المحاسن (کتاب)

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

کلیدواژه: احمد بن محمد بن خالد برقی، آثار احمد بن محمد برقی، المحاسن برقی

مؤلف

شیخ ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد بن عبدالرحمن بن محمد بن علی برقی. (م در حدود سال 274 هـ.ق)

زندگینامه و اظهارنظرها

وی از راویان حدیث و از فقهای بزرگ شیعه و از یاران ائمه اطهار علیهم السلام بشمار می آید. احمد در روستای «برق رود»، از توابع شهر قم، به دنیا آمد؛ ولی جد بزرگ او، محمد بن علی اهل کوفه و از یاران زید بن علی بن حسین علیه السلام بود که در برابر حکومت ظلم و ستم بنی امیه قیام کرد و در زندان یوسف بن عمر به شهادت رسید. احمد دوران جوانی را در محضر پدر بزرگوارش محمد بن خالد برقی، که خود از شخصیت های بزرگ شیعه و از مشایخ روایت و مورد اطمینان و اعتماد امام کاظم و امام رضا علیهم السلام بود، به کسب علم پرداخت.

احمد از شخصیت های برجسته راویان شیعه در قرن سوم بشمار می آید و بسیاری از احادیث شیخ صدوق و شیخ کلینی به ایشان برمی گردد. محدث نوری می فرماید: «شیخ صدوق و نجاشی، احمد را توثیق کرده اند و او را مورد اطمینان دانسته اند».

او از ارزشمندترین راویان شیعه بشمار می آید و بسیاری از علما و فقهای بزرگ شیعه، که مجموعه های روایتی نگاشته اند، از او نقل روایت کرده اند. احمد بن محمد بن عیسی اشعری، رئیس شهر قم و از راویان بزرگ شیعه، احمد بن محمد بن خالد برقی را از شهر قم بیرون کرد؛ زیرا او روایات مرسل و ضعیف را هم نقل می کرد؛ اما پس از مدتی پشیمان شد و برقی را به شهر بازگرداند و از او معذرت خواهی کرد. بعد از وفات او نیز در تشییع جنازه اش با سر و پای برهنه شرکت کرد تا اهانتی را که به او کرده بود جبران نماید.

استادان

معاویه بن وهب، حماد بن عیسی، محمد بن ابی عمیر، هارون بن جهم، محمد بن سنان، یونس بن عبدالرحمن، حسن بن محبوب، علی بن حکم، حسین بن سعید اهوازی.

شاگردان

ابراهیم بن هاشم، علی بن ابراهیم بن هاشم، محمد بن حسن صفار، محمد بن یحیی عطار، سعد بن عبدالله، محمد بن علی بن محبوب، محمد بن حسن بن ولید، عبدالله بن جعفر حمیدی، سهل بن زیاد آدمی رازی.

تألیفات

المحاسن، العویض، التبصره، الرجال، البلدان، اختلاف الحدیث و دهها کتاب دیگر.

معرفی اجمالی کتاب

این کتاب از بهترین کتاب های روایی شیعه بشمار می آید و برخی اهمیت و اعتبار این کتاب را در ردیف کتب اربعه دانسته اند. کتاب محاسن یکی از منابع مهم کتاب کافی، نوشته ثقه الاسلام کلینی است، شیخ کلینی بسیار به این کتاب استناد از آن روایت نقل کرده است.

کتاب محاسن از باب­های متعددی تشکیل شده است. مانند کتاب الاشکال والقرائن، همچنین وصایای پیامبر و اهل بیت آن حضرت صلی الله علیه و آله، کتاب ثواب الاعمال (که شامل روایاتی است درباره اجر و پاداش انواع اعمال خیر)، کتاب عقاب الاعمال (که حاوی روایاتی است درباره گناه و مجازات اعمال ناپسند)، کتاب النور والرحمه (شامل روایاتی درباره مقام و منزلت رسول خدا صلی الله علیه و آله و اهل بیت او و شیعیان آنان)، کتاب مصابیح الظلم (در بردارنده مباحث شناخت و معرفت حق)، کتاب العلل (شامل علل احکام شرعی)، کتاب السفر (شامل احکام و روایاتی درباره سفر)، کتاب المآکل (درباره احکام خوردنی ها و آشامیدنی ها)، کتاب الماء (شامل احکام آب ها)، کتاب المنافع (شامل احکام استخاره و مشورت)، کتاب المرافق (شامل احکام منزل و نظافت و وسایل رفت و آمد).

شیخ صدوق در آغاز کتاب من لایحضره الفقیه می فرماید: «من احادیث این کتاب را از منابع مطمئن، که در میان فقهای شیعه مشهور است و به آن استناد و مراجعه می کنند، گرفته ام؛ مانند المحاسن، نوشته احمد بن ابوعبدالله برقی. این کتاب از اصول اولیه شیعه و از کتاب هایی است که سند من به آن ها معروف است».

وضعیت نشر

این کتاب، در دو جلد به زبان عربی به وسیله دارالکتب الاسلامیه قم، در سال 1371 ش چاپ و منتشر شده است. و بار دیگر توسط مجمع جهانی اهل ­بیت تحقیق و در دو جلد به چاپ رسیده است.

منابع

محمدرضا ضميري، کتاب شناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، صفحه 368-369.