حسد: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای جدید حاوی ' <keywords content='کلید واژه: حسد، انواع حسد، حاسد، ' /> '''کلید واژه: حسد، انواع حسد، حاسد...' ایجاد کرد)
 
(ویرایش)
 
(۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{<I>منبع اين نوشتار يک سايت است. آن را با نوشته خودتان جايگزين کنيد.</I>}
+
{{خوب}}
 +
«حسد» به معنای آرزوى از بین رفتن نعمت‌ها و داشته‌هاى دیگران است؛ این رذیله اخلاقی موجب آفات و آثار منفی برای شخص حسود می شود. واژه حسد و مشتقات آن در چهار آیه از [[قرآن|قرآن کریم]] به کار رفته است. «حسادت» در صورت ترتیب اثر دادن به آن، در روایات از [[گناه|گناهان کبیره]] شمرده شده و مورد نکوهش قرار گرفته است.
  
'''منبع:''' سایت تربیت
+
==تعریف حسد==
 +
«حسد» و حسادت که در فارسی از آن تعبیر به «رشک» می شود، به معنی آرزوی زوال نعمت از دیگران است؛ خواه آن نعمت به حسود برسد یا نرسد.
  
'''نویسنده:''' گروهی از محققان و پژوهشگران
+
برخی از نشانه‌های حسد عبارت است از: ناراحتی از رسیدن نعمت به دیگری، [[غیبت (گناه)|غیبت]] و عیب جویی، دشمنی و کارشکنی، بی‌مهری یا قطع رابطه از شخص، و پنهان کردن صفات برجسته او به طوری که حتی نمی‌خواهد سخنی از او بشنود.
  
تعريف: حسد كه در فارسی از آن تعبير به رشك می شود، به معنی آرزوی زوال نعمت از ديگران؛ خواه آن نعمت به حسود برسد يا نرسد.
+
بدترین نوع حسد، آن است که انسان نه فقط آرزوی زوال نعمت دیگران داشته باشد، بلکه در مسیر آن گام بردارد، خواه از طریق ایجاد [[سوء ظن|سوءظن]] و بدبینی نسبت به محسود یا از طریق ایجاد مانع در کار او. مرحله ساده تر حسد، اینکه انسان هدفش به چنگ آوردن آن نعمت است، از طریق سلب کردن آن از دیگران. و مرحله پایین تر حسد، آنکه انسان فقط آرزوی سلب نعمت از دیگری کند، بی آن که کمترین سخنی بگوید و کوچکترین گامی در این راه بردارد.
  
حسد با غبطه فرق مي كند؛ غبطه به معنی اين كه انسان آرزو كند، نعمتی همانند ديگران يا بيشتر از آن ها داشته باشد، بی آن كه آرزوی زوال نعمت كسی را بكند.
+
حسد با «[[غبطه]]» فرق می کند؛ غبطه به معنی این که انسان آرزو کند، نعمتی همانند دیگران یا بیشتر از آن ها داشته باشد، بی آن که آرزوی زوال نعمت کسی را بکند.
  
'''<I> انواع حسد:</I>'''
+
==حسد در روایات==
 +
برخی از احادیث [[اهل البیت|اهل بیت]] (علیهم السلام) که در مذمت «حسادت» وارد شده از این قرار است:
 +
*[[پیامبر اسلام|رسول خدا]] صلی الله علیه و آله فرمود: {{متن حدیث|«قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِمُوسَی بْنِ عِمْرَانَ علیه السلام یا ابْنَ عِمْرَانَ لَا تَحْسُدَنَّ النَّاسَ عَلَی مَا آتَیتُهُمْ مِنْ فَضْلِی و َلَا تَمُدَّنَّ عَینَیک إِلَی ذَلِک و َلَا تُتْبِعْهُ نَفْسَک فَإِنَّ الْحَاسِدَ سَاخِطٌ لِنِعَمِی صَادٌّ لِقَسْمِیَ الَّذِی قَسَمْتُ بَینَ عِبَادِی وَ مَنْ یک کذَلِک فَلَسْتُ مِنْهُ و َلَیسَ مِنِّی»}}؛ خدای عزوجل به [[حضرت موسی علیه السلام|موسی بن عمران]] فرمود: ای پسر عمران، بر آن چه از فضل خود به مردم داده ام حسد مبر و چشمت را دنبال آن دراز مکن و دلت را پی آن مبر، زیرا حسد کننده، از نعمت من ناراحت است و از تقسیمی که میان بندگانم کرده ام جلوگیر است، و کسی که چنین باشد، من از او نیستم و او از من نیست.<ref>الکافی، ج۲، ص۳۰۷</ref>
 +
*[[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] علیه السلام فرموده اند: {{متن حدیث|«الحسد شرّ الامراض»}}؛ حسد، بدترین بیماریها است.
 +
*امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده اند: {{متن حدیث|«الحسد داءٌ عیاء لا یزول إلا بهلک الحاسد أو موت المحسود»}}؛ حسد، بدترین بیماری دردناک ناله آوری است، که زایل نمی شود مگر با کشتن حاسد یا مردن محسود.<ref>غررالحکم، ص۳۰۰</ref>
 +
*امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده اند: {{متن حدیث|«لله دَرُّ الحسدِ حیث بَدأ بصاحبه فقتله»}}؛ آفرین بر حسد! چقدر عدالت پیشه است، نخست به سراغ صاحبش می رود و او را می کشد!<ref>بحارالانوار، ج۷۰، ص۲۴۱</ref>
 +
*[[امام صادق]] علیه السلام فرمود: {{متن حدیث|«... إِنَّ الْمُؤْمِنَ یغْبِطُ وَ لَا یحْسُدُ و الْمُنَافِقُ یحْسُدُ وَلَا یغْبِطُ»}}؛ مؤمن [[غبطه]] می خورد ولی حسد نمی ورزد، اما [[نفاق|منافق]] حسد می ورزد و غبطه نمی خورد.
  
1 ـ بدترين نوع حسد كه انسان نه فقط آرزوی زوال نعمت ديگران داشته باشد، بلكه در مسيرآن گام بردارد، خواه از طريق ايجاد سوءظن و بدبينی نسبت به محسود يا از طريق ايجاد مانع در كار او.
+
==آثار حسد==
 +
'''الف: آثار اجتماعی:'''
 +
۱. نابسامانی‌های اجتماعی، ۲. قتلها و جنایت‌ها، ۳. از بین رفتن دوستی‌ها.
  
2 ـ مرحله ساده تر حسد، انسان هدفش به چنگ آوردن آن نعمت است از طريق سلب كردن آن از ديگران.
+
'''ب: آثار معنوی:''' ۱. نابود کننده [[ایمان]]، ۲. آفت [[دین]]، ۳. نابود کننده نیکی‌ها، ۴. رسیدن به [[کفر]] و تفکرات کفر آمیز، ۵. [[غیبت (گناه)|غیبت]]، ۶. حسرت زیاد ۷. حجاب ضخیمی در برابر شناخت حقایق می‌افکند، ۸. مانع رشد و تعالی معنوی.
  
3 ـ مرحله پايين تر حسد، انسان فقط آرزوی سلب نعمت از ديگری كند، بی آن كه كمترين سخنی بگويد و كوچكترين گامی در اين راه بردارد.
+
'''ج: آثار جسمانی:'''
 +
افراد حسود معمولاً افرادی رنجور، پرخاشگر و افسرده می‌باشند. دستگاه‌های مختلف بدن تحت تأثیر این حالت روحی دچار بیماری می‌گردد. [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]](ع) می‌فرماید: «شگفتا که حسودان از سلامتی خود غافل مانده‌اند».<ref>غررالحکم، ۱۸۰۳</ref>
  
6 ـ يُونُسُ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّی عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ عليه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه و آله: قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِمُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عليه السلام يَا ابْنَ عِمْرَانَ لَا تَحْسُدَنَّ النَّاسَ عَلَی مَا آتَيْتُهُمْ مِنْ فَضْلِی و َلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَی ذَلِكَ و َلَا تُتْبِعْهُ نَفْسَكَ فَإِنَّ الْحَاسِدَ سَاخِطٌ لِنِعَمِی صَادٌّ لِقَسْمِیَ الَّذِی قَسَمْتُ بَيْنَ عِبَادِی وَ مَنْ يَكُ كَذَلِكَ فَلَسْتُ مِنْهُ و َلَيْسَ مِنِّی.
+
==راه‌های درمان حسد==
 +
راههای عملی درمان حسد عبارتند از:
  
رسول خدا صلی الله عليه و آله فرمود: خدای عزوجل به [[موسی بن عمران]] علی نبينا و آله و عليهما السلام فرمود: ای پسر عمران، بر آن چه از فضل خود به مردم داده ام حسد مبر و چشمت را دنبال آن دراز مكن و دلت را پی آن مبر، زيرا حسد كننده، از نعمت من ناراحت است و از تقسيمی كه ميان بندگانم كرده ام جلوگير است، و كسی كه چنين باشد، من از او نيستم و او از من نيست (ميان من و او ارتباط و آشنائی نباشد).
+
*عمل بر ضد مقتضاى حسد در گفتار و کردار؛ مانند: [[تواضع]]، خیرخواهى، شاد گشتن از رسیدن خیر به دیگران و ریشه کن کردن حسد از طریق نابود کردن خبائث نفسانى حسادت انگیز (مانند [[تکبر|تکبّر]]، ریاست طلبى، دنیا خواهى).
 +
*[[دعا]] در حق محسود؛ از صمیم قلب از خداوند بخواهد آن نعمت را براى آن شخص زیادتر بگرداند.
 +
*هرگاه نعمت های فراوان دیگران را می بیند، نعمت‌هایى را که خداوند به خود او داده است به یاد آورد، چرا که خداوند هیچ فردى را از همه خوبى‌ها محروم نمى‌کند.
 +
*هرگاه نعمت های فراوان دیگران را می بیند، افرادى را به یاد آورد که مشکلات ظاهرى بیشترى دارند.
 +
*تقویت نیروی [[عقل]]؛ اگر انسان از این نیرو به خوبى استمداد جوید و آن را بر دیگر قواى خود حاکم ساخته و از آن پیروى کند، به تدریج تقویت خواهد شد و هراندازه به آن پشت نموده و بر خلاف رهنمودهاى آن عمل نماید، به تضعیف آن پرداخته است.  
  
(الكافی ج2 ص307)
+
[[رده:اخلاق فردی]]
 +
[[رده:صفات ناپسند]]
  
7 ـ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمِنْقَرِی عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ عِيَاضٍ عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ عليه السلام قَال: إِنَّ الْمُؤْمِنَ يَغْبِطُ وَ لَا يَحْسُدُ و َالْمُنَافِقُ يَحْسُدُ وَلَا يَغْبِطُ.
+
==پانویس==
 +
<references />
  
[[امام صادق]] عليه السلام فرموده اند: مؤمن غبطه می خورد ولی حسد نمی ورزد، اما منافق حسد می ورزد و غبطه نمی خورد.
+
==منابع==
  
6815 ـ الحسد شر الامراض.
+
* [http://islampedia.ir/fa/1390/03/%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AD%D8%B3%D8%AF/ راه های پیشگیری و درمان حسد، اسلام پدیا]، بازیابی:۱۸ تیر ۱۳۹۲.
 
+
* [http://www.tarbiat.org/Html/MAINHADIS/Ahadis/np/hasad.htm حسد، سایت تربیت]، بازیابی:۱۸ تیر ۱۳۹۲.
اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده اند: حسد، بدترين بيماری اخلاقی است.
+
* حسد از دیدگاه قرآن و روانشناسی، حسن خانی، مجله بشارت، ۱۳۸۶، شماره ۵۹.
 
 
6819 ـ الحسد داء عياء لا يزول إلا بهلك الحاسد أو موت المحسود.
 
 
 
اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده اند: حسد، بدترين بيماری دردناك ناله آوری است، كه زايل نمی شود، مگر با كشتن حاسد يا مردن محسود.
 
 
 
([[غررالحكم]] ص300)
 
 
 
قال أميرالمؤمنين عليه السلام: لله در الحسد حيث بدأ بصاحبه فقتله.
 
 
 
اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده اند: آفرين بر حسد! چقدر عدالت پيشه است، نخست به سراغ صاحبش می رود و او را می كشد!
 
 
 
([[بحار الانوار]] ج70 ص241)
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۲۰

«حسد» به معنای آرزوى از بین رفتن نعمت‌ها و داشته‌هاى دیگران است؛ این رذیله اخلاقی موجب آفات و آثار منفی برای شخص حسود می شود. واژه حسد و مشتقات آن در چهار آیه از قرآن کریم به کار رفته است. «حسادت» در صورت ترتیب اثر دادن به آن، در روایات از گناهان کبیره شمرده شده و مورد نکوهش قرار گرفته است.

تعریف حسد

«حسد» و حسادت که در فارسی از آن تعبیر به «رشک» می شود، به معنی آرزوی زوال نعمت از دیگران است؛ خواه آن نعمت به حسود برسد یا نرسد.

برخی از نشانه‌های حسد عبارت است از: ناراحتی از رسیدن نعمت به دیگری، غیبت و عیب جویی، دشمنی و کارشکنی، بی‌مهری یا قطع رابطه از شخص، و پنهان کردن صفات برجسته او به طوری که حتی نمی‌خواهد سخنی از او بشنود.

بدترین نوع حسد، آن است که انسان نه فقط آرزوی زوال نعمت دیگران داشته باشد، بلکه در مسیر آن گام بردارد، خواه از طریق ایجاد سوءظن و بدبینی نسبت به محسود یا از طریق ایجاد مانع در کار او. مرحله ساده تر حسد، اینکه انسان هدفش به چنگ آوردن آن نعمت است، از طریق سلب کردن آن از دیگران. و مرحله پایین تر حسد، آنکه انسان فقط آرزوی سلب نعمت از دیگری کند، بی آن که کمترین سخنی بگوید و کوچکترین گامی در این راه بردارد.

حسد با «غبطه» فرق می کند؛ غبطه به معنی این که انسان آرزو کند، نعمتی همانند دیگران یا بیشتر از آن ها داشته باشد، بی آن که آرزوی زوال نعمت کسی را بکند.

حسد در روایات

برخی از احادیث اهل بیت (علیهم السلام) که در مذمت «حسادت» وارد شده از این قرار است:

  • رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِمُوسَی بْنِ عِمْرَانَ علیه السلام یا ابْنَ عِمْرَانَ لَا تَحْسُدَنَّ النَّاسَ عَلَی مَا آتَیتُهُمْ مِنْ فَضْلِی و َلَا تَمُدَّنَّ عَینَیک إِلَی ذَلِک و َلَا تُتْبِعْهُ نَفْسَک فَإِنَّ الْحَاسِدَ سَاخِطٌ لِنِعَمِی صَادٌّ لِقَسْمِیَ الَّذِی قَسَمْتُ بَینَ عِبَادِی وَ مَنْ یک کذَلِک فَلَسْتُ مِنْهُ و َلَیسَ مِنِّی»؛ خدای عزوجل به موسی بن عمران فرمود: ای پسر عمران، بر آن چه از فضل خود به مردم داده ام حسد مبر و چشمت را دنبال آن دراز مکن و دلت را پی آن مبر، زیرا حسد کننده، از نعمت من ناراحت است و از تقسیمی که میان بندگانم کرده ام جلوگیر است، و کسی که چنین باشد، من از او نیستم و او از من نیست.[۱]
  • امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده اند: «الحسد شرّ الامراض»؛ حسد، بدترین بیماریها است.
  • امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده اند: «الحسد داءٌ عیاء لا یزول إلا بهلک الحاسد أو موت المحسود»؛ حسد، بدترین بیماری دردناک ناله آوری است، که زایل نمی شود مگر با کشتن حاسد یا مردن محسود.[۲]
  • امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده اند: «لله دَرُّ الحسدِ حیث بَدأ بصاحبه فقتله»؛ آفرین بر حسد! چقدر عدالت پیشه است، نخست به سراغ صاحبش می رود و او را می کشد![۳]
  • امام صادق علیه السلام فرمود: «... إِنَّ الْمُؤْمِنَ یغْبِطُ وَ لَا یحْسُدُ و الْمُنَافِقُ یحْسُدُ وَلَا یغْبِطُ»؛ مؤمن غبطه می خورد ولی حسد نمی ورزد، اما منافق حسد می ورزد و غبطه نمی خورد.

آثار حسد

الف: آثار اجتماعی: ۱. نابسامانی‌های اجتماعی، ۲. قتلها و جنایت‌ها، ۳. از بین رفتن دوستی‌ها.

ب: آثار معنوی: ۱. نابود کننده ایمان، ۲. آفت دین، ۳. نابود کننده نیکی‌ها، ۴. رسیدن به کفر و تفکرات کفر آمیز، ۵. غیبت، ۶. حسرت زیاد ۷. حجاب ضخیمی در برابر شناخت حقایق می‌افکند، ۸. مانع رشد و تعالی معنوی.

ج: آثار جسمانی: افراد حسود معمولاً افرادی رنجور، پرخاشگر و افسرده می‌باشند. دستگاه‌های مختلف بدن تحت تأثیر این حالت روحی دچار بیماری می‌گردد. حضرت علی(ع) می‌فرماید: «شگفتا که حسودان از سلامتی خود غافل مانده‌اند».[۴]

راه‌های درمان حسد

راههای عملی درمان حسد عبارتند از:

  • عمل بر ضد مقتضاى حسد در گفتار و کردار؛ مانند: تواضع، خیرخواهى، شاد گشتن از رسیدن خیر به دیگران و ریشه کن کردن حسد از طریق نابود کردن خبائث نفسانى حسادت انگیز (مانند تکبّر، ریاست طلبى، دنیا خواهى).
  • دعا در حق محسود؛ از صمیم قلب از خداوند بخواهد آن نعمت را براى آن شخص زیادتر بگرداند.
  • هرگاه نعمت های فراوان دیگران را می بیند، نعمت‌هایى را که خداوند به خود او داده است به یاد آورد، چرا که خداوند هیچ فردى را از همه خوبى‌ها محروم نمى‌کند.
  • هرگاه نعمت های فراوان دیگران را می بیند، افرادى را به یاد آورد که مشکلات ظاهرى بیشترى دارند.
  • تقویت نیروی عقل؛ اگر انسان از این نیرو به خوبى استمداد جوید و آن را بر دیگر قواى خود حاکم ساخته و از آن پیروى کند، به تدریج تقویت خواهد شد و هراندازه به آن پشت نموده و بر خلاف رهنمودهاى آن عمل نماید، به تضعیف آن پرداخته است.

پانویس

  1. الکافی، ج۲، ص۳۰۷
  2. غررالحکم، ص۳۰۰
  3. بحارالانوار، ج۷۰، ص۲۴۱
  4. غررالحکم، ۱۸۰۳

منابع