سوره شوری
از حسن نقل شده كه اين سوره مکی است، جز آيه «وَالَّذِينَ اسْتَجابُوا»(آیه38)، تا آیه «لايُحِبُّ الظَّالِمِينَ».(آیه40)
و از ابن عباس و قتاده نيز نقل شده است كه اين سوره مكى است بجز چهار آيه از آن كه در مدينه نازل شده است و آن اين آيات است: «قُلْ لاأَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى».(آیه23)
ابن عباس گويد: هنگامى كه اين آيه نازل شد، مردى گفت: بخدا كه اين آيه را خداوند نازل نكرده است، بدنبال اين سخن بود كه خداوند اين آيه را نازل كرد: «أَمْ يَقُولُونَ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً».(آیه24)
يعنى مي گويند: آیا بر خدا افتراء بسته است. سپس آن مرد توبه كرده پشيمان شد آنگاه اين آيه نازل شد «وَ هُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ».(آیه25)
تعداد آيات
اين سوره داراى پنجاه و سه آيه است از نظر كوفى و از نظر بقيه پنجاه آيه مي باشد.
فضيلت سوره
ابى بن كعب از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روايت كرده است هر كس سوره «حم عسق» را بخواند از كسانى است كه فرشتگان بر او درود مي فرستند و برايش آمرزش و رحمت مي خواهند.[۱]
سيف بن عميره از امام صادق علیه السلام روايت مي كند كه فرمودند: هر كس سوره «حم عسق» را بخواند خداوند او را روز قيامت بر خواهد انگيخت در حالى كه صورتش مانند ماه شب چهارده مي درخشد تا اين كه در پيشگاه پروردگار مى‌ايستد، خداوند مي فرمايد: بنده‌ام سوره حم عسق را بسيار خواندى و ندانستى چقدر ثواب دارد، ولى اگر مي دانستى اين سوره چه ثوابى دارد از خواندنش خسته نمي شدى ولى بزودى تو را پاداش نيك خواهم داد، او را بهشت بفرستيد...[۲]
محتوای سوره
اين سوره پيرامون مساله وحى سخن مى‌گويد كه خود نوعى تكلم از ناحيه خداى سبحان با انبياء و رسل او است. هم چنان كه مى‌بينيم در آغاز مى‌فرمايد" كَذلِكَ يُوحِي إِلَيْكَ وَ إِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ اللَّهُ ..." و در آخر هم مى‌فرمايد" وَ ما كانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْياً"- تا آخر سوره. و نيز در بين سوره هم چند نوبت سخن از وحى مى‌آورد، يك جا مى‌فرمايد:" وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ قُرْآناً عَرَبِيًّا ..." جايى ديگر مى‌فرمايد:" شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً ..." و نيز مى‌فرمايد:" اللَّهُ الَّذِي أَنْزَلَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ وَ الْمِيزانَ ..." و همچنين چند نوبت در سوره سخن از رزق به ميان آورده چون وحى خود رزقى است براى انبياء. بنا بر اين مساله وحى موضوعى است كه در اين سوره محور كلام قرار گرفته. و اما مطالب ديگر از قبيل آيات توحيد و صفات مؤمنين و كفار، و سرانجامى كه هر يك از اين دو فريق دارند، و بازگشتشان به خداى سبحان در روز قيامت، از باب" الكلام يجر الكلام حرف، حرف مى‌آورد" مى‌باشد، و منظور اولى سوره نيست [۳]:
پانویس
منابع
- فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج22، ص89.
- محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج18، ص5 ، قم 1374
پیوست
