ابن شهر آشوب
رشیدالدین ابوعبدالله محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی معروف به ابن شهر آشوب (م 588 ه‍ـ.ق)[۱]، مفسر، محدث، اديب و فقيه امامى.[۲]
زندگینامه
دانشمند بلندآوازه شیعه، ابن شهر آشوب یكی از بزرگترین مردان تاریخ بوده است. زندگی او سرشار از درس، عبرت، معنویت، شور و شوق و الگوی ایمان و تلاش است.
او یكی از عالمان بزرگ و معروف شیعه در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری است. در سال 488 ه‍ـ.ق متولد و در محضر جدش شیخ شهر آشوب بن كیالی از دانشمندان بزرگ شیعه و پدرش كه از محدثان و فقیهان بزرگ شیعه بوده، تربیت و مراحل علم و دانش، فضل و ادب را پیمود.
وی برای یادگیری علوم از شهری به شهری مهاجرت و به هر شهری كه می‌رسید در رأس علمای آنجا قرار می‌گرفت و عاقبت به یكی از ستاره‌های پرفروغ حوزه و جهان تشیع تبدیل شد.
اساتید
وي سفرهايى به نواحى مختلف ايران، عراق و شام داشته، و از عالمان بزرگى از شيعه و اهل سنت دانش آموخته است؛ از جملة آنان مى‌توان از احمد غزالى، جارالله زمخشري، ابوعلى طبرسى، ابوالحسن بيهقى، خطيب خوارزمى و قطب‌الدين راوندي، شیخ شهر آشوب (جدش)، شیخ علی (پدرش)، فتال نیشابوری، شیخ ابو علی فضل بن حسن طبرسی، ابومنصور طبرسی، ابوالفتوح رازی، قاضی ناصح‌الدین آمدی، قطب‌الدین راوندی، جارالله زمخشری، ابوالحسن علی بیهقی و...نام برد.
از شاگردان و راويان ابن شهر آشوب نيز مى‌توان ابن ادريس حلى، ابن بطريق حلى، ابن ابى طى حلبى و ابن زهرة حلبى را ياد كرد. مهم‌ترين آثار چاپى او از اين قرار است: مناقب آل ابى طالب؛ معالم العلماء، ؛ متشابه القرآن و مختلفه .
تألیفات
- آثار متشابه القرآن و مختلفه
- مناقب آل ابی‌طالب
- معالم العلماء: كه تلخيصى است از فهرست شيخ طوسى و زياداتى بدان افزوده شده است [۳]
- مثالب النواصب
- مائده الفائده
- امثال فی الامثال
- الاوصاف
- المنهاج الجدیده
- انساب آل ابی‌طالب
- نخب الاخبار الخصائص الفاطمیه
- بیان التنزیل
- الموالید
- المحزون المكنون فی عیون القرآن
- الطرائف فی الحدود والحقائق
- الحاوی
- الفصول فی النحو.
معرفی ابن شهر اشوب در اثر افرینان
(س هشتم ق)، صوفى. وى از مردم اردبیل و از پیروان صدرالدین موسى، پسر و جانشین شیخ صفى‌الدین اردبیلى است كه در شرح مقامات شیخ صفى‌الدین كتابى مشروح به نام «المواهب السَنیّة فى مناقب الصفویه» معروف به «صفوة الصفا» به سال 759 ق تألیف كرد. در آن مطالب بسیار سودمندى در بیان احوال سردودمان صفویه و نیز مطالب اجتماعى و ادبى دیگرى است كه اطلاعات سودمندى براى تحقیق در اوضاع زمان به دست مى‌دهد. نثر كتاب بسیار روان و زیبا و به شیوه‌ى متقدمین است. این كتاب چون بسیار مشروح بود شخصى به نام ابوالفتح حسینى به امر شاه طهماسب صفوى آنرا اصلاح و تهذیب كرد.
(588 -488 ق)، عالم، متكلم، محدث، فقیه، مفسر، ادیب و شاعر شیعى. در سارى متولد شد. نیاى وى شهرآشوب از شاگردان شیخ طوسى بود و ابن شهرآشوب به واسطه‌ى پدر خود از او روایت مى‌كرد. در هشت سالگى قرآن را حفظ مى‌خواند. از زمخشرى و احمد و محمد غزالى و خطیب خوارزمى اجازه‌ى روایت داشت. بنا به دلایل مذهبى به حلب كه در آن زمان در پرتو حمایت حمدانیها پیشرفته‌ترین مركز علمى تشیع و پناهگاه شیعیان بود، رفت. مدتى نیز در بغداد اقامت داشت. به دلیل اینكه بلاغتش در خطبه مورد پسند مقتفى، خلیفه‌ى عباسى، واقع شد و مواعظش در وى مؤثر افتاد، منصب تدریس در بغداد و لقب رشیدالدین گرفت. پدرش شیخ على بن شهرآشوب، ابومنصور احمد طبرسى، امین‌الدین طبرسى، ابوالفتوح رازى، قطب راوندى، وفتال نیشابورى، از جمله‌ى استادان وى بودند. شاگردان زیادى نزد وى تربیت شدند. محقق حلى خود را به یك واسطه شاگرد او مى‌دانسته است. شهرت و مقبولیت وى چندان بود كه على‌رغم اعتقادات شیعى، مورد احترام و قبول اهل تسنن نیز بود و وى را از محدثین ثقه مى‌دانند. مقبره‌ى ابن شهرآشوب در جبل‌جوشن نزدیك مشهد حسینى قرار دارد. از آثار وى: «معالم العلما»، كه فصلى از آن درباره‌ى شعراى شیعه است؛ «مناقب آل ابى‌طالب»؛ «متشابه القرآن»؛ «بیان التنزیل»؛ «اعلام الطرائق فى الحدود والحقائق»؛ «انساب آل‌ابیطالب»؛ «الاسباب والنزول على مذهب آل‌رسول (ص)»؛ «الحاوى»؛ «الاوصاف»؛ «المنهاج»؛ «المخزون المكنون فى عیون الفنون».[۴]
پانویس
پيوندها
