جلاءالعیون (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای جدید حاوی '{{الگو:نیازمند ویرایش فنی}} این کتاب یکی از آثار و تألیفات علامه ملا محمد باقر مج...' ایجاد کرد)
 
(ویرایش)
 
(۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{الگو:نیازمند ویرایش فنی}}
+
{{مشخصات کتاب
این کتاب یکی از آثار و تألیفات علامه ملا محمد باقر مجلسی است. یکی از مسائلی که بسیار قابل اهمیت است، اطلاع بر احوال سعادات مآل پیشوایان دین و مقربان رب العالمین است که موجب قوت ایمان و یقین می شود و در هنگام نزول حوادث دوران و حدوث نوائب زمان تفکر در آلام و مصائب ایشان و راضی شدن به قضای ربانی و دفع وسواس شیطانی تأثیر عظیم دارد، که در این باب کتب بسیاری به عربی و فارسی تألیف گردیده است که در کتاب بحار الانوار در چند جلد نوشته شده و همچنین در حیاة القلوب به صورت مختصر به نگارش در آمده است اما آنچه که به خاطر فاتر رسید این است که کتاب و چیزی در این باب به لغت فارسی تألیف نماید که مقصود بر ذکر ولادت و شهادت سید المرسلین و ائمه طاهرین (ص) بوده باشد بر وجهی نوشته شود که همه ی خلق را از آن بهره بوده باشد و به ترجمه ی الفاظ روایات معتبره اقتصار نموده مقید به حسن عبارات و تنوع استعارات نگردد و از غیر احادیث معتبره که از کتب افاضل محدثان امامیه رضوان الله علیهم اخذ نموده چیزی نقل نماید تا مومنان بخواندن و شنیدن آن به ثواب احیاء احادیث ائمه دین (ع) که اشرف طاعات و ارفع سعادت است فایز گردند و به محزون گردیدن و گریستن بر مصائب جلیله ی برگزیدگان رب العالمین به درجات مقربین برسند.
 
  
== معرفی اجمالی نویسنده ==
+
|عنوان=
  
علامه ملا محمد باقر مجلسی در دار السلطنه اصفهان متولد شد. تولد ایشان در خانواده ی علم و فضیلت و در عصر مرجعیت میرداماد فقیه و فیلسوف نامی اتفاق افتاد. علامه مجلسی در اواسط نیمه دوم سده ی یازدهم هجری و ده سال اول سده ی دوازدهم مشهورترین دانشمند فقیه و محدث نامی شیعه امامی، و شیخ الاسلام اصفهان و سرآمد علمای آن شهر عالم پرور بوده است. علامه سومین پسر ملا محمد تقی مجلسی است که او نیز از مفاخر علمای شیعه است و در اواخر حکومت صفویه با پشت کار فوق العاده و حوصله پر توانش توفیق یافت از راه تألیف و تصنیف کتابها و تدریس علوم و فنون اسلامی و تعلیم و تربیت شاگردان بسیار و اداره امور دینی شیعیان عصر خویش، آن چنان خدمت مثبت و سازنده ای به مردم مسلمان و شیعه ایران کند که هیچ مرجع روحانی دیگری چنین توفیقی نیافته است. بیشتر تحصیلات او در علوم دینی در خدمت پدر بزرگوارش بود و از دیگر استادان او می توان به ملا محمد صالح مازندرانی که شوهر خواهرش بود، ملا حسنعلی شوشتری، میرزا رفیع الدین طباطبائی نائینی، شیخ عبدالله بن شیخ جابر عاملی، ملا محسن فیض کاشانی، سید میرزای جزائری و ... اشاره کرد و از شاگردان علامه مجلسی می توان به سید نعمت الله جزایری – میر محمد صلح خاتون آبادی – حاج محمد اردبیل – میر محمد حسین خاتون آبادی – ملا محمد مجلسی ( پسر عموی علامه ) و ... اشاره کرد. علامه مجلسی دو همسر داشته است که از همسر اول صاحب یک پسر و دو دختر شد و از همسر دوم خود صاحب یک پسر و یک دختر شد. گفته شده که علامه همسر سومی هم داشته که از آن صاحب دو پسر و دو دختر شد. علامه در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان سال 1110 هـ.ق در اصفهان شهر خود به جهان باقی شتافت. ایشان را در کنار مسجد جامع، پایگاهش و نزدیک خانه اش، جنب پدر علامه اش ملا محمد تقی مجلسی مدفون کردند. آرامگاه او در کنار مسجد جامع اصفهان واقع است.  
+
|تصویر= [[پرونده:Ketab217.jpg|240px|وسط]]
  
== ساختار بندی کتاب ==
+
|نویسنده= محمدباقر مجلسی
  
مقدمه: ثواب گریستن بر مصائب 
+
|موضوع= زندگی‌نامه چهارده معصوم
  
باب اول: در بیان ولادت و وفات اشرف کاینات و مخدوم اهل سموات و شافع روز عرصات ابو القاسم محمد مصطفی (ص) و بعضی از اموال کریمه و مناقب شریفه ی آن حضرت
+
|زبان= فارسی
  
باب دوم: در بیان تاریخ ولادت با سعادت و وفات و بعضی از اموال کریمه و مناقب سیده ی نساء عالمین فاطمه زهرا (س)
+
|تعداد جلد= ۱
  
باب سوم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت سید اوصیاء زبده ی اصفیاء اسد الله الغالب امیر المومنین علی بن ابی طالب (ع)
+
|عنوان افزوده1= تحقیق
  
باب چهارم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت ثانی ائمه هدی و قرة العین محمد مصطفی (ص) امام حسن مجتبی
+
|افزوده1=سيد على اماميان
  
باب پنجم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت حضرت سید الشهدا و خامس آل عبا و امام شهدا و پیشوای اهل صبر و ابتلا و گل بوستان رسالت و سر و جویبار امامت و خلافت امام شهید مظلوم ابی عبد الله الحسین (ع) و بعضی از احوال و مناقب و معجزات آن حضرت،
+
|عنوان افزوده2=
  
باب ششم: در بیان ولادت و شهادت حضرت سید الساجدین و قبلة العارفین و قدرة الموحدین امام چهارم علی بن الحسین زین العابدین
+
|افزوده2=
  
باب هفتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات در درج امامت و خلافت و مهر سپهرعصمت وجلالت امام پنجم ابی جعفرمحمد بن علی باقرعلوم الاولین والاخرین،
+
|لینک= [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/87327/جلاء-العيون---تاريخ-چهارده-معصوم--منبع-الكترونيكي  جلاء العيون؛ تاريخ چهارده معصوم]
  
باب هشتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات مبین المشکلات و الحقایق و موضوع المسالک و الطرایق امام المغارب و المشارق امام ششم حضرت ابو عبد الله جعفر بن محمد الصادق (ع)،
+
}}
 +
کتاب «'''جلاء العیون»'''، از جمله تألیفات ارزشمند [[علامه مجلسى]] (م، ۱۱۱۰ ق) است که حاوى شرح حال و تاریخ زندگى [[اهل بیت]] علیهم السلام به زبان فارسی مى‌باشد. مؤلف، شرح حال هریک از چهارده [[معصوم]] را در یک باب متعرض شده و در هر باب، در ضمن چندین فصل از ولادت، فضائل و [[معجزات]]، سیره و مکارم اخلاق و کیفیت وفات و شهادت ایشان سخن مى‌گوید.
  
باب نهم: دربیان تاریخ احوال حضرت سید بشر و شافع محشر و نوربخش شمس و قمر امام هفتم ابو الحسن موسی بن جعفر (ع
+
==مؤلف==
 +
[[علامه مجلسى|محمدباقر بن محمدتقى مجلسى]] (۱۰۳۷- ۱۱۱۰ قمشهور به «علامه مجلسى»، [[فقیه]]، [[محدث]]، متکلم و شاعر [[تخلص|متخلص]] به مشتاق، [[شیخ‎ الاسلام]] [[اصفهان]] و از دانشمندان بزرگ اواخر حکومت [[صفویه|صفوی]] است. پدر او [[محمدتقی مجلسی]] یکی از مفاخر و بزرگان و اعلام [[شیعه]] بود.
  
باب دهم: در بیان تاریخ احوال زنده اصغیا و امام اتقیا و پناه غربا و شهید زهر جفا امام هشتم حضرت ابو الحسن علی بن موسی الرضا (ع)،
+
از جمله اساتید علامه مجلسی، بزرگانی چون [[ملا صالح مازندرانی]]، [[فیض کاشانی]] و [[ملا خلیل قزوینی]] می باشند؛ و از شاگردان ایشان می توان به [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت الله جزایری]] و میر محمدصالح خاتون آبادی اشاره کرد. او با پشتکار فراوان و حوصله پرتوانش توفیق یافت از راه تألیف و تصنیف کتابها و تدریس علوم و فنون اسلامی و تعلیم و تربیت شاگردان بسیار و اداره امور دینی شیعیان عصر خویش، خدمت سازنده ای به مردم مسلمان و شیعه ایران نمود.
  
باب یازدهم: در بیان تاریخ ولادت و وفات امام عباد و نور بلاد امام نهم حضرت ابی جعفر محمد بن علی جواد (ع) و بیان اسم و لقب و کیفیت آن جناب،
+
کتاب [[بحارالأنوار (کتاب)|بحار الأنوار]] علامه مجلسى، گسترده‌ترین کتاب حدیثی شیعه است که در طول چهل سال تدوین شده است. از دیگر آثار ایشان، [[حلیة المتقین]]، [[حیاة القلوب (کتاب)|حیاة القلوب]] و [[زاد المعاد (کتاب)|زاد المعاد]] را می توان نام برد.
  
باب دوازدهم: در بیان تاریخ ولادت گل بوستان مرتضوی امام محمد علی نقی (ع)
+
علامه مجلسی در ۲۷ ماه مبارک [[رمضان]] سال ۱۱۱۰ هـ.ق در اصفهان به جهان باقی شتافت. آرامگاه او در کنار [[مسجد جامع اصفهان]] واقع است.
  
باب سیزدهم: در بیان تاریخ ولادت و اسم و لقب و کیفیت امام حسن عسگری (ع)،
+
==انگیزه نگارش==
 +
نویسنده در مقدمه کتاب مى‌نویسد: یکی از مسائلی که بسیار قابل اهمیت است، اطلاع بر احوال سعادت مآل پیشوایان [[دین]] و مقربان رب العالمین است که موجب قوت [[ایمان]] و یقین می شود و در هنگام نزول حوادث دوران و حدوث نوائب زمان تفکر در آلام و مصائب ایشان و راضی شدن به قضای ربانی و دفع [[وسوسه|وساوس]] شیطانی تأثیر عظیم دارد که در این باب کتب بسیاری به عربی و فارسی تألیف گردیده است که در کتاب [[بحارالانوار]] در چند جلد نوشته شده و همچنین در [[حیاة القلوب (کتاب)|حیاة القلوب]] به صورت مختصر به نگارش درآمده است. اما آنچه که به خاطر فاتر رسید این است که کتاب و چیزی در این باب به لغت فارسی تألیف نماید که مقصود بر ذکر ولادت و شهادت [[پیامبر اسلام|سیدالمرسلین]] و [[ائمه اطهار|ائمه طاهرین]] علیهم السلام بوده باشد، بر وجهی نوشته شود که همه ی خلق را از آن بهره بوده باشد و به ترجمه ی الفاظ روایات معتبره اقتصار نموده، مقید به حسن عبارات و تنوع استعارات نگردد و از غیر [[احادیث]] معتبره که از کتب افاضل محدثان [[امامیه]] رضوان الله علیهم اخذ نموده چیزی نقل نماید تا مومنان بخواندن و شنیدن آن به [[ثواب]] احیاء احادیث ائمه دین علیهم السلام که اشرف طاعات و ارفع سعادت است، فایز گردند و به محزون گردیدن و گریستن بر مصائب جلیله ی برگزیدگان رب العالمین به درجات مقربین برسند.
  
باب چهاردهم: در بیان تاریخ ولادت موفور سعادت حضرت صاحب الزمان و خلیفة الرحمن حجة بن الحسن (ع) است.
+
وى همچنین در وجه تسمیه این کتاب مى‌نویسد: چون اشک ریختن در مصائب پیشوایان دین، موجب جلاى دیده‌هاى ظاهر و باطن مؤمنین مى‌گردد، آن را «جلاء العیون» نامیدم.
== منابع ==
 
  
[http://www.tahoordanesh.com/page.php?pid=15582 دائرة المعارف طهور]
+
==محتوای کتاب==
[[رده:منابع تاریخ زندگی ائمه(ع)]]
+
مقدمه کتاب، در بیان ثواب گریستن بر مصائب [[پیامبر اسلام|پیامبر]] (صلی الله علیه وآله) و [[ائمه اطهار|ائمه طاهرین]] (علیهم السلام) است. نویسنده در این مقدمه، روایات زیادى را در فضیلت [[گریه|گریه]] بر معصومین(علیهم السلام) آورده است؛ از آن جمله روایت [[شیخ مفید]] و [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] به سند معتبر از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق]] (علیه السلام) است که فرمودند: هر که مهموم و مغموم باشد براى ستمى که بر ما رفته است، هر نفسى که کشد، تسبیحى در نامه عملش نوشته شود و غم او براى ما، عبادت باشد و سرّ ما را پنهان داشتن از دشمنان ما ثواب [[جهاد]] فی سبیل الله دارد.
 +
 
 +
مؤلف سپس، شرح حال هریک از [[ائمه اطهار|چهارده معصوم]] را در یک باب متعرض شده است. وى معمولا در هر باب، در ضمن چندین فصل از ولادت، اسما، فضائل و [[معجزه|معجزات]]، سیره و مکارم اخلاق و کیفیت وفات و [[شهادت در راه خدا|شهادت]] معصوم مورد نظر سخن مى‌گوید.
 +
 
 +
*باب اول: در بیان ولادت و وفات اشرف کائنات و مخدوم اهل سموات و شافع روز عرصات ابوالقاسم [[پیامبر اسلام|محمد مصطفی]] صلی الله علیه و آله و بعضی از اموال کریمه و مناقب شریفه ی آن حضرت
 +
*باب دوم: در بیان تاریخ ولادت با سعادت و وفات و بعضی از اموال کریمه و مناقب سیده ی نساء عالمین [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا]] سلام الله علیها
 +
*باب سوم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت سید اوصیاء زبده ی اصفیاء اسدالله الغالب امیرالمومنین [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی طالب]] علیه السلام
 +
*باب چهارم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت ثانی ائمه هدی و قرة العین محمد مصطفی صلی الله علیه و آله، [[امام حسن علیه السلام|امام حسن مجتبی]] علیه السلام
 +
*باب پنجم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت حضرت سیدالشهدا و خامس آل عبا و امام شهدا و پیشوای اهل صبر و ابتلا و گل بوستان رسالت و سر و جویبار امامت و خلافت امام شهید مظلوم [[امام حسین|ابی عبدالله الحسین]] علیه السلام و بعضی از احوال و مناقب و معجزات آن حضرت
 +
*باب ششم: در بیان ولادت و شهادت حضرت سیدالساجدین و قبلة العارفین و قدرة الموحدین امام چهارم [[امام سجاد|علی بن الحسین زین العابدین]]
 +
*باب هفتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات در درج امامت و خلافت و مهر سپهر عصمت و جلالت امام پنجم ابی جعفر [[امام باقر علیه السلام|محمد بن علی]] باقر علوم الاولین والاخرین
 +
*باب هشتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات مبین المشکلات والحقایق و موضوع المسالک والطرایق امام المغارب والمشارق امام ششم حضرت ابوعبدالله [[امام صادق علیه السلام|جعفر بن محمد الصادق]] علیه السلام
 +
*باب نهم: در بیان تاریخ احوال حضرت سید بشر و شافع محشر و نوربخش شمس و قمر امام هفتم ابوالحسن [[موسی بن جعفر]] علیه السلام
 +
*باب دهم: در بیان تاریخ احوال امام اتقیا و پناه غربا و شهید زهر جفا امام هشتم حضرت ابوالحسن [[امام رضا علیه السلام|علی بن موسی الرضا]] علیه السلام
 +
*باب یازدهم: در بیان تاریخ ولادت و وفات امام عباد و نور بلاد امام نهم حضرت ابی جعفر [[امام جواد علیه السلام|محمد بن علی جواد]] علیه السلام و بیان اسم و لقب و کیفیت آن جناب
 +
*باب دوازدهم: در بیان تاریخ ولادت گل بوستان مرتضوی امام [[امام هادی علیه السلام|علی بن محمد النقی]] علیه السلام
 +
*باب سیزدهم: در بیان تاریخ ولادت و اسم و لقب و کیفیت [[امام حسن عسکری]] علیه السلام
 +
*باب چهاردهم: در بیان تاریخ ولادت موفور سعادت [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت صاحب الزمان]] و خلیفةالرحمن حجة بن الحسن علیه السلام است.
 +
 
 +
==ویژگی‌های کتاب==
 +
کتاب «جلاء العیون» به روش [[علم کلام|کلامى]]-[[حدیث|روایى]] تألیف شده است؛ بدون اینکه از چشم‌انداز برون‌دینى حیات [[معصوم|معصومان]] مورد بررسى قرار گیرد؛ چراکه مؤلف محترم، این اثر را براى [[شیعه|شیعیان]] نوشته است. هرچند در هر موضعى و موضوعى نظرات علماى [[اهل سنت]] را هم ذکر کرده است، اما آنچه از تمام مواضع نگرش نویسنده به دست مى‌آید کاملا اعتقادى و کلامى است.
 +
 
 +
نکته دیگر اینکه مؤلف محترم گو اینکه قصد داشته روایاتى را نقل کند که معصومان را موجوداتى ماوراى طبیعت نشان دهد؛ از این جهت مى‌توان استنباط کرد که مؤلف به این بزرگواران از چشم بشرى نگاه نکرده، بلکه آنان را مافوق انسان‌ها در نظر گرفته، نه انسان‌هاى مافوق. نحوه ولادت و نحوه شهادت و... این بزرگان به‌گونه‌اى ترسیم شده که خواننده گمان مى‌برد دست بشر در کار نبوده است. از این جهت اگر خواننده با مؤلف آشنایى کامل نداشته باشد و عقیده تشیع درباره [[جبر]] و [[اختیار|اختیار]] و... را نداند، گمان مى‌برد که کتاب بر اساس نگرش جبرگرایانه تألیف شده است؛ درحالى‌که مذهب تشیع به «[[امر بین الامرین|امر بین امرین]]» معتقد است، نه جبرگرایى.
 +
 
 +
این کتاب به‌طور ساده و روان و قابل فهم تهیه و تألیف شده و به لحاظ حجم هم به‌گونه‌اى است که خواننده را خسته نمى‌کند. به‌علاوه با بهره‌گیرى از [[احادیث]] و روایات براى مخاطب خود کاملا مفید است. به تعبیر دیگر، کتاب به روش کاملا سنتى نوشته شده و براى عموم کسانى که از این راه به [[دین]] رویکرد دارند کتاب ارزنده‌اى است.
 +
 
 +
==منابع==
 +
 
 +
*[http://www.tahoordanesh.com/page.php?pid=15582 دائرة المعارف طهور].
 +
*کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 +
 
 +
==متن کتاب==
 +
[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/87327/جلاء-العيون---تاريخ-چهارده-معصوم--منبع-الكترونيكي '''جلاء العيون؛ تاريخ چهارده معصوم''']
 +
 
 +
[[رده:منابع تاریخ زندگی ائمه (ع)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۵:۳۱

Ketab217.jpg
نویسنده محمدباقر مجلسی
موضوع زندگی‌نامه چهارده معصوم
زبان فارسی
تعداد جلد ۱
تحقیق سيد على اماميان

جلاء العيون؛ تاريخ چهارده معصوم

کتاب «جلاء العیون»، از جمله تألیفات ارزشمند علامه مجلسى (م، ۱۱۱۰ ق) است که حاوى شرح حال و تاریخ زندگى اهل بیت علیهم السلام به زبان فارسی مى‌باشد. مؤلف، شرح حال هریک از چهارده معصوم را در یک باب متعرض شده و در هر باب، در ضمن چندین فصل از ولادت، فضائل و معجزات، سیره و مکارم اخلاق و کیفیت وفات و شهادت ایشان سخن مى‌گوید.

مؤلف

محمدباقر بن محمدتقى مجلسى (۱۰۳۷- ۱۱۱۰ ق)، مشهور به «علامه مجلسى»، فقیه، محدث، متکلم و شاعر متخلص به مشتاق، شیخ‎ الاسلام اصفهان و از دانشمندان بزرگ اواخر حکومت صفوی است. پدر او محمدتقی مجلسی یکی از مفاخر و بزرگان و اعلام شیعه بود.

از جمله اساتید علامه مجلسی، بزرگانی چون ملا صالح مازندرانی، فیض کاشانی و ملا خلیل قزوینی می باشند؛ و از شاگردان ایشان می توان به سید نعمت الله جزایری و میر محمدصالح خاتون آبادی اشاره کرد. او با پشتکار فراوان و حوصله پرتوانش توفیق یافت از راه تألیف و تصنیف کتابها و تدریس علوم و فنون اسلامی و تعلیم و تربیت شاگردان بسیار و اداره امور دینی شیعیان عصر خویش، خدمت سازنده ای به مردم مسلمان و شیعه ایران نمود.

کتاب بحار الأنوار علامه مجلسى، گسترده‌ترین کتاب حدیثی شیعه است که در طول چهل سال تدوین شده است. از دیگر آثار ایشان، حلیة المتقین، حیاة القلوب و زاد المعاد را می توان نام برد.

علامه مجلسی در ۲۷ ماه مبارک رمضان سال ۱۱۱۰ هـ.ق در اصفهان به جهان باقی شتافت. آرامگاه او در کنار مسجد جامع اصفهان واقع است.

انگیزه نگارش

نویسنده در مقدمه کتاب مى‌نویسد: یکی از مسائلی که بسیار قابل اهمیت است، اطلاع بر احوال سعادت مآل پیشوایان دین و مقربان رب العالمین است که موجب قوت ایمان و یقین می شود و در هنگام نزول حوادث دوران و حدوث نوائب زمان تفکر در آلام و مصائب ایشان و راضی شدن به قضای ربانی و دفع وساوس شیطانی تأثیر عظیم دارد که در این باب کتب بسیاری به عربی و فارسی تألیف گردیده است که در کتاب بحارالانوار در چند جلد نوشته شده و همچنین در حیاة القلوب به صورت مختصر به نگارش درآمده است. اما آنچه که به خاطر فاتر رسید این است که کتاب و چیزی در این باب به لغت فارسی تألیف نماید که مقصود بر ذکر ولادت و شهادت سیدالمرسلین و ائمه طاهرین علیهم السلام بوده باشد، بر وجهی نوشته شود که همه ی خلق را از آن بهره بوده باشد و به ترجمه ی الفاظ روایات معتبره اقتصار نموده، مقید به حسن عبارات و تنوع استعارات نگردد و از غیر احادیث معتبره که از کتب افاضل محدثان امامیه رضوان الله علیهم اخذ نموده چیزی نقل نماید تا مومنان بخواندن و شنیدن آن به ثواب احیاء احادیث ائمه دین علیهم السلام که اشرف طاعات و ارفع سعادت است، فایز گردند و به محزون گردیدن و گریستن بر مصائب جلیله ی برگزیدگان رب العالمین به درجات مقربین برسند.

وى همچنین در وجه تسمیه این کتاب مى‌نویسد: چون اشک ریختن در مصائب پیشوایان دین، موجب جلاى دیده‌هاى ظاهر و باطن مؤمنین مى‌گردد، آن را «جلاء العیون» نامیدم.

محتوای کتاب

مقدمه کتاب، در بیان ثواب گریستن بر مصائب پیامبر (صلی الله علیه وآله) و ائمه طاهرین (علیهم السلام) است. نویسنده در این مقدمه، روایات زیادى را در فضیلت گریه بر معصومین(علیهم السلام) آورده است؛ از آن جمله روایت شیخ مفید و شیخ طوسى به سند معتبر از امام صادق (علیه السلام) است که فرمودند: هر که مهموم و مغموم باشد براى ستمى که بر ما رفته است، هر نفسى که کشد، تسبیحى در نامه عملش نوشته شود و غم او براى ما، عبادت باشد و سرّ ما را پنهان داشتن از دشمنان ما ثواب جهاد فی سبیل الله دارد.

مؤلف سپس، شرح حال هریک از چهارده معصوم را در یک باب متعرض شده است. وى معمولا در هر باب، در ضمن چندین فصل از ولادت، اسما، فضائل و معجزات، سیره و مکارم اخلاق و کیفیت وفات و شهادت معصوم مورد نظر سخن مى‌گوید.

  • باب اول: در بیان ولادت و وفات اشرف کائنات و مخدوم اهل سموات و شافع روز عرصات ابوالقاسم محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و بعضی از اموال کریمه و مناقب شریفه ی آن حضرت
  • باب دوم: در بیان تاریخ ولادت با سعادت و وفات و بعضی از اموال کریمه و مناقب سیده ی نساء عالمین فاطمه زهرا سلام الله علیها
  • باب سوم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت سید اوصیاء زبده ی اصفیاء اسدالله الغالب امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام
  • باب چهارم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت ثانی ائمه هدی و قرة العین محمد مصطفی صلی الله علیه و آله، امام حسن مجتبی علیه السلام
  • باب پنجم: در بیان تاریخ ولادت و شهادت حضرت سیدالشهدا و خامس آل عبا و امام شهدا و پیشوای اهل صبر و ابتلا و گل بوستان رسالت و سر و جویبار امامت و خلافت امام شهید مظلوم ابی عبدالله الحسین علیه السلام و بعضی از احوال و مناقب و معجزات آن حضرت
  • باب ششم: در بیان ولادت و شهادت حضرت سیدالساجدین و قبلة العارفین و قدرة الموحدین امام چهارم علی بن الحسین زین العابدین
  • باب هفتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات در درج امامت و خلافت و مهر سپهر عصمت و جلالت امام پنجم ابی جعفر محمد بن علی باقر علوم الاولین والاخرین
  • باب هشتم: در بیان تاریخ ولادت و وفات و بعضی از حالات مبین المشکلات والحقایق و موضوع المسالک والطرایق امام المغارب والمشارق امام ششم حضرت ابوعبدالله جعفر بن محمد الصادق علیه السلام
  • باب نهم: در بیان تاریخ احوال حضرت سید بشر و شافع محشر و نوربخش شمس و قمر امام هفتم ابوالحسن موسی بن جعفر علیه السلام
  • باب دهم: در بیان تاریخ احوال امام اتقیا و پناه غربا و شهید زهر جفا امام هشتم حضرت ابوالحسن علی بن موسی الرضا علیه السلام
  • باب یازدهم: در بیان تاریخ ولادت و وفات امام عباد و نور بلاد امام نهم حضرت ابی جعفر محمد بن علی جواد علیه السلام و بیان اسم و لقب و کیفیت آن جناب
  • باب دوازدهم: در بیان تاریخ ولادت گل بوستان مرتضوی امام علی بن محمد النقی علیه السلام
  • باب سیزدهم: در بیان تاریخ ولادت و اسم و لقب و کیفیت امام حسن عسکری علیه السلام
  • باب چهاردهم: در بیان تاریخ ولادت موفور سعادت حضرت صاحب الزمان و خلیفةالرحمن حجة بن الحسن علیه السلام است.

ویژگی‌های کتاب

کتاب «جلاء العیون» به روش کلامى-روایى تألیف شده است؛ بدون اینکه از چشم‌انداز برون‌دینى حیات معصومان مورد بررسى قرار گیرد؛ چراکه مؤلف محترم، این اثر را براى شیعیان نوشته است. هرچند در هر موضعى و موضوعى نظرات علماى اهل سنت را هم ذکر کرده است، اما آنچه از تمام مواضع نگرش نویسنده به دست مى‌آید کاملا اعتقادى و کلامى است.

نکته دیگر اینکه مؤلف محترم گو اینکه قصد داشته روایاتى را نقل کند که معصومان را موجوداتى ماوراى طبیعت نشان دهد؛ از این جهت مى‌توان استنباط کرد که مؤلف به این بزرگواران از چشم بشرى نگاه نکرده، بلکه آنان را مافوق انسان‌ها در نظر گرفته، نه انسان‌هاى مافوق. نحوه ولادت و نحوه شهادت و... این بزرگان به‌گونه‌اى ترسیم شده که خواننده گمان مى‌برد دست بشر در کار نبوده است. از این جهت اگر خواننده با مؤلف آشنایى کامل نداشته باشد و عقیده تشیع درباره جبر و اختیار و... را نداند، گمان مى‌برد که کتاب بر اساس نگرش جبرگرایانه تألیف شده است؛ درحالى‌که مذهب تشیع به «امر بین امرین» معتقد است، نه جبرگرایى.

این کتاب به‌طور ساده و روان و قابل فهم تهیه و تألیف شده و به لحاظ حجم هم به‌گونه‌اى است که خواننده را خسته نمى‌کند. به‌علاوه با بهره‌گیرى از احادیث و روایات براى مخاطب خود کاملا مفید است. به تعبیر دیگر، کتاب به روش کاملا سنتى نوشته شده و براى عموم کسانى که از این راه به دین رویکرد دارند کتاب ارزنده‌اى است.

منابع

متن کتاب

جلاء العيون؛ تاريخ چهارده معصوم