گلشن راز جدید (کتاب)


نویسنده	اقبال لاهوری
موضوع	شعر عرفانی
زبان	فارسی
تعداد جلد	۱

«گلشن راز جدید» اثر اقبال لاهوری (۱۲۹۴-۱۳۵۷ ق‌) شاعر مسلمان پاکستانی در قرن چهاردهم هجری است. این کتاب منظوم در قالب مثنوی و بر اساس «گلشن راز» شیخ محمود شبستری به زبان فارسی سروده شده است.

محتوای کتاب

کتاب «گلشن راز جدید» در ده بخش موضوعی زیر نگارش شده است:

تمهید؛

سوال اول: درباره تفکر

سوال دوم: در باب علم و معرفت

سوال سوم: در مورد اتحاد انسان و خدا

سوال چهارم: در خصوص تمایز میان "ممکن" و "واجب الوجود"

سوال پنجم: در بیان مفهوم "من" و "در خود سفر کردن"

سوال ششم: در باب "جزءئی" که از "کل" بزرگتر است

سوال هفتم: در شرح صفات انسان کامل

سوال هشتم: در تعریف مفهوم "أنا الحق"

سوال نهم: درباره سرّ وحدت و هدف عارف واقعی.

اقبال لاهوری در این کتاب مانند مثنوی «گلشن راز» شیخ محمود شبستری، سؤالات میر حسین هروی را پاسخ داده و از مفاهیم کلی عرفان اسلامی استفاده کرده است. مؤلف به شرح فلسفه اسلامی نیز پرداخته است.

نمونه ای از اشعار گلشن راز جدید چنین است که اقبال در پاسخ سوال اولِ میر حسینی دربارۀ تفکر، با ابیات زیر پاسخ داده است:

منه پا در بیابان طلب سست * نخستین گیر آن عالم که در توست

اگر زیری، ز خود گیری زبر شو * خدا خواهی؟ به خود نزدیکتر شو

به تسخیر خود افتادی اگر طاق * تو را آسان شود تسخیر آفاق

لازم به ذکر است، اقبال در آثار متعددش از جمله در مثنوی‌ «گلشن راز جدید»، به افكار صوفیانه و عارفانی كه خلق را به انزوا و عزلت‌گزینی تشویق می‌كنند، می‌تازد. او حتی مثنوی «گلشن راز جدید» خود را در تقابل با «گلشن راز» شیخ محمود شبستری می‌سراید. این خود مبیّن آن است كه به آن نوع تفكر در حوزه عرفان اعتقاد ندارد. اقبال سوال‌هایی كه در «گلشن راز» شبستری وجود دارد را یک‌به‌یک در مثنوی خودش مطرح می‌كند، اما پاسخ‌هایی كه به آنها می‌دهد، عكس پاسخ‌های شبستری است.