درر السمط فی خبر السبط (کتاب)
کتاب «درر السمط فی خبر السبط» اثر ابن ابار بلنسی (م، ۶۵۸ ق)، گزارشی از تاریخ صدر اسلام، به خصوص قیام و شهادت امام حسین (علیه‌السلام) و به عبارت دیگر، مرثیه‌ای منثور برای امام حسین و خاندانش می‌باشد.
مؤلف
محمد بن عبدالله بن ابی بکر قضاعی، معروف به «ابن ابار بلنسی» (م، ۶۵۸ ه. ق)، مورّخ، محدث و ادیب نامدار اهل سنت است. هر چند برخى مؤلف را شیعه قلمداد کرده‌اند، لیکن برخی مطالب درر السمط، با اعتقادات شیعى سازگار نیست؛ زیرا در آن از خلفاى نخست تجلیل شده، امام على(ع) چهارمین آنان دانسته شده و درباره ایمان ابوطالب همانند اهل سنت اظهار نظر شده است.
محتوای کتاب
«دررالسمط» را می‌توان مرثیهٔ منثور برای اهل بیت(ع) و به ویژه امام حسین(ع) برشمرد. در بخش‌هایى از کتاب نیز به ردّ امویان پرداخته مى‌شود. کتاب ابن ابار امتداد روش برخى نویسندگان اندلسى در ادبیات است، چنانکه نمونه چنین آثارى در مرثیه و گریه بر اهل بیت(ع) در آن دیار پیشینه‌اى داشته است.
نویسنده در بحث از امام حسین(ع)، به نامه‌های کوفیان و روانه شدن مسلم بن عقیل به کوفه و هجرت آن حضرت و ملاقات با حرّ و شهادت امام اشاره کرده‌است.
در مجموع، کتاب دُرر تصویرى از تقابل بنى هاشم و بنى امیه است که در قالب ادبیاتى پیچیده تنظیم شده است.
کتاب دُرر بیش از آنکه اثرى تاریخى و علمى باشد، جنبه ادبى دارد و نثر آن، خواننده را از توجه به متن مطالب باز مى‌دارد. فصل‌هاى کتاب بدون تفکیک مشخصى پى در پى آمده و در هر فصل به یک موضوع یا یک شخص پرداخته است. متن کتاب از صفحهٔ ۶۱ آغاز می‌شود و در صفحهٔ ۱۲۶ به پایان می‌رسد و نزدیک به نیمی از آن دربارهٔ امام حسین(ع) نیست و نیز نزدیک به نیمی از صفحات آن پاورقی‌های مصحح است. نتیجه اینکه متن نویسنده در حدود سی صفحه و مطالب دربارهٔ امام حسین(ع) در حدود پانزده صفحه و به اندازهٔ یک رساله است.
هر چند ارجاع و اشاره‌اى به منابع حدیثى و تاریخى در این کتاب وجود ندارد، لیکن اعتماد مؤلف بر منابع مشهور اهل سنت مانند سیره ابن هشام، طبقات ابن سعد، تاریخ طبرى، مروج الذهب و عقد الفرید است.
محقق کتاب علاوه بر اینکه در مقدمه به این موارد اشاره کرده است، در پاورقى‌ها نیز به تفصیل مطالب را مستند کرده و به منبع آن توجه مى‌دهد. همچنین در مقدمه کتاب، مطالبى ارزشمند درباره تشیع اندلس و اینکه کتاب ابن ابار چه اندازه منعکس کننده تشیع در این منطقه است، بحث مى‌شود.
منابع
- ویکی نور.
- کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص ۵۰-۵۱.
