المحيط الاعظم و البحر الخضم فی تأویل کتاب اللَّه العزیز المحکم (کتاب)

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

منبع: کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی

نویسنده: محمدرضا ضمیری

المحیط الاعظم والبحر الخضم فى تأویل كتاب اللّه العزیز الحكیم

مؤلف:

سید حیدر آملى.(م 794 ق)

زندگی‌نامه و اظهارنظرها:

سید حیدر آملى از عرفاى بزرگ شیعه و از شاگردان فخرالمحقیقن، فرزند علامه حلى است. وى مفسر، محدث، فقیه، متكلم عارف است. او اصلاً از آمل مازندران ولى بزرگ شده در بغداد و حله است و بنا به تقاضاى محقق حلى رساله رافعة الخلاف را تألیف نمود.

علامه سید حیدر آملى در شهر آمل مجاهدت‌هاى بسیار در ترویج عقاید تشیع نمود و سرانجام موفق به تأسیس حكومتى در این شهر شد. نتیجه این تلاش‌ها مسلمان شدن دیلمیان بود كه از میان آن‌ها دولت بویه ظهور كرد. علامه آملى بعدها در بغداد سكونت گزید. گفته اند كه وى به مدت بیست سال فقیه و متكلمى متعصب بود كه با نوشتن كتاب جامع الاسرار به تصوف گرایید و سپس تعصب را كنار گذاشت و به تسامح گرایید. علامه آملى در زمره اولین فقیهان و متكلمان بود كه میان تشیع و تصوف پیوند وثیق برقرار كرد. گرایش آملى بیشتر به تصوف بود؛ به طورى كه وى صوفیان را شیعیان خاص مى نامید.

استادان:

فخرالمحققین، مولانا نصیرالدین كاشانى حلى.

تألیفات:

المحیط الاعظم فى تفسیر القرآن الكریم، البحر الخضم فى تفسیر القرآن الاعظم، التأویلات الاركان، جامع الاسرار، رساله نقد النقود، رساله رافعة الخلاف.

معرفى اجمالى كتاب:

وى این تفسیر را بر وفق مذاق عرفانى و روح تصوف نگاشته است. این كتاب در اصل در هفت جلد است، ولى تاكنون بیش از جلد اول و دوم آن یافت نشده و در حال حاضر قسمتى از جلد نخست آن به طبع رسیده است.

دو جلد موجود، شامل مقدمه اول از هفت مقدمه در بیان نگرش عرفانى و قرآن شناسى مؤلف است و جلد دوم، نسخه خطى در باب تفسیر سوره حمد و بخشى از سوره بقره است. از جلد اول و دوم، فقط قسمت نخست آن یعنى مقدمه سید حیدر آملى همراه با توضیحات مفصل محقق آن به چاپ رسیده است.

ویژگى این كتاب را باید در تأویلات عرفانى سید حیدر آملى دانست و در حقیقت نباید این نوشته را تفسیر نامید؛ بلكه اصطلاح «تأویلات» برازنده این كتاب است و اگر كسى بخواهد این نوع بیانات را تفسیر بنامد، باید آن را تفسیر مقامات مدارج و معارج انسان و تفسیر انفسى بنامد؛ چنان كه علامه حسن زاده درباره این تفسیر گفته اند.

فهرست مقدمات سید حیدر آملى به شرح زیر است:

در بیان تأویل تفسیر، در بیان كتاب اللّه آفاقى و تطبیق آن به قرآن، در بیان حروف اللّه آفاقى و تطبیق آن به حروف خدا در قرآن، كلمات آفاقى و آیات آفاقى و تطبیق آن به كلمات و آیات قرآنى، در بیان شریعت و طریقت و حقیقت، در بیان توحید و اقسام آن.

وضعیت نشر:

این كتاب به وسیله وزارت ارشاد اسلامى با تصحیح و تعلیق و مقدمه سید محسن موسوى تبریزى چاپ شده است.