فاضل سراب
«ملا محمد بن عبدالفتاح تنکابنی» مشهور به «فاضل سراب» (۱۱۲۴-۱۰۴۰ ق)، از فقها، محدثان و متکلمان نامدار شیعه در قرن دوازدهم هجری و از شاگردان ملا محمدباقر سبزواری و آقا حسین خوانساری است. بیشتر آثار فاضل سراب مربوط به مباحث فلسفی و کلامی است.
 | |
| نام کامل | ملا محمد فاضل سراب |
| زادروز | ۱۰۴۰ |
| زادگاه | سراب، تنکابن |
| وفات | ۱۱۲۴ قمری |
| مدفن | اصفهان، تخت فولاد |
|
| |
| اساتید |
ملا محمدباقر سبزواری، آقا حسین خوانساری، محمدتقی مجلسی، ملا رجبعلی تبریزی، ملا میرزای شیروانی،... |
| شاگردان |
محمدشفیع گیلانی لاهیجی، ملا محمدجعفر کرمانی خراسانی، محمدباقر بن سید علاءالدین گلستانه، میر محمدحسین خاتونآبادی، ملا عبدالباقی سبزواری،... |
| آثار |
سفینة النجاة، ضیاءالقلوب، اثبات الصانع القدیم، رساله در اصول دین و عقاید، حاشیه بر زبدة البیان، اثبات الواجب، حاشیه بر مدارک الاحکام،... |
تحصیلات و استادان
ملا محمد بن عبدالفتاح تنکابنی معروف به فاضل سراب در حدود سال ۱۰۴۰ قمری در روستای سراب از توابع تنکابن متولد گردید.
فاضل سراب پس از کسب مقدمات علوم در نزد پدر و نیز در مدارس علمیه تنکابن، جهت تحصیل در مدارج علمی بالاتر عازم اصفهان گردید. اصفهان در آن عصر از حیث علمی مرکز حوزههای علمیه جهان تشیع محسوب میگردید و علما و دانشمندان بسیاری از بلاد مختلف به جهت تحصیل و یا تدریس در این شهر گرد آمده بودند و علوم دینی و دانشهای نقلی و علوم عقلی رواج بسیار داشت.
فاضل سراب از محضر فقها و حکمای اصفهان از جمله علامه ملا محمدباقر سبزواری، آقا حسین خوانساری، علامه محمدتقی مجلسی و نیز از محضر حکمای نامداری چون ملا رجبعلی تبریزی و ملا میرزای شیروانی بهره فراوان برد و دیری نگذشت که خود به مدارک و مدارج عالیه علمی و کمال نائل گردید.
شاگردان
ازجمله شاگردان فاضل سراب می توان به بزرگان ذیل اشاره نمود:
- ملا محمدشفیع گیلانی لاهیجی
- ملا محمدجعفر کرمانی خراسانی
- محمدباقر بن سید علاءالدین محمد گلستانه
- میر محمدحسین خاتون آبادی
- ملا عبدالباقی سبزواری و ... .
آثار و تألیفات
فاضل سراب بیش از سی عنوان کتاب، رساله و حواشی از خود بر جای گذاشت که نزدیک به نیمی از آنها مربوط به مباحث فلسفی و کلامی است. از جمله آثار علمی او می توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- سفینة النجاة
۲- ضیاءالقلوب
۳- اثبات الصانع القدیم بالبرهان القاطع القویم
۴- رساله حجیة الاجماع و خبر الواحد
۵- رساله در اصول دین و عقاید
۶- رساله فی صلاة الجمعه و قول بوجوبها العینی
۷- رساله فی حکم رؤیة الهلال قبل الزوال
۸- حاشیه بر زبدة البیان فی تفسیر آیات الاحکام اثر مقدس اردبیلی
۹- اثبات الواجب، یا رساله توحید واجب الوجود
۱۰- رساله در حل شبهه جذر اصم
۱۱- حاشیه بر مدارک الاحکام
۱۲- حاشیه بر شرح مطالع
۱۳- حاشیه بر ذخیرة المعاد.
وفات و مدفن
سرانجام فاضل سراب تنکابنی پس از عمری نزدیک به هشتاد وپنج سال در شب دوشنبه ۱۸ ذی الحجه سال ۱۱۲۴ ه.ق دار فانی را وداع گفت و در تخت فولاد اصفهان مدفون گردید.
مدفن وی به صورت آرامگاهی درآمد که نه تنها بسیاری از علما، فقها، هنرمندان و مشاهیر علم و ادب را در خود جای داد، بلکه از حیث معماری و سبک خاص بنای آن نیز همواره زائرین بسیاری را به جهت زیارت به سوی خود معطوف نموده است. مشخصه بارز شیوه معماری تکیه فاضل، بنای بقعه ای گنبددار آجری بر روی پلان هشت ضلعی است که با جزئیات دیگری آن را از سایر تکایای دوره صفوی متمایز ساخته است. بقعه مذکور آجری ساده و فاقد تزئیناتی همچون گچبری وکاشیکاری است. در اطراف مقبره وی قبور چندی متعلق به خاندان جویبارهای از نوادگان فاضل سراب مشاهده میشود و به همین علت این تکیه را گاهی «تکیه جویبارهای» نیز میخوانند.
منابع
