مگر به راه جهنّم، كه براى هميشه در آن ماندگارند و اين (عذاب و كيفر) بر خداوند آسان است.
نکته ها
مراد از «ضلال بعيد» گمراهى مضاعف كافران است. كفر، يك گمراهى است و مانع شدن از ايمان ديگران، گمراهى ديگر. كفر يك انحراف است و خود را بر حقّ دانستن، انحرافى بالاتر. كفر، ظلم به خويش است و مانع راه ديگران شدن، ظلم به تاريخ و نسل بشر.
شايد مراد از «ظلم» در آيه‌ى 168، همان مانع شدن از هدايت ديگران باشد. زيرا چه ظلمى بالاتر از ظلم فكرى و فرهنگى و اعتقادى؟
سخت‌ترين عذاب‌ها و بدترين تعبيرات، براى كافرانى بيان شده كه با انواع تبليغات، تهمت‌ها و تهديدات، مانع رسيدن پيام حقّ به گوش حقّ‌جويانند. (عدم مغفرت، عدم هدايت، دوزخى شدن و جهنّم ابدى)
جلد 2 - صفحه 216
پیام ها
1- بازدارندگان مردم از هدايت، خود در گمراهى سختى هستند. «ضَلُّوا ضَلالًا بَعِيداً»
2- كفر و ظلم، در كنار همند و نتيجه‌ى آنها، محروميّت از آمرزش و هدايت الهى است. «كَفَرُوا وَ ظَلَمُوا ... لا لِيَهْدِيَهُمْ»
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا: بدرستى كه آن كسانى كه كافر شدند به نبوت خاصّه احمدى، يا حكمى از احكام محمدى، يا آيه‌اى از آيات قرآنى از يهود و نصارى و هر كه چنين باشد، وَ صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ: و باز داشتند و منع نمودند مردمان را از راه خدا به كتمان صفات پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم. و تعبير
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 658
آن كه گفتند: اين، نه آن محمد است كه ما نعت او را در كتاب تورات خوانده‌ايم، و آن هيئت و شكل موعود را ندارد، و هنوز وقت آن نرسيده؛ براى اينكه مردم را باز دارند از ايمان به آن حضرت. يا جعل قوانينى كنند و گويند اقتضاى زمان چنين است كه احكام پيغمبر متروك و دساتير يهود و نصارى و مجوس مرسوم گردد، بدين واسطه مردم را از شريعت حقّه محمديّه باز دارند. قَدْ ضَلُّوا ضَلالًا بَعِيداً: اين جماعت، هر آينه بتحقيق گمراه شدند، گمراهى كه به نهايت رسيده و خيلى دور است از هدايت، زيرا ضلال و اضلال را به هم جمع كرده‌اند. يا به جهت آنكه مضل اغرق است در ضلال، و بعد از انقاع ضلالت از او.
همانا آنانكه كافر شدند و بازداشتند از راه خدا بتحقيق گمراه شدند گمراهى دورى..
تفسير
حضرات يهود علاوه بر آنكه گمراه شدند مردم را هم بالغاء شهبات گمراه كردند و نگذاردند بفطرت اوليه خودشان باقى باشند تا قبول اسلام نمايند و مضل از ضال دورتر است بهدايت و قبول حق.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا رؤساء كفار از مشركين و اهل كتاب هستند که علاوه بر اينكه از روي عناد و عصبيت ايمان نياوردند وَ صَدُّوا عَن سَبِيلِ اللّهِ اتباع و عوام خود را اغفال و اضلال ميكنند و القاء شبهه و كتمان حق ميكنند که آنها مشرف نشوند باسلام بلكه مسلمين را در مقام بر ميآيند که از اسلام بر گردند.
قَد ضَلُّوا ضَلالًا بَعِيداً باندازه‌اي که كانّه از قابليت هدايت افتاده‌اند و بسيار از حق دور شده‌اند.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 167)
در آیات گذشته بحثهایی در باره افراد بی ایمان و با ایمان ذکر شده بود، در این آیه اشاره به دستهای دیگر می کند که بدترین نوع کفر را انتخاب کردند، آنها کسانی هستند که علاوه بر گمراهی خود، کوشش برای گمراه ساختن دیگران می کنند، نه خود راه هدایت را پیمودند و نه می گذارند دیگران این راه را بپیمایند آیه می فرماید: «کسانی که کافر شدند و مردم را از گام گذاشتن در راه خدا مانع گشتند، در گمراهی دور و درازی گرفتار شده اند» (إِنَّ الَّذِینَ کفَرُوا وَ صَدُّوا عَن سَبِیلِ اللّهِ قَد ضَلُّوا ضَلالًا بَعِیداً).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
