حسنعلی مروارید: تفاوت بین نسخه‌ها
(←آرشیو عکس و تصویر) |
|||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| + | '''آیت الله میرزا حسنعلی مروارید''' (۱۲۹۰-۱۳۸۳ ش)، از فقها و عرفای معاصر [[شیعه]] و از شاگردان [[شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی|شیخ حسنعلی اصفهانی]] و [[میرزا مهدی اصفهانی]] بود. وی از جمله روحانیون مبارز و حامی انقلاب اسلامی در [[ایران]] بود و دو مدرسه علمیه بعثت و سعادت را پیش از پیروزی انقلاب تأسیس نمود. کتاب «تنبیهات حول المبدأ و المعاد»، خلاصه‌ای از درسهای معارف اوست که در دوره‌های متعدد به تدریس آنها پرداخته بود. | ||
| + | |||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
| − | |نام کامل = حسنعلی مروارید | + | |نام کامل = میرزا حسنعلی مروارید |
| − | |تصویر=[[پرونده:حسنعلی مروارید.jpg| | + | |تصویر=[[پرونده:حسنعلی مروارید.jpg|۲۵۰px|center]] |
| − | |زادروز = | + | |زادروز = ۱۲۹۰ شمسی |
| − | |زادگاه = مشهد | + | |زادگاه = [[مشهد]] |
| − | |وفات = | + | |وفات = ۱۳۸۳ شمسی |
| − | |مدفن = | + | |مدفن = مشهد، [[حرم امام رضا علیه السلام|حرم امام رضا علیه‌السلام]] |
| − | |اساتید = | + | |اساتید = [[شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی|شیخ حسنعلی اصفهانی]]، [[میرزا مهدی اصفهانی]]، [[آیت الله بروجردی|سید حسین بروجردی]]، [[شیخ هاشم قزوینی]]،... |
| − | |شاگردان = | + | |شاگردان = سید محمود مجتهدی سیستانی، میرزا علیرضا غروی، سید محمد موسوی نژاد، میرزا عبدالجواد غرویان، شیخ مسلم حائری،... |
| − | |آثار = | + | |آثار = تنبیهات حول المبدأ و المعاد،... |
}} | }} | ||
| − | |||
==ولادت و خاندان== | ==ولادت و خاندان== | ||
| − | + | میرزا حسنعلی مروارید در روز هشتم [[شوال]] ۱۳۲۹ ق. (۱۲۹۰ ش) در [[مشهد]] مقدس پا به عرصه حیات نهاد. پدرش، حجت الاسلام شیخ محمدرضا مروارید (۱۲۹۹ـ۱۳۳۸ ق) از عالمان وارسته مشهد بود و با عالم ربانی، [[شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی|شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی]]، رابطه دوستی و عقد اخوت داشت.<ref> روزنامه قدس، ۱۹/۷/۱۳۸۳.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | آیت الله مروارید | + | شهرت «مروارید» در این خاندان، به دلیل انتساب آنان به یکی از مشهورترین رجال ادب و هنر عصر تیموری، یعنی خواجه شهاب‌الدین عبدالله مروارید کرمانی (۸۶۵ ـ۹۵۵ ق) می‌باشد. عموی آیت الله مروارید، حاج شیخ اکبر مروارید نیز از عالمان و شاگردان محقق بزرگ، [[آخوند خراسانی]] بوده است. جد مادری وی، عالم ربانی و صاحب کرامات [[شیخ حسنعلی تهرانی]] (م، ۱۳۲۹ ق) از شاگردان برجسته [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]] و از عالمان نامدار قرن چهاردهم هجری در [[مشهد]] مقدس بوده است. نام حسنعلی به یاد آن اسوه [[تقوا]] و نیز به احترام حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی بر آیت الله مروارید نهاده شده است. |
| − | + | آیت الله میرزا حسنعلی مروارید در سال ۱۳۳۷ ق و در اوان ۹ سالگی، پدر بزرگوارش را از دست داد و مطابق وصیت پدر، تحت نظارت دوست معتمد او، شیخ حسنعلی اصفهانی (نخودکی) قرار گرفت. حاج شیخ حسنعلی نخودکی، پس از فوت دوست دیرین خویش، فرزند مستعد وی را با احترام و تکریم، میرزا حسنعلی خطاب می کرد؛ گویی در پیشانی بلند، چشمان نافذ و چهره مصمم او، آینده‌ای سرشار از [[علم]]، [[استقامت]]، [[تقوا]] و خدمت را خوانده بود.<ref> روزنامه جمهوری اسلامی، چهارشنبه، ۲۲/۷/۱۳۸۳ ش؛ افق حوزه، ۲۷/۷/۱۳۸۳.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | ==تحصیل و استادان== |
| − | پس از | + | آیت الله مروارید پس از یادگیری قرائت [[جزء (قرآن)|جزء]] سی‌ام [[قرآن]] و کلیات [[سعدی]] نزد استاد مکتب، در ۱۳ سالگی به دلیل علاقه وافر به [[علوم اسلامی]] وارد [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] مشهد شد. وی در مسیر دانش اندوزی، ادبیات را نزد استادان مطرح آن زمان و [[منطق]] را نزد شیخ قربانعلی شریعتی، برادر بزرگ استاد [[محمدتقی شریعتی]] آموخت. وی از استادان ذیل بیشترین بهره را برد: |
| − | + | *[[شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی|شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی]] | |
| + | *آیت الله [[شیخ هاشم قزوینی]] | ||
| + | *آیت الله [[میرزا مهدی اصفهانی]]: شیخ مروارید یکی از شاگردانی بود که با کمی سن، در کنار انبوه شاگردان و بزرگانی همچون استاد خود، آیت الله شیخ هاشم قزوینی، پای درس میرزا می نشست و از همین ایام رابطه وی با آیت الله [[میرزا جواد آقا تهرانی]] آغاز شد و از آن پس سالیان متمادی با وی همدرس و هم بحث و تا آخر عمر با او همراه و همگام بود. | ||
| + | *آیت الله [[آیت الله بروجردی|سید حسین بروجردی]]: آیت الله مروارید پس از وفات میرزا مهدی اصفهانی، برای ادامه تحصیل و کسب فیض از محضر آیت الله بروجردی به [[قم]] رفت. موضوع درس این استاد در آن وقت، «حجیت اخبار» بود. روزی اشکالی نسبت به موضوعی در درس برایش پیش آمد؛ آن را نوشت و توسط شخصی برای آیت الله بروجردی فرستاد. آیت الله بروجردی اشکال را پسندید و هنگام تدریس جواب آن را ارائه کرد. | ||
| − | در | + | آیت الله مروارید یک ماه در قم اقامت کرد؛ ولی بر اثر بدی آب و هوا و تنگی نفس که او را می‌آزرد، مجبور به بازگشت به [[مشهد]] مقدس شد. |
| − | == | + | ==تدریس و شاگردان== |
| − | آیت الله مروارید پس از | + | آیت الله مروارید پس از بازگشت به [[مشهد]] مقدس، در [[حوزه علمیه]] به تدریس خارج [[فقه]] و معارف دینی پرداخت و قریب چهل سال، بسیاری از دانشوران علوم و معارف اسلامی را از درس ها و بیانات علمی خود بهره‌مند ساخت. وی ضمن تدریس خارج فقه، هفته‌ای یک روز به شرح [[احادیث]] اخلاقی می‌پرداخت. اینک بسیاری از شاگردان وی، عالمانی برجسته و وارسته اند و مشغول تدریس درس های خارج فقه و اصول و اداره مؤسسات بزرگ پژوهشی [[علوم اسلامی]] هستند. برخی از شاگردان وی عبارتند از: |
| − | + | *سید محمود مجتهدی سیستانی، | |
| + | *میرزا علیرضا غروی، | ||
| + | *سید محمد موسوی نژاد، | ||
| + | *میرزا عبدالجواد غرویان، | ||
| + | *شیخ حبیب الله مهمان نواز، | ||
| + | *شیخ مسلم حائری، | ||
| + | *شیخ علی اکبر علیزاده یزدی، | ||
| + | *شیخ محمود اکبرزاده، | ||
| + | *سید احمد صدر ایازی، | ||
| + | *شیخ علی اکبر الهی خراسانی. | ||
| − | + | آیت الله مروارید در طول حیات پربرکت خویش، در کنار تدریس و تعلیم، به تأسیس و حمایت مدارس علمیه پرداخت. مدرسه هاى علمیه بعثت و سعادت در مشهد، نمونه هایى از این مدارس است که طلاّب و روحانیون زیادى در آنها به فراگیرى علوم اسلامی مشغولند. | |
| − | آیت الله مروارید | + | ==آثار مکتوب== |
| + | [[پرونده:Tanbihat.jpg|thumb|left|تنبیهات حول المبدأ والمعاد - یکی از آثار آیت الله مروارید]] | ||
| − | + | آیت الله مروارید تسلطی کم نظیر بر معارف [[اهل بیت]] علیهم السلام و تبحری چشمگیر در تفسیر روایات و [[فقه الحدیث]] داشت. بیشترین شهرت علمی وی در تبیین و توضیح معارف [[علم کلام|کلامی]]، اعتقادی و ضوابط دین شناسی در مکتب اهل بیت علیهم السلام به سبک استاد خویش است. کتاب «تنبیهات حول المبدأ والمعاد»، خلاصه‌ای از درس های معارف اوست که در دوره‌های متعدد به تدریس آنها پرداخته بود و بنا به خواهش تنی چند از شاگردان، آن را به صورت کتابی مستقل به رشته تحریر درآورد. این کتاب با چاپ و ترجمه‌های متعدد، مورد استقبال دانش پژوهان و اندیشمندان قرار گرفته است. | |
| − | + | ==فعالیتهای اجتماعی و سیاسی== | |
| − | + | انقلاب اسلامی [[ایران]] با هدایت و حمایت مستقیم روحانیون و عالمان دینی به وقوع پیوست. در این انقلاب، عالمان [[مشهد]]، مانند آیت الله مروارید، همگام با دیگر عالمان کشور، در سال های آغازین و نیز ایام پیروزی انقلاب، به ایفای نقش پرداختند. | |
| − | + | در مهر ماه ۱۳۴۱ ش. پس از تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی، عالمان طراز اول [[قم]]، شبانه جلسه‌ای را در منزل آیت الله حائری تشکیل داده، به بحث پیرامون آن نشستند. عالمان مشهد نیز پس از اطلاع از حرکت مراجع و شخصیت های روحانی قم به منظور دستیابی به یک روش مشخص در برخورد با دولت، مجمعی مرکب از عالمانی همچون: [[سید محمدهادی میلانی|آیت الله میلانی]]، آیت الله [[شیخ مجتبی قزوینی]] و آیت الله مروارید تشکیل دادند. این جلسه تا اواخر سال ۱۳۴۳ ش. به تناوب و به صورت مخفیانه هر دفعه در منزل یکی از اعضای آن برگزار می شد و در آن، دیدگاه‌ها بیان می شد و شب های شنبه یکی از آنان در مجلس درس خود، نظر انجمن عالمان و مواضع مشترک آنان را مطرح می کرد. | |
| − | + | در پی حادثه خونبار [[مدرسه فیضیه]] در دوم فروردین ۱۳۴۲ ش. در دوازدهم همان ماه، آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی، حاج شیخ حسنعلی مروارید و میرزا جواد آقای تهرانی با ارسال تلگرافی به [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|آیت الله گلپایگانی]]، مراتب تأثر خود را از این فاجعه اعلام نمودند. | |
| − | پس از آزادی [[امام خمینی]] | + | پس از آزادی [[امام خمینی]] و مراجعت وی به [[قم]] در ۱۳۴۳ ش. عالمان و شخصیت های برجسته دینی و سیاسی و توده‌های مردم به دیدار وی رفتند. از مشهد نیز هیئتی از عالمان که آیت الله شیخ مجتبی قزوینی و آیت الله شیخ حسنعلی مروارید هم در میان آن ها بودند، به قم عزیمت کردند و شب ۲۷ فروردین به حضور وی رسیدند. پس از تبعید امام خمینی به [[ترکیه]]، در سیزدهم آبان ۱۳۴۳ ش. جمعی از عالمان طراز اول [[مشهد]]، مانند آیت الله میرزا حسنعلی مروارید، در منزل آیت الله میلانی اجتماع کردند و به مذاکره و تبادل نظر و تصمیم‌گیری برای آینده پرداختند. وی همچنین در دوره‌های مختلف انتخابات مجلس و ریاست جمهوری با صدور اطلاعیه، حمایت خود را از کاندیداهای ارزشی و اصول گرا اعلام کرد. |
| − | پس از رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، بسیاری از بزرگان همچون | + | پس از رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، بسیاری از بزرگان همچون آیت اللّه مروارید نگران سامان امور کشور و اداره نظام بودند؛ اما او پس از شنیدن خبر انتخاب [[سید علی حسینی خامنه ای|حضرت آیت الله خامنه‌ای]] به رهبری، ابراز خوشوقتی نموده و معتقد بود که فردی خوش فکر، مانند آیت الله خامنه‌ای مایه اطمینان است و می فرمود: «من ایشان را از نوجوانی می شناسم. پدر ایشان با ما رفت و آمد داشت. خود ایشان هم طلبه‌ای مستعد و فاضل بود. من در ایام ریاست جمهوری ایشان نیز به ایشان علاقه‌مند بودم.»<ref> روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۲/۷/۱۳۸۳ ش.</ref> |
==ویژگی‌های اخلاقی== | ==ویژگی‌های اخلاقی== | ||
| − | حضرت آیت اللّه مروارید در ابعاد اخلاقی و کسب مکارم انسانی مراحلی را طی کرده و از مصادیق بارز زهد و پارسایی و مجسمه تواضع و فروتنی بودند. ایشان از دوستان صمیمی استاد و مربی | + | حضرت آیت اللّه مروارید در ابعاد اخلاقی و کسب مکارم انسانی مراحلی را طی کرده و از مصادیق بارز [[زهد]] و پارسایی و مجسمه [[تواضع]] و فروتنی و سعه صدر بودند. ایشان از دوستان صمیمی استاد و مربی [[اخلاق]]، آیت اللّه [[میرزا جواد آقا تهرانی]] محسوب می‌شدند و قریب پنجاه سال با ایشان همدرس، همراه و همگام بودند. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | آیت اللّه مروارید به دنیا بی‌اعتنا بودند و زندگی ساده‌ای داشتند و تمام دیدارهای مردمی و رفت و آمد شخصیت‌های علمی و مسئولان بلندپایه کشوری را در منزلی قدیمی و محقر و در اتاقی ساده انجام می‌دادند. او در تمام عمر، کسی را به خویش دعوت نکرد و با آن که برخی از شاگردان او سال هاست که مجتهدند، اعلام [[مرجعیت]] نکرد و رساله و حاشیه ننوشت. نه تنها در هیچ منظر اجتماعی خود را عرضه نداشت، بلکه از آن گریزان بود. | |
| − | + | او به دنیا بی اعتنا بود و بی آن که حتی از زهد و سادگی بگوید، در متن زندگی خود به معنای واقعی زاهدانه زیست. همه دیدارهای مردمی و آمد و رفت شخصیت های علمی و مسئولان بلندپایه، در اتاق های ساده منزلی محقر و قدیمی صورت می گرفت. وی فردی [[متواضع]] بود؛ بدون آن که خود را متواضع جلوه دهد. در برابر پرسش هایی که پاسخ آن کمتر از یقین بود، به راحتی کلمه «نمی‌دانم» را بر زبان می‌آورد و اگر پرسش کننده اصرار می‌کرد، با تاکید بر شاید و محتمل است و با کمال احتیاط، نظر خویش را طرح می کرد و حتی به دفاع از یقینیات خود نمی‌پرداخت و وارد بحث و جدل نمی‌گشت. | |
| − | + | او با مهربانی با کودکان سخن می گفت و با همه عظمت علمی و وقار شخصیتی، گاهی برای آن که نوه خردسالش در منزل تنها و بی همبازی نماند، با او بازی می کرد. به شدت از عیب جویی برکنار بود. | |
| − | + | آیت الله مروارید [[نماز]] را محور سلوک، و [[دعا]] و [[ذکر (اصطلاح اخلاق و عرفان)|ذکر]] را عمده‌ترین طریق تعالی می دانست. بر [[نماز اول وقت]]، بسیار حساس و به [[نماز جماعت|جماعت]] مقید بود و این مسائل، از خطوط مهم در تربیت فرزندان و نوادگان وی بشمار می رفت. در سلوک معنوی به ریاضت های خاص اساساً معتقد نبود و به شدت از آنها پرهیز کرد و دیگران را نیز از این روش ها نهی می کرد. او آیینه‌ای از سلوک جاری در زندگی و مراقبت و محاسبه، به جای ریاضت کشی بود. اساساً روش وی در سیر الی الله، توجه به عظمت خدای متعال و تفکر در نعمت‌های او، با محوریت نماز، دعا و ذکر بود. به [[نافله های شبانه روز|نوافل]] تاکید بسیار می ورزید. | |
| − | + | رابطه خاص این عالم عامل، با [[امام رضا]] علیه السلام خود حدیث مفصلی است. او با علاقه و سعی وافر، هر صبحگاهان به حرم ولی نعمت خود مشرف می شد و پس از [[زیارت]]، در پایین پای ضریح مطهر، به نجوا و گریه می‌نشست و تا آخر عمر پربرکتش، با وجود کهولت سن و ضعف بنیه، این عادت را ترک نکرد. | |
| − | + | ==وفات== | |
| − | + | مرحوم آیت الله حسنعلی مروارید، سرانجام در ۹۶ سالگی و در ۱۹ [[شعبان]] المعظم ۱۴۲۵ ق. (۱۳۸۳ ش) پس از قرائت [[زیارت عاشورا]] که همیشه بر آن مداومت می ورزید، از این دیار فانی رخت بربست و به لقای حق شتافت و پیکر پاکش در [[حرم امام رضا علیه السلام|حرم مطهر رضوی]] به خاک سپرده شد. | |
| − | + | [[سید علی حسینی خامنه ای|مقام معظم رهبری]] در پیام تسلیت ایشان فرمودند: «این عالم جلیل القدر، عمر پربرکت خود را یکسره با پرهیزگاری و صلح و سداد گذرانید و در طول سالیان متمادی، با رفتار و منش علمی و عملی خویش، چهره‌ای نورانی و فراموش نشدنی از خود در خاطره همه کسانی که با ایشان آشنا بودند، باقی گذاشتند...».<ref> افق حوزه، ۲۷/۷/۱۳۸۳ ش.</ref> | |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| سطر ۱۲۰: | سطر ۹۲: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *[[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، جلد۶، زندگی نامه "آیت الله میرزا حسنعلی مروارید" از محمدعلی رحیمیان. |
| − | *مجله افق حوزه، | + | *مجله افق حوزه، ۱۳۸۹، شماره ۲۷۸، "آیت اللّه میرزا حسنعلی مروارید"، در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7802/99458 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: ۱۳ اردیبشت ۱۳۹۳. |
| + | *کتاب "زندگی نامه میرزا حسنعلی مروارید". | ||
==آرشیو عکس و تصویر== | ==آرشیو عکس و تصویر== | ||
| سطر ۱۲۷: | سطر ۱۰۰: | ||
پرونده:حسنعلی مروارید (1).jpg|حسن علی مروارید در نوجوانی | پرونده:حسنعلی مروارید (1).jpg|حسن علی مروارید در نوجوانی | ||
پرونده:حسنعلی مروارید (2).jpg|حسن علی مروارید در جوانی در حوزه نجف | پرونده:حسنعلی مروارید (2).jpg|حسن علی مروارید در جوانی در حوزه نجف | ||
| − | پرونده:حسنعلی مروارید (3).jpg|از راست: شهید محمد | + | پرونده:حسنعلی مروارید (3).jpg|از راست: شهید محمد صادقی، دوست محمدی، [[ناصر مکارم شیرازی]] ، محمد رازی، سعید اشراقی، [[خمینی، سید روح‌الله|سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی]]، مجتبی قزوینی، حسن علی مروارید، مهدی نوقانی و سید محمد علم الهدی |
پرونده:حسن علی مروارید (2).jpg|حسن علی مروارید | پرونده:حسن علی مروارید (2).jpg|حسن علی مروارید | ||
| − | پرونده:مرعشی (6).jpg|از راست تکیه به دیوار: ناصر مکارم شیرازی، محمد شریف رازی، ناشناس، سید شهاب الدین مرعشی | + | پرونده:مرعشی (6).jpg|از راست تکیه به دیوار: ناصر مکارم شیرازی، محمد شریف رازی، ناشناس، [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی]]، مجتبی قزوینی، حسن علی مروارید و مهدی نوقانی |
پرونده:حسن علی مروارید1.jpg|از راست: سید ابوالحسن حافظیان، حسنعلی مروارید، محمد واله کاشمری و سید حسن ابطحی | پرونده:حسن علی مروارید1.jpg|از راست: سید ابوالحسن حافظیان، حسنعلی مروارید، محمد واله کاشمری و سید حسن ابطحی | ||
| − | پرونده:حسن علی مروارید2.jpg|از راست: حسنعلی مروارید، عباس واعظ طبسی، شهید عبدالکریم | + | پرونده:حسن علی مروارید2.jpg|از راست: حسنعلی مروارید، عباس واعظ طبسی، [[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|شهید عبدالکریم هاشمی نژاد]]، [[محمدتقی فلسفی]] و علی فلسفی تنکابنی |
| − | پرونده:حسنعلی مروارید (4).jpg|از راست: سید علینقی طبسی، سید کاظم اخوان مرعشی، جوادآقا تهرانی، سید حسن طباطبایی قمی و حسن علی مروارید | + | پرونده:حسنعلی مروارید (4).jpg|از راست: ناشناس، سید علینقی طبسی، سید کاظم اخوان مرعشی، جوادآقا تهرانی، سید حسن طباطبایی قمی و حسن علی مروارید |
پرونده:حسن علی مروارید3.jpg|از راست: سید‌کاظم اخوان مرعشی، مهدی نوغانی، غلامحسین محامی، حسنعلی مروارید و ابوالحسن مقدس شیرازی در یکی از راهپیمایی‌های انقلاب | پرونده:حسن علی مروارید3.jpg|از راست: سید‌کاظم اخوان مرعشی، مهدی نوغانی، غلامحسین محامی، حسنعلی مروارید و ابوالحسن مقدس شیرازی در یکی از راهپیمایی‌های انقلاب | ||
| − | |||
پرونده:حسن علی مروارید4.jpg|از راست: جوادآقا تهرانی، حسنعلی مروارید و سید جعفر سیدان | پرونده:حسن علی مروارید4.jpg|از راست: جوادآقا تهرانی، حسنعلی مروارید و سید جعفر سیدان | ||
پرونده:حسن علی مروارید (6).jpg|حسن علی مروارید در محراب مسجد ملاحیدر مشهدالرضا | پرونده:حسن علی مروارید (6).jpg|حسن علی مروارید در محراب مسجد ملاحیدر مشهدالرضا | ||
| − | پرونده:حسن علی مروارید5.jpg|از راست: علی فلسفی تنکابنی، حسنعلی مروارید، سید حسین موسوی شاهرودی و سید محمد حسینی شاهرودی | + | پرونده:حسن علی مروارید5.jpg|از راست: علی فلسفی تنکابنی، حسنعلی مروارید، سید حسین موسوی شاهرودی و [[محمد حسینی شاهرودی|سید محمد حسینی شاهرودی]] |
پرونده:حسنعلی مروارید00.jpg|از راست:حسنعلی مروارید و سید محمد موسوی نژاد | پرونده:حسنعلی مروارید00.jpg|از راست:حسنعلی مروارید و سید محمد موسوی نژاد | ||
| − | پرونده: | + | پرونده:طبسی (6).jpg|از راست: ناشناس، حسنعلی مروارید، جواد آقاتهرانی، [[محمدرضا طبسی|محمدرضا مروجی طبسی]]، [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی]] و ناشناسان |
| − | پرونده:حسن علی مروارید (9).jpg|از راست: سید علی حسینی سیستانی و حسن علی مروارید | + | پرونده:حسن علی مروارید (9).jpg|از راست: [[سید علی حسینی سیستانی]] و حسن علی مروارید |
پرونده:حسن علی مروارید (10).jpg|از راست: احمد مجتهدی تهرانی و حسن علی مروارید | پرونده:حسن علی مروارید (10).jpg|از راست: احمد مجتهدی تهرانی و حسن علی مروارید | ||
| − | پرونده:حسن علی مروارید (12).jpg|از راست: مهدی غفاری، سید محمود هاشمی | + | پرونده:حسن علی مروارید (12).jpg|از راست: مهدی غفاری، [[سید محمود هاشمی شاهرودی]]، حسن علی مروارید، علی مروارید، [[سید علی حسینی خامنه ای]]، علی‌اكبر الهی خراسانی در خانه پدری آیت‌الله خامنه‌ای - مشهدالرضا |
| − | پرونده:حسن علی مروارید (19).jpg|از راست: ناشناس، حسن علی مروارید، محمد تقی بهجت و محمدتقی بهلول | + | پرونده:حسن علی مروارید (19).jpg|از راست: ناشناس، حسن علی مروارید، [[محمد تقی بهجت]] و [[شیخ محمدتقی بهلول|محمدتقی بهلول]] |
| − | |||
پرونده:حسنعلی مروارید0.jpg|از راست: ناشناس، ناصر حیدرزاده، آیت الله اسماعیلی، سعید شفیعی، حجت الله لطفی، حسنعلی مروارید، مجید خدام و حمیدرضا حق شناس (عیادت آیت الله در آخرین سال حیاتشون در منزل شخصی) | پرونده:حسنعلی مروارید0.jpg|از راست: ناشناس، ناصر حیدرزاده، آیت الله اسماعیلی، سعید شفیعی، حجت الله لطفی، حسنعلی مروارید، مجید خدام و حمیدرضا حق شناس (عیادت آیت الله در آخرین سال حیاتشون در منزل شخصی) | ||
| − | |||
پرونده:حسن علی مروارید (15).jpg|پیکر حسن علی مروارید در خانه شخصی | پرونده:حسن علی مروارید (15).jpg|پیکر حسن علی مروارید در خانه شخصی | ||
پرونده:حسن علی مروارید (16).jpg|تشییع پیکر حسن علی مروارید در حرم امام رضا علیه السلام | پرونده:حسن علی مروارید (16).jpg|تشییع پیکر حسن علی مروارید در حرم امام رضا علیه السلام | ||
| سطر ۱۶۷: | سطر ۱۳۷: | ||
[[رده:علمای معاصر|مروارید،حسنعلی]] | [[رده:علمای معاصر|مروارید،حسنعلی]] | ||
| − | [[رده:علمای قرن چهاردهم]] | + | [[رده:علمای قرن چهاردهم|مروارید،حسنعلی]] |
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]] | [[رده:مبارزان علیه پهلوی]] | ||
[[رده:علمای اخلاق]] | [[رده:علمای اخلاق]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۲۸
آیت الله میرزا حسنعلی مروارید (۱۲۹۰-۱۳۸۳ ش)، از فقها و عرفای معاصر شیعه و از شاگردان شیخ حسنعلی اصفهانی و میرزا مهدی اصفهانی بود. وی از جمله روحانیون مبارز و حامی انقلاب اسلامی در ایران بود و دو مدرسه علمیه بعثت و سعادت را پیش از پیروزی انقلاب تأسیس نمود. کتاب «تنبیهات حول المبدأ و المعاد»، خلاصه‌ای از درسهای معارف اوست که در دوره‌های متعدد به تدریس آنها پرداخته بود.
 | |
| نام کامل | میرزا حسنعلی مروارید |
| زادروز | ۱۲۹۰ شمسی |
| زادگاه | مشهد |
| وفات | ۱۳۸۳ شمسی |
| مدفن | مشهد، حرم امام رضا علیه‌السلام |
|
| |
| اساتید |
شیخ حسنعلی اصفهانی، میرزا مهدی اصفهانی، سید حسین بروجردی، شیخ هاشم قزوینی،... |
| شاگردان |
سید محمود مجتهدی سیستانی، میرزا علیرضا غروی، سید محمد موسوی نژاد، میرزا عبدالجواد غرویان، شیخ مسلم حائری،... |
| آثار |
تنبیهات حول المبدأ و المعاد،... |
محتویات
ولادت و خاندان
میرزا حسنعلی مروارید در روز هشتم شوال ۱۳۲۹ ق. (۱۲۹۰ ش) در مشهد مقدس پا به عرصه حیات نهاد. پدرش، حجت الاسلام شیخ محمدرضا مروارید (۱۲۹۹ـ۱۳۳۸ ق) از عالمان وارسته مشهد بود و با عالم ربانی، شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی، رابطه دوستی و عقد اخوت داشت.[۱]
شهرت «مروارید» در این خاندان، به دلیل انتساب آنان به یکی از مشهورترین رجال ادب و هنر عصر تیموری، یعنی خواجه شهاب‌الدین عبدالله مروارید کرمانی (۸۶۵ ـ۹۵۵ ق) می‌باشد. عموی آیت الله مروارید، حاج شیخ اکبر مروارید نیز از عالمان و شاگردان محقق بزرگ، آخوند خراسانی بوده است. جد مادری وی، عالم ربانی و صاحب کرامات شیخ حسنعلی تهرانی (م، ۱۳۲۹ ق) از شاگردان برجسته میرزای شیرازی و از عالمان نامدار قرن چهاردهم هجری در مشهد مقدس بوده است. نام حسنعلی به یاد آن اسوه تقوا و نیز به احترام حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی بر آیت الله مروارید نهاده شده است.
آیت الله میرزا حسنعلی مروارید در سال ۱۳۳۷ ق و در اوان ۹ سالگی، پدر بزرگوارش را از دست داد و مطابق وصیت پدر، تحت نظارت دوست معتمد او، شیخ حسنعلی اصفهانی (نخودکی) قرار گرفت. حاج شیخ حسنعلی نخودکی، پس از فوت دوست دیرین خویش، فرزند مستعد وی را با احترام و تکریم، میرزا حسنعلی خطاب می کرد؛ گویی در پیشانی بلند، چشمان نافذ و چهره مصمم او، آینده‌ای سرشار از علم، استقامت، تقوا و خدمت را خوانده بود.[۲]
تحصیل و استادان
آیت الله مروارید پس از یادگیری قرائت جزء سی‌ام قرآن و کلیات سعدی نزد استاد مکتب، در ۱۳ سالگی به دلیل علاقه وافر به علوم اسلامی وارد حوزه علمیه مشهد شد. وی در مسیر دانش اندوزی، ادبیات را نزد استادان مطرح آن زمان و منطق را نزد شیخ قربانعلی شریعتی، برادر بزرگ استاد محمدتقی شریعتی آموخت. وی از استادان ذیل بیشترین بهره را برد:
- شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی
- آیت الله شیخ هاشم قزوینی
- آیت الله میرزا مهدی اصفهانی: شیخ مروارید یکی از شاگردانی بود که با کمی سن، در کنار انبوه شاگردان و بزرگانی همچون استاد خود، آیت الله شیخ هاشم قزوینی، پای درس میرزا می نشست و از همین ایام رابطه وی با آیت الله میرزا جواد آقا تهرانی آغاز شد و از آن پس سالیان متمادی با وی همدرس و هم بحث و تا آخر عمر با او همراه و همگام بود.
- آیت الله سید حسین بروجردی: آیت الله مروارید پس از وفات میرزا مهدی اصفهانی، برای ادامه تحصیل و کسب فیض از محضر آیت الله بروجردی به قم رفت. موضوع درس این استاد در آن وقت، «حجیت اخبار» بود. روزی اشکالی نسبت به موضوعی در درس برایش پیش آمد؛ آن را نوشت و توسط شخصی برای آیت الله بروجردی فرستاد. آیت الله بروجردی اشکال را پسندید و هنگام تدریس جواب آن را ارائه کرد.
آیت الله مروارید یک ماه در قم اقامت کرد؛ ولی بر اثر بدی آب و هوا و تنگی نفس که او را می‌آزرد، مجبور به بازگشت به مشهد مقدس شد.
تدریس و شاگردان
آیت الله مروارید پس از بازگشت به مشهد مقدس، در حوزه علمیه به تدریس خارج فقه و معارف دینی پرداخت و قریب چهل سال، بسیاری از دانشوران علوم و معارف اسلامی را از درس ها و بیانات علمی خود بهره‌مند ساخت. وی ضمن تدریس خارج فقه، هفته‌ای یک روز به شرح احادیث اخلاقی می‌پرداخت. اینک بسیاری از شاگردان وی، عالمانی برجسته و وارسته اند و مشغول تدریس درس های خارج فقه و اصول و اداره مؤسسات بزرگ پژوهشی علوم اسلامی هستند. برخی از شاگردان وی عبارتند از:
- سید محمود مجتهدی سیستانی،
- میرزا علیرضا غروی،
- سید محمد موسوی نژاد،
- میرزا عبدالجواد غرویان،
- شیخ حبیب الله مهمان نواز،
- شیخ مسلم حائری،
- شیخ علی اکبر علیزاده یزدی،
- شیخ محمود اکبرزاده،
- سید احمد صدر ایازی،
- شیخ علی اکبر الهی خراسانی.
آیت الله مروارید در طول حیات پربرکت خویش، در کنار تدریس و تعلیم، به تأسیس و حمایت مدارس علمیه پرداخت. مدرسه هاى علمیه بعثت و سعادت در مشهد، نمونه هایى از این مدارس است که طلاّب و روحانیون زیادى در آنها به فراگیرى علوم اسلامی مشغولند.
آثار مکتوب
آیت الله مروارید تسلطی کم نظیر بر معارف اهل بیت علیهم السلام و تبحری چشمگیر در تفسیر روایات و فقه الحدیث داشت. بیشترین شهرت علمی وی در تبیین و توضیح معارف کلامی، اعتقادی و ضوابط دین شناسی در مکتب اهل بیت علیهم السلام به سبک استاد خویش است. کتاب «تنبیهات حول المبدأ والمعاد»، خلاصه‌ای از درس های معارف اوست که در دوره‌های متعدد به تدریس آنها پرداخته بود و بنا به خواهش تنی چند از شاگردان، آن را به صورت کتابی مستقل به رشته تحریر درآورد. این کتاب با چاپ و ترجمه‌های متعدد، مورد استقبال دانش پژوهان و اندیشمندان قرار گرفته است.
فعالیتهای اجتماعی و سیاسی
انقلاب اسلامی ایران با هدایت و حمایت مستقیم روحانیون و عالمان دینی به وقوع پیوست. در این انقلاب، عالمان مشهد، مانند آیت الله مروارید، همگام با دیگر عالمان کشور، در سال های آغازین و نیز ایام پیروزی انقلاب، به ایفای نقش پرداختند.
در مهر ماه ۱۳۴۱ ش. پس از تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی، عالمان طراز اول قم، شبانه جلسه‌ای را در منزل آیت الله حائری تشکیل داده، به بحث پیرامون آن نشستند. عالمان مشهد نیز پس از اطلاع از حرکت مراجع و شخصیت های روحانی قم به منظور دستیابی به یک روش مشخص در برخورد با دولت، مجمعی مرکب از عالمانی همچون: آیت الله میلانی، آیت الله شیخ مجتبی قزوینی و آیت الله مروارید تشکیل دادند. این جلسه تا اواخر سال ۱۳۴۳ ش. به تناوب و به صورت مخفیانه هر دفعه در منزل یکی از اعضای آن برگزار می شد و در آن، دیدگاه‌ها بیان می شد و شب های شنبه یکی از آنان در مجلس درس خود، نظر انجمن عالمان و مواضع مشترک آنان را مطرح می کرد.
در پی حادثه خونبار مدرسه فیضیه در دوم فروردین ۱۳۴۲ ش. در دوازدهم همان ماه، آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی، حاج شیخ حسنعلی مروارید و میرزا جواد آقای تهرانی با ارسال تلگرافی به آیت الله گلپایگانی، مراتب تأثر خود را از این فاجعه اعلام نمودند.
پس از آزادی امام خمینی و مراجعت وی به قم در ۱۳۴۳ ش. عالمان و شخصیت های برجسته دینی و سیاسی و توده‌های مردم به دیدار وی رفتند. از مشهد نیز هیئتی از عالمان که آیت الله شیخ مجتبی قزوینی و آیت الله شیخ حسنعلی مروارید هم در میان آن ها بودند، به قم عزیمت کردند و شب ۲۷ فروردین به حضور وی رسیدند. پس از تبعید امام خمینی به ترکیه، در سیزدهم آبان ۱۳۴۳ ش. جمعی از عالمان طراز اول مشهد، مانند آیت الله میرزا حسنعلی مروارید، در منزل آیت الله میلانی اجتماع کردند و به مذاکره و تبادل نظر و تصمیم‌گیری برای آینده پرداختند. وی همچنین در دوره‌های مختلف انتخابات مجلس و ریاست جمهوری با صدور اطلاعیه، حمایت خود را از کاندیداهای ارزشی و اصول گرا اعلام کرد.
پس از رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، بسیاری از بزرگان همچون آیت اللّه مروارید نگران سامان امور کشور و اداره نظام بودند؛ اما او پس از شنیدن خبر انتخاب حضرت آیت الله خامنه‌ای به رهبری، ابراز خوشوقتی نموده و معتقد بود که فردی خوش فکر، مانند آیت الله خامنه‌ای مایه اطمینان است و می فرمود: «من ایشان را از نوجوانی می شناسم. پدر ایشان با ما رفت و آمد داشت. خود ایشان هم طلبه‌ای مستعد و فاضل بود. من در ایام ریاست جمهوری ایشان نیز به ایشان علاقه‌مند بودم.»[۳]
ویژگی‌های اخلاقی
حضرت آیت اللّه مروارید در ابعاد اخلاقی و کسب مکارم انسانی مراحلی را طی کرده و از مصادیق بارز زهد و پارسایی و مجسمه تواضع و فروتنی و سعه صدر بودند. ایشان از دوستان صمیمی استاد و مربی اخلاق، آیت اللّه میرزا جواد آقا تهرانی محسوب می‌شدند و قریب پنجاه سال با ایشان همدرس، همراه و همگام بودند.
آیت اللّه مروارید به دنیا بی‌اعتنا بودند و زندگی ساده‌ای داشتند و تمام دیدارهای مردمی و رفت و آمد شخصیت‌های علمی و مسئولان بلندپایه کشوری را در منزلی قدیمی و محقر و در اتاقی ساده انجام می‌دادند. او در تمام عمر، کسی را به خویش دعوت نکرد و با آن که برخی از شاگردان او سال هاست که مجتهدند، اعلام مرجعیت نکرد و رساله و حاشیه ننوشت. نه تنها در هیچ منظر اجتماعی خود را عرضه نداشت، بلکه از آن گریزان بود.
او به دنیا بی اعتنا بود و بی آن که حتی از زهد و سادگی بگوید، در متن زندگی خود به معنای واقعی زاهدانه زیست. همه دیدارهای مردمی و آمد و رفت شخصیت های علمی و مسئولان بلندپایه، در اتاق های ساده منزلی محقر و قدیمی صورت می گرفت. وی فردی متواضع بود؛ بدون آن که خود را متواضع جلوه دهد. در برابر پرسش هایی که پاسخ آن کمتر از یقین بود، به راحتی کلمه «نمی‌دانم» را بر زبان می‌آورد و اگر پرسش کننده اصرار می‌کرد، با تاکید بر شاید و محتمل است و با کمال احتیاط، نظر خویش را طرح می کرد و حتی به دفاع از یقینیات خود نمی‌پرداخت و وارد بحث و جدل نمی‌گشت.
او با مهربانی با کودکان سخن می گفت و با همه عظمت علمی و وقار شخصیتی، گاهی برای آن که نوه خردسالش در منزل تنها و بی همبازی نماند، با او بازی می کرد. به شدت از عیب جویی برکنار بود.
آیت الله مروارید نماز را محور سلوک، و دعا و ذکر را عمده‌ترین طریق تعالی می دانست. بر نماز اول وقت، بسیار حساس و به جماعت مقید بود و این مسائل، از خطوط مهم در تربیت فرزندان و نوادگان وی بشمار می رفت. در سلوک معنوی به ریاضت های خاص اساساً معتقد نبود و به شدت از آنها پرهیز کرد و دیگران را نیز از این روش ها نهی می کرد. او آیینه‌ای از سلوک جاری در زندگی و مراقبت و محاسبه، به جای ریاضت کشی بود. اساساً روش وی در سیر الی الله، توجه به عظمت خدای متعال و تفکر در نعمت‌های او، با محوریت نماز، دعا و ذکر بود. به نوافل تاکید بسیار می ورزید.
رابطه خاص این عالم عامل، با امام رضا علیه السلام خود حدیث مفصلی است. او با علاقه و سعی وافر، هر صبحگاهان به حرم ولی نعمت خود مشرف می شد و پس از زیارت، در پایین پای ضریح مطهر، به نجوا و گریه می‌نشست و تا آخر عمر پربرکتش، با وجود کهولت سن و ضعف بنیه، این عادت را ترک نکرد.
وفات
مرحوم آیت الله حسنعلی مروارید، سرانجام در ۹۶ سالگی و در ۱۹ شعبان المعظم ۱۴۲۵ ق. (۱۳۸۳ ش) پس از قرائت زیارت عاشورا که همیشه بر آن مداومت می ورزید، از این دیار فانی رخت بربست و به لقای حق شتافت و پیکر پاکش در حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد.
مقام معظم رهبری در پیام تسلیت ایشان فرمودند: «این عالم جلیل القدر، عمر پربرکت خود را یکسره با پرهیزگاری و صلح و سداد گذرانید و در طول سالیان متمادی، با رفتار و منش علمی و عملی خویش، چهره‌ای نورانی و فراموش نشدنی از خود در خاطره همه کسانی که با ایشان آشنا بودند، باقی گذاشتند...».[۴]
پانویس
منابع
- گلشن ابرار، جلد۶، زندگی نامه "آیت الله میرزا حسنعلی مروارید" از محمدعلی رحیمیان.
- مجله افق حوزه، ۱۳۸۹، شماره ۲۷۸، "آیت اللّه میرزا حسنعلی مروارید"، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۱۳ اردیبشت ۱۳۹۳.
- کتاب "زندگی نامه میرزا حسنعلی مروارید".
آرشیو عکس و تصویر
حسن علی مروارید در نوجوانی
حسن علی مروارید در جوانی در حوزه نجف
از راست: شهید محمد صادقی، دوست محمدی، ناصر مکارم شیرازی ، محمد رازی، سعید اشراقی، سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی، مجتبی قزوینی، حسن علی مروارید، مهدی نوقانی و سید محمد علم الهدی
حسن علی مروارید
از راست تکیه به دیوار: ناصر مکارم شیرازی، محمد شریف رازی، ناشناس، سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی، مجتبی قزوینی، حسن علی مروارید و مهدی نوقانی
از راست: سید ابوالحسن حافظیان، حسنعلی مروارید، محمد واله کاشمری و سید حسن ابطحی
از راست: حسنعلی مروارید، عباس واعظ طبسی، شهید عبدالکریم هاشمی نژاد، محمدتقی فلسفی و علی فلسفی تنکابنی
از راست: ناشناس، سید علینقی طبسی، سید کاظم اخوان مرعشی، جوادآقا تهرانی، سید حسن طباطبایی قمی و حسن علی مروارید
از راست: سید‌کاظم اخوان مرعشی، مهدی نوغانی، غلامحسین محامی، حسنعلی مروارید و ابوالحسن مقدس شیرازی در یکی از راهپیمایی‌های انقلاب
از راست: جوادآقا تهرانی، حسنعلی مروارید و سید جعفر سیدان
حسن علی مروارید در محراب مسجد ملاحیدر مشهدالرضا
از راست: علی فلسفی تنکابنی، حسنعلی مروارید، سید حسین موسوی شاهرودی و سید محمد حسینی شاهرودی
از راست:حسنعلی مروارید و سید محمد موسوی نژاد
از راست: ناشناس، حسنعلی مروارید، جواد آقاتهرانی، محمدرضا مروجی طبسی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و ناشناسان
از راست: سید علی حسینی سیستانی و حسن علی مروارید
از راست: احمد مجتهدی تهرانی و حسن علی مروارید
از راست: مهدی غفاری، سید محمود هاشمی شاهرودی، حسن علی مروارید، علی مروارید، سید علی حسینی خامنه ای، علی‌اكبر الهی خراسانی در خانه پدری آیت‌الله خامنه‌ای - مشهدالرضا
از راست: ناشناس، حسن علی مروارید، محمد تقی بهجت و محمدتقی بهلول
از راست: ناشناس، ناصر حیدرزاده، آیت الله اسماعیلی، سعید شفیعی، حجت الله لطفی، حسنعلی مروارید، مجید خدام و حمیدرضا حق شناس (عیادت آیت الله در آخرین سال حیاتشون در منزل شخصی)
پیکر حسن علی مروارید در خانه شخصی
تشییع پیکر حسن علی مروارید در حرم امام رضا علیه السلام
اقامه نماز میت حسن علی مروارید توسط علی فلسفی تنکابنی و سید عزالدین حسینی موسوی زنجانی
قبر حسن علی مروارید در رواق دارالسعاده، پایین پای حضرت امام رضا علیه‌السلام
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
