سید محمد صادق حسینی روحانی
آیت الله العظمی سید محمدصادق حسینى روحانى (۱۳۰۵ - ۱۴۰۱ ش)، از شاگردان آیت الله خویی و از مراجع تقلید شیعه معاصر است. کتاب «فقه الصادق » ایشان، به عنوان یک دایرة‌المعارف کامل فقهی به شمار می رود.
 | |
| نام کامل | سید محمدصادق حسینى روحانى |
| زادروز | ۱۳۰۵ شمسی |
| زادگاه | قم |
| وفات | ۱۴۰۱ شمسی |
|
| |
| اساتید |
سید ابوالحسن اصفهانى، سید ابوالقاسم خویى، سید حسین طباطبایى بروجردى،... |
|
| |
| آثار |
فقه الصادق، زبدة الاصول، منهاج الفقاهه، المسائل المستحدثه،... |
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
ولادت
سید محمدصادق حسینى روحانى، در ماه محرم سال ۱۳۴۵ هـ.ق (۱۳۰۵ هـ.ش) در شهر قم در خاندانى با پیشینه اى از علم و تقوى و فضیلت دیده به جهان گشود. پدرش آیت الله میرزا محمود روحانى قدس سره از مفاخر روحانیت و حوزه علمیه قم بود که در ۱۸ شعبان (۱۳۸۱ هـ.ق) وفات یافت و در مسجد بالاى سر حضرت معصومه سلام الله علیها به خاک سپرده شد.
تحصیلات و استادان
سید محمدصادق روحانى دروس پایه ادبیات عرب را در قم نزد پدر بزرگوارش فراگرفت. سپس در سال (۱۳۵۵ هـ.ق) در سن ۱۰ سالگى براى استفاده از اساتید بزرگ و نام‌آور حوزه علمیه نجف اشرف، به آنجا سفر کرد. به دلیل هوش و استعداد فوق‌العاده و حیرت برانگیز دوره چند ساله دروس «سطح» را در مدت یک سال به اتمام رساند و به امتحان و توصیه آیت الله العظمى خویى در سن ۱۱ سالگى وارد درس خارج فقه و اصول شد. ورود یک نوجوان ۱۱ ساله به درس خارج فقه و اصول، آن هم هم‌دوش طلاب باسابقه و بزرگسال حوزه علمیه‌ی کهنِ نجف، براى همگان حیرت‌آور و شوق‌آفرین بود.
وی به دلیل علاقه و پشتکار فراوان هر روز در چندین درس مراجع و بزرگان حوزه علمیه شرکت مى کرد. عمده اساتید ایشان عبارتند از:
۱. آیت الله شیخ کاظم شیرازى قدس سره (۱۲۹۰-۱۳۶۷)؛
۲. آیت الله شیخ محمدحسین اصفهانى قدس سره (ت ۱۳۶۱)؛
۳. آیت الله شیخ محمدعلى کاظمینى قدس سره؛
۴. آیت الله سید ابوالحسن اصفهانى قدس سره (۱۲۸۴-۱۳۶۵)؛
۵. آیت الله شیخ محمدرضا آل یاسین قدس سره؛
۶. آیت الله سید ابوالقاسم خویى قدس سره (۱۳۱۷-۱۴۱۳)؛
۷. آیت الله سید حسین طباطبایى بروجردى قدس سره (۱۲۹۲-۱۳۸۰).
آیت الله روحانى از وجود تمامى اساتید نام آور خود استفاده نمودند، اما در این میان نقش آیت الله خویى برجسته تر است. پرورش روح اجتهاد و تکوین فقهى و علمى ایشان، مرهون ۱۵ سال شرکت در دروس خصوصى و عمومى آیت الله العظمى خویى می باشد. هوش، پشتکار و استعداد معظم‌له، ایشان را مورد علاقه و توجه خاص اساتید و مراجع، به خصوص مورد عنایت خاصه آیت الله خویى قرار داده بود.
تدریس و مرجعیت
آیت الله روحانى تدریس دوره هاى مختلف علوم اسلامى را در همان ایام نوجوانى در صحن حرم مطهر امام علی علیه السلام در نجف اشرف آغاز کردند. تقریر دروس حوزه توسط این نوجوان براى طلاب بزرگسال و میانسال، براى همگان حیرت‌آور و قابل تقدیر بود. آیت الله روحانى پس از مدت کوتاهى که در دروس آیت الله خویى شرکت کردند، با تقریر دروس اصول و فقه استاد؛ آنان را براى عده اى از طلاب و علاقمندان به دروس حوزوى، تدریس مى کردند.
ایشان در اواخر سال (۱۳۲۹ هـ.ش) وارد قم شدند و در اوایل سال (۱۳۳۰ هـ.ش) به تدریس دروس خارج فقه و اصول در صحن مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها پرداختند. بیش از نیم قرن است که ایشان به تدریس علوم آل محمد صلی الله علیه و آله و تربیت هزاران طلبه فاضل و تشنگان دانش ائمه اطهار مى پردازند. اغلب شاگردان، پرورش یافتگان و حلقه‌نشینان منبر تدریسشان؛ از مدرسین نام‌آور، فضلا و دانشمندان حوزه و عده اى در مسیر مرجعیت قرار دارند.
ایشان به هنگام تدریس، متین و گویا سخن مى گویند. به دلیل وسعت احاطه شان بر موضوعات علمى، از پرداختن به زواید پرهیز مى کنند. درس ایشان فشرده اى از آراء و مبانى بزرگان و فقیهان نامى به همراه نظریات خودشان است که با بحث و استدلال، بر رد یا قبول آن مبانى مى پردازند. در جلسات تدریسشان به مبارزه با جمود، یکسونگرى، احتیاط زدگى، تقلید و پیروى کورکورانه از بزرگان مى پردازند زیرا معتقدند که تقلید و تعصب و غیرمنطقى روى اقوال بزرگان و مبارزه با هر نظر نو، توان علمى را از حوزه مى گیرد. از این رو معظم‌له با حفظ احترام بزرگان و تأکید بر این امر، با نظرات آن‌ها نقادانه برخورد مى کنند. نظریات جدید و نو ابتکار در مبانى، خروج از آراء پیشینیان و ژرف‌نگرى در تدریس ایشان موج مى زند.
بعد از تشریف فرمایى ایشان از حوزه علمیه نجف اشرف و شروع به تدریس درس خارج فقه و اصول، و با توجه به نگارش کتاب عظیم فقه الصادق بعد از فوت آیت الله بروجردى به پیشنهاد علماء، فضلاء و مدرسین نام‌آور، رساله عملیه ایشان منتشر شد. طبق آنچه در کتابخانه ملى ایران موجود است، اولین چاپ رساله توضیح المسائل ایشان مربوط به سال (۱۳۴۰ هـ.ش) می‌‌باشد.
تألیفات
۱- فقه الصادق (به زبان عربى): آیت الله روحانى به محض ورود به حوزه علمیه قم و احساس نیاز جامعه حوزوى و اسلامى، همزمان با تدریس درس خارج فقه و اصول در سنین جوانى، دست به تألیف دایرة‌المعارف فقه اسلامى با نام «فقه الصادق» می‌‌زنند. کتابى ماندگار که بزرگان و اساتید نام‌آور خبره حوزه، مراجع بزرگ تقلید و مدرسین، سر تعظیم و تمجید در برابرش فرومى آورند. حضرت آیت الله بروجردى دو بار کتاب فقه الصادق را همراه خود به جلسه تدریسشان مى برند و به عنوان سند از آن نقل قول و به آن استناد می‌‌کنند. حضرت آیت الله خویى طى نامه‌ایى مرقوم فرمودند که: من کتاب فقه الصادق را شخصاً براى آیت الله کاشف الغطاء بردم و گفتم: ببینید من چه خدمت بزرگى به عالم اسلام و فقاهت نموده ام و چنین عالم محققى را تربیت کرده ام. رییس دانشگاه الازهر (مهمترین و عالى ترین مرکز علمى اهل تسنن) نیز طى نامه اى کتاب عظیم فقه الصادق را مى ستاید. فقه الصادق، دایرة‌المعارف کامل فقه تشیع است. این کتاب عظیم و بزرگ که به عنوان یک منبع مرجع شناخته شده است در ۲۶ جلد بارها در داخل و خارج کشور به چاپ رسیده است. چاپ جدید آن با ذکر منابع و ماخذ در ۴۱ جلد و تقریب به ۲۰ هزار صفحه منتشر شده است. از تألیف کتاب عظیم "جواهرالکلام" که شامل تمامى ابواب فقه مى باشد، نزدیک به ۲۰۰ سال می‌‌گذرد و کتاب فقه الصادق که به اعتقاد بعضى از مراجع و بزرگانِ خبره حوزه، از «جواهرالکلام» رساتر و کامل تر است؛ اولین و کامل ترین دایرة‌المعارف تمام ابواب فقه در دو سده اخیر است. این کتاب که در سنین جوانى معظم‌له به رشته تحریر درآمده، مورد عنایت خاصه تمامى مراجع تقلید و بزرگان حوزه هاى علمیه است. این کتاب در میان علماء عامه نیز شناخته شده و مورد استناد است. کتاب «فقه الصادق» در دانشگاه هاى معروف غرب (بخش مطالعات اسلام شناسى) یکى از منابع مورد قبول و قابل استناد است. این کتاب سالیان سال است که یکى از رساترین، معتبرترین و مهمترین منبع تدریس فقه و اصول تشیع است. یکى از دلایل مرجعیت و اعملیت ایشان، ناشى از این تألیفات به خصوص کتاب گرانسنگ فقه الصادق است.
۲- زبدة الاصول (به زبان عربى): دوره کامل علم اصول فقه که به صورت بحث استدلالى ارائه گردیده است، این کتاب در ۶ جلد مى باشد. ۳- منهاج الفقاهه (به زبان عربى): در ۶ جلد مى باشد که حاشیه ایى است بر «مکاسب» شیخ انصارى که به شیوه‌ای نو و ابتکارى تمامى موارد ارائه شده را بحث و بررسى کرده اند.
۴- المسائل المستحدثه (به زبان عربى): حضرت آیت الله مبتکر مسائل مستحدثه و ارائه مسائل جدید با ذکر مسایل فقهى، روایى هستند. این کتاب که بارها و بارها در خارج و داخل کشور به چاپ رسیده است، شامل ارائه مسائل جدید و مورد ابتلاى جامعه با ذکر دلایل و مستندات فقهى، روایى و قرآنى مى باشد.
۵- تعلیق بر منهاج الصالحین در ۳ جلد (به زبان عربى)؛
۶- تعلیق بر عروة الوثقى در ۲ جلد (به زبان عربى)؛
۷- تعلیق بر وسیلة النجاة (به زبان عربى)؛
۸- رساله در لباس مشکوک (به زبان عربى)؛
۹- رساله در قاعده لاضرر (به زبان عربى)؛
۱۰- الجبر والاختیار (به زبان عربى)؛
۱۱- رساله در قرعه (به زبان عربى)؛
۱۲- مناسک الحج (به زبان عربى)؛
۱۳- المسائل المنتخبه (به زبان عربى)؛
۱۴- رساله در فروع العلم الاجمالى (به زبان عربى)؛
۱۵- الاجتهاد والتقلید (به زبان عربى)؛
۱۶- القواعد الثلاثه (به زبان عربى)؛
۱۷- اللقاء الخاص (به زبان عربى) مجموعه استفتایات بزبان عربی
۱۸- رساله توضیح المسائل (به زبان فارسى و اردو)؛
۱۹- تحقیقى در مورد جبر و اختیار (به زبان فارسى)؛
۲۰- نظام حکومت در اسلام (به زبان فارسى و ترکى و اردو)؛
۲۱- مناسک حج (به زبان فارسى)؛
۲۲- منتخب احکام (به زبان فارسى)؛
۲۳- استفتائات قوه قضائیه و مؤسسه حقوقى وکلاى بین الملل (به زبان فارسى)؛
۲۴- احکام فقهى مسائل روز (به زبان فارسى)؛
۲۵- استفتائات (پرسش و پاسخ هاى مسائل شرعى) (به زبان فارسى) که تاکنون در ۷ جلد به صورت سؤال و جواب ارائه شده است.
۲۶- الف سؤال و جواب (به زبان عربى): شامل استفتائات و پاسخ هاى مسائل شرعى مى باشد که در ۶ جلد تهیه شده است. هر جلد شامل ۱۰۰۰ سؤال و جواب است.
۲۷- " الطهاره " مسایل و اعتقادات ( بزبان عربی )
۲۸- " التقلید و العقاید " ( بزبان عربی )
۲۹- " اجوبة المسایل فی الفکر و العقیده و التاریخ و الاخلاق " ( بزبان عربی )
۳۰- " فضایل و مصایب حضرت زهرا (س) ( بزبان های فارسی _ عربی _ انگلیسی )
۳۱- " عاشورا و قیام امام حسین " ( بزبان های فارسی _ عربی _ انگلیسی )
۳۲- " امام زمان از ولادت تا ظهور ( بزبان های فارسی _ عربی _ انگلیسی )
۳۳- " راه سعادت " ( بزبان فارسی )
وفات
آیت الله العظمی سید محمدصادق روحانی، غروب روز جمعه ۲۵ آذر ۱۴۰۱ شمسى، پس از یک دوره بیماری در قم درگذشت.
منبع
سایت آيت اللَّه العظمى سيد محمدصادق حسينى روحانى
آرشیو عکس و تصویر
از راست: نصرالله شاه آبادی، سید ابوالحسن روحانی، سلمان خاقانی، سید محمدصادق حسینی روحانی و سید مهدی حسینی روحانی
سید محمدصادق حسینی روحانی در جوانی
سید محمدصادق حسینی روحانی و سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی
اقامه نماز عید فطر توسط سید محمدصادق حسینی روحانی
تکیه به دیوار از راست: محمدتقی فلسفی، سید محمد صادق حسینی روحانی، سید محمدکاظم شریعتمداری و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
از راست: سید محمدصادق حسینی روحانی، سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی و سید محمد حسینی شیرازی
محمدرضا مروجی طبسى و سید محمدصادق حسینی روحانی
سید محمدصادق حسینی روحانی و سید محمد وحیدی شبستری
جعفر سبحانی و سید محمدصادق حسینی روحانی
آثار سید محمدصادق حسینی روحانی
.jpg)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
