی مناقب و مصائب العترة النبویه، حاشیه بر عروة الوثقی،... |
محتویات
ولادت و خاندان
سید محسن امین فرزند عبدالکریم عاملی، در سال ۱۲۸۴ قمری در جبل عامل لبنان به دنیا آمد. آل امین در گذشته های دور در شهر حله روزگار می گذراند که دست سرنوشت این مردم سخت کوش را به «جبل عامل» کوچاند. خاندان او نسب به امام علی بن الحسین علیه السلام می رساند.
تحصیلات و استادان
سید محسن امین، قرآن، نوشتن، شنا و اسب دوانی را به یاری پدر، مادر و خویشاوندان آموخت. چون به ۶ سالگی گام نهاد، به نحو و خوشنویسی روی آورد و از محضر دانشوران قبیله کامیاب شد. او در ۱۲۹۷ ق. به روستای «عیثاالزط» شتافت و از سید جواد مرتضی دانشمند آن سامان بهره گرفت. توقف در «عیثاالزط» تا حدود ۱۳۰۰ ق. به درازا کشید. سید محسن در این روستا با پرهیزگاری به نام شیخ محمد دبوق آشنا شد. مردی هوشمند، پارسا، شیفته دانش و ادیب که سید محسن آشنایی با او را نعمتی الهی می دانست. شرح قطر، صرف، شرح ابن ناظم بر الفیه، شرح جاربردی بر کافیه و مغنی از اندوخته های فرزند عبدالکریم در «عیثاالزط» بود.
سید محسن امین در ۱۳۰۱ ق. به بنت جبیل رفت و همراه شیخ محمد دبوق از محضر سید نجیب فضل الله حسنی عیناثی و شیخ موسی شراره بهره برد. حضور در بنت جبیل تا ۱۳۰۴ ادامه یافت. در این سال شیخ موسی شراره دیده از جهان فروبست و فرزند عبدالکریم که تا بحث استصحاب معالم پیش رفته بود. ناگزیر در جستجوی استادی دیگر برآمد. استادی که هرگز نیافت و چون توان مالی نداشت، هوای جنوب از سر برون کرده به گوشه نشینی، تدریس و مطالعه روی آورد.
سفر به نجف:
سید محسن امین در رمضان ۱۳۰۸ ق، رهسپار نجف شد و در درس بزرگان حوزه حضور یافت. سید علی بن سید محمود عاملی، سید احمد کربلایی، شیخ محمدباقر نجم آبادی و شیخ الشریعه اصفهانی، گروهی از استادان سید محسن بودند که او را در آموختن کتاب‌های شرح لمعه، قوانین و رسائل یاری دادند. وی سپس در درس خارج اصول شیخ محمدکاظم خراسانی شرکت جسته، یک دوره اصول فقه از آن بزرگمرد بهره برد و در کنار آن از درس فقه آقا رضا همدانی و شیخ محمد طه نجف نیز کامیاب شد.
فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی
نامه های فراوانی که شیعیان دمشق سمت نجف فرستادند، سودمند واقع شد و دانشور بزرگ خاندان امین را به خدمت در آن سامان مشتاق ساخت. بنابراین در واپسین روزهای جمادی الثانی سال ۱۳۱۹ ق. نجف را پس از دو سال و نیم اقامت - ترک گفته، رهسپار دمشق شد و در روزهای پایانی شعبان بدان شهر رسید.
روشنگری و آگاه‌سازی:
او که به چیزی جز نیکبختی مسلمانان نمی اندیشید، با همه توان برای از میان برداشتن سه عامل تیره روزی مؤمنان یعنی ناآگاهی، تفرقه و کژروی ها به نورافشانی پرداخت. ایجاد مدرسه هایی برای آموزش و پرورش دختران و پسران، وقف زمین و ساختمان‌هایی برای پیشبرد اهداف آموزشی و چاپ و انتشار کتاب‌های ویژه این آموزشگاه‌ها، بخشی از تلاش‌های دانشور بیدار جبل عامل در زدودن زنگار ناآگاهی و جهل از جامعه اسلامی به شمار می آید.
نگارش کتاب «لواعج الاشجان» درباره شهادت امام حسین علیه السلام و نیز مجموعه پرارزش «المجالس السنیه» در مناقب و مصائب معصومان پاک علیهم السلام، گوشه ای از کوشش‌های وی در از میان برداشتن کژروی های موجود در برگزاری عزای پیشوایان پاک به ویژه حضرت امام حسین علیه السلام شمرده می شود.
البته آن بزرگوار بدین بسنده نکرده، با نوشتن رساله «التنزیه» ضربه ای اساسی به پیکر کژاندیشان ناآگاه وارد ساخت. در پی انتشار این اثر، که با هدف پاکسازی گردهمایی مذهبی از بدعت‌ها و گمراهی‌ها انجام شد، مردم ناآگاه چنان در برابرش موضع گرفتند، که برخی از دوستانش خطر «انقلاب عوام» را به وی گوشزد کردند. سید محسن امین خود در این باره می گوید: «در برابر این رساله برخی از مردم برخاسته، هیاهو برپا ساختند و ناآگاهان را به هیجان آوردند... آنها در میان بخش گسترده ناآگاه جامعه چنین پخش کردند که فلانی (سید محسن امین) برپا داشتن عزای امام حسین علیه السلام را حرام کرده و علاوه بر این مرا به خروج از دین متهم ساختند.»
تبلیغات فراگیر درباره سید محسن امین چنان مؤثر افتاد که حتی گروهی از گویندگان مذهبی در مسجدها به بیان گمراهی‌هایش پرداختند و برخی از مردم با گرو نهادن خانه خود و بدست آوردن اندکی پول، در جهاد نامقدس ضد او شرکت جستند.
مرجع وحدت و استقلال:
با فروکش کردن شعله های نبرد جهانی و اشغال سرزمین‌های اسلامی از سوی فرانسه و انگلیس، سید محسن امین به عنوان مرجع مؤمنان منطقه، به تأیید، تقویت و هدایت نیروهای استقلال طلب پرداخت. فرانسویان در نخستین اقدام، پاشیدن بذرهای تفرقه را تنها راه مقابله با مسلمانان یافتند. البته این امر با مهارتی ویژه انجام می شد. برای مثال قانون ضداسلامی وضع می کردند و چون با مخالفت دانشمندان دینی و مردم روبرو می شدند، اهل سنت را از اجرای آن معاف می ساختند. بدین ترتیب راه دو گروه مسلمان از یکدیگر جدا می شد. سید محسن در برابر این نقشه پلید ایستادگی کرده، با اقدام‌های خویش آن را بی اثر ساخت. او برای این که نشان دهد میان شیعه و سنی فاصله ای نیست، در مدرسه علویه که خود بنیاد نهاده بود، از استادان شیعه و سنی یکسان بهره می برد.
وحدت در این مدرسه چنان بود که علی قضمانی - دانش آموز اهل سنت - به عنوان مؤذن انتخاب شده، هر روز به روش برادران اهل سنت در مدرسه اذن می گفت. مرجع کهنسال شیعه خود را پدر مهربان برای همه مسلمانان و بلکه همه انسان‌ها بشمار می آورد و درگیری و نبرد میان آنان را شایسته مقام انسانیت نمی دانست.
کردار و گفتار مرجع بزرگ مسلمانان جبل عامل سبب شد که استعمار هرگز نتواند نقشه اختلاف میان برادران مسلمان را پیاده کند. البته آن مرد الهی تنها بدین مقدار بسنده نکرده، با سخنان روشنگرانه خویش مردم را به سوی استقلال و رهایی از بند بیگانگان فرامی خواند. کارگزاران فرانسوی که وجود دانشمند پرنفوذی چون سید محسن را در صفوف مردم به سود خویش نمی دیدند بر آن شدند تا با سپردن مقام «رئیس علمای شیعه در سوریه و لبنان» بدان بزرگوار، وی را به خویش نزدیک ساخته، فعالیت‌هایش را تحت کنترل قرار دهند.
سید محسن امین از پذیرش پیشنهاد افسر فرانسوی سرباز زده، فرمود: من از سوی خداوند وظیفه ای که یادآوری کردید، به عهده دارم و کسی که از سوی پروردگار وظیفه ای را به عهده گرفته، ممکن نیست از سوی فرمانده شما نیز بدان گمارده شود. پس به خاطر اعتمادی که فرمانده به من نشان داد، تشکرم را به وی ابلاغ کن و بگو خداوند به یاری قناعت، مرا از خانه خوب، اتومبیل ویژه، مقام والا و همه آن چه پیشنهاد کردید، بی نیاز ساخته است.
البته مرجع بزرگ مسلمانان و سوریه هرگز به نجات کشور و مردمی خاص نمی اندیشید. در نگاه آسمانی وی، همه کشورهای اسلامی وطن شمرده می شدند و همه ساکنان آن برادران یکدیگر به شمار می آمدند. بنابراین هنگامی که فلسطین به وسیله بریتانیا اشغال شد و مردمش تحت فشار قرار گرفتند، قدرتمندانه به میدان مبارزه گام نهاد و مردم را به دفاع از آن فراخواند.
ناگفته پیداست که تلاش‌های خستگی ناپذیر سید محسن امین در از میان برداشتن اختلاف‌ها و پیشگیری از تفرقه مسلمانان به زمانی خاص محدود نبود. آن بزرگوار پس از استقلال نیز بر وحدت ارج بسیار می نهاد و هیچ چیز را با این گوهر رهایی بخش معاوضه نمی کرد. برای مثال هنگامی که دولت سوریه قانون انتخابات را تصویب کرد، در اطلاعیه ای اعلام داشت که تعدادی از کرسی‌های مجلس را در اختیار اهل سنت و بقیه را در اختیار اقلیت‌های مذهبی قرار داده است.
مرجع بزرگ شیعه، در برابر این قانون که آشکارا شیعه را از برادران اهل سنت جدا ساخته و در گروه اقلیت‌ها قرار می داد، ایستادگی کرد و در نامه ای به سران دمشق یادآور شد که شیعه مسلمانان را یک گروه می داند و هرگز خود را از برادران اهل سنت جدا نمی شمارد. بدین ترتیب حکومت قانون را اصلاح کرد و شیعه و سنی را در یک گروه جای داد. مجموعه تلاش‌های آن فقیه وارسته در قبل و بعد از استقلال سوریه، دولت را بر آن داشت که نام محله زندگی آن آفتاب بی غروب را به محله «امین» تغییر دهد.
آن بزرگوار در ۱۳۵۲ ق. راه ایران پیش گرفت و ضمن زیارت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام، بخش‌هایی از کتاب نفیس اعیان الشیعه را نیز به پایان رساند.
آثار و تألیفات
آیت الله امین می گوید: «گفته می‌‌شود اگر تألیفات مرحوم مجلسی را بر عمر وی تقسیم کنند سهم هر روز او جزوه‌ای خواهد شد. این سخن را اغراق‌آمیز دانسته‌اند با این که وی هم دستیار داشت و هم ثروت که ما این دو را نداشتیم. گاه می‌‌شد که برای مقابله و تصحیح مطبعی کتابی که چاپ می‌‌کردیم، کسی نبود کمک کند و به تنهایی مقابله و تصحیح می‌‌کردم که وقت زیادی را اشغال می‌‌کرد. لیکن ما تا توانستیم عزلت گزیده از مردم دور بودیم. البته نظارت بر امور اجتماعی و فصل خصومت و تدبیر امور معاش و مسائل دیگر نیز بود...».
از سید محسن امین، حدود ۱۰۰ جلد کتاب و رساله بر جای مانده است، از جمله:
- اعیان الشیعه، شرح حال بزرگان شیعه
- لواعج الاشجان فی مقتل الحسین، در بیان واقعه عاشورا
- المجالس السنیه فی مناقب و مصائب العترة النبویه
- حاشیه بر عروة الوثقی
- کشف الارتیاب فی اتباع محمد بن عبدالوهاب، در رد عقاید وهابیت
- تاریخ جبل عامل
- البحر الزخار فی شرح احادیث الائمة الاطهار
- حذف الفضول عن علم الاصول.
- سیره معصومان علیهم‌السلام ترجمه بخش‌هايى از كتاب «فى رحاب ائمه اهل‌البيت(ع)» در 5 مجلد
- اقناع اللائم
وفات
سید محسن امین سرانجام در ماه رجب ۱۳۷۱ ق. پس از مدتی بیماری، دیده از جهان فروبست. مؤمنان پیکر پاکش را تا زینبیه دمشق، تشییع کردند و چنان که وصیت کرده بود، همراه ادوات، عینک و قلم‌هایش در حرم حضرت زینب (علیهاالسلام) به خاک سپردند.
منابع
- جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، تلخیص از کتاب گلشن ابرار، جلد ۲، صفحه ۶۱۲.
- مجله پیام حوزه، زندگی‌نامه خودنوشت علامه سید محسن امین عاملی قدس سره، زمستان ۱۳۷۳، شماره ۴.
آرشیو عکس و تصویر
سید محسن امین حسینی عاملی
سید محسن امین حسینی عاملی
از راست: حیدرقلی خان قزلباش (سردار کابلی)، حسن علامی، سید محمدجواد حسینی نجومی، سید محمد میبدی، سید رضا واحدی قمی و سید محسن امین حسینی عاملی
گذرنامه سید محسن امین حسینی عاملی
ردیف وسط از راست: ناشناسان، سید محسن امین حسینی عاملی، سید محمد موسوی بهبهانی، سید ابوالقاسم حسینی کاشانی و ناشناس
مدفن سید محسن امین حسینی عاملی در حرم حضرت زینب سلام الله علیها در دمشق سوریه
یکی از آثار قلمی سید محسن امین حسینی عاملی
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
