فرزندان امام على علیه السلام

با توجه به اختلاف قابل توجهي كه در بين مورخان و نسب شناسان موجود است و بعضي از آنان شمار فرزندان آن بزرگوار را تا پنجاه و سه (53) فرزند رسانده‌اند. مقوله فرزاندن حضرت علی علیه السلام را در دو بخش ذکر میکنیم.

بخش اول: آن چه كه مشهور بين اصحاب است و تقريباً اكثريّت قريب به اتفاق آن را بيان كرده‌اند. بخش دوم: بيان موارد اختلافي.

بخش اول:آن حضرت داراي 28 فرزند بودند به نام هاي

1. امام حسن علیه السلام
2. امام حسين علیه السلام
3. زينب کبري سلام الله علیها
4. زينب صغري که ام کلثوم لقب داشت.
5. محسن (که سقط شده.)
6. محمد حنفيه
7. عمر
8. رقيه
9. عباس
10. جعفر
11. عثمان
12. عبدالله
13. محمداصغر که ابوبکر لقب داشت.
14. عبيدالله
15. يحيي
16. عون
17. ام الحسن
18. رمله
19. نفيسه
20. زينب صغري
21. ام هاني
22. ام الکرام
23. جمانه
24. امامه
25. ام سلمه
26. ميمونه
27. خديجه
28. فاطمه

تاکنون 17 فرزند از فرزندان حضرت علي علیه السلام را ذکر کرده ايم ولي در تاريخ 28 فرزند براي آن حضرت ذکر شده است. ديگر فرزندان ايشان که يا نام مادرشان مشخص نيست و يا کنيز بوده اند عبارتند از:

1. ام الحسن
2. رمله
3. ابوبکر
4. عبدالله
5. محمد اوسط
6. خديجه (مادرش کنيز ام ولد بوده.)
7. ام هاني (مادرش کنيز ام ولد بوده.)
8. تميمه (مادرش کنيز ام ولد بوده.)
9. ميمونه (مادرش کنيز ام ولد بوده.)
10. فاطمه
11. جمانه، مکني به ام جعفر

بخش دوم: بيان موارد اختلافي

برخي از مورخان فرزندان ديگري را از همسراني ديگر براي آن حضرت نوشته‌اند، از جمله: 1. محمد اوسط، مادر وي اُمامة دختر أبي العاص بن ربيع، كه مادرش دختر رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ است. 2. دختري كه در سنين كودكي از دنيا رفت، مادرش محياة دختري امري القيس كلبي است. 3. بنا به قولي اسماء بنت عميس از حضرت علي ـ عليه السّلام ـ پسري به نام «عون» نيز به دنيا آورده است. 4. تميمه و ميمونه را هم از دختران حضرت علي ـ عليه السّلام ـ به شمار آورده‌اند، مادران اين دو دختر أمّ ولد (كنيز) بوده‌اند. 5. نسّابه‌ عمري چهار پسر به نام‌هاي «عباس اصغر، عبدالرحمان عمر اصغر، عثمان اصغر و جعفر اصغر» و يك دختر به نام «امة الله» بدون بيان نام مادر براي حضرت علي ـ عليه السّلام ـ آورده است. اين اختلاف را با يكي از دو روش زير مي‌توان برطرف كرد: الف. ممكن است بعضي از فرزندان آن حضرت به دو اسم مشهور و خوانده شده باشند. ب. محتمل است مورخاني كه آمار كمتري براي شمار فرزندان آن امام گفته‌اند، برخي از فرزندان حضرت علي ـ عليه السّلام ـ را كه در دوران كودكي و حيات ظاهري آن حضرت از دنيا رفته‌اند، به حساب نياورده باشند.

اين اختلاف را با يكي از دو روش زير مي‌توان برطرف كرد: الف. ممكن است بعضي از فرزندان آن حضرت به دو اسم مشهور و خوانده شده باشند. ب. محتمل است مورخاني كه آمار كمتري براي شمار فرزندان آن امام گفته‌اند، برخي از فرزندان حضرت علي ـ عليه السّلام ـ را كه در دوران كودكي و حيات ظاهري آن حضرت از دنيا رفته‌اند، به حساب نياورده باشند.

نام فرزندان به روايتي ديگر

1. حسن
2. حسين
3. زينب کبری
4. زينب صغری که کنيه ام کلثوم است. (شيخ مفيد گويد: مادر اين چهار تن فاطمه بتول دختر پيامبر بزرگ اسلام بوده است.)
5. ام کلثوم کبری (ابن اثير نام وي را با زينب کبری آورده است.) مسعودي مي نويسد: مادر حسن، حسين، محسن، ام کلثوم کبری و زينب کبری، حضرت فاطمه سلام الله علیها دختر پيغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است. مي توان ميان قول مفيد که زينب صغری مکني به ام کلثوم را ذکر کرده و نظر ابن اثير و مسعودي که وي را ام کلثوم کبری ناميده اند، جمع به عمل آورد و به اين ترتيب که نام وي به نسبت زينب کبری، زينب صغری و به نسبت ام کلثوم صغری که بعدا نام او را ذکر خواهيم کرد و از مادري غير از فاطمه زهرا به دنيا آمده، ام کلثوم کبری بوده است.
6. محمد اوسط، مادر وي امامه دختر ابوالعاص بوده است. شيخ مفيد و مسعودي متذکر نام او نشده اند.
7. عباس، جعفر، عبدالله، عثمان که همگي جزو شهداي کربلا بوده اند. مادر اين چهار تن ام البنين کلابي است که مسعودي وي را ام البنين دختر حزام وحيدية معرفي کرده و عثمان را در شمار اين چهار تن ذکر نکرده است.
8. محمد اکبر مکني معروف به ابوالقاسم و معروف به ابن حنفيه که مادر وي خوله حنفي بوده است.
9. محمد اصغر مکني معروف به ابوبکر، بعضي از مورخان پنداشته اند که ابوبکر و محمد اصغر نام دو تن از فرزندان علي بوده ولي ظاهرا چنين بر مي آيد که اين هر دو، نام يک تن باشد.
10. عبدالله و عبيدالله که هر دو در کربلا به شهادت رسيده اند. مادر اين دو تن ليلي دختر مسعود نهشيلي است.
11. يحيي که مادر وي اسماء بنت عميس است.
12. عمر و رقيه که دوقلو بوده اند. مادر اين دو ام حبيب، صهبا، دختر ربيعه تغلبي است. عمر هشتاد و پنج سال زندگي کرد.
13. ام الحسن و رمله کبری و ام کلثوم صغری، مادر ايشان ام سعد دختر عروة بن مسعود ثقفي است. شيخ مفيد و مسعودي تنها به ذکر نام ام الحسن و رملة بسنده کرده اند و آن را با ذکر کلمه کبری آشکارتر نساخته اند.
14. دختري که در کودکي جان سپرده است. مادر وي مخباة کلبي است و شيخ مفيد و مسعودي متذکر نام او نشده اند.
15. ام هاني
16. ميمونه
17. زينب صغری. در کتاب عمدة الطالب آمده است که مادر وي (زينب صغری) ام ولد (کنيز) بوده و در خانه محمد بن عقيل بن ابي طالب بسر مي برده است.
18. رملة صغری، شيخ مفيد و مسعودي از او نام نبرده اند.
19. رقيه صغری، مسعودي از او يادي نکرده است.
20. فاطمه
21. اسامه
22. خديجه
23. ام الکرام، مسعودي گويد ام الکرام همان فاطمه است.
24. ام سلمه
25. ام ابيها، مسعودي از او ياد کرده است.
26. جمانة مکناه به ام جعفر.
27. نفيسه، درباره نام مادر او پراکنده گويي کرده اند.

منابع

• سید محسن امین، سیره معصومان، جلد 3.

• اندیشه قم، بازیابی: 23 بهمن 1392.