الدروع الواقیة (کتاب)

نویسنده	سید بن طاووس
موضوع	اعمال‌ و ادعیه ماه‌
زبان	عربی
تعداد جلد	۱
تحقیق	مؤسسة آل‌البيت لإحياء التراث
الدروع الواقیة

کتاب «الدُّروع الواقیة» تألیف سید بن طاووس (م، ۶۶۴ ق)، کتابی است مشتمل بر اعمال و آداب و دعاهایی که در روزهای هر ماه قمری تکرار می‌شوند. این کتاب از لحاظ سبک، مورد توجه و تقلید مؤلفان متأخر از جمله ابراهیم کفعمی بوده است.

مؤلف

سید رضی‌الدین علی بن موسی معروف به سید بن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ ق)، فقیه، محدث، متکلم و عارف بزرگ شیعه در قرن هفتم هجری است. جد اعلای او داود بن حسن مثنی، نوه پسری امام حسن (علیه‌السلام) و نوه دختری امام سجاد (علیه‌السلام) است.

سید بن طاووس نقیب شیعیان در زمان حکومت مغول بر بغداد بود و وی را به سبب تقوا، مراقبه فراوان و حالات عرفانی «جمال العارفین» خوانده‌اند. علمای بزرگی چون علامه حلى و ابن داوود حلی از شاگردان او هستند.

سید بن طاووس آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها ادعیه و زیارات است. از جمله تألیفات او عبارتند از: مصباح الزائر، اللهوف، فرج المهموم، مهج الدعوات، سعد السعود، الیقین باختصاص علی بامرة المومنین، إقبال الأعمال، جمال الاسبوع.

معرفی کتاب

سید ابن طاووس کتابهای دعای مشهور و گرانبهایی را به رشته تحریر درآورده که از تعریف بی نیازند و کتاب «الدُّروع الواقیة» نمونه بارز آنهاست. این کتاب در ۱۲۰ فصل، شامل مطالب فراوانی از اعمال و آداب اسلامی، دعاها و حرزهای مربوط به روزهای ماه‌های قمری است.

«الدُّروع الواقیة» در واقع یکی از ده جلد کتاب با عنوان «مهمات فی صلاح المتعبد و تتمات لمصباح المتهجد» است که ابن طاووس آن را در تتمه و تکمیل «مصباح المتهجد» شیخ طوسى (م، ۴۶۰ ق) نوشته است. وی در مقدمه «الدُّروع الواقیة» متذکر شده که: پس از تألیف کتابهای فلاح السائل، زهرة الربیع و جمال الأسبوع از مجموعه فوق، -که مربوط به اعمال و ادعیه روزهای خاص و هفته های ماه است-، اعمال و ادعیه تکرار شونده در همه ماه های سال نیز باقی مانده، که در کتاب حاضر (الدُّروع الواقیة) گرد آورده است. و چون طبق روایتی این دعاها مانند زره ها و موانعی در مقابل خطرها هستند، نام کتاب را «الدُروع الواقیة من الاخطار فیما یعمل مثلها کل شهر على التکرار» گذاشته است.

مؤلف سپس به فصلهای مختلف کتاب به طور اجمال اشاره کرده، و پس از آن، مطالب هر فصل را به تفصیل بیان می کند.

تأملی در فصل‌های این کتاب ارزشمند، توانایی ابن طاووس در گزینش گوهرهای پراکنده در ادعیه گرانبهای معصومین علیهم‌السّلام و چینش بدیع و کم نظیر آنها را نشان می‌دهد، پس عجب نیست که این کتاب از چنین جایگاه والا و توجه علما و عموم مؤمنین برخوردار باشد. همچنین بیانگر توانایی نویسنده در بکار گیری عبارت‌های مختلف ادبی در خدمت مبنای خاصی که در نگارش این کتاب از آن پیروی نموده است. به گونه ای که، شیخ کفعمی صاحب کتاب البلد الامین نیز در تألیف کتاب «ملحقات الدروع الواقیه» (یعنی کتاب حاضر)، عین مقدمه سید ابن طاووس را نقل کرده است، البته شاید نسخه برداران آن را از روی جهل یا عمد در مقدمه این محلقات آورده‌اند و باعث اشتباه بین دو کتاب شده است.

منابع

• کتاب الدّروع الواقیة، سید بن طاووس، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، قم.
• نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
• الذریعة، آقا بزرگ تهرانی، جلد ۸، صفحه ۱۴۶.