غبطه
«غبطه» در لغت به معنای رشک بردن بر سعادت کسی و آرزوی داشتن نعمت و سعادت او بدون بدخواهی نسبت به آن شخص و بدون آرزو کردن زوال نعمت و سعادت از او می باشد.
در علم اخلاق، آرزوى دستیابى به خیرى را داشتن که نصیب دیگران شده "غبطه" نام دارد. اگر این آرزو به مرحله سعى و تلاش براى دستیابى به آن خیر یا بالاتر از آن برسد "منافسه" است و این هر دو صفتى پسندیده است.
پس "غبطه" تمناى رسیدن به نعمتى براى خود است آنچنان که براى غیرخود مى‌رسد، بدون آن که تمناى زوال آن نعمت را از غیر خودت داشته باشى و "غبطه" مذموم نیست.
گاهى از "غبطه" به "منافسه" و گاه از "منافسه" به "غبطه" و در مواردى از آن‌ها به "حسد" تعبیر کرده‌اند، و آن به خاطر نزدیک بودن معانى آن‌ها به یکدیگر است و سخن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به این معنى حمل مى‌شود که فرمود: "لا حسد الا فى اثنین: رجل آتاه الله مالا فسلّطه على ملکه فى الحق و رجل آتاه الله علما فهو یعمل به و یعمله الناس".[۱] حسد روا نیست مگر در دو مورد: یکى حسد به کسى که خداوند به او مال داده و او را بر صَرف مال در راه حق توانایى بخشیده است، و دیگرى حسد به کسى که خداوند به او علم بخشیده و او را در کار علمى و نیز در کار آموختن علم به مردم، توفیق داده است.
این نوع حسد به معناى "غبطه" استعمال شده است.
پانویس
- ↑ كشّاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص۲۸۷؛ كيمياى سعادت، ج۲، ص۱۲۷.
منابع
- غبطه، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی، بازیابی: ۶ اسفند ۹۲.
- فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه غبطه.
- فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه غبطه.
