معروف بن خربوذ
«معروف بن خَرَّبوذ مکی» (م، ۲۰۰ ق)، از اصحاب اجماع و راویان شیعه و از یاران امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم‌السلام بوده است.[۱] معروف در بیشتر منابع رجالی، فردی موثق و ممدوح معرفی شده است.
| نام کامل | معروف بن خرّبوذ مکی |
| زادگاه | مکه |
| وفات | ۲۰۰ قمری |
|
| |
| اساتید |
ابوالطفیل، حکم بن مستور،... |
| شاگردان |
حنان بن سدیر، عبدالله بن سنان، سری سقطی،... |
|
| |
معروف در نظر علمای رجال
«معروف بن خرّبوذ» در اصل اهل مکه و از قریش و هم پیمان با آنها و وابسته کوفی بود. زمان رحلت او را در سال ۲۰۰، یا ۲۰۱ و یا ۲۰۴ قمری ذکر کرده اند.
ابوعمرو کشی در رجال خود او را از اصحاب اجماع و از فقهای برجسته شیعه و در ردیف محمد بن مسلم و زرارة بن اعین دانسته است.[۲]
شیخ طوسی در کتاب رجالش گاهی او را از اصحاب امام سجاد (ع) و گاهی امام باقر (ع) و امام صادق (ع) دانسته است.
شیخ کشّی و دیگران روایاتی دالّ بر مدح او -از جمله درباره سجده های طولانی او- نقل کرده اند.[۳] فضل بن شاذان می گوید: روزی بر محمد بن ابی عمیر وارد شدم و او را در حال سجده دیدم آنقدر سجده اش طولانی بود که وقتی سر برداشت گفتم: چه سجده طولانی داشتی؟ گفت: اگر سجده جمیل بن دراج را دیده بودی چه می گفتی که روزی نزد او رفته بودم که در حال سجده بوده آنقدر طولانی که وقتی سر برداشت و من اظهار تعجب کردم به من گفت: ای کاش تو سجده معروف بن خربوذ را دیده بودی که آنقدر طولانی بود و به درازا می کشید.
و علامه مامقانی چند خبر در ذمّ او آورده، اما آنها را توجیه کرده و به بهترین شکل جواب داده است و سپس جلالت مقام و توثیق و مدح او را اثبات می کند.[۴]
ابن خلکان در «وفیات الأعیان» نام معروف را ذکر نموده و گفته است او از موالیان و دوستان علی بن موسی الرضا علیه السلام است. پس از آن در تمجید و ستودن او عنان قلم را رها ساخته و از او حکایتی نقل کرده است که در ضمن آن می گوید: من به خدا روی آوردم و آنچه را داشتم در راه خدمت به مولایم علی بن موسی الرضا علیه السلام رها ساختم.
ابن قتیبه هنگامی که در کتاب «معارف» خود رجال شیعه را می شمارد، معروف را از آنان به شما می آورد. مسلم نیشابوری به احادیث معروف استدلال می کند. احادیث او در قسمت حج کتاب «صحیح مسلم» که از ابوطفیل نقل نموده موجود است.[۵]
علامه سید شرف الدین عاملی در «المراجعات» می نویسد: ذهبی در «میزان الاعتدال» نام وی را آورده و او را به راستگویی و تشیّع توصیف نموده است و با گذاردن نام رمز بخاری، مسلم و ابوداود در کنار نام او، به این نکته اشاره کرده است که احادیث وی را نگاشته اند. و از ابوحاتم نقل کرده که احادیث او باید نوشته شود (یعنی صحیح و قابل استناد است).[۶] وی از بشیر بن تیم صحابی[۷]، ابی الطفیل و حکم بن مستور روایت کرده است و حنان بن سدیر و عبدالله بن سنان، سری سقطی و جمعی دیگر از او روایت می کنند.
پانویس
- پرش به بالا ↑ رجال الطوسی، ص۱۲۰ و ۱۴۵.
- پرش به بالا ↑ رجال الکشّی، ص۲۳۸، شماره ۴۳۱.
- پرش به بالا ↑ رجال الکشّی، ص۱۸۴؛ وسائل الشیعة، ج۴، ص۹۸۰.
- پرش به بالا ↑ نک: تنقیح المقال فی علم الرجال، انتشارات جهان، ج۳، ص۲۲۷.
- پرش به بالا ↑ المراجعات، سید عبدالحسین شرف الدین، بیروت، دار مکتبة الرسول الاکرم، ص۱۷۸.
- پرش به بالا ↑ همان.
- پرش به بالا ↑ سفینة البحار، ج۶، ص۲۱۲.
منابع
- "اصحاب اجماع"، ناصر باقری بیدهندی، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۹.
- "معروف بن خرّبوذ"، دائرةالمعارف طهور.
